Jakość powietrza w Polsce - ze szczególnym uwzględnieniem województw śląskiego, dolnośląskiego i opolskiego

Transkrypt

1 Jakość powietrza w Polsce - ze szczególnym uwzględnieniem województw śląskiego, dolnośląskiego i opolskiego Barbara Toczko Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Bielsko-Biała sierpnia 2015 r.

2 Monitoring jakości powietrza w systemie Państwowego Monitoringu Środowiska Informacja o środowisku Dane dot. czynników sprawczych np. działalności społ.-gosp., warunków meteorologicznych, hydrologicznych, napływów transgranicznych, dane o emisjach wytwarzane poza systemem PMŚ BLOK - OCENY I PROGNOZY BLOK - STAN PODSYSTEMY: 1. Monitoring jakości powietrza 2.Monitoring jakości wód 3. Monitoring jakości gleby i ziemi 4. Monitoring przyrody 5. Monitoring hałasu 6.Monitoring pól elektromagnetycznych 7.Monitoring promieniowania jonizującego BLOK - PRESJE Państwowy Monitoring Środowiska

3 Monitoring jakości powietrza Zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony środowiska wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska są odpowiedzialni za organizację i funkcjonowanie systemu monitoringu i oceny jakości powietrza; koordynacyjna rola i wykonywanie ocen w skali kraju jest zadaniem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Główne cele: Uzyskanie informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza. Identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza. Monitorowanie skuteczności programów naprawczych.

4 PMŚ Monitoring jakości powietrza poziom europejski Komisja Europejska zarządzenie ochroną powietrza na poziomie europejskim poziom krajowy Europejska Agencja Środowiska europejskie repozytorium danych dot. jakości powietrza, oceny jakości powietrza w skali europejskiej Minister Środowiska zarządzenie ochroną powietrza, zatwierdzanie raportu dla Komisji Europejskiej Główny Urząd Statystyczny poziom wojewódzki Główny Inspektorat Ochrony Środowiska koordynacja działań dotyczących pomiarów i ocen jakości powietrza, zbiorcze oceny jakości powietrza, krajowa baza danych, wypełnianie obowiązków wynikających z prawa UE, prowadzenie portalu Jakość powietrza Marszałek Województwa zarządzenie ochroną powietrza opracowywanie i nadzór nad wdrażaniem programów ochrony powietrza IMGW dane meteorologiczne Zarządzający danymi (podmioty gospodarcze, administracja samorządowa, GUS, WUS) dane o ładunkach emisji zanieczyszczeń do powietrza ocena jakości powietrza w strefach wyniki pomiarów jakości powietrza inne dane Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska ocena jakości powietrza w strefach wraz z klasyfikacją stref monitorowanie wskaźnika średniego narażenia pomiary jakości powietrza na stacja monitoringu jakości powietrza należących do WIOŚ IMGW i IOŚ pomiary jakości powietrza na stacjach tła podmioty gospodarcze pomiary jakości powietrza na stacjach monitoringu należących do podmiotów gospodarczych Instytuty naukowobadawcze i uczelnie pomiary jakości powietrza na stacjach monitoringu należących do instytutów i uczelni

5 Sieć pomiarów monitoring jakości powietrza w Polsce W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w sieci pomiarów jakości powietrza funkcjonuje ok.: 680 analizatorów prowadzących pomiary automatyczne (SO 2, NO 2, NO, NO x, CO, O 3, BTX, pył PM10 oraz pył PM2,5, Hg), w tym ok. 550 należących do WIOŚ; 217 poborników pyłu PM10 lub PM2,5 w tym 214 należących do WIOŚ. W systemie funkcjonuje ogółem ok. 260 stacji pomiarowych, na których prowadzone są pomiary automatyczne lub manualne lub automatyczne i manualne, w tym ok. 150 stacji pomiarowych prowadzących pomiary automatyczne lub automatyczne i manualne.

6 Modernizacja sieci monitoringu jakości powietrza w Polsce w latach Wzmocnienie potencjału technicznego Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych projekt finansowany ze środków MF EOG Pobornik LVS pyłu PM10/PM2,5 111 sztuk Analizatory gazowe (SO 2, NOx, O 3, CO, BTX) 223 sztuk Automatyczny miernik pyłu PM10/PM2,5 54 sztuki Kontener pomiarowy 14 sztuk

7 Liczba stanowisk GŁÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA Sieć pomiarów monitoring jakości powietrza w Polsce pomiary manualne pomiary automatyczne

8 Sieć pomiarów monitoring jakości powietrza w Polsce stacje tła podmiejskiego stacje tła miejskiego stacje tła regionalnego w tym stacje EMEP

9 Jakość i reprezentatywność pomiarów jakości powietrza interkalibracje analizatorów gazowych w KLRiW polowe badania porównawcze pyłu PM10 i PM2,5 badania równoważności kontrole poprawności lokalizacji stacji i monitorowanie zmian w otoczeniu stacji sprawdzenia i kalibracje na stacjach

10 40,00 35,00 Średnie roczne stężenia pyłu SO 2 w wybranych miastach Polski w latach (stacje tła miejskiego) Wrocław (DsWrocKorzA) Bydgoszcz (KpBydgWarszawska) Łódź (LdLodzWIOSACzernik) Średnie roczne stężenie SO 2, µg/m 3 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 Gorzów Wlkp. (LuGorzowWIOS_AUT) Kraków (MpKrakowWIOSBulw6118) Warszawa (MzWarszUrsynow) Opole (OpOpole3a) Białystok (PdBialyPodmiejska) Gdynia (Pm.a04a) Katowice (SlKatowKato_kossu) Olsztyn (WmOlsztyWIOS_Puszkin) Poznań (WpWKP001) Szczecin (ZpSzczecin001) 0,

11 Średnie roczne stężenia pyłu NO 2 w wybranych miastach Polski w latach (stacje tła miejskiego) 40,00 Wrocław (DsWrocKorzA) Bydgoszcz (KpBydgWarszawska) Średnie roczne stężenie NO 2, µg/m 3 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 Łódź (LdLodzWIOSACzernik) Gorzów Wlkp. (LuGorzowWIOS_AUT) Kraków (MpKrakowWIOSBulw6118) Warszawa (MzWarszUrsynow) Opole (OpOpole3a) Białystok (PdBialyMiejska) Gdańsk (Pm.a01a) Katowice (SlKatowKato_kossu) Olsztyn (WmOlsztyWIOS_Puszkin) Poznań (WpWKP001) 10, (źródło: PMŚ) Szczecin (ZpSzczecin001)

12 80,00 Średnie roczne stężenia NO 2 w wybranych miastach Polski w latach (stacje komunikacyjne) Wrocław (DsWrocWisA) Średnie roczne stężenie NO 2, µg/m 3 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 Bydgoszcz (KpBydgPlPozn) Łódź (LdLodzWIOSAZachodn) Kraków (MpKrakowWIOSAKra61 17) Warszawa (MzWarNiepodKom) Częstochowa (SlCzestCzes_arkr1) Katowice (SlKatowKato_aleja) Szczecin (ZpSzczecin002) (źródło: PMŚ) 10,

13 Średnie roczne stężenia NO 2 - wyniki modelowania dla 2014 roku Aglomeracja Wrocławska

14 Zmiana emisji NO x, CO i pyłu PM2,5 z transportu drogowego w Polsce w latach w odniesieniu do zmiany liczby samochodów procentowa zmiana liczby samochodów % procentowa zmiana emisji NOx z transportu drogowego procentowa zmiana emisji CO z transportu drogowego procentowa zmiana emisji PM2,5 z transportu drogowego % Samochody osobowe wg grup wiekowych w Polsce Samochody osobowe wg grup wiekowych: do 2 lat 3 do 5 lat 6 do 9 lat 10 do 15 lat 16 do 20 lat 21 do 30 lat 31 lat i starsze

15 Zmiany emisji podstawowych zanieczyszczeń gazowych powietrza na tle zmian PKB w Polsce emisja SO₂ 120 % emisja NOx emisja NH₃ PKB

16 80 Średnie roczne stężenia pyłu PM10 w wybranych miastach Polski w latach (stacje tła miejskiego) Wrocław (DsWrocOrzech) 70 Toruń (KpTorunDziewulsk) Lublin (LbLublin_Sliwins_5) Średnie roczne stężenie pyłu PM10, µg/m Łódź (LdLodzWIOSACzernik) Gorzów Wlkp. (LuGorzowWIOS_AUT) Kraków (MpKrakowWIOSBulw6118) Warszawa (MzWarszUrsynow) Opole (OpOpole3a) Krosno (PkKrosnoWIOSKletowki) Gdynia (Pm.a04a) Suwałki (PdSuwPulaski) Kielce (SkKielJagielWios) Gliwice (SlGliwiGliw_mewy) Poznań (WpPoznanSzymanowskiego17) Olsztyn (WmOlsztyWIOS_Puszkin) Szczecin (ZpSzczecin001)

17

18 Liczba dni z przekroczeniami stężeń dobowych pyłu PM10 - wyniki modelowania dla 2014 roku

19 Średnie roczne stężenia pyłu PM10 na wybranych stacjach tła regionalnego w Polsce w latach Woj. Dolnośląskie (DsOsieczow) Średnie roczne stężenie PM10, µg/m Woj. Kujawsko- Pomorskie(KpZielBoryTuch) Woj. Łódzkie (LdGajewWIOSAGajew) Woj. Mazowieckie (MzGranicaKPN) Woj. Śląskie (SlZlotyJano_lesni) Woj. Warmińsko-Mazurskie (WmPuszcz_IOS_Borecka)

20 45 40 Średnie roczne stężenia pyłu PM2,5 w wybranych miastach Polski w latach (stacje tła miejskiego) Wrocław (DsWrocGrobla) Bydgoszcz (KpBydgBerlinga) Lublin (LbLublin_Sliwins_5) Średnie roczne stężenie pyłu PM2,5 µg/m Gorzó Wlkp. (LuGorzowWIOS_MAN) Łódź (LdLodzWIOSACzernik) Kraków (MpKrakowWIOSBuja6119) Warszawa (MzWarszUrsynow) Opole (OpOpole4pyl) Rzeszów (PkRzeszWIOSNoweMiasto) Białystok (PdBialyWarszawska) Gdańsk (Pm.01w.02m) Katowice (SlKatowKato_kossu) Kielce (SkKielJagielWios) Olsztyn (WmOlsztyWIOS_Puszkin) Poznań (WpWKP001) Szczecin (ZpSzczecin001)

21 Wskaźniki średniego narażenia na pył PM2,5 dla roku Krajowy wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5, µg/m miasto Koszalin Aglomeracja Szczecińska Aglomeracja Trójmiejska miasto Gorzów Wlkp, miasto Elbląg miasto Olsztyn miasto Toruń Aglomeracja Bydgoska miasto Zielona Góra miasto Włocławek Aglomeracja Białostocka Aglomeracja Lubelska miasto Płock miasto Wałbrzych miasto Opole Aglomeracja Warszawska Aglomeracja Łódzka Krajowy wskaźnik średniego narażenia Aglomeracja Poznańska miasto Radom miasto Legnica miasto Rzeszów Aglomeracja Wrocławska miasto Kalisz miasto Kielce miasto Tarnów miasto Częstochowa Aglomeracja Rybnicko-Jastrzębska miasto Bielsko-Biała Aglomeracja Górnośląska Aglomeracja Krakowska stężenie pyłu PM2,5 poniżej krajowego celu redukcji narażenia stężenie pyłu PM2,5 powyżej krajowego celu redukcji narażenia i poniżej pułapu stężenia ekspozycji stężenie pyłu PM2,5 powyżej pułapu stężenia ekspozycji i poniżej poziomu dopuszczalnego stężenie pyłu PM2,5 powyżej poziomu dopuszczalnego Wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5, µg/m 3

22 tys. ton GŁÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA Struktura emisji głównych zanieczyszczeń w Polsce w roku 2013 w podziale na sektory gospodarki (źródło: KOBiZE) 450 Struktura zużycia nośników energii pierwotnej w Polsce w roku 2013 (źródło: GUS) torf i drewno opałowe 4,7% gaz ziemny 14,0% inne 4,5% węgiel kamienny 41,5% emisja SO₂ emisja NOx emisja PM10 emisja NMLZO 0 energetyka zawodowa sektor komunalnomieszkaniowy transport drogowy ropa naftowa 23,0% węgiel brunatny 12,3%

23 50 45 Średnie dobowe stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10 w wybranych miastach Polski w 2014 roku (stacje tła miejskiego) Stężenie dobowe benzo(a)pirenu, ng/m Wrocław Lublin Zielona Góra Kraków Warszawa

24 Średnie roczne stężenie benzo(a)piren, ng/m Średnie roczne stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10 w wybranych miastach Polski w latach roku (stacje tła miejskiego) Wrocław (DsWrocKorzA) Bydgoszcz (KpBydgPlPozn) Łódź (LdLodzWSSEMRudzka) Gorzów Wlkp. (LuGorzowWIOS_MAN) Kraków (MpKrakowWIOSBulw6118) Warszawa (MzWarszAKrzywon) Opole (OpOpole4pył) Białystok (PdBialyMiejska) Gdańsk (Pm.00.s481m) Katowice (SlKatowKato_kossu) Olsztyn (WmOlsztyWIOS_Puszkin) Kalisz (WpWKPKalisz007/10) Szczecin (ZpSzczecin001)

25 Średnie roczne stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10 - wyniki modelowania dla 2014 roku

26 Struktura emisji wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w Polsce w roku 2013 procesy produkcyjne 10,4% transport drogowy 1,6% inne sektory 1,0% (źródło: KOBiZE) procesy spalania poza przemysłem głównie w gospodarstwach domowych 87,0%