DZIECKO W ŚWIECIE SZTUKI Innowacja pedagogiczna realizowana w roku szkolnym 2016/2017 w Szkole Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Zielkowicach Pracą dziecka jest zabawa. Dzieci uczą się poprzez wszystko, co robią. Carolyn Hooper Zielkowice 2016 1
I. Autor innowacji mgr Jolanta Zagawa II. Osoby wdrażające mgr Jolanta Zagawa III. Miejsce realizacji Szkoła Podstawowa im. M. Konopnickiej w Zielkowicach IV. Zakres uczniowie klasy III V. Czas trwania rok szkolny 2016/2017 VI. Opis innowacji: 1. Ogólne założenia Pomysł wprowadzenia innowacji zrodził się w wyniku refleksji nad formami spędzania czasu wolnego przez uczniów. Dziecko w młodszym wieku szkolnym wykazuje naturalną potrzebę ekspresji twórczej. Tworzy swój własny świat. Po to, by dziecko mogło wyzwolić swój wewnętrzny świat i posługiwać się właściwymi mu sposobami ekspresji gestem, mimiką, słowem mówionym, aktywnością plastyczną i muzyczną trzeba uszanować jego spontaniczność i rozwijać różne formy ekspresji. Dzieci są kreatywne z natury, dlatego tę wspaniałą zdolność należy w nich pielęgnować i rozwijać. Twórczość dziecięca jest czynnością odruchową, instynktowną i podświadomą. Mały artysta przeżywa radość kreacyjną, która pobudza go do dalszej zabawy formami, barwą czy dźwiękiem. Sztuka dziecka jest piękna w swojej naiwności, potrafi nas zachwycić, ująć szczególnym sposobem postrzegania otaczającego świata. Dla dziecka zaś jego własna twórczość jest źródłem radości, dobrej zabawy, zaangażowania i podstawową formą uczenia się oraz zdobywania wiedzy o otaczającej rzeczywistości. Rysunek, taniec, ruch, muzyka i śpiew to te rodzaje ekspresji, które wyzwalane w sposób naturalny i umiejętnie wykorzystywane, służyć mogą rozwijaniu u dziecka potrzeby poznawania świata i kształceniu jego aktywności edukacyjnej. Ponadto integracja plastyki, muzyki, słowa i ruchu stwarza możliwości wykorzystywania różnych form dziecięcej aktywności twórczej w jego rozwoju intelektualnym, poznawczym, emocjonalnym i społecznym. Na podstawie kilkunastoletniej praktyki pedagogicznej stwierdzam, że wszelkie zajęcia o charakterze twórczym plastyka, taniec, muzyka i teatr zawsze cieszą się ogromnym zainteresowaniem dzieci. Aktywne uczestnictwo w tych zajęciach jest dla każdego dziecka wspaniałą zabawą, daje zadowolenie, radość i satysfakcję. Innowacja Dziecko w świecie sztuki uwzględnia potrzeby i możliwości rozwojowe dzieci na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Ponadto wskazuje główne kierunki pracy nauczyciela z dziećmi w rozwoju ich twórczości artystycznej. 2
Innowacja będzie realizowana od września 2016 roku w klasie trzeciej. Ma charakter programowo-metodyczny. Oparta jest na obowiązującym programie nauczania pod redakcją Jolanty Brzózki Program edukacji wczesnoszkolnej Ćwiczenia z pomysłem. Będzie realizowana na zajęciach pozalekcyjnych z uczniami w wymiarze - 1 godzina tygodniowo. Dokumenty potwierdzające realizację zajęć stanowić będą: wpisy w dzienniku zajęć pozalekcyjnych, prace plastyczne i techniczne uczniów, zdjęcia, zapisy w kronice i gazetce szkolnej, informacje na stronie internetowej szkoły. 2. Cel główny innowacji: rozwijanie możliwości artystycznych uczniów poprzez wzbudzanie zainteresowań sztuką, kształcenie umiejętności jej odbioru i tworzenia w zakresie aktywności plastycznej, muzycznej i teatralnej. 3. Cele szczegółowe: rozbudzanie zainteresowań muzycznych rozwój muzykalności i podstawowych zdolności muzycznych, takich jak: poczucie rytmu, tempa, dynamiki, pamięci muzycznej, nauka śpiewania piosenek, rozbudzanie zainteresowań plastycznych, uwrażliwienie dzieci na piękno natury i dzieł sztuk plastycznych, rozwijanie wyobraźni i twórczej aktywności w dziedzinie muzyki, plastyki, teatru, próby łączenia działań artystycznych, uwrażliwienie na piękno słowa mówionego, bogacenie czynnego słownictwa dzieci, kształcenie umiejętności współdziałania w grupie, integracja członków zespołu i rozwijanie kontaktów interpersonalnych. 4. Treści programowe: Treści programowe edukacji artystycznej zostały podzielone na trzy grupy, z których każda odnosi się do konkretnej formy aktywności dziecka: AKTYWNOŚĆ MUZYCZNA 1. Uwrażliwianie dzieci na piękno muzyki: stwarzanie okazji do bezpośrednich kontaktów dziecka z muzyką poprzez koncerty, śpiew, taniec. 3
