Mchał Adam Leśnewsk. Zarządzane talentam pracownków w kształtowanu 91 Ostroweckego Towarzystwa Nauklowego, Nr3-4, Ostrowec Śwętokrzysk, 2014; A. Pawlk, Kształtowane społeczeństwa wedzy poprzez wsperane przedsęborczośc nnowacyjnośc, Zeszyty Naukowe nr 12, Kelce, Wyższa Szkoła Ekonom Prawa 2011; Olak A., 2013, Bezpeczeństwo w warunkach globalzacj, WSZMJO, Katowce 28 W ramach czynnków konkurencyjnośc mękkej przedsęborstw można mówć o np.: zarządzanu zasobam ludzkm, zarządzanu kompetencjam, zarządzanu kreatywnoścą, zarządzanu kulturą organzacyjną, zarządzanu wedzą, zarządzane środowskem td. Zob. M. A. Leśnewsk, Konkurencyjność mękka Op. ct. Dzekańsk P., 2014, Metoda taksonomczna w ocene środowskowej konkurencyjnośc powatów województwa śwętokrzyskego, s. 44-53[w:] Poltyka ekonomczna, J. Sokołowsk, A. Żabnsk (red.), Prace Naukowe Unwersytetu Ekonomcznego we Wrocławu, 348 УДК: 908 (438.13) Paweł Dzekańsk, Mroslav Kelemen (m. Kelcy) KONKURENCYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO NA TLE POZOSTAŁYCH REGIONÓW POLSKI OPIS SYTETYCZNY Paul Dzyekanskyy, Mroslav Kelemen. Compettve of the Provnce of Śwętokryske Compared to other regons Polsh Descrpton of Synthetc. Compettveness s based on adaptng the organzaton to changng busness condtons n order to mantan market poston. Ths artcle ams to assess compettveness and to recognze ts dversty n a temporal and spatal regons n Poland n 2003, 2005, 2010, 2013. For ndex calculaton used dagnostc varables ncludng, among others, fnancal, socal, techncal and related to the envronment, whch are mportant for the development of self-government. In terms of compettveness of the value of synthetc measure ranged n 2003. - 0.28 (Zachodnopomorske) - 0.75 (Śląske), 2005-0.28 (Warmńsko-Mazurske) - 0.69 (Śląske), 2010-0 29 (Warmńsko-Mazurske) - 0.62 (Śląske) and 2013-0.29 (Lubuske) - 0.57 (Śląske). For thy Śwętokrzyske vovodshp-value rato presented at a level of 0.39; 0.35; 0.40; 0.47 examned n the followng years. Keywords: regon, growth, compettveness, synthetc ndex, varables compettveness. Павел Дзєканський, Мирослав Келемен. Конкурентне воєводство Свентокшиське порівняно з іншими воєводствами Польщі комплексний огляд. Конкурентоспроможність полягає у пристосуванні організації до мінливих умов ведення бізнесу з метою утримання позицій на ринку. Дана стаття покликана оцінити конкурентоспроможність різних воєводств Польщі у 2003, 2005, 2010, 2013 рр., та визначити її різноманітні прояви в просторовому і часовому аспектах. Для розрахунку синтетичного індексу використовуються діагностичні змінні, зокрема, фінансові, соціальні, технічні та екологічні, які відіграють важливу роль для розвитку самоврядування. З точки зору конкурентоспроможної вартості в 2003 р. загальні показники в різних воєводствах варіювалися: - 0.28 (Західно-Поморське), -0.75 (Сілезьке), у 2005 р.: - 0.28 (Вармінсько-Мазурське), -0.69 (Сілезьке), у 2010 р.: - 0.29 (Вармінсько-Мазурське), -0.62 (Сілезьке), та в 2013 р.: - 0.29 (Лубуське), - 0.57 (Сілезьке). Для воєводства Свентокшиське значення коефіцієнта представлене на рівні 0,39; 0,35; 0,40; 0.47, проаналізовані в наступних роках. Ключові слова: регіон, зростання, конкурентоспроможність, синтетичний індекс, змінні конкурентоспроможності. Paul Dzyekanskyy, Mroslav Kelemen. Voevodatul compettv Sfnte Cruc în comparațe cu alte provnc dn Polona o prvre de ansamblu. Compettvtatea prevede adaptarea la condțle varable de afacer, în scopul de a-ș mențne pozța pe pață. Acest artcol este consacrat evaluăr compettvtăț dfertor provnc dn Polona în an 2003, 2005, 2010, 2013, îș propune ca obectv defnrea dverselor manfestăr a compettvtăț în aspectele spațale ș temporale. Pentru a calcula ndcele sntetc au fost utlzate varable de dagnostc, nclusv,cea fnancară, socală, tehncă ș de medu, care au o mportanță esențală în dezvoltarea auto-guvernăr. Cuvnte chee: regune, sporre, compettvtate, ndcele sntetc, varablle ompettvtăț. 