MAKROEKONOMIA Blok IV Pieniądz i polityka monetarna
Krótka historia pieniądza 1. Ekwiwalent towary powszechnie uważane przez daną społeczność za najbardziej przydatne (pecunia pecus). 2. Płacidła z reguły metale. 3. Kruszce złoto, srebro. 4. Monety bimetalizm. 5. Monometalizm system waluty złotej. 6. Pieniądz papierowy oparty na zasobach kruszców. 7. Pieniądz papierowy nie oparty j.w. 8. Pieniądz bezgotówkowy elektroniczny
Pieniądz i jego funkcje Pieniądz powszechnie akceptowany na danym terenie środek płatniczy Funkcje pieniądza: 1. Środek wymiany (cyrkulacji). 2. Jednostka obrachunkowa (miernik wartości). 3. Środek płatniczy. 4. Środek tezauryzacji.
Pieniądz środek wymiany - warunki 1. Powszechnie akceptowany. 2. Łatwy w użyciu przenośny. 3. Łatwo podzielny. 4. Trudny do podrobienia
Zasoby pieniądza zagregowane rozmaite składniki aktywów finansowych (różne miary) M0 banknoty i monety w obiegu, pogotowie kasowe banków i ich wkłady gotówkowe w BC M1 banknoty i monety w obiegu, wkłady a vista gosp. domowych i przedsiębiorstw M2 banknoty i monety w obiegu, wkłady a vista, krótkoterminowe wkłady sektora prywatnego M3 banknoty i monety w obiegu, wkłady a vista, długo i krótkoterminowe wkłady sektora prywatnego, całość wkładów sektora publicznego M4 to co w M3 plus udziały towarzystw ubezpieczeniowych i inne wkłady oprocentowane M5 to co w M4 plus inne instrumenty rynku pieniężnego (bony skarbowe i obligacje, inne papiery wartościowe i formy oszczędzania
Zasoby pieniądza w Polsce wg NBP M1 pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków), depozyty a vista i oszczędnościowe krótkoterminowe gosp. domowych, depozyty a vista przedsiębiorstw, instytucji samorządowych i funduszy ub. społecznych M2 M1 plus krótko i długoterminowe depozyty gosp. domowych i przedsiębiorstw instytucji samorządowych i funduszy ub. społecznych M3 M2 plus dłużne papiery wartościowe, jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego.
Koszty posiadania pieniądza Koszt posiadania pieniądza to straty wynikające z utraconych dochodów związanych z alternatywnymi formami przechowywania bogactwa: - Lokata bankowa, - Obligacje, - Kruszce,. Realna i nominalna stopa oprocentowania
Popyt i podaż na pieniądz Popyt na pieniądz ilość pieniądza na jaką istnieje zapotrzebowanie. Podaż pieniądza ilość pieniądza wprowadzonego do obiegu Co rozumiemy przez ilość pieniądza? Co na to neoklasycy i keynesiści?
Determinanty popytu na pieniądz wg neoklasyków Irvina Fishera równanie wymiany M x V = P x Q M ilość pieniądza w obiegu V szybkość obiegu pieniądza (ile razy pieniądz został w danym okresie użyty w proc. transak.) P przeciętny poziom cen Q liczba transakcji w danym okresie M = P Przeciętny poziom cen w gospodarce jest proporcjonalny do ilości pieniądza w obiegu (Ilościowa teoria pieniądza)
Determinanty popytu na pieniądz wg J.M. Keynesa Trzy rodzaje popytu na pieniądz: 1. Popyt transakcyjny (ma nań wpływ DN) 2. Popyt przezornościowy (ma nań wpływ DN) 3. Popyt spekulacyjny ( wpływa nań stopa %) Popyt transakcyjny + pp przezornościowy LTR = f(p x Y)
Determinanty popytu na pieniądz wg J.M. Keynesa Popyt spekulacyjny a stopa % popyt maleje, gdy rośnie nominalna stopa % L = Ltr + Ls stąd L = f(p x Y, r) Popyt na pieniądz rośnie, gdy rośnie nominalny DN, a maleje, gdy rośnie nominalna stopa % Preferencje płynności skłonność do utrzymania aktywów w formie płynnej Ryzyko związane z inwestowaniem w różne aktywa
Nominalny popyt na pieniądz zależy od: poziomu cen, dochodu narodowego, stopy %
Neoilościowa teoria pieniądza M. Friedmana Wpływ na popyt na pieniądz mają: 1. Całkowite bogactwo włącznie z kapitałem ludzkim 2. Oczekiwane stopy zwrotu z różnych form aktywów Całkowite bogactwo to dochód permanentny bieżąca wartość oczekiwanego strumienia dochodów z zasobów kapitału ludzkiego i rzeczowego w długim okresie.
Realny popyt na pieniądz L P = f(y, r, ktr) Realny popyt na pieniądz: - Rośnie wraz ze wzrostem dochodu. - Maleje wraz ze wzrostem stopy %. - Rośnie wraz ze wzrostem kosztem zamiany aktywów.