2. Poznawanie podstawowych elementów muzyki: melodia, tempo, rytm, dynamika, wysokość dźwięku. 3. Słuchanie i nauka śpiewania piosenek. 4. Wyrażanie muzyki ruchem - rozwijanie naturalnej zdolności dziecka do reagowania ruchem na muzykę przez: zabawy inscenizowane, zabawy taneczne, zabawy rytmiczne. 5. Zapoznanie z wyglądem i techniką gry na instrumentach - zabawy akustyczne, odkrywanie dźwięków, konstruowanie instrumentów z różnych materiałów i według własnego pomysłu. AKTYWNOŚĆ PLASTYCZNA 1. Umożliwianie kontaktu ze sztuką - zwiedzanie ekspozycji malarstwa w muzeum, oglądanie rzeźb i pomników w najbliższym środowisku. 2. Stwarzanie okazji do poznawania miejsc prezentujących prace artystów plastyków: galeria, wystawa. 3. Poznawanie podstawowych technik plastycznych: rysunek, malowanie farbami, wycinanka, wydzieranka, wyklejanka, collage, lepienie, sztuka składania papieru origami. 4. Poznawanie środków wyrazu artystycznego i stosowanie ich w tworzeniu własnego obrazu: kredka świecowa, kredka ołówkowa, pastele, ołówek, flamastry, kreda, farby plakatowe, farby wodne - akwarele, tusz, papier kolorowy, karton, materiał przyrodniczy (gałązki, patyczki, nasiona, muszle, kamyczki, liście, itp.), materiały różne (folia, skrawki materiału, bibuła, tworzywa sztuczne, włóczka, drut itp.), plastelina. 5. Poznawanie narzędzi pracy: pędzel, nożyczki, patyczki, palce własnych rąk, klej, sztalugi. 6. Poznawanie podstawowych środków wyrazu artystycznego: barwa, kształt, kreska, linia, plama. 7. Nabywanie umiejętności rozpoznawania i nazywania barw: barwy podstawowe i pochodne. 8. Rozwijanie własnej wyobraźni i pomysłowości poprzez tworzenie różnorodnych prac plastycznych: w oparciu o obserwacje i doświadczenia, przedstawianie i wyrażanie zjawisk, wydarzeń i postaci fantastycznych, przedstawianie wydarzeń z życia codziennego oraz scen wyrażających odpowiedni nastrój. 4
9. Eksperymentowanie materiałami i narzędziami: operowanie różnymi rodzajami linii i plamami zależnymi od narzędzia, rysowanie na dużych powierzchniach (kredą na asfalcie) i na kolorowych, dużych arkuszach papieru. 10. Tworzenie galerii sztuki dziecięcej - zachęcanie do udziału w konkursach plastycznych. AKTYWNOŚĆ TEATRALNA 1. Zapoznanie z teatrem - poznawanie różnych form teatralnych poprzez udział w spektaklach i widowiskach teatralnych: teatr lalkowy, teatr żywego aktora, pantomima, teatr cieni, drama. 2. Zabawy w teatr - przekazywanie informacji za pomocą ruchu, gestu, mimiki i pozy poprzez: zabawy o charakterze naśladowczym (wiersze, piosenki), inscenizowanie ruchem sytuacji opisanych słownie przez nauczyciela, odtwarzanie własnymi słowami i za pomocą gestu i ruchu zachowań postaci z oglądanych przedstawień teatralnych i utworów literackich, inscenizowanie ruchem krótkich utworów literackich (nagrania utworów literackich: wiersze, bajki, proza). 3. Tworzenie inscenizacji teatralnych - rozwijanie twórczej postawy dziecka poprzez tworzenie widowiska teatralnego w zespole dziecięcym. 5. Metody i formy pracy: Wdrożenie i realizacja programu innowacji wskazuje na konieczność integracji zajęć plastycznych, muzycznych i teatralnych. Dobór metod i form pracy z uczniami sprzyjać będzie odkrywaniu wrodzonych uzdolnień i rozwojowi twórczości dziecięcej. Na zajęciach wykorzystywane będą: metody aktywizujące odkrywanie, poszukiwanie, przeżywanie i działanie, metody słowne - rozmowa, opowiadanie, objaśnienie, instrukcja słowna, zagadka, metody oglądowe pokaz, wzór, przykład. Realizując program innowacji zostaną wykorzystane wszystkie formy pracy: indywidualna, grupowa i zbiorowa. Formą dominującą będzie jednak zabawa. Ponadto wykorzystane zostaną: zabawy twórcze, zabawy inscenizowane, zabawy ruchowe, wycieczki, spotkania z artystami, konkursy, uroczystości, wystawy. 5
6. Przewidywane osiągnięcia: W wyniku realizacji treści przedstawionych w programie innowacji uczeń: odkrywa własne możliwości i uzdolnienia artystyczne, potrafi słuchać, patrzeć, tworzyć i wyrażać własne przeżycia w kontaktach z różnymi dziedzinami sztuki, kształci i wzbogaca własną pomysłowość, wyobraźnię oraz inwencję twórczą w różnych formach aktywności, potrafi przezwyciężyć obawy związane z publicznymi występami, potrafi współdziałać w zespole, dostrzega piękno sztuki, odczuwa radość i satysfakcję z pozytywnych efektów własnych działań, rozwija własne zainteresowania i zdolności. 7. Ewaluacja: Ewaluacja programu będzie prowadzona na bieżąco i na zakończenie roku szkolnego. Narzędzia służące ewaluacji to: rozmowy z uczniami, nauczycielami i rodzicami, obserwacja, ankieta dla rodziców (metoda niedokończonych zdań), analiza osiągnięć uczniów, udział w konkursach artystycznych, zdobyte wyróżnienia i nagrody. Uzyskane wyniki ewaluacji będą analizowane na bieżąco i wykorzystane do wprowadzania zmian w programie. Opracowała Jolanta Zagawa 6