RENATA JĘDRZEJCZAK INNOWACJA MOJE MIASTO, MOJA MAŁA OJCZYZNA program edukacji regionalnej SPIS TREŚCI 1.Wstęp...3 2. Założenia programowe...4-5 3. Cele edukacji regionalnej...6 4. Procedury osiągania celów...7-8 5. Ewaluacja...9 6. Harmonogram działań do programu...10-13 7. Bibliografia...14
WSTĘP Kultura narodu będzie istniała, jeżeli będzie przekazywana z pokolenia na pokolenie. Najskuteczniejszym sposobem jest trwania jest poznanie najbliższego otoczenia własnego regionu, a także jego wartości w kontekście wartości narodowych i ogólnoludzkich. Wiek przedszkolny, to dobry moment na rozpoczęcie edukacji regionalnej. Właśnie w tym okresie rozwojowym tworzy się poczucie przynależności międzynarodowej, związanej z językiem i kulturą. Szczególna wrażliwość małego dziecka sprawia, że chłonie ono od razu kształty, barwy, dźwięki w sposób niezwykle intensywny. Utrwalone i przywoływane po latach odkrywają uroki miejsc urodzenia, do których tęskni się i wraca. Dziecko od dzieciństwa wszak żyje sprawami najbliższego środowiska, poznaje swoje miasto - to jego mała ojczyzna,,. Kształtowanie pojęcia Polak,, należy zacząć od najbliższego otoczenia społecznego, elementów kultury, tradycji rodzinnych i regionalnych. Program Moje miasto, moja mała ojczyzna,, zakłada poznanie historii, szeroko pojętej kultury, tradycji oraz środowiska przyrodniczego miasta i najbliższych okolic. W programie edukacji regionalnej zawarte są szczegółowe zagadnienia, metody, formy pracy, środki i przewidywane osiągnięcia dzieci. W celu uporządkowania i poszerzenia wiadomości o naszej miejscowości postanowiłam opracować program dotyczący edukacji regionalnej Moje miasto, moja mała ojczyzna,,. 1.Założenia programowe Dziecko w wieku przedszkolnym wiele spraw nie jest jeszcze w stanie zrozumieć, wiele jednak może przeżywać. Radość, zachwyt, podziw, szacunek dla rodzinnych stron - to przeżycia, które wpływają na ich poznanie na podstawie coraz bogatszej wiedzy. Pierwsze przeżycia i doświadczenia dziecięce, szczególnie o silnym zabarwieniu emocjonalnym są najbardziej trwałe i pozostają na całe życie. Głównym zadaniem edukacji regionalnej jest wszechstronne poznanie własnego regionu. Znaczenie tej edukacji jest bardzo duże nie tylko dla poznania przez dzieci własnej tożsamości, ale także dla kształtowania postaw patriotycznych. Edukacja regionalna, czyli poznanie historii, kultury oraz środowiska przyrodniczego najbliższej okolicy ma bardzo duże znaczenie w wychowaniu młodego pokolenia, szczególnie teraz po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Program Moje miasto, moja mała ojczyzna,, pozwala na szerokie poznanie środowiska lokalnego. Powstał on z myślą o najmłodszych obywatelach tego regionu. Ważne jest, aby dzieci od najmłodszych lat poznały tradycje, historię swojej miejscowości i czuli się związani ze swoim regionem. Chciałabym, aby dzieci podczas realizacji tego programu uzyskały niezbędne wiadomości o swoim najbliższym otoczeniu. Treści programu są tak dobrane, aby dziecko pojęło związki między przeszłością i teraźniejszością będąc przy tym kreatywnymi, odpowiedzialnymi, życzliwymi ludziom i przyrodzie. Treści te zgrupowałam w blokach tematycznych, które uwzględniają stopniowanie trudności ich tematyki: a/ moja rodzina - dziecko jako członek rodziny b/ Sępólno moja miejscowość - dziecko jako współmieszkaniec tej społeczności lokalnej - nazwa miejscowości, jej położenie i dzieje - ciekawe miejsca w naszym mieście - poznanie wybranych instytucji użyteczności publicznych - zapoznanie z ciekawymi zawodami - przyroda wokół nas w różnych porach roku
c/ tradycje, obrzędy, zwyczaje kultywowane w rodzinie Program ten chciałabym realizować w grupie dzieci 5-letnich. Może być on realizowany przy każdej nadarzającej się okazji. Może być wpleciony w treść odrębnych bloków tematycznych, niekoniecznie związanych z edukacją regionalną jak również jego części mogą być przekazywane w konkretnych jednostkach poświęcone tematowi. Realizacja tych treści daje możliwość zintegrowania z edukacją plastyczną i muzyczno-ruchową oraz techniczną. Niniejszy program podkreśla wartości małej ojczyzny,,, kultywuje tradycji i patriotyzmowi. Treści mówią przede wszystkim o rzeczach, z jakimi dzieci spotykają się na co dzień, skupiają się wokół najbliższego regionu. Kochać i szanować można to, co się zna, gdzie dostrzega się piękno. Jak i czego nauczymy młodych ludzi, takim będziemy narodem i takie będziemy mieć nasze lokalne społeczeństwo. 2. Cele edukacji regionalnej Głównym celem opracowanego programu jest przekazaniem dzieciom podstawowej wiedzy związanej z najbliższym otoczeniem: rodziną, tradycjami, miejscowością, regionem, kształcenie poczucia przynależności do miejscowej społeczności. Ważne jest aby od najmłodszych lat dostarczyć dzieciom niezbędnej wiedzy na temat ich pochodzenia, historii miejscowości, w której żyją, kultywować tradycji. Cele szczegółowe edukacji regionalnej Dziecko - wie, rozumie, potrafi: - rozumie pojęcie: rodzice, dzieci, dom rodzinny, rodzeństwo - dostrzega znaczenie domu rodzinnego, wypowiada się z szacunkiem o osobach starszych - wzmacnia prawidłową relację w rodzinie, najbliższym otoczeniu, oparta na wzajemnej miłości i szacunku - gromadzi informacje o swoim pochodzeniu - zna zawody wykonywane przez rodziców, potrafi o nich opowiadać - czuje więź emocjonalną z członkami rodziny - zna nazwę swojej miejscowości, jej położenie na mapie - zna herb miasta, historie jego patrona - poznaje najbliższe otoczenie przyrodnicze i kulturowe - uczy się czynnego uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej, poznaje instytucje użyteczności publicznej na terenie miasta - poznaje wytwory kultury, sztuki, rzemiosła artystycznego - wykazuje szacunek dla dorobku kulturalnego, obyczajowego swojego regionu - rozwija postawę patriotyzmu lokalnego poprzez okazywanie szacunku osobom związanym z naszym miastem - interesuje się życiem, swojej miejscowości - zna zasady właściwego zachowania się w miejscach publicznych - zna symbole narodowe - zna tradycje, zwyczaje i obrzędy polskie i wie o konieczności ich podtrzymywania - uczestniczy w świętach, obrzędach zorganizowanych przez rodzinę i przedszkole - zwraca uwagę na piękno przyrody - rozwija aktywność twórczą 3. Procedury osiągania celów Poznawanie najbliższego regionu i rozwijanie więzi uczuciowej ze swoja miejscowością to główne zadanie edukacji regionalnej. Aby dziecko poznało dobrze swoje miejsce zamieszkania i pokochało swoją małą ojczyznę potrzebna jest współpraca nauczycieli z
rodzicami oraz środowiskiem lokalnym. Nauczyciel powinien zmierzać do wzajemnego wiązania metod poszukujących, podających i praktycznych, przy czym tych ostatnich powinno być najwięcej. Preferowane metody to metody aktywizujące i pobudzające zainteresowanie w działaniu dzieci. Pozwalają one na stymulowanie aktywności poznawczej i wdrażają dzieci do twórczej postawy. Aby aktywizować i pobudzać zainteresowania dzieci problematyką edukacji regionalnej będę stosowała: - wycieczki - spotkania z ciekawymi ludźmi - inscenizacje wybranych zwyczajów i tradycji ludowych - zwiedzanie instytucji użyteczności publicznej - założenie w klasie kącika regionalnego - wykonanie albumu Moje miasto, moja mała ojczyzna,, - dokumentacje fotograficzne - wykonywanie prac plastycznych - zwiedzanie wystaw organizowanych przez miejscowe instytucje kulturalne ( biblioteka dom kultury) - zorganizowanie minikonkursu na temat wiedzy o mieście Jako pomoce dydaktyczne wykorzystam: - zdjęcia - albumy - pozycje książkowe związane z naszym miastem - film video o zabytkach naszego regionu - artykuły z prasy lokalnej - stroje regionalne - stare przedmioty Edukacja regionalna realizowana będzie we współpracy z: - instytucjami kultury znajdującymi się w mieście np.: Biblioteka Publiczna, Sępoleński Dom Kultury, tygodnik lokalny Wiadomości Krajeńskie,, itp. - indywidualnymi osobami, twórcami, artystami, reprezentantami kultury ludowej, rodzicami Mam nadzieję, że realizacja programu regionalnego: - zachęci dzieci do poznawania swojego miasta, regionu i Ojczyzny - rozbudzi w nich szacunek do spuścizny kulturowej, miejscowych syml historii własnej miejscowości - wskaże na związki łączące tradycję rodzinną z tradycją regionu 4. Ewaluacja Ewaluacja jest badaniem efektów realizacji programu, pozwalają ulepszanie form i metod pracy. Dzięki niej można zorientować s zamierzone cele zostały osiągnięte. Jest ona procesem trudnym i zło wymagającym czasu oraz ciekawych adekwatnych narzędzi. Przewidywana jest ewaluacja wewnętrzna w formie minikonkursu o oraz w formie kącika regionalnego,, dla rodziców, na której prezentowa przedmioty i prace związane z realizacja programu. Ewaluacja przeprowadzona zostanie również na podstawie bezpośredniej obserwacji dzieci, analizie ich wypowiedzi, prac plastycznych i rozmów z rodzicami dzieci. Kontynuacja edukacji regionalnej powinna ukształtować świadomego obywatela naszej Małej Ojczyzny,,, a także w przyszłości już dorosłego z dumą reprezentować będzie swój region w Polsce i Europie.
5. Harmonogram działań do w/w innowacji MIESIĄC TEMAT CELE OPERACYJNE PAŹDZIERNIK 1. Moja rodzina,, - rozmowa nauczyciela z dziećmi na temat rodziny 2. Tworzymy drzewa genealogiczne swojej rodziny 3. Nasze rodzinne fotografie,, -wystawa zdjęć rodzinnych dzieci - dziecko rozumie pojęcia : rodzice, dzieci, rodzeństwo, dom rodzinny - czuje więź emocjonalną ze swoją rodziną - zna zawody, które wykonują rodzice - wie co oznacza termin drzewo genealogiczne,, - zna imiona swoich rodziców dziadków, rodzeństwa - dostrzega więź pokoleniową - tworzy drzewo genealogiczne - kultywuje tradycje rodzinne ( zachowanie pamiątek, zdjęć, rysunków) - prezentuje swoją rodzinę na fotografii - wypowiada się z szacunkiem o osobach z rodziny LISTOPAD 1. Pamiętamy o zmarłych,, wycieczka na cmentarz parafialny (zabytek) 2. Sępolno -moje miasto,, rozmowa nauczyciela z dziećmi na temat Sępolna 3. Spotkanie z historią,, - pogadanka o Sępólnie z p. J. Dorawa 4. Andrzejkowe wróżby,, spotkanie rodziców i dzieci w przedszkolu - dziecko zna znaczenie słowa zabytek,, - czci pamięć osób zmarłych poprzez zapalenie zniczy - wie jak zachować się w miejscach pamięci - zna nazwę swojej miejscowości - potrafi zlokalizować ją na mapie fizycznej Polski - zna herb miasta oraz opowieść o Św. Wawrzyńcu -zna historię swojej miejscowości i okolicy - zna tradycję wróżenia związaną z andrzejkami,, - cieszy się ze wspólnej zabawy z rodzicami
MIESIĄC TEMAT CELE OPERACYJNE GRUDZIEŃ 1. Hymn Krajny,, - słuchanie nagrania z hymnem naszego regionu 2. W oczekiwaniu na święta Bożego Narodzenia,, zapoznanie ze zwyczajami i obrzędami związanymi ze świętami 3. Jasełka,, - wystawienie spektaklu bożonarodzeniowego dla rodziców i dzieci z przedszkola 4. Wigilia w przedszkolu,, -spotkanie wigilijne w przedszkolu. - dziecko zna znaczenie słowa hymn,, - uważnie słucha utworu - wie, o czym jest treść hymnu -poznaje dawne zwyczaje świąteczne i porównuje je z obecnymi -potrafi wymienić świąteczne potrawy - wie w jaki sposób należało przygotować kolację wigilijną - zna swoją rolę i potrafi ją zagrać - jest dumne z tego, że może zaprezentować się rodzicom i dzieciom z przedszkola - wie jak zachować się przy stole -śpiewa kolędy i piosenki związane ze świętami -zwraca uwagą n podniosłą atmosferę tego spotkania
STYCZEŃ 1. Zabytki regionu,, - oglądanie filmu video 2. Poznajemy ludowy strój krajeński,, - zapoznanie ze strojem regionu 3. Haft krajeński,, - spotkanie z hafciarką - dziecko poznaje niektóre zabytki regionu ( pałac w Komierowie i Sypniecie, pozostałość baszty w Runowie, inne ) - uważnie słucha krótkich informacji o tych zabytkach - zna elementy stroju ludowego - potrafi nazwać podstawowe elementy stroju i żeńskiego i je opisać - pełni rolę gospodarza klasy - przypatruje się pracy hafciarki - zapamiętuje elementy haftu ( wzór, kolor oraz przybory, których używa hafciarką) LUTY 1. Poznajemy twórcę ludowego,, -spotkanie z rzeźbiarzem regionalnym p. Paliwowa 2. Gdzie szukać kultury?,, wycieczka do Sępolenskiego Domu Kultury - dziecko uczestniczy czynnie w spotkaniu z gościem - poznaje technikę, narzędzia pracy artysty - potrafi zadawać pytania i uważnie słuchać gościa - zna znaczenie słowa kultura,, - zapoznaje się z pomieszczeniami SDK
MARZEC 1. Wycieczka do Kościoła Parafialnego św. Bartłomieja w Sępolnie 2. Topimy Marzannę,, - udział dzieci w obrzędzie żegnania zimy 3. Wycieczka do redakcji tygodnika lokalnego Wiadomości Krajeńskie,, - dziecko poznaje historię patrona kościoła - zapoznaje się z budowlą i jej wnętrzem - zna obrzęd żegnania zimy - wie co symbolizuje słomiana kukła - konstruuje marzannę,, - zachowuje postawę proekologiczną - poznaje pracę reporterów tygodnika - wie jak zachować się w miejscu publicznym KWIECIEŃ 1. Wycieczka. do Biblioteki Publicznej w Sępolnie 2. Święta Wielkanocne z jajkiem i zającem,, - zapoznanie z tradycjami wielkanocnymi 3. Z wizytą u Burmistrza -wycieczka do Urzędu Miejskiego w Sępolnie - dziecko poznaje pomieszczenia biblioteki - poznaje pracę bibliotekarza - zna sposób korzystania z książek w bibliotece - pamięta o szanowaniu książek własnych i przedszkolnych - zna zwyczaje wielkanocne ( śmigus-dyngus, święconka, malowanie jajek, itp.) - opowiada o świątecznych tradycjach w domu rodzinnym - wykonuje prostą palmę wielkanocną - poznaje osobę burmistrza - poznaje rodzaj wykonywanych zadań przez burmistrza - poznaje budynek Urzędu Miejskiego w Sępólnie
MAJ 1. Wycieczka pod Pomnik Walki i Męczeństwa w Sępolnie 2. Jesteśmy Polakami,, - poznanie godła, flagi i hymnu naszego kraju 3. Wycieczka do Państwowej Straży Pożarnej w Sępolnie - dziecko potrafi zachować się w miejscu publicznym - wie, dlaczego powstał oglądany pomnik - szanuje pamięć tych, którzy zginęli w czasie II wojny światowej - wie czym są symbole narodowe - rozpoznaje hymn narodowy - rozumie pojęcia Polak, Polską język polski - wie jak nazywa się stolica Polski - poznaje prace strażaków - poznaje ubiór, sprzęt strażaka - wie wjaki sposób i wjakich wypadkach kontaktować się ze strażą pożarną CZERWIEC 1. Kącik regionalny,, udostępnienie wystawki dla rodziców 2. Minikonkurs Co wiem o moim mieście? - dziecko wie, że jest współtwórcą kącika regionalnego - potrafi zaprezentować eksponowane przedmioty swoim rodzicom, kolegom z przedszkola - szanuje wytwory kultury - uczestnicz)' w konkursie - przestrzega regulaminu konkursu - prezentuje swoje wiadomości zdobyte przez cały okres realizacji programu
CAŁY OKRES REALIZACJI PLANU 1. Czary przyrody i krajobrazu naszego regionu,, - wycieczki po okolicy w celu obserwacji przyrody 2. Tworzymy album o Sępólnie,, 3. Kącik regionalny,, - gromadzenie przedmiotów tworzących kącik o Krajnie,, 4. W pracowni ceramicznej,, -spotkania w SDK - dziecko wskazuje charakterystyczne elementy krajobrazu w poszczególnych porach roku - rozpoznaje oznaki charakterystyczne dla danej pory roku (np. jesień-grzyby, kasztanowiec itp. ; wiosnaprzebiśnieg, krokus ; lato-zboże. maki itp. ; zima- śnieg, lód, mróz) - rozumie konieczność wszechstronnej ochrony przyrody - jest współtwórcą albumu - dostarcza materiałów do tworzenia albumu - wspólnie planuje wygląd albumu - gromadzi stare przedmioty - współtworzy kącik regionalny - poznaje sposób wykonywania wyrobów z gliny - samodzielnie wykonuje gliniane prace - cieszy się ze swoich efektów 5. Bibliografia 1. Antonina Sawicka WSiP W-wa 1988 Z problematyki wychowania patriotycznego patriotycznego przedszkolu,, 2. Grzegorz Tomasik Sępolno 2004 Parafia sepoleńska dawniej i dziś,, 3. H. Cudak W-wa 1999 Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka,, 4. Krajeńskie Zeszyty Historyczne Sępolno 2000 80 rocznica powstania Powiatu Sępoleńskiego 1920-2000 5. Krajeńskie Zeszyty Historyczne Sępolno 2002 Sępolno Krajeńskie na starej fotografii,, 6. Lidia Panek Sępolno Kraj. 2002 Kultura i przyroda Krajny w edukacji regionalnej,, 7. Sępolno Krajeńskie-folder 8. Włodzimierz Jastrzębski Bydgoszcz 1974 Dzieje Sępolna i powiatu,, 9. Wychowanie w przedszkolu,, maj 2002