Sprawozdanie z realizacji projektu edukacyjnego Razem z przyrodą - w domu, w przedszkolu i na podwórku grupy Plastusie Przedszkola nr 6 im. Bajka w Wołominie w ramach programu Czysty Wołomin w roku szkolnym 2007/2008 pod hasłem Ja i moja ekorodzina sporządzone przez mgr Grażynę Markowską Celem strategicznym naszego projektu było nabywanie świadomości i umiejętności korzystania z przyrody dla tworzenia lepszej przyszłości zarówno przez naszych wychowanków jak również ich rodziny. Zagadnienie jest trudne do realizacji w przedszkolu, ponieważ od lat obserwuje się coraz bardziej konsumpcyjny styl życia, pośpiech rodziców, pobieżne rozmowy z wychowawcami i ogólny brak czasu dla swoich dzieci. Często nasze działania są przysłowiową orką na ugorze, osiągnięte efekty pracy bywają zniweczone przez złe wzorce rodzinne. Nie wynika to, jak sądzę, z braku wiedzy w rodzinie a przez ignorancję dla ważkich problemów ochrony środowiska. Skutecznym przeciwdziałaniem dla tego typu postaw jest edukowanie w tym zakresie najmłodszego pokolenia, bo to daje większe gwarancje na osiągnięcie wytyczonego celu. 1
Dla pełniejszego obrazu naszych oczekiwań zostały określone cele szczegółowe: 1. Kształtowanie w umysłach dzieci prawidłowych nawyków obcowania z przyrodą. 2. Zdobywanie umiejętności doświadczania i obserwowania przyrody. 3. Kształtowanie prawidłowej postawy na temat ochrony przyrody. 4. Poznanie różnych środowisk przyrodniczych. Powyższym celom służyły zaplanowane działania. 1. Zgodnie z pierwszym punktem harmonogramu projektu edukacyjnego Razem z przyrodą w domu, w przedszkolu i na podwórku została założona realizacja treści programowych w oparciu o Programu wychowania i kształcenia oraz wspomagania rozwoju sześciolatków w przedszkolach, w klasach zerowych i w placówkach integracyjnych pod redakcją Edyty Gruszczyk - Kolczyńskiej i w oparciu o Podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych. Treści były realizowane zgodnie z kalendarzem przyrody w zgodzie z czterema porami roku - w zakresie działalności plastycznej, muzycznej, technicznej, umysłowej, zdrowotnej, ruchowej, patriotycznej. Zgodnie z zapisami w dzienniku zajęć dziennych przeprowadzono następujące tematyki kompleksowe uwzględniające edukację przyrodniczą, a także z zakresu ekologii i ochrony środowiska: WRZESIEŃ: Powrót z wakacji. Co nam jesień w koszu niesie. PAŹDZIERNIK: Świat wokół nas. Jesienna muzyka. Co powinien wiedzieć sześciolatek? LISTOPAD Późna jesień. Zimno, coraz zimniej. 2
Dbamy o zdrowie. GRUDZIEŃ: Zima tuż, tuż. Świat się zmienia. STYCZEŃ: Zegar odmierza czas W zimowe dni. Zima w pełni. MARZEC: Przyroda budzi się ze snu. Tradycje wielkanocne. Nadeszła wiosna. KWIECIEŃ: Podróże dalekie i bliskie. Wiosennie i ludowo. Dbamy o zdrowie i dobrą kondycję. Zwierzęta domowe. MAJ: Wiosna w pełni. CZERWIEC: Odpoczywamy na łonie przyrody. W letni czas. Realizacja treści ujętych w powyższych tematykach tygodniowych uwzględniała różnorodną działalność dzieci angażującą wszystkie sfery poznawcze. Wynika to z uwarunkowań psychofizycznych dziecka w wieku przedszkolnym. Przeważającymi metodami były: bezpośrednia obserwacja, obserwacja pośrednia, operowanie konkretem, eksperymentowanie, przeprowadzanie doświadczeń i zabaw badawczych. W ten sposób dzieci zdobyły wiadomości i poszerzyły dotychczasową wiedzę dotyczącą przyrody, a zwłaszcza konieczności dbania o nią. Niektóre z przeprowadzonych zajęć zasygnalizowały zaledwie problem ochrony środowiska naturalnego, ale w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym właściwe jest, aby wykorzystywać każdą sytuację, nawet okazjonalną, do kształtowania 3
