Konspekt MODELU-Projektu Katowice, 2012r. mgr Magdalena Sobań Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Instytut Sztuki Wydział Artystyczny w Cieszynie, kierunek Edukacja Artystyczna w zakresie sztuk plastycznych w specjalności malarska kreacja obrazu oraz Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. gen. J. Ziętka w Katowicach, kierunek Ochrona Dóbr Kultury, Wydział Nauk Społecznych i Technicznych. Temat: Pablo Picasso pomaga w dyskalkulii - ćwiczenia stymulujące podczas nauki matematyki w klasach 1-3 szkoły podstawowej przy użyciu reprodukcji obrazów artysty z okresu kubistycznego. 1. Cel/cele ogólne: zapoznanie z tematem zajęć przedstawienie wybranych przykładