Nazwa modułu: Metodologia nauk społecznych Rok akademicki: 2030/2031 Kod: HSO-2-101-MK-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Socjologia Specjalność: Multimedia i komunikacja społeczna Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 1 Strona www: Osoba odpowiedzialna: prof. nadzw. dr hab. Wojakowski Dariusz (wojakd@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: prof. nadzw. dr hab. Wojakowski Dariusz (wojakd@agh.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Znajomość podstawowych pojęć i założeń ogólnej metodologii nauk SO2A_W01, SO2A_W04 M_W002 Znajomość wiedzy z zakresu historii koncepcji nauk społecznych formułowanych przez filozofię nauki i dyscypliny humanistyczne SO2A_W03, SO2A_W04 M_W003 Wyposażenie w konkretną wiedzę dotyczącą różnych sposobów konceptualizacji i prowadzenia procesu badawczego SO2A_W09, SO2A_W10 Umiejętności M_U001 Umiejętność samodzielnego wybierania koncepcji odpowiednich do założonych celów poznawczych SO2A_U01, SO2A_U03 M_U002 Umiejętność tworzenia modelu własnego postępowania badawczego według reguł SO2A_U01, SO2A_U03 Kompetencje społeczne M_K001 Pogłębienie kompetencji w zakresie prowadzenia badań naukowych SO2A_K03, SO2A_K05 1 / 5
M_K002 Pogłębienie kompetencji w zakresie wytwarzania teorii naukowej SO2A_K03 Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład audytoryjne laboratoryjne projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne Inne terenowe E-learning Wiedza M_W001 M_W002 M_W003 Umiejętności M_U001 M_U002 Znajomość podstawowych pojęć i założeń ogólnej metodologii nauk Znajomość wiedzy z zakresu historii koncepcji nauk społecznych formułowanych przez filozofię nauki i dyscypliny humanistyczne Wyposażenie w konkretną wiedzę dotyczącą różnych sposobów konceptualizacji i prowadzenia procesu badawczego Umiejętność samodzielnego wybierania koncepcji odpowiednich do założonych celów poznawczych Umiejętność tworzenia modelu własnego postępowania badawczego według reguł Kompetencje społeczne M_K001 M_K002 Pogłębienie kompetencji w zakresie prowadzenia badań naukowych Pogłębienie kompetencji w zakresie wytwarzania teorii naukowej Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Co to jest nauka? 2 / 5
Treściowe, metodologiczne i instytucjonalne kryterium nauki. Koncepcje prawdy, racjonalności i znaczenie tradycji w nauce Charakterystyka nauk społecznych i ich pozycja w systemie nauk Dziedziny nauki i dyscypliny naukowe stanowiące system nauk. Przemiany koncepcji nauk społecznych i ich metodologii od pozytywizmu ku literaturoznawstwu. Potrójny kryzys badań społecznych. Metodologia z perspektywy filozofii nauki Metodologia jako metanauka. Przegląd wybranych poglądów z zakresu filozofii nauki (stanowisko scjentystyczne, Kuhn, Popper, Feyerabend). Socjologia wiedzy jako metodologia nauk Społeczny kontekst nauki w ujęciu różnych nurtów socjologii wiedzy (klasyczna i nieklasyczna socjologia wiedzy, socjologia wiedzy naukowej). Najważniejsze stanowiska w socjologicznych badaniach nauki. Ile jest metodologii? Badania S. Fuchsa. Antropologiczna refleksja nad metodologią: realizm, relatywizm i stanowisko pragmatyczne. Metodologie postmodernistyczne. Język i pojęcie Reguły języka nauki. Co to jest pojęcie? Geneza pojęć w naukach społecznych i ich użycie: przypisanie desygnatów (definiowanie) i uwrażliwienie na zjawisko. Konstruowanie pojęć w teorii ugruntowanej. Jak dotrzeć do tego, co jest? Problem konceptualizacji badań. Definicje ich tworzenie i stosowanie. Wskaźniki i zmienne, znaczenie wskaźników. Jak opisać to co jest? Dwa podejścia w nazywaniu rzeczywistości: klasyczne (klasyfikacje i typologie) i konstruktywistyczne (typy idealne i wyłanianie pojęć z danych empirycznych). Zbudujmy sobie teorię I Antropologiczna tradycja budowania teorii: metaetnografia i badania kliniczne. Zbudujmy sobie teorię II Konstruktywistyczna teoria ugruntowana: tworzenie modeli heurystycznych. Sposób obliczania oceny końcowej Ocenę dostateczną otrzymuje osoba, która zdobyła minimum 50% punktów z egzaminu. Ocena z egzaminu może być podniesiona o 10% po uwzglednięniu aktywności (wystąpienia w trakcie wykladu). Wymagania wstępne i dodatkowe Do zaliczenia egzaminu niezbędne są: a/ wiedza z zakresu scharakteryzowanej problematyki przedmiotu. b/ znajomość pracy: Benton T i I. Craib, 2003. Filozofia nauk społecznych, Wrocław, Wyd. DSWE TWP. Na egzamin składa się test sprawdzający wiedzę oraz zadanie weryfikujące założone w efektach kształcenia umiejętności. Zalecana literatura i pomoce naukowe 3 / 5
Babiński G. 2005. Metodologia a rzeczywistość społeczna. Dylematy badań etnicznych. Nomos, Kraków. Benton T i I. Craib, 2003. Filozofia nauk społecznych, Wrocław, Wyd. DSWE TWP. Berger P., Luckmann T. 1966. The Social Construction of Reality. A Treatise in the Sociology of Knowledge. New York, Anchor Books. Blumer H. 2007. Interakcjonizm symboliczny. Nomos, Kraków. Buchowski M. 2004. Zrozumieć Innego. Antropologia racjonalności. Kraków, Wyd. UJ. Chamraz K. 2006. Constructing Grounded Theory. London, Sage. Clifford J., Marcus G. (red.). 1986. Writing Culture. The Poetics and Politics of Ethnography. Univ. California Press, Berkeley-Los Angeles-London. Denzin, N. 1997. The Interpretive Ethnography. SAGE, London. Denzin N.K., Lincoln Y.S. (red.) 2009. Metody badań jakościowych, t. I-II, Warszawa, PWN Flis M. b.d. O osobliwościach nauk społecznych, czyli dyskretny urok socjologii i antropologii, w: http://www-is.phils.uj.edu.pl/publikacje/publikacje.html Geertz C. 2003. Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne. Tłum. Z. Pucek, Kraków, Universitas. Geertz C. 2005b[1983]. Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Tłum. D. Wolska, Kraków, Wyd. UJ. Giddens A. 2009. Nowe zasady metody socjologicznej, seria WTS, Kraków, Nomos. Glaser B.G., Strauss A. 2009. Odkrywanie teorii ugruntowanej. Kraków, Nomos Kapralski S. 1995. Wartości a poznanie socjologiczne. Nomos, Kraków. Kryzys i schizma : antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej. 1984. T I-II, wyb. E. Mokrzycki, Warszawa, PIW. Kuhn T. 1968. Struktura rewolucji naukowych, tł. Helena Ostromęcka, Warszawa, PWN Maternys A., Mucha J. (red.) 2009. Nowe perspektywy teorii socjologicznej, seria WTS, Kraków, Nomos. Moore H (red.). 1996. The Future of Anthropological Knowledge. Routledge, London. Mouton J., Marais H.C. 1996. Basic Concepts in the Methodology of the Social Sciences. Pretoria, HSRC. Noblit G. W., Hare R. D. 1988. Meta-Ethnography: Synthesizing Qualitative Studies. Qualitative Research Methods Series 11. Newbury Park, London, Delhi: SAGE Publ. Nowak S. 2010. Metodologia badań społecznych. Warszawa PWN. Popper K. 1977. Logika odkrycia naukowego, PWN, Warszawa Racjonalność i styl myślenia, 1992, wyb. E. Mokrzycki, Warszawa, Wydaw. IFiS PAN. Silverman D. 2011. Qualitative Research, LA, London, Delhi: SAGE. Sojak R. 2004. Paradoks antropologiczny. FNP, Wrocław. Sztompka P, Bogunia D. (red.) 2008. Socjologia codzienności, Kraków, Znak. Trela G. Bd. Umiarkowana pochwała scjentyzmu, materiał niepublikowany. Werner K. Co można wiedzieć o człowieku? Analiza pojęcia wiedzy Diametros nr 11 (marzec 2007) Woleński J. 1996. Umiarkowana obrona scjentyzmu, (w:) W stronę logiki, Kraków. Zamelska O. Anarchizm epistemologiczny a relatywizm Paula K. Feyerabenda, w: Diametros nr 1 (wrzesień 2004) Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe W trakcie realizacji tematów 3-5, 9 i 10 poszczególne zagadnienia mogą być opracowane przez studentów i przedstawione w formie 5 lub10 minutowej (w zależności od tematu zagadnienia) prezentacji. 4 / 5
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Udział w wykładach Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Przygotowanie sprawozdania, pracy pisemnej, prezentacji, itp. Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 30 godz 5 godz 20 godz 50 godz 105 godz 4 ECTS 5 / 5