właściwych postaw społecznych. Realizując powyższe zajęcia zakładałyśmy okazjonalne hodowle kwiatów (tulipany, hiacynty) innych roślin (fasola, forsycja), założyliśmy również hodowlę stałą przy okazji realizacji zajęć z zakresu tematycznego Zwierzęta domowe hodowla chomików (dzięki sponsorom rodzicom). Ponadto do utrwalenia zdobytych wiadomości w ciągu roku, a także rozbudzenia zainteresowań dzieci zakupiłyśmy filmy dydaktyczne (faktura VAT nr #ODV/6966/2008/S z dnia 27.05.2008 w kwocie 94,87 PLN 1 punkt budżetu projektu). Przy realizacji zajęć w miesiącu czerwcu 08 będziemy kładły nacisk nie tylko na bezpieczeństwo dzieci podczas wakacji, ale również bezpieczeństwo środowiska naturalnego ze strony turystów, czemu służyć będą zakupione pomoce dydaktyczne. Pozostałe pomoce służyć będą utrwalaniu zdobytych wiadomości w ciągu całej edukacji przedszkolnej (faktura VAT nr(s)fs-569/08/k10 z dnia 20.05.2008 w kwocie 399,00 punkt 1 budżetu projektu). 4
2. Drugi punkt harmonogramu działań naszego projektu zakładał realizację treści Rocznego programu rozwoju Przedszkola nr 6 im. Bajka w Wołominie na rok szkolny 2007/2008 ph. Dziecko przyjacielem przyrody. Otóż, tak się złożyło, że od kilku lat pracownicy naszego przedszkola próbują działać na rzecz przyrody, ze względu na usytuowanie naszego przedszkola. Położone jest ono na dużym osiedlu, gdzie jak dotąd brakowało dziecięcych placów zabaw. Z naszego przedszkolnego ogródka korzysta więc okoliczna młodzież, oczywiście po godzinach pracy przedszkola i w czasie dni wolnych. Z tego powodu roślinność naszego bezpośredniego otoczenia jest narażona na systematyczną dewastację. Próbujemy uzupełniać jej braki, a przede wszystkim edukować najmłodszych. W tym celu: Zorganizowano w Sali zajęć badawczego kącika przyrodniczego w celu wykorzystywania go do prowadzenia obserwacji i doświadczeń. Kącik był wyposażony w lupy i mikroskop, które były wykorzystywane głównie do zabaw przyrodniczych, ponieważ urządzenia te miały charakter zabawek. W ostatnim czasie kącik został wyposażony w profesjonalny mikroskop edukacyjny BRESSER VISIOMAR z kompletem preparatów (faktura VAT 92/08/FV z dnia 19.05.08. w cenie 425 PLN punkt 2 budżetu projektu), jak również profesjonalne lupy (faktura VAT 92/WAW/2008 z dnia 27.05.08. w cenie 37PLN za 5 sztuk punkt 2 budżetu projektu). Doposażenie kącika przyrodniczego w profesjonalny sprzęt służący obserwacji bezpośredniej w późnym okresie wiosennym wynikał z obaw o uszkodzenie tego sprzętu. Dzieci najpierw ćwiczyły prowadzenie obserwacji na mniej wymagającym sprzęcie edukacyjnym. W czerwcu i lipcu bieżącego roku szkolnego planujemy pełne wykorzystanie urządzeń, a w przyszłości, jeżeli zostanie zakupiony komputer na użytek dzieci, bardziej atrakcyjną formę jego wykorzystania, ponieważ mikroskop posiada wejście USB. Suma zakupów w tym punkcie projektu wynosi:462 PLN. Nie zostały zakupione preparaty, ponieważ mikroskop, który został nabyty ma je w komplecie. Miał być zakupiony mikroskop MC 131, ale został zastąpiony BRESSER VISIOMAR ze względu na jego większą przydatność w przedszkolu. Organizowano spacery i wycieczki do bliższego i dalszego otoczenia dzieci. 5
Wyjścia poza teren placówki, co jest nieodzownym elementem wychowania przedszkolnego, stwarzają dzieciom okazję do bezpośredniej obserwacji środowiska przyrodniczego, obserwacji roślin od jesieni do lata, wybranych ptaków i niektórych zachowań ludzi, zarówno poprawnych jak i niewłaściwych. Daje to dzieciom możliwość ich oceny, wyciągania wniosków, przeżywania i zdobywania koniecznych doświadczeń w zderzeniu z przyrodą. Oprócz wyjść poza teren placówki, należy w tym miejscu powiedzieć również o systematycznym pobycie dzieci w ogrodzie przedszkolnym od jesieni do lata. Ogród przedszkolny jest nie tylko miejscem zabaw, ale również miejscem prowadzenia obserwacji ukierunkowanych, zwłaszcza w zgodzie z kalendarzem przyrody. Nawet trudno to dokumentować w jakikolwiek sposób, bo to jest codzienna rzeczywistość przedszkolna. Dzieci w oparciu o informacje wyniesione z zajęć dokonują różnorodnych odkryć dotyczących, stanu liści, ich ubarwienia w zależności od aktualnej pory roku, wyglądu i sposobu życia wybranych owadów, stawonogów, pajęczaków. Ważnym elementem poznawania przyrody jest uwrażliwianie dzieci na nią, nabywanie umiejętności jej szanowania. Dzieci grupy Plastusie są na tym etapie dojrzałymi ekologami, nie niszczą zieleni w ogrodzie przedszkolnym, ani w czasie spacerów, zwracają uwagę na akty wandalizmu wobec przyrody, są czułe na punkcie nieprawidłowych postaw innych dzieci i potrafią zwrócić im uwagę(3 i 4 punkt budżetu projektu). Zorganizowano wycieczkę do lasu, choć w naszym projekcie zaplanowano cykl spotkań z leśnikiem. Niestety okazało się to niemożliwe do przeprowadzenia, ze względu na ograniczony czas leśników. Nawiązałyśmy kontakt z Nadleśnictwem Drewnica, w ramach którego odbyła się wycieczka do lasu, o której szerzej będzie poniżej (5 punkt budżetu projektu) Prowadzono okresową zbiórkę surowców wtórnych - baterii, makulatury (21.01.08 do 28.03.08). Przekazano makulaturę do Miejskiego Zakładu Oczyszczania w Wołominie w następującej ilości: dn. 11.02.08. 610 kg; dn. 04.03.08. 850 kg; dn. 28.03.08. 570 kg; co łącznie stanowi: 2030 kg Baterie przekazano w następujących ilościach: 6
09.10.07. 6 kg; 26.03.08. 21 kg: co łącznie stanowi 27 kg; zbiórkę Przedszkole otrzymało dyplomy i nagrody pieniężne za zajęcie IV miejsca zarówno w zbiórce makulatury, jak i w zbiórce baterii w konkursie na przez Referat Miejskiego w makulatury i baterii w roku szkolnym 2007/2008 organizowanym Ochrony Środowiska i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Wołominie. Tak się przedstawiała zbiórka makulatury organizowana w całym przedszkolu przez grupę Plastusie. Natomiast w samej grupie został wprowadzony nie miałyśmy wtedy faktur i nie posiadamy element rywalizacji: zakupiono wagę sprężynową (niestety żadnego doświadczenia dotyczącego gromadzenia kopii faktury na zakup powyższej wagi, zakupu dokonano w styczniu na kwotę 18 PLN) (6 punkt budżetu projektu). 26.05.2008 zostały wręczone dyplomy dla najaktywniejszych zbieraczy makulatury: I miejsce zajęła Aleksandra Biały zebrała 317 kg; II miejsce zajęła Gabriela Kurek 141 kg; III miejsce zajęła Zuzanna Pełszyk 104 kg; wyróżnienie Dawid Dołkowski 87 kg; wyróżnienie Mikołaj Janowski 78 kg; 7
3. Trzeci punkt harmonogramu działań w naszym projekcie dotyczył prowadzenia gazetki informacyjno edukacyjnej dotyczącej realizowanych treści programu. Uaktualniając ją miałyśmy możliwość informowania o wiedzy ekologicznej i [rzyrodniczej, czyli poznanych przez dzieci treściach. Gazetka była finansowana w ramach działalności własnej przedszkola (7 punkt budżetu projektu). Tematyka gazetek na tablicy pod hasłem Dbam o środowisko. Jak pomagamy ptakom i zwierzętom przetrwać zimę? Chcemy być zdrowi. Urządzenia domowe dawniej i dziś. Zimowe krajobrazy. Wiosna tuż, tuż. Historia pewnego tulipana. Kodeks ekomieszkańca. 8
4. Czwarty punkt harmonogramu działań dotyczy zorganizowanie przedstawienia wielkanocnego Wieziemy tu kogucika dla społeczności przedszkolnej, gdzie uwzględniono korelację treści ludowych i ekologicznych. Przedstawienie odbyło się dwukrotnie: dn. 19 marca 08 dla publiczności przedszkolnej, gości zaproszonych i rodziców, dn. 11 kwietnia dla uczniów klas pierwszych Szkoły Podstawowej nr 7 w Wołominie. Do przedstawienia przygotowano stroje ludowe dla każdego dziecka. Zakupiono na nie materiał (faktura VAT Nr 13/08r. z dnia 12.05.08. na kwotę 307,92 PLN), a następnie przy wydatnej pomocy rodziców i babć poszyto stroje. Wstępna kwota w budżecie była niedoszacowana punkt 8 budżetu, opiewała wstępnie na kwotę 180,00 PLN. Jednak wartość materiałów znacznie przewyższała tę sumę. W związku z tym uzgodniono odroczoną zapłatę za materiał z właścicielką sklepu (rodzic byłego wychowanka przedszkola) po rozliczeniu pozostałych punktów budżetu projektu (8 punkt budżetu projektu). 9
5. Piąty punkt harmonogramu działań dotyczył przeprowadzenie przedszkolnego konkursu plastycznego pod hasłem Razem z mamą i tatą dbam o przyrodę. Konkurs odbył się w kwietniu, została zorganizowana wystawa pokonkursowa na terenie przedszkola, zostały wręczone nagrody na podstawie protokołu komisji konkursowej. Dyplomy przygotowano i wydrukowano we własnym zakresie, zostały również zakupione nagrody książkowe (faktura VAT NR 28/2008 z dnia 21.05.2008 na kwotę 150,43 PLN- 9 punkt budżetu projektu). 10
6. Szósty punkt harmonogramu dotyczył zorganizowania z udziałem rodziców Wielkiej majówki w dniu 10 maja 08. Wzorem lat ubiegłych razem z rodzicami wybraliśmy się na tzw. dzień otwarty do sortowni odpadów przy Miejskim Zakładzie Oczyszczania w Wołominie. Przeprowadziliśmy zbiórkę urządzeń elektrycznych i elektronicznych wśród przedszkolaków, za co otrzymaliśmy sadzonki roślin do ogrodu przedszkolnego. Wzięliśmy udział w zabawach i pogadankach na terenie MZO w Wołominie. Skorzystaliśmy z nieodpłatnego przewozu organizowanego przez Urząd Miejski w Wołominie (10 punkt budżetu projektu). 11
7. Siódmy punkt harmonogramu projektu dotyczył zorganizowania całodniowej wycieczki do lasu w dniu 7 maja 08. Nawiązaliśmy kontakt z Nadleśnictwem Drewnica, gdzie jest zorganizowana ścieżka edukacji leśnej. Pobyt w Nadleśnictwie był bezpłatny, jedynym kosztem, jaki ponieśliśmy to przewóz (faktura VAT F/WA/08/000022 z dnia 7 maja 2008 roku na kwotę 481,50 punkt 11 budżetu projektu). 12
8. Ósmy punkt harmonogramu dotyczył współpracy z miesięcznikiem Wspólny Wołomin. Niestety nie udało się w pełni wykorzystać możliwości zamieszczania artykułów w w/w prasie, ponieważ zamieszczane były artykuły przedszkolne dotyczące innych sfer z życia przedszkola. W numerze majowym ma się ukazać tekst dotyczący wycieczki do Nadleśnictwa Drewnica (punkt 11 budżetu projektu). 13
EFEKTY PROJEKTU: wykształcenie u dzieci podstawowych nawyków dotyczących ochrony środowiska, znajomość zagrożeń środowiska przyrodniczego ze strony człowieka; rozbudowanie kącika przyrodniczego w Sali zajęć o przyrządy do prowadzenia obserwacji; wykreowanie grupy Plastusie na lidera i eksperta w dziedzinie przyrody w przedszkolu; wyjazd na wycieczkę do lasu jako usystematyzowanie wiadomości na temat budowy lasu, podstawowych gatunków roślin i zwierząt leśnych, pożądanych zachowań ludzkich w lesie nie zagrażających jego ekosystemowi. Zagrożeniem dla projektu było znalezienie leśnika w pobliżu Wołomina, który mógłby w miarę często odwiedzać dzieci. Słusznie założyłyśmy, że nawiązanie współpracy z leśnikiem nie będzie łatwe. Należy przypuszczać, że to działanie mogłoby się powieść, gdyby wśród rodziców dzieci przedszkolnych znalazłby się tatuś wykonujący ten zawód Z doświadczenia wiemy, że współpraca z takimi ludźmi układa się pomyślniej. Rozumiemy brak czasu ludzi wykonujących ten zawód - zostały utworzone, tak jak w Nadleśnictwie Drewnica, komórki odpowiedzialne za edukację leśną dzieci i młodzieży jednak odbywa się to na terenie leśnictwa, a dowóz dzieci jest bardzo drogi. Dodatkowym zagrożeniem było wyposażenie kącika przyrodniczego ze względu na ceny, jednak udało się po licznych perturbacjach znaleźć satysfakcjonujący nas sprzęt edukacyjny. Podpis Opiekuna Zielonej Klasy/Grupy Podpis Dyrektora placówki 14