1. Wstęp. Rozwój procesów zachodzących w regone charakteryzuje sę dużą zmennoścą. Oznacza to, ż wyróżnene podstawowych czynnków, jak równeż łych określających ch wpływ na konkurencję jest bardzo skomplkowany. Trudnośc pojawają sę zarówno na pozome pomaru natężena kerunku oddzaływana każdego z czynnków. W trakce oceny procesów terytoralnych, nektóre z nch zostają utracone, a nektóre z nch nabyte 1. Istotny jest równeż fakt, że regon jako system ne stanow samostnego tworu, ale jest umejscowony przestrzenne, terytoralne w określonym otoczenu, z którym wążą go lczne relacje oparte na współpracy współzawodnctwe 2. Regon stanow mejsce kształtowana sę przewag konkurencyjnej w globalzującej sę gospodarce, która jest środkem do osągnęca ogólnospołecznego celu rozwoju, jakm jest wzrost regonalnego dochodu dobrobytu. Konkurencyjność regonów w odróżnenu od konkurencyjnośc przedsęborstw może oznaczać przewagę nad nnym regonam ze względu na posadane zasoby materalne, jak też stnejący potencjał ntelektualny 3.
92 Історико-політичні проблеми сучасного світу W. Beńkowsk określa konkurencyjność jako zdolność do długotrwałego efektywnego wzrostu w warunkach gospodark otwartej, przy czym zachodzące w nej zmany strukturalne pownny być zgodne z tendencjam obserwowanym w gospodarce śwatowej 4. M. Hrynewck twerdz, ż konku-rencyjność jest kombnacją zasobów procesów 5. Komsja Europejska rozume konkurencyjność jako zdolność przedsęborstw, przemysłu, regonów, krajów ponadnarodowych obszarów geografcznych do osągana wysokego pozomu zatrudnena dochodów 6. Konkurencyjność łączy sę ze wzrostem standardu życa możlwoścą tworzena mejsc pracy 7. Konkurencyjność regonu ne jest pojęcem jednoznaczne. B. Wnarsk odnos konkurencyj-ność regonu do rywalzacj polegającej na przycąganu nwestycj przedsęborców, organzacj gospodarczych, pozyskwanu subwencj nnych form wsparca z budżetu centralnego, czy wreszce pozyskwanu środków pomocowych UE nnych organzacj mędzynarodowych 8. A. Klask konkurencyjność regonu określa jako przewagę nad nnym regonam będącą wypadkową atrakcyjnośc oferty usługowej kerowanej do obecnych potencjalnych użytkownków regonu, którym są meszkańcy, frmy, nwestorzy, a jej źródłem jest nowoczesna nfrastruktura materalna, nstytucjonalna ntelektualna regonu 9. 2. Konkurencyjność jako czynnk weloaspektowy. Pojęce konkurencyjnośc uwzględna pozom życa meszkańców, warunk prowadzena dzałalnośc gospodarczej przedsęborstw, możlwość przycągnęca nwestorów, lokalzację nstytucj mprez o zasęgu krajowym lub mędzynarodowym 10. Konkurencyjność samorządu uzależnona jest równeż od struktury zasobów będących w dyspozycj danej jednostk samo-rządowej tworzących jej otoczene wewnętrzne. Otoczene to w przypadku jednostek samorządu terytoralnego utożsamane jest z potencjałem danej jednostk, rozumanym jako całokształt zasobów, którym dysponuje. Z ekonomcznego punktu wdzena dochody własne gmn dzelą sę na: dochody podatkowe gmn, dochody z opłat, dochody z majątku gmny, dzerżawy, najmu, od gmnnych jednostek budżetowych, wpłat od gmnnych zakładów budżetowych 11. A. Kosedowsk uważa, że konkurencyjność w ujęcu terytoralnym stanow swostą sumę sły konkurencyjnej wszystkch podmotów gospodarczych dzałających w regone na pozomach: mkroekonomcznym (przedsęborstwa, pracowncy konsumenc), mezoekonomcznym (samorządy terytoralne) makroekonomcznym (organy państwowe, organzacje mędzynarodowe), a zachodzące pomędzy nm zwązk decydują o ostatecznym ukształtowanu sę ch przewag konkurencyjnych 12. Konkurencyjność regonu jest uzależnona od charakterystyk podmotów czynnków mających stotny wpływ na wytwarzane, cyrkulację stosowane wedzy nnowacj w regone. Do czynnków tych należą: fnanse, środowsko naturalne, nnowacyjność przedsęborstw oraz pozom organzacj środowska przedsęborczośc, kaptał społeczny ludzk, a także potencjał badawczorozwojowy regonu aktywność władz publcznych 13. Czynnk nstytucjonalne sytuują sę w całej game czynnków określających konkurencyjność, należąc do grupy tzw. aktywnych czynnków konkurencyjnośc, wpływających na sposób wykorzystana zasobów, ch produktywność 14. Instytucje dostarczają bodźców stymulujących podejmowane określonych decyzj ekonomcznych, m.n. wpływając na: dobór strukturę czynnków produkcj, technkę, technologę, nnowacje, wydajność organzację pracy, podzał produktu dochodu, strukturę zasobów gospodarczych 15. Konkurencyjność regonu oznacza zespół cech decydujących o atrakcyjnośc regonu z punktu wdzena lokowana nwestycj lub jako mejsca zameszkana, a także wyraz przewag technologcznej lub nższych cen produktów usług wytwarzanych w regone, w porównanu z nnym regonam 16. 3. Metoda cel badań. Celem opracowana była ocena konkurencyjnośc rozpoznane jej zróżncowana w układze czasowo-przestrzennym województw w Polsce w latach 2003, 2005, 2010, 2013 (dla 2003 r. (rok poprzedzający przystąpene do UE) 2005 r. (rok po przystąpenu do UE), 2010 (okres kryzysu gospodarczego, fnansowego) oraz w 2013 r. (okres funkcjonowana w życe nowej ustawy o fnansach publcznych z 2009 r.). Konkurencyjność regonów może oznaczać przewagę nad nnym regonam ze względu zarówno na posadane zasoby materalne, czy cechy charakterystyczne danego regonu, jak: nstytucje, technologe, nnowacyjność, przedsęborczość, nternacjonalzacja, kaptał społeczny, nfrastruktura wedzy, kultura, demografa mgracje, jakość mejsca oraz środowsko czy fnanse (tabela 1). Ocena konkurencyjnośc jednostk terytoralnej jest zadanem trudnym. Potrzebuje rozpatrywana welu elementów o charakterze: ekonomcznym, społecznym, techncznym, technologcznym czy ekologcznym, a ch dobór może meć stotny wpływ na uzyskane wynk. Perwszym etapem budowy syntetycznego mernka konkurencyjnośc jest dobór zmennych. Wstępna analza obejmuje ocenę zmennośc cech (współczynnk zmennośc powyżej 0,15) oraz pozomu skorelowana (współczynnk ponżej 0,75) 17. Tabela 1. Zmenne wybrane do budowy wskaźnka syntetycznego (w przelczenu na meszkańca) X1 dochody własne ogółem stymulanta X2 wydatk majątkowe stymulanta nwestycyjne X3 wydatk beżące destymulanta X4 udzał bezrobotnych zarejestrowanych w lczbe destymulanta
Paweł Dzekańsk, Mroslav Kelemen. Konkurencyjnośc województwa 93 ludnośc w weku produkcyjnym ogółem X5 drog o twardej nawerzchn stymulanta na 100 km2 X6 gęstość zaludnena ludność stymulanta na 1 km2 X7 ludność korzystająca z stymulanta oczyszczaln śceków w % ogólnej lczby ludnośc ogółem X8 nakłady na ochronę stymulanta środowska ogółem X9 udzał obszarów prawne stymulanta chrononych w powerzchn ogółem X10 ofary wypadk drogowe na destymulanta 100 tys. ludnośc X11 udzał ludnośc stymulanta przedprodukcyjnym X12 udzał ludnośc w weku stymulanta produkcyjnym X13 udzał ludnośc w weku destymulanta poprodukcyjnym X14 użytk rolne stymulanta X15 korzystający z nstalacj stymulanta wodocągu w % ogółu ludnośc X16 korzystający z nstalacj stymulanta kanalzacj w % ogółu ludnośc X17 korzystający z nstalacj stymulanta gazowej w % ogółu ludnośc X18 podmoty wpsane do rejestru regon na 10 tys. ludnośc stymulanta Źródło: opracowane własne W drugm etape następuje normalzacja zmennych dagnostycznych. W tym celu wykorzystano metodę untaryzacj o formule dla stymulant xj mn x X max x mn x, oraz destymulant max x xj X, gdze: X oznacza wartość max x mn x znormalzowaną, zuntaryzowną czy zestandaryzowaną cechy dla badanej jednostk, x j oznacza wartość j-tej cechy dla badanej jednostk, max maksymalna wartość j-tej cechy, mn mnmalna wartość j-tej cechy 18. W trzecm etape następuje budowa mary syntetycznej za pomocą formuły p 1 S xj ( 1,2,..., p), gdze: S syntetyczny p j 1 mernk kondycj fnansowej gmny w badanym okrese, x j cechy struktury wskaźnka syntetycznego, p lczba wskaźnków cząstkowych wykorzystywanych w konstrukcj agregatowej mary aspektu potencjału 19. Na konec dokonano grupowana, tworząc klasy podobnych statystyczne jednostek (metoda Warda oraz uporządkowane lnowe według wartośc malejących pod względem wartośc wskaźnka syntetycznego 20. Zebrane zmenne poddano ocene statystycznej. Ze zboru wyelmnowano te mające charakter quasstały (wsp. zmennośc > 0,15) oraz te skorelowanu ponżej 0,75. Zbyt slne powązane dwóch analzowanych cech powoduje, ż są one nośnkam podobnych nformacj. Analzowany zestaw zmennych w latach 2003-2013 charakteryzował sę dużą rozpętoścą współczynnka zmennośc (X1 0,29-0,57; X2 025-047; X8 053-088; X6 059-060). Ze względu na nską zmennośc z badana usunęto: X7 (0,16-0,12); X11 (00,6-00,6); X12 (00,2-00,1); X13 (00,9-00,6); X14 (0,15-0,15); X15 (0,19-0,17); X16 (0,16-0,12). Badane zmenne charakteryzowały sę dodatnm ujemnym stopnem skorelowana. Na podstawe pozomu skorelowana z badana usunęto zmenne X5, X7, X12. Zbyt slne powązane dwóch analzowanych cech powoduje, ż są one nośnkam podobnych nformacj, dlatego przyjmuje sę ż w przypadku dentyfkacj zbyt wysokej wartośc wskaźnka należy dokonać wyboru reprezentanta, zazwyczaj kerując sę przesłankam merytorycznym. W 2003 r. najslnejsze skorelowane było w relacjach X3 X5 (-0,75); X5 X6 (0,91); X7 X16 (0,81); X12 X15 (0,76) oraz X12 X16 (0,75) w 2013 r.; X1 X18 (0,78); X5 X6 (0,93); X5 X8 (0,76); X6 X8 (0,82); X7 X16 (0,99) X11 X13 (-0,77). 4. Zmany pozomu konkurencyjnośc regonu. Syntetyczną ocenę postępów w procese podnoszena konkurencyjnośc regonu wskazuje na różny pozom badanych jednostek. W 2013 r. sytuacja wszystkch województw uległa pogorszenu każde z nch przesunęło sę dalej od wzorca 21 (tabela 2). Przeprowadzone badana statystyczne potwerdzają stnene dysproporcj w obszarze konkurencyjnośc środowskowej powatów. Kolejność województw w rankngu ne zmenła sę zasadnczo w 2013 r. w stosunku do lat poprzednch. W badanym okrese perwszą lokatę w kolejnych latach utrzymało województwo Śląske, a drugą Mazowecke. Na końcu rankngu znalazły sę Zachodnopomorske, Warmńsko-Mazurske, Lubuske. Wartośc poszczególnym zmennych poprawły sę, pogarszały lub pozostawały na nezmenonym pozome (tab. 2). Analza pozwolła podzelć województwa na 5 grup. Kondycja fnansowa województw jest trudna. Ne ma jednostek należących do grupy A, newele jednostek należy do grupy B (2003 2005 r. Śląske, Mazowecke; 2010 r. - Śląske). Zdecydowana wększość należy do grupy C (2010 r. - Mazowecke, Śwętokrzyske (0,40); 2013 r. Śląske, Mazowecke, Śwętokrzyske (0,47)) D (2003 r. Śwętokrzyske (0,38), Zachodnopomorske; 2005 r. Śwętokrzyske (0,35), Warmńsko- Mazurske; 2010 r. - Warmńsko-Mazurske; 2013 r. Lubuske; rysunek 1). Mędzy grupam można zaobserwować przesunęca w czase. Rysunek 1. Wskaźnk syntetyczny województw w Polsce w latach 2003-2013.
