Transport i mobilność miejska wyzwania dla miast dr Aneta Pluta-Zaremba Konferencja Plany Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (ang. SUMP) kluczem do pozyskiwania środków europejskich Płock, 11 czerwca 2015 r. Katedra Logistyki
Plan prezentacji 1. Wpływ doświadczeń władz miast w miejskim transporcie na opracowywanie i wdrażanie SUMP 2. Wyzwania w obszarze transportu towarów 3. Wnioski końcowe
Doświadczenia władz miast w miejskim transporcie a opracowywanie i wdrażanie SUMP Badania przeprowadzone w latach 2012-2013 w obszarze transportu miejskiego w 16 miastach wojewódzkich pokazują, że: 1. Władze miast mają duże doświadczenie we wdrażaniu rozwiązań na rzecz zrównoważonego transportu pasażerskiego (np. nadawanie priorytetu, zwiększanie atrakcyjności transportu publicznego w celu oddziaływania na zachowania komunikacyjne mieszkańców, przestrzenna i funkcjonalna integracja podsystemów transportowych, kształtowanie postaw i stylu życia, np. miejskie wypożyczalnie rowerów). 2. W miastach podejmowanych jest szereg działań na rzecz zrównoważonego rozwoju infrastruktury transportu. 3. Koncentrują się na zmniejszaniu kongestii i upłynnianiu ruchu oraz poprawie jakości życia mieszkańców. Wyników badań innowacji w polskich miastach w: Innowacje w zarządzaniu miastami w Polsce, red. M. Bryx (OW SGH, Warszawa 2014) do pobrania ze stron Oficyny Wydawniczej SGH
Doświadczenia władz miast w miejskim transporcie a opracowywanie i wdrażanie SUMP (2) Badania przeprowadzone w latach 2012-2013 w obszarze transportu miejskiego w 16 miastach wojewódzkich pokazują, że: 4. Władze miast poświęcają zarządzaniu transportem towarów ułamek uwagi skierowanej do transportu pasażerskiego, zwłaszcza zbiorowej komunikacji pasażerskiej, o czym świadczą działania na poziomie planowania, jak i wykonawczym. 5. Nie prowadzą skoordynowanej polityki w zakresie transportu towarów, o czym świadczy analiza dokumentów poświęconych strategiom rozwoju miast i politykom transportowym. 6. Koncentrują się na wprowadzaniu środków prawnych, finansowych i infrastrukturalnych mających na celu ograniczanie dostępu do infrastruktury drogowej i ruchu pojazdów dostawczych. 7. Zaczynają dostrzegać potrzebę systemowego podejścia do zarządzania transportem towarów, co przejawia się we wdrażaniu rozwiązań usprawniających ruch pojazdów dostawczych: rozwiązania infrastrukturalne, rozwiązania technologiczno-infrastrukturalne, działania mające na celu kształtowanie proekologicznych i prospołecznych zachowań przedsiębiorstw.
Miasto Warszawa Bezkolizyjne skrzyżowania Obwodnica miasta Most/-y Tunel/-e Infrastruktura drogowa dojazdowa do metropolii z miejscowości podmiejskich Bus pasy Parkingi typu Park & Ride Parkingi typu Bike & Ride Ścieżki rowerowe Rozwiązania usprawniające ruch rowerów (wydzielone pasy rowerowe na jezdni, kontrapasy, śluzy rowerowe) T PK T T PK T PK T PK T PK T Białystok T PK T PK T PK P T PK T PK T PK P Bydgoszcz P P T PK P T PK P Gdańsk T PK T PK P T PK T PK T PK T PK T PK T PK T PK Gorzów Wlk. T P P T PK T P Katowice P P T P T P P P T PK T PK Kielce P P P P P T PK Kraków PK P PK P P T PK Łódź T P T T T T PK T PK T Opole P T PK P P P T PK T PK Poznań T PK T PK T PK T PK T PK T PK P T PK T PK T PK Rzeszów T PK T T PK T PK P P T PK Szczecin T PK P T PK P P T PK P Toruń P P P T PK T PK P T PK T PK Wrocław T PK T PK T PK P T PK T PK T PK T PK T PK Zielona Góra T T PK T PK LEGENDA: T tak, rozwiązanie wdrożone w ostatnich 5 latach, P planowane wdrożenie w latach 2012-2015, PK planowana kontynuacja danego typu rozwiązania w latach 2012-2015, BPP brak podstaw prawnych
Miasto Zakaz wjazdu do wyznaczonych części miasta (np. centrów historycznych) Opłaty za wjazd do określonych części miasta Czasowe ograniczenia wjazdu do miasta dla pojazdów o całkowitym ciężarze x ton Specjalne pasy/zatoki drogowe do załadunku/ rozładunku pojazdów dostawczych Automatyczny pobór opłat przy wjeździe do wyznaczonych części miasta (punkty mobililnościowe) Obowiązek wyznaczenia miejsc postojowych przy budynkach dla samochodów dostawczych Wsparcie wprowadzenia miejskich centrów dystrybucji, urządzeń do przeładunku intermodalnego Zachęcanie firm do stosowania pojazdów ekologicznych poprzez np. zwolnienie z opłat, wpuszczenie na bus pasy Warszawa T T Białystok T Bydgoszcz P T, PK 2015 T, PK P P P P P Gdańsk 2015 2015 Gorzów Wlk. T T, PK Katowice T, PK T T, PK T, PK P P Kielce T, PK T, PK Kraków T, PK T Łódź T Opole P P Poznań T, PK BPP T, PK P BPP P P P Rzeszów T Szczecin Toruń T T Wrocław T, PK T Zielona Góra LEGENDA: T tak, rozwiązanie wdrożone w ostatnich 5 latach, P planowane wdrożenie w latach 2012-2015, PK planowana kontynuacja danego typu rozwiązania w latach 2012-2015, BPP brak podstaw prawnych