Bank i jego funkcje BANK przedsiębiorstwo, którego zysk to różnica między % na jaki przyjmuje depozyty (lokaty), a % na jaki udziela kredytów. To pośrednik między oszczędzającymi i kredytobiorcami. FUNKCJE BANKÓW: 1. Usługi finansowe związane z obiegiem pieniądza. 2. Przyjmowanie depozytów (w zamian za %). 3. Udzielanie kredytów (w zamian za %). 4. Kreowanie pieniądza.
Kredyt towarowy Kredyt pieniężny Kredyt obrotowy Kredyt inwestycyjny Kredyt Kredyt (łac. credo) Kredyt jako źródło finansowania przedsiębiorstwa Ryzyko kredytowe i zabezpieczenia
Zjawisko kreacji pieniądza przez system bankowy
Współczynnik kreacji depozytów to odwrotność stopy obowiązkowych rezerw bankowych i mówi ile razy zwiększy się suma depozytów bankowych w wyniku pojawienia się depozytu pierwotnego. 1 Kdp = Zro
Mnożnik pieniężny wyraża zmiany w globalnej podaży pieniądza wywołane zmianami bazy monetarnej M mm = Bm Mg + Md = Mg + Mr Bierzemy pod uwagę ubytek gotówki z systemu bankowego M podaż pieniądza Bm baza monetarna Mg gotówka w obiegu Md depozyty na żądanie Mr rezerwy gotówkowe systemu bankowego
Mnożnik pieniężny Mg Md - stopa ubytku gotówki z sys. bankowego (um) Mr Md - stopa całkowitych rezerw banków (Zr) mm mnożnik pieniężny
Bank Centralny i jego funkcje Bank Centralny to bank banków posiadający pozycję nadrzędną wobec innych banków komercyjnych. Funkcje BC: 1. Monopol na emisję pieniądza. 2. Zaopatruje w pieniądz BK 3. Jest bankiem państwa (rozliczenia z rządem, obsługa budżetu, rozliczenia zagraniczne państwa, rezerwy..) 4. Stabilizacja rynków finansowych 5. Współuczestniczy w polityce pieniężnej państwa (reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce)
Oddziaływanie BC na podaż pieniądza 1. Zmiany stopy rezerw obowiązkowych. 2. Zmiany stopy redyskontowej. 3. Operacje otwartego rynku.
Zmiany stopy rezerw obowiązkowych Określenie stopy rezerw obowiązkowych polega na ustaleniu minimalnego stosunku rezerw w gotówce w kasie banku i rezerw w BC do ogólnej sumy wkładów w banku. Funkcje SRO: - Bezpieczeństwo zapewnienie płynności - Instrument kontroli zdolności kreowania kredytu
Zmiany stopy rezerw obowiązkowych PODWYŻSZENI SRO Ogranicza ekspansję kredytową Obniża zyski banków Mobilizuje do ściągania wierzytelności Zachęca BK do wyprzedaży pap. Wart. w celu uzupełnienia rezerw Cena kredytu rośnie OCHŁADZA GOSPODARKĘ OBNIŻENIE SRO Zwiększa Zwiększa Nie mobilizuje Zachęca do kupna Cena kredytu spada WZRASTA AKTYWNOŚĆ GOSP.
Zmiany stopy redyskontowej Stopa dyskontowa stopa %, wg której BK skupują weksle handlowe przed terminem ich płatności. Stopa redyskontowa stopa % pobierana przez BC od pożyczek udzielanych BK pod zastaw weksli i innych papierów wartościowych. SR rośnie cena kredytu BC dla BK rośnie cena kredytu BK dla klientów rośnie gospodarka zwalnia
Operacje otwartego rynku OOT polegają na sprzedaży, bądź skupie przez BC papierów wartościowych (głównie państwowych) w celu bezpośredniego wpływania na podaż pieniądza w kraju. Skup pap. wart. zwiększenie podaży pieniądza Sprzedaż pap. wart. zmniejszenie podaży pieniądza
Ekspansywna lub restrykcyjna polityka BC EKSPANSYWNA RESTRYKCYJNA Obniżenie SRO Obniżenie SR Skup pap. wart. Podniesienie SRO Podniesienie SR Sprzedaż pap. wart. Zwiększenie płynności BK Zwiększenie pd pieniądza Zmniejszenie płynności BK Zmniejszenie pd pieniądza
Determinanty podaży pieniądza M = f (um, zro, r) x Bm Podaż pieniądza zależy od: 1. Bazy monetarnej (BC ma wpływ). 2. Stopy ubytku gotówki z sys. bankowego (Um). 3. Wysokości stopy rezerw obowiązkowych. 4. Stopy procentowej (r) im wyższa r tym wyższe koszty utrzymania rezerw dobrowolnych, a zatem niższych ich poziom i większa podaż pieniądza
Równowaga na rynku pieniężnym
Stopa % zapewniająca równowagę w warunkach zmiany podaży pieniądza (a) Polityka ekspansywna (b) polityka restrykcyjna