94 Історико-політичні проблеми сучасного світу 2003 Źródło: opracowane własne. W aspekce konkurencyjnośc wartość mary syntetycznej wahała sę w grancach w 2003 r. 0,28 (Zachodnopomorske)-0,75 (Śląske), 2005 0,28 (Warmńsko-Mazurske)-0,69 (Śląske), 2010 0,29 (Warmńsko-Mazurske)-0,62 (Śląske) 2013 0,29 (Lubuske) 0,57 (Śląske). W przypadku wojewodztwa śwętokrzyskego wartośc wskaźnka prezentowała sę na pozome 0,39; 0,35; 0,40; 0,47 w kolejnych badanych latach. Borąc pod uwagę wartośc mary syntetycznej, w relacj rok do roku nastąpł spadek ogólnego pozomu kondycj fnansowej. W rankngu ne obserwujemy stablnośc pozycj, na pozome wskaźnka ma wpływ charakter gospodarczy jednostk funkcja obszaru (przemysłowa, turystyczna, meszkalna). W badanych latach 2003, 2005, 2010, 2013 zaobserwować można zarówno pozytywne relacje rok do roku, jak relacje negatywne. Pozytywne zmany w badanym okrese zachodzły we wszystkch województwach, najwęcej zaobserwować można było w warmńsko-mazurskm (8), śwętokrzyskm (6), co można nterpretować jako rozwój. Najmnej pozytywnych zman zaobserwowano w śląskm, lubelsk, podkarpackm, lubelskm, welkopolskm, kujawsko-pomorskm, co można ocenć jako regresję. Przez obserwacje wykresów rozrzutu można obserwować z jakm rodzajem zwązku "mamy do czynena". Dodatn zwązek oznacza, że wzrostow wynków na jednej zmennej towarzyszy wzrost wynków na drugej zmennej. Jak pokazuje rysunek 2 w najlepszej pozycj w kontekśce relacj wskaźnk Rysunek 2. Wykres rozrzutu dla relacj wskaźnk fnansowy wskaźnka syntetyczny konkurencyjność 2005 2010 2013 Źródło: opracowane własne. fnansowy wskaźnka syntetyczny konkurencyjność w badanym okrese 2003 r. Śląske, 2005 Śląske, 2010 Śląske oraz 2013 Śląske. Województwa
Paweł Dzekańsk, Mroslav Kelemen. Konkurencyjnośc województwa 95 oddalały sę od wzorca, wększość województw charakteryzowała sę sytuacją nekorzystną. Województwo śląske jest jednym z najcekawszych województw pod względem atrakcyjnośc nwestycyjnej (konkurencyjnośc). Potwerdza to wysoka wartość PKB jaką tworzy regon. Wpływa na to szereg czynnków dotyczących zasobów naturalnych, które determnują rozwój gospodarczy regonu. Głównym atutam województwa są: - województwo posada wele surowców mneralnych: najwększe w Polsce pokłady węgla złoża rud cynku ołowu co sprawa, że ma charakter wybtne przemysłowy (energetycznosurowcowym metalowym; Częstochowa (Częstochowsk Okręg Przemysłowy), Belsko-Bała (Belsk Okręg Przemysłowy), Jaworzno (Jaworzncko-Chrzanowsk Okręg Przemysłowy)). Ponadto w województwe znajduje sę wele nnych zakładów przemysłowych, zarówno przemysłu cężkego jak zaawansowanych technolog 22. Województwo śwętokrzyske obejmuje powerzchnę 11.672 km2 (15. mejsce w kraju), z lczbą ludnośc prawe 1.330 tys. (13. mejsce). W częśc połudnowej wschodnej, na dobrych glebach, domnuje rolnctwo; szczególne dobrze rozwja sę branża ogrodnczo-sadowncza. Gospodarka regonu śwętokrzyskego bazuje na przemyśle wydobywczym, główne w zakrese materałów budowlanych (wapene, dolomty, margle, gpsy, paskowce, sarka), dzęk czemu województwo zyskało mano stolcy polskego budownctwa a frmy budowlane należą do najwększych najdynamcznej rozwjających sę w kraju. W gospodarce regonu stotną rolę odgrywają równeż przemysły: metalurgczny, maszynowy, precyzyjny spożywczy. 5. Podsumowane. Konkurencyjność regonów, to ch zdolność do wzajemnego współzawodnctwa, rywalzacj na skalę krajową mędzynarodową, zdolność adaptacj do cągle zmenających sę warunków oraz utrzymana lub poprawy pozycj we współzawodnctwe mędzy regonam. Jest ona wypadkową 1) atrakcyjnośc oferty usługowej, 2) slnych stron, 3) sły produktów będących marką wzytówką regonu, 4) potencjału, którym dysponuje regon 23. Weloaspektowy charakter konkurencyjnośc (aspekt ekonomczny, społeczny, technczny, środowskowy) potrzebuje analzy dużej lczby zmennych opsujących zjawsko. Początkowo wybrany zestaw zmennych poddano weryfkacj pod kątem ch stotnośc merytorycznej. Kolejno wyelmnowano wskaźnk charakteryzujące sę newelką zmennoścą wysokm stopnem skorelowana. Następne poszczególne zmenne znormalzowano, uwzględnając ch charakter jako stymulant bądź destymulant, zbudowano wskaźnk syntetyczny je pogrupowano. Ocena konkurencyjnośc województw jest zadanem trudnym. Wymaga uwzględnena welu różnych zmennych (ekonomcznych, fnansowych, techncznych, środowskowych, ekologcznych), których dobór może meć stotny wpływ na uzyskane wynk. Konkurencyjność województw w Polsce była dość zróżncowana. Borąc pod uwagę wartośc mary syntetycznej, w relacj rok do roku nastąpł spadek ogólnego pozomu kondycj fnansowej. W aspekce konkurencyjośc wartość mary syntetycznej wahała sę w grancach w 2003 r. 0,28 (Zachodnopomorske)-0,75 (Śląske), 2005 0,28 (Warmńsko-Mazurske)-0,69 (Śląske), 2010 0,29 (Warmńsko-Mazurske)-0,62 (Śląske) 2013 0,29 (Lubuske) 0,57 (Śląske). W przypadku wojewodztwa śwętokrzyskego wartość wskaźnka prezentowała sę na pozome 0,39; 0,35; 0,40; 0,47 w kolejnych badanych latach. 1 P. Góralsk, M. Lazarek, Czynnk kształtujące konkurencyjność regonów, http://www.wne.sggw.pl/ czasopsma/pdf/pefim_nr_50_2009_s307.pdf 2 A. Oleńczuk-Paszel, Konkurencyjność regonów rozwój regonalny jako wynk osągana celów poltyk regonalnej, FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINEN- SIS 2012, Oeconomca 292 (66), 71 82. 3 Z. Szymla, Determnanty rozwoju regonalnego, ZN m. Ossolńskch, Wrocław 2000, s. 61. 4 W. Beńkowsk, Czynnk mary mędzynarodowej konkurencyjnośc gospodarek w kontekśce globalzacj-wstępne wynk badań, Prace Materały 284, Instytut Gospodark Śwatowej, Warszawa 2008. 5 M. Hrynewck, Konkurencyjność regonów w warunkach ntegracj Polsk z Uną Europejską [w:] Integracja Europejska. Perwsze Dośwadczena, M. Hrynewck, A. Sadowsk (red.), Unwersytet w Bałymstoku, Bałystok, s. 27-28; Sowa B., Gospodarka fnansowa gmny-wybrane aspekty [w:] Samorząd gmny w śwetle badań emprycznych (Program naukowo-badawczy Dobra Admnstracja ) pod red. J. Posłusznego Z. Czarnka; Wyższa Szkoła Prawa Admnstracj Przemyśl- Rzeszów 2014. 6 M. Hrynewck, Konkurencyjność regonów op.ct., s. 75. 7 A. Golejewska, Kaptał ludzk, nnowacje nstytucje a konkurencyjność regonów Europy Środkowej Wschodnej, Centrum Europejske Natoln, Warszawa 2012, http://www.natoln.edu.pl/ pdf/zeszyty/natoln_zeszty_49.pdf 8 B. Wnarsk, Konkurencyjność: kryterum wyboru czy kerunek strateg cel pośredn poltyk regonalnej, [w:] Konkurencyjność regonów, pod red. M. Klamut, Akadema Ekonomczna we Wrocławu, Wrocław 1999, s. 48. 9 A. Klask, Konkurencyjność województwa śląskego na tle nnych regonów. Ujęce syntetyczne, w: Województwo Śląske. Integracja, konkurencyjność, nowe ncjatywy, II Śląske Forum Rozwoju Lokalnego Regonalnego, Akadema Ekonomczna w Katowcach GWSP, Katowce 2001, s. 99. 10 P. Góralsk, M. Lazarek, Czynnk kształtujące konkurencyjność regonów, Zeszyty Naukowe SGGW,
96 Історико-політичні проблеми сучасного світу Poltyk Europejske, Fnanse Marketng nr 1(50) / 2009. 11 A. Marcnuk-Kluska, Konkurencyjność samorządu terytoralnego a fnansowane rozwoju lokalnego, ZN AP w Sedlcach, Sera: Admnstracja Zarządzane, nr 83/2009. 12 W. Kosedowsk, Konkurencyjność regonów Europy Środkowowschodnej w procese ntegracj z Uną Europejską, [w:] Konkurencyjność regonów. Rola technolog nformacyjno-telekomunkacyjnych, Wyd. WSPZ m. Leona Koźmńskego, Warszawa 2006, s. 39; P. Janulewcz, Konkurencyjność gmn na przykładze województwa lubelskego, PN UE we Wrocławu nr 166 Poltyka ekonomczna 2011. 13 Podręcznk Oslo zasady gromadzena nterpretacj danych dotyczących nnowacj, Wydane polske, OECD, Warszawa 2008; Por. Dorčák P., Pollák F., Szabo S., 2014, Analyss of the possbltes of mprovng an onlne reputaton of publc nsttutons In: IDIMT-2014, Sept. 10 12. Poděbrady: IDIMT Networkng Socetes-Cooperaton and Conflct 22ndInterdscplnary Informaton and Management Talks, s. 275-281; Sowa B., Gospodarka fnansowa gmny-wybrane aspekty [w:] Samorząd gmny w śwetle badań emprycznych (Program naukowo- badawczy Dobra Admnstracja ) pod red. J. Posłusznego Z. Czarnka; Wyższa Szkoła Prawa Admnstracj Przemyśl- Rzeszów 2014. 14 W. Beńkowsk, Wpływ nstytucj na rozwój gospodarczy konkurencyjność krajów postkomunstycznych. Klka Uwag w odnesenu do Polsk Rosj, OPTIMUM. Studa Ekonomczne, nr 2 (30)/ 2006. 15 M. Wosek, Instytucjonalne uwarunkowana konkurencyjnośc jednostek terytoralnych, http:// www.ur.edu.pl/plk/zeszyt14/13.pdf 16 P. Góralsk, M. Lazarek, Czynnk kształtujące konkurencyjność regonów, Zeszyty Naukowe SGGW, Poltyk Europejske, Fnanse Marketng nr 1(50): 2009; Metoda oceny pozycj konkurencyjnej regonów wynkającej z potencjału sfery B+R+I (nnowacyjność, nowa wedza) w kontekśce ntelgentnej specjalzacj, Katowce 2013, http://www.gg.eu/stes/default/fles/attachments/przet arg/metoda_oc eny_pozycj_konkurencyjnej_2013. 09.30_druk.pdf; Leśnewsk M. A., Konkurencyjność mękka przedsęborstw, Dfn, Warszawa 2015; Olak A., 2013, Bezpeczeństwo w warunkach globalzacj, WSZMJO, Katowce. 17 Por. Zelaś A. (ed.), Taksonomczna analza przestrzennego zróżncowana pozomu życa w Polsce w ujęcu dynamcznym, Wydawnctwo Akadem Ekonomcznej w Krakowe, Kraków 2000; F. Wysock, Metody statystycznej analzy welowymarowej w rozpoznawanu typów struktury przestrzennej rolnctwa, Rocznk AR w Poznanu, sera Rozprawy Naukowe, z. 266, Poznań 1996. 18 F. Wysock, J. Lra, Statystyka opsowa, Wyd. AR, Poznań 2005. 19 Por. P. Dzekańsk, Analza sytuacj fnansowej samorządu jako wyznacznk efektywnośc ekonomcznej jednostk samorządu terytoralnego, s. 247-259 [w:] B. Flpak (red.), Fnanse publczne rozwój przedsęborczośc w regonach, Zeszyty Naukowe 38/2011, Wyższa Szkoła Bankowa w Poznanu; P. Bury, P. Dzekańsk, Porównane wybranych elementów budżetów gmn województwa śwętokrzyskego, s. 7-29 [w:] P. Dzekańsk (red.), Gospodarka lokalna drogą rozwoju regonu, Wyd. Stowarzyszene Nauka, Edukacja, Rozwój, Ostrowec Śwętokrzysk 2012; P. Bury, P. Dzekańsk, Ocena kondycj fnansowej powatów województwa śwętokrzyskego w latach 2007-2011 za pomocą wskaźnka syntetycznego, s. 220-248 [w:] Czynnk zman zjawsk regonalnych, V. Jurcak, P. Dzekańsk (red.), Wyd. WSBP Ostrowec Św., Ostrowec Śwętokrzysk 2013. 20 poszczególne przedzały wartośc nterpretowano jako sytuację: [0,0; 0,2] bardzo nekorzystną, (0,2; 0,4] nekorzystną, (0,4; 0,6] umarkowaną, (0,6; 0,8] korzystną, (0,8; 1,0] bardzo korzystną. Analza rozwoju przeprowadzana jest według metodyk pozwalającej na ustalane rankngu w danej kategor podlegającej ocene. P. Dzekańsk, Wskaźnk syntetyczny dzałalnośc fnansowej gmn wejskch, s. 229 242 [w:] ZN SGGW, Ekonomka Organzacja Gospodark Żywnoścowej, nr 99 (2012), Warszawa 2012; Dzekańsk P., 2014, Metoda taksonomczna w ocene środowskowej konkurencyjnośc powatów województwa śwętokrzyskego, s. 44-53[w:] Poltyka ekonomczna, J. Sokołowsk, A. Żabnsk (red.), Prace Naukowe Unwersytetu Ekonomcznego we Wrocławu, 348.s 21 Za wzorzec w przedstawonym procese przyjmuje sę często współrzędne na pozome maksymalnych wartośc uwzględnanych wskaźnków max{ x j }. 22 H. Godlewska-Majkowska, P. Zarębsk, Atrakcyjność nwestycyjna regonów 2010; Województwo Śląske, Instytut Przedsęborstwa, Kolegum Nauk o Przedsęborstwe, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2010; H. Godlewska- Majkowska, P. Zarębsk, Atrakcyjność nwestycyjna regonów 2011; Raport syntetyczny, Instytut Przedsęborstwa, Kolegum Nauk o Przedsęborstwe, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2011. 23 A. Klask, Stratege regonalne. Formułowane wprowadzane w życe, AE, Katowce 2002, s. 22-23; Pawlk A., 2011, Zróżncowane rozwoju społecznogospodarczego w województwe śwętokrzyskm, Wadomośc Statystyczne, nr 11, PTS, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, s. 60-70. Tabela 2.
Paweł Dzekańsk, Mroslav Kelemen. Konkurencyjnośc województwa 97 0,80 S < 1,00 b.dobra (grupa A) 0,60 S < 0,80 dobra (grupa B) 0,40 S < 0,60 średna (grupa C) 0,20 S < 0,40 słaba (grupa D) Wskaźnk syntetyczny województw w Polsce w 2003, 2005, 2010 2013 r. 2003 2005 2010 2013 - - - - Śląske 0,75 Małopolske 0,66 Mazowecke 0,63 Welkopolske 0,51 Dolnośląske 0,5 Pomorske 0,5 Podkarpacke 0,46 Śwętokrzyske 0,39 Kujawsko-Pomorske 0,39 Lubuske 0,38 Łódzke 0,35 Podlaske 0,35 Lubelske 0,34 Opolske 0,33 Warmńsko- Mazurske 0,31 Zachodnopomorske 0,28 Śląske 0,69 Mazowecke 0,65 Małopolske 0,61 Welkopolske 0,52 Opolske 0,51 Pomorske 0,5 Lubuske 0,49 Dolnośląske 0,45 Podkarpacke 0,42 Kujawsko-Pomorske 0,4 Zachodnopomorske 0,39 Śwętokrzyske 0,35 Łódzke 0,34 Podlaske 0,33 Lubelske 0,31 Warmńsko- Mazurske 0,28 Śląske 0,62 - Małopolske 0,56 Welkopolske 0,54 Zachodnopomorske 0,53 Pomorske 0,5 Mazowecke 0,48 Dolnośląske 0,47 Opolske 0,47 Lubuske 0,46 Podkarpacke 0,43 Śwętokrzyske 0,4 Łódzke 0,38 Kujawsko-Pomorske 0,35 Podlaske 0,32 Lubelske 0,29 Warmńsko-Mazurske 0,29 0,00 < S < 0,20 b.słaba (grupa E) - - - - Źródło: opracowane własne. Śląske 0,57 Mazowecke 0,56 Welkopolske 0,56 Dolnośląske 0,51 Małopolske 0,5 Śwętokrzyske 0,47 Zachodnopomorske 0,43 Pomorske 0,42 Warmńsko-Mazurske 0,4 Łódzke 0,38 Podlaske 0,38 Podkarpacke 0,36 Lubelske 0,35 Opolske 0,33 Kujawsko-Pomorske 0,3 Lubuske 0,29 Zmany pozytywne negatywne wskaźnka konkurencyjnośc województw w Polsce. Tabela 3. 2004/2003 2005/2004 2006/2005 2007/2006 2008/2007 2009/2008 2010/2009 2011/2010 2012/2011 2013/2012 zmany pozytywne Łódzke 5 Mazowecke 5 Małopolske 5 Śląske 4 Lubelske 4 Podkarpacke 4 Podlaske 5 Śwętokrzyske 6 Lubuske 4 Welkopolske 4 Zachodnopomorske 6 Dolnośląske 5 Opolske 5 Kujawsko-Pomorske 4 Pomorske 5 Warmńsko-Mazurske 8 wzrost spadek bez zman Źródło: opracowane własne.