Plany zrównoważonej mobilności miejskiej a transport towarów Wybrane zagadnienia z perspektywy transportu towarów: 1. Równoważenie i zaspokajanie różnego rodzaju zapotrzebowania na mobilność nie tylko mieszkańców, lecz również przedsiębiorstw i sektora przemysłu. 2. Nacisk na zaangażowanie mieszkańców i innych interesariuszy, w tym przedstawicieli przedsiębiorstw. 3. Zakres obejmuje oprócz transportu pasażerskiego także przewóz towarów (środki transportu w ruchu i w czasie parkowania). 4. Działania na rzecz poprawy wydajności logistyki miejskiej, w tym systemów dostarczania towarów, przy ograniczaniu efektów zewnętrznych (emisje gazów cieplarnianych, zanieczyszczeń i hałasu). Komisja Europejska
Wyzwania związane z rozwojem zrównoważonego transportu i mobilności Wyzwania na etapie przygotowywania planów z perspektywy transportu towarów: 1. Ocena istniejącego systemu transportowego miasta pod kątem m.in. spełniania oczekiwań interesariuszy, emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczeń i hałasu. 2. Identyfikacja potrzeb różnych interesariuszy, zwłaszcza mieszkańców i przedsiębiorstw dystrybuujących towary a wyznaczanie celów SUMP. 3. Wychwycenie zmian na rynku i trendów oraz ocena ich wpływu na transport osób i przepływy ładunków a opracowanie scenariuszy.
Wpływ zmian zachowań i potrzeb mieszkańców na transport towarów Zmiany i trendy: 1. Powrót mieszkańców do miast z gmin podmiejskich. 2. Zmiana stylu życia i zachowań komunikacyjnych. 3. Tendencje do robienia zakupów w okolicy miejsca zamieszkania. 4. Ciągły i dynamiczny wzrost zakupów przez Interent z opcją dostawy do domu oraz tendencje na świecie do dostarczania zamówień w ciągu tego samego dnia Wpływ na transport: 1. Zmniejszenie przejazdów w celu robienia zakupów, przy wzroście ruchu lokalnego. 2. Zwiększenie zapotrzebowania na dostawy do centrów miast i dzielnic mieszkaniowych w związku z zaopatrywaniem szybko rozwijających się sieci detalicznych i obsługi dostaw (w tym zwrotu towarów) w handlu internetowym.
Wyzwania związane z rozwojem zrównoważonego transportu i mobilności (2) Wyzwania na etapie przygotowywania planów z perspektywy transportu towarów: 1. Ocena istniejącego systemu transportowego miasta pod kątem m.in. spełniania oczekiwań interesariuszy, emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczeń i hałasu. 2. Identyfikacja potrzeb różnych interesariuszy, zwłaszcza mieszkańców i przedsiębiorstw dystrybuujących towary a wyznaczanie celów SUMP. 3. Wychwycenie zmian na rynku i trendów oraz ocena ich wpływu na transport osób i przepływy ładunków a opracowanie scenariuszy. 4. Systemowe podejście do zagadnień transportu na poziomie urzędów miast, między miastami i na styku miasto-interesariusze. 5. Opracowania systemu pomiaru kosztów zewnętrznych i efektów wdrożenia rozwiązań w obszarze transportu towarów. 6. Akceptacja społeczna dotycząca wdrażanych planów i rozwiązań.
Wnioski końcowe Na co warto zwrócić uwagę przy planowaniu zrównoważonego rozwoju transportu i mobilności w obszarze dystrybucji towarów: 1. Podjęcie współpracy z przedstawicielami przedsiębiorstw (transportowych, operatorów logistycznych (TSL), operatorów ekspresowych (KEP), przedsiębiorstw produkcyjnych), organizacjami zrzeszającymi te firmy. 2. Wprowadzenie rozwiązań usprawniających dostawę, załadunek i wyładunek towarów. 3. Wprowadzanie rozwiązań promujących ekologiczne pojazdy w obsłudze ostatniej mili (infrastrukturalnych, technologicznych, finansowych) oraz kontrola przestrzegania zasad przez firmy. 4. Rozwiązania promujące konsolidację dostaw i zmianę środków transportu na zrównoważone poprzez miejskie centra logistyczne.
Dziękuję za uwagę dr Aneta Pluta-Zaremba Aneta.Pluta@sgh.waw.pl Katedra Logistyki Szkoła Główna Handlowa w Warszawie www.sgh.waw.pl/katedry/kl/