Zadanie I. [16 punktów] W zadaniach od 1 5 jedna odpowiedź jest poprawna. Zad. 1. Suma współczynników stechiometrycznych w uzgodnionym poniższym równaniu reakcji chemicznej wynosi: Fe2O3 + CO Fe + CO2 A. 5 B. 6 C. 8 D. 9 Zad. 2. Zjawiska krasowe mają wpływ na wygląd skał wapiennych. Zachodzą zazwyczaj pod wpływem wody nasyconej: A. CO2 B. SO2 C. NO2 D. Cl Zad. 3. Średnia masa atomowa hipotetycznego pierwiastka, którego skład w procentach masowych przedstawiono na rysunku poniżej wynosi: 50 40 Abundancja [%] 30 20 10 0 20 21 22 Masa izotopu [u] A. 22.0 u B. 21.3 u C. 20.7 u D. 20.0 u Zad. 4. Na którym z poniższych rysunków przedstawiono schemat tworzenia jonu ujemnego A. B. r1 r2 r1 r2 r1 < r2 r1 > r2 atom jon atom jon C. D. r1 r2 r1 r2 r1 = r2 r1 > r2 atom jon jon dodatni jon ujemny Zad. 5. Struktura przestrzenna kationu N4 + jest określana jako struktura o symetrii: A. liniowej B. trygonalnej C. tetraedrycznej D. kwadratowej 1
W zadaniach nr 6 10 jedna, dwie, trzy lub wszystkie odpowiedzi mogą być poprawne. Zad. 6. Zaznacz właściwości fizyczne gazowego tlenu: A. Spala się jasnym płomieniem. B. Jest cięższy od powietrza. C. Jego rozpuszczalność w wodzie wzrasta wraz ze wzrostem temperatury. D. Reaguje wybuchowo z wodorem. Zad. 7. Pewien minerał składa się z wodorotlenku wapnia Ca(O)2 i fosforanu(v) wapnia Ca3(PO4)2. Analiza wykazała, że stosunek masowy wapnia do fosforu w tym związku wynosi 3 : 1. Wzór opisujący analizowany minerał to: A. Ca(O)2 Ca3(PO4)2 C. 3Ca(O)2 Ca3(PO4)2 B. 5Ca(O)2 3Ca3(PO4)2 D. 2Ca(O)2 4Ca3(PO4)2 Zad. 8. Liczba oktanowa, będąca miarą odporności benzyny na tzw. spalanie detonacyjne jest jednym z najważniejszych parametrów określających jakość benzyny. Przyjęto umownie, że LO = 100 ma 2,2,4-trimetylopentan zwany izooktanem. Z poniższych przykładów wybierz związek będący homologiem izooktanu. A. C3 (C2)6 C3 B. C3 C(C3) C(C3) C(C3) C3 C. C3 C=C C3 D. C4 Zad. 9. Które z podanych układów zawierają tyle samo elektronów co neutronów? A. 2 1 2 B. 1 C. 7 3 Li + 35 D. 17 Cl Zad. 10. Poniżej przedstawiono wzór związku chemicznego. O O Związek ten powstaje w wyniku reakcji: A. Kwasu metanowego z etanolem. B. Kwasu mrówkowego z alkoholem etylowym. C. Kwasu etanowego z alkoholem metylowym. D. Kwasu octowego z alkoholem etylowym. 2
W zadaniach 11-13 wybierz prawidłową odpowiedź A, B, C lub D oraz jej uzasadnienie Zad. 11. W atomie miedzi liczba elektronów walencyjnych wynosi: A. 1 B. 8 II. ponieważ C. 9 III. D. 11 IV. I. w atomie miedzi elektrony walencyjne znajdują się tylko na orbitalu 4s. w atomie miedzi elektrony walencyjne znajdują się tylko na orbitalu 3d. w atomie miedzi elektrony walencyjny znajdują się na orbitalu 4s i 4p. w atomie miedzi elektrony walencyjne znajdują się na orbitalu 4s i 3d. Zad. 12. Środki piorące zawierające fosforany(v) i azotany(v) powodują eutrofizację jezior. Zjawisko to skutkuje: A. B. C. D. oczyszczeniem wody w jeziorze zabarwieniem wody na kolor zielony lub brunatny mutacjami ryb utrzymywaniem się piany na powierzchni wody ponieważ I. II. III. IV. związki te usuwają brud zgromadzony w jeziorze. związki te wpływają na strukturę DNA organizmów wodnych. związki te zatruwają i rozkładają rośliny i zwierzęta wodne. związki te powodują szybki rozwój roślin i mikroorganizmów wodnych. [2pkt] Zad. 13. Do ciemnego naczynia zamkniętego korkiem z rurką odprowadzającą wprowadzono 1 kg sacharozy, 10 dkg drożdży i 4000 dm 3 wody. Rurkę odprowadzającą zanurzono do roztworu wody wapiennej, a następnie tak przygotowany zestaw pozostawiono w laboratorium. Po upływie 3 tygodni zaobserwowano, że roztwór wody wapiennej zmętniał a papierek uniwersalny zanurzony do roztworu otrzymanego w ciemnym naczyniu zabarwił się na kolor czerwony. Bazując na powyższych obserwacjach możemy stwierdzić iż oprócz tlenku węgla(iv): A. B. C. D. W wyniku fermentacji beztlenowej w naczyniu, powstał tylko etanol W wyniku fermentacji beztlenowej w naczyniu powstał tylko metanol W wyniku fermentacji tlenowej w naczyniu powstał między innymi etanol i kwas octowy W wyniku fermentacji tlenowej w naczyniu powstał tylko kwas węglowy ponieważ I. II. III. IV. naczynie było szczelne zamknięte. naczynie zamknięte korkiem było nieszczelne. woda wapienna została zassana do środka naczynia z drożdżami. drożdże pobierają tlen z powietrza i produkują dwutlenek węgla. 3
Zadanie II. [10 punktów] Silany to grupa związków chemicznych, o budowie analogicznej do alkanów. Monosilan, czyli najprostszy silan, można otrzymać w reakcji krzemku magnezu z kwasem solnym. Krzemek magnezu otrzymuje się w reakcji magnezu z bezwodnym tlenkiem krzemu(iv). Proces ten zachodzi dwuetapowo: 2Mg + SiO2 2MgO + Si Si + 2Mg Mg2Si Uczeń miał za zadanie otrzymać monosilan w laboratorium szkolnym. 1. Na początku postanowił, że otrzyma 8,00 gramów krzemku magnezu. Oblicz masę magnezu i tlenku krzemu(iv) jaką powinien ze sobą zmieszać. 2. Podaj wzór sumaryczny i strukturalny monosilanu. 3. Zapisz równanie reakcji otrzymywania monosilanu z krzemku magnezu i kwasu solnego. 4. Reakcja krzemku magnezu z kwasem solnym zachodzi z dobrą wydajności przy zastosowaniu kwasu o stężeniu 10%. Uczeń miał do dyspozycji kwas solny o stężeniu 5,0% i gęstości 1,02 g/cm 3 oraz stężony 35% kwas solny o gęstości 1,18 g/cm 3. Postanowił otrzymać kwas 10% przez zmieszanie tych dwóch roztworów. Oblicz, jakie objętości podanych kwasów należy ze sobą zmieszać, aby otrzymać 250 cm 3 kwasu o stężeniu 10% i gęstości 1,10 g/cm 3. [4 pkt] 5. Monosilan jest trującym gazem, praktycznie nierozpuszczalnym w wodzie. W kontakcie z powietrzem ulega spontanicznemu spaleniu. Zapisz równanie reakcji całkowitego spalania monosilanu. Zadanie III. [10 punktów] Na produktach wykonanych z różnych polimerów znajdują się oznaczenia literowe lub cyfrowe wskazujące jednoznacznie z jakiego polimeru wykonano dany przedmiot. Na jednorazowym kubeczku do napojów znajduje się np. oznaczenie literowe PP. Fragment łańcucha polimeru oznaczanego skrótem PP przedstawia rysunek: 1. Podaj nazwę opisanego, polimeru. 2. Zapisz równanie reakcji otrzymywania tego polimeru. 3. Oblicz masę cząsteczkową monomeru, z którego otrzymuje się podany polimer. 4
4. Zapisz równanie reakcji całkowitego spalania monomeru z punktu 3. 5. W cząsteczce jednego z produktów reakcji opisanej w pkt. 4. kąt pomiędzy wiązaniami wynosi 104,5 o. Narysuj wzór elektronowy i określ typ hybrydyzacji orbitali walencyjnych atomu centralnego w cząsteczce tego związku. 6. Gaz syntezowy to mieszanina dwóch składników. Pierwszy to toksyczny gaz łączący się trwale z hemoglobiną. Drugi to gaz tworzący z tlenem mieszaninę piorunującą, która reaguje wybuchowo. Podaj wzory sumaryczne substancji będących składnikami gazu syntezowego. 7. Depolimeryzacja jest procesem odwrotnym do polimeryzacji. Poniżej przedstawiono schemat dwóch przemian, w wyniku których w laboratorium chemicznym otrzymano związek Y. depolimeryzacja + 2, kat. polietylen X Y Zapisz równania zachodzących reakcji chemicznych używając wzorów półstrukturalnych związków organicznych. 8. Kraking to zachodzący pod wpływem wysokiej temperatury, ciśnienia oraz w obecności katalizatora proces z udziałem alkanów o długich łańcuchach węglowych. W uproszczeniu w trakcie krakingu z cząsteczki alkanu powstają dwie cząsteczki o krótszych łańcuchach, z których jedna reprezentuje alkan, a druga alken. Zakładając, że otrzymane produkty zawierają identyczną liczbę atomów węgla, zapisz stosując wzory sumaryczne równanie reakcji krakingu alkanu zawierającego w cząsteczce 34 atomy wodoru. Zadanie IV. [10 punktów] Przeprowadzono doświadczenie polegające na wprowadzeniu sodu do wody z dodatkiem fenoloftaleiny. 1. Napisz trzy obserwacje jakie poczyniono w trakcie przeprowadzania powyższego doświadczenia: 2. Zapisz sposobem jonowym skróconym równanie rekcji jaka zajdzie po wprowadzeniu do powstałego roztworu stechiometrycznej ilości kwasu solnego. Jak nazywa się ten typ reakcji. 3. Zapisz równanie reakcji otrzymywania mydła piorącego na bazie kwasu oleinowego. 5
4. Przedstaw wzór półstrukturalny otrzymanego mydła i podaj jego nazwę. 5. Zaproponuj doświadczenie pozwalające sprawdzić, czy otrzymane mydło jest związkiem nasyconym czy nienasyconym. W tym celu narysuj schemat doświadczenia oraz zapisz obserwacje i wnioski. Rysunek: Obserwacje: Wniosek: 6. Napisz dowolne równanie reakcji opisujące usuwanie twardości przemijającej wody. 6