1. Uczeń: 2. Konstruowanie budżetu domowego a. 1. Cele lekcji i. a) Umiejętności analizuje strukturę dochodów i wydatków rodziny, ustala źródła potencjalnych oszczędności w budżecie domowym, ocenia zdolność rodziny do zaciągnięcia kredytu, wymienia i opisuje podstawowe sposoby lokowania i inwestowania oszczędności. b. 2. Metoda i forma pracy Pogadanka, praca w grupach z elementami dyskusji i burzy mózgów. c. 3. Środki dydaktyczne Podręcznik: Z. Makieła, T. Rachwał, Podstawy Przedsiębiorczości. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym, Nowa Era, Warszawa 2005. Wydrukowana karta pracy ucznia (4 egzemplarze) Foliogramy Kalkulator Prezentacja multimedialna Konstruowanie budżetu domowego d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie listy obecności. 2. Przypomnienie (lub wprowadzenie) pojęć: gospodarstwo domowe, budżet, dochody, wydatki, nadwyżka, deficyt. ii. b) Faza realizacyjna 1. Pogadanka na temat elementów budżetu domowego. 2. Nauczyciel uruchamia prezentację multimedialną. 3. Przestawienie struktury dochodów przykładowej rodziny (załącznik 1). 4. Uczniowie dokonują analizy struktury dochodów przykładowej rodziny (odpowiedź na pytanie). Pożądana odpowiedź: W strukturze dochodów rodziny Kowalskich największe znaczenie ma pensja taty i mamy, przy czym pensja taty ma ponad dwukrotnie większy udział w strukturze niż
pensja mamy. Należy zwrócić uwagę, że pozostałe przychody mają małe udziały w strukturze, ale razem wynoszą 10%. 5. Przedstawienie struktury wydatków przykładowej rodziny (załącznik 2). 6. Uczniowie dokonują analizy struktury wydatków (odpowiedzi na pytania nauczyciela). Pożądane odpowiedzi: Nadwyżka w budżecie domowym Kowalskich wynosi 800 zł miesięcznie. Największe obciążenie dla budżetu stanowi żywność (blisko 30%), użytkowanie mieszkania i energia (ponad 15%) oraz czesne za studia najstarszego dziecka (prawie 11%). 7. Nauczyciel prosi uczniów, by przeanalizowali kwestię wzięcia przez rodzinę Kowalskich kredytu na nowy samochód, który będzie wiązał się z likwidacją lokaty bankowej. Uczniowie mają odpowiedzieć na pytanie: czy rodzina może wziąć kredyt? Warianty odpowiedzi: a. uczniowie mogą błędnie stwierdzić, że nadwyżka wynosiła 800 zł, więc Kowalskich stać na ratę 650 zł (zostaje jeszcze 150 zł), b. uczniowie mogą zauważyć, że w związku z wypłaceniem pieniędzy z lokaty po stronie dochodów nie będzie już sumy 150 zł, a więc dochody rodziny wyniosą 3850 zł, co daje sumę 650 zł - w sam raz wystarczającą na ratę (więc Kowalscy mogą kupić samochód), c. uczniowie mogą stwierdzić, że mimo, iż suma nadwyżki jest równa racie, to nie należy kupować samochodu, gdyż jest to bardzo ryzykowne (nie można już odłożyć żadnej kwoty, nie ma też pieniędzy na lokacie na czarną godzinę ). 8. Przedyskutowanie, na czym mogłaby zaoszczędzić rodzina (czyli w jaki sposób zmniejszyć pozycje wydatków), co jednak nie będzie łatwe (potrzeba ok. 300 zł). 9. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z nich otrzymuje kartę pracy zawierającą tabelę, w którą należy wpisać plan nowego budżetu rodziny Kowalskich (załącznik 3). Zespoły rozważają następujące sytuacje problemowe: grupa 1 Umowa-zlecenie z synem nie zostaje przedłużona, a pieniądze z lokaty bankowej trzeba przeznaczyć na leczenie kogoś z najbliższej rodziny (spadek dochodów o 400 zł), grupa 2 mama traci pracę; dostaje zasiłek dla bezrobotnych w wysokości 300 zł miesięcznie (spadek dochodów o 800 zł), grupa 3 tata traci pracę; dostaje zasiłek dla bezrobotnych w wysokości 300 zł miesięcznie (spadek dochodów o 2200 zł), grupa 4 mama zostaje dyrektorem szkoły i dostaje podwyżkę w wysokości 700 zł, zarabia więc 1800 zł; tata również awansuje i zarabia 3200 zł (wzrost dochodów o 1400 zł). Uwaga: zespół powinien zastanowić się nad sposobami zainwestowania przynajmniej części tej nadwyżki, a nie tylko nad jej wydaniem. 10. Przedstawiciele grup prezentują wyniki pracy - nowe projekty budżetu domowego, wraz z uzasadnieniem. Po każdej prezentacji pozostałe grupy dyskutują nad sensownością wybranych rozwiązań. Podczas dyskusji należy zwrócić uwagę, że najtrudniejsze zadanie miała grupa pracująca nad przypadkiem, w którym ojciec stracił pracę. iii. c) Faza podsumowująca 1. Podsumowanie wiadomości zdobytych na lekcji.
2. Nauczyciel dyktuje uczniom pracę domową. e. 5. Bibliografia Z. Makieła, T. Rachwał, Podstawy Przedsiębiorczości. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym Nowa Era, Warszawa 2005. f. 6. Załączniki Załącznik 1. Foliogram 1. i. a) Notatki dla nauczyciela Rodzaj dochodu Suma (w zł) pensja mamy (nauczycielki) 1100 27,50 pensja taty (kierownika regionalnego) 2500 62,50 dochody najstarszego dziecka (umowa-zlecenie na roznoszenie ulotek reklamowych) 250 6,25 odsetki z lokat bankowych (po opodatkowaniu) 150 3,75 razem 4000 100% Struktura (%) Załącznik 2. Foliogram 2. Rodzaj wydatku Suma Struktura (w zł) (%) żywność 900 28 użytkowanie mieszkania i opłaty za energię 500 16 prowadzenie gospodarstwa domowego i jego wyposażenie (np. środki czystości, naprawy) 200 6 odzież i obuwie 200 6 zdrowie 100 3 telefony (stacjonarny i komórkowe) 200 6 czesne za studia prywatne starszego dziecka 350 11 transport (bez samochodu) 50 2 użytkowanie samochodu 300 9
ubezpieczenia 100 3 kieszonkowe dla dzieci 100 3 rekreacja i kultura 150 5 inne drobne wydatki (np. prezenty) 50 2 razem 3200 100% Załącznik 3. ii. b) Karta pracy ucznia Rodzaj dochodu pensja mamy (nauczycielki) pensja taty (kierownika regionalnego) dochody najstarszego dziecka (umowa-zlecenie na roznoszenie ulotek reklamowych) odsetki z lokat bankowych (po opodatkowaniu) razem Suma (w zł) żywność Rodzaj wydatku użytkowanie mieszkania i opłaty za energię prowadzenie gospodarstwa domowego i jego wyposażenie (np. środki czystości, naprawy) odzież i obuwie zdrowie telefony (stacjonarny i komórkowe) czesne za studia prywatne starszego dziecka transport (bez samochodu) użytkowanie samochodu ubezpieczenia kieszonkowe dla dzieci rekreacja i kultura inne drobne wydatki (np. prezenty) Suma (w zł)
razem iii. c) Zadanie domowe Przeprowadź dyskusję z rodzicami na temat struktury budżetu domowego (jakie dochody są dla budżetu domowego najważniejsze, jakie kategorie wydatków najbardziej go obciążają, co ewentualnie powinno się zmienić w strukturze wydatków itp.). 45 minut g. 7. Czas trwania lekcji h. 8. Uwagi do scenariusza Do lekcji dołączona jest prezentacja multimedialna Konstruowanie budżetu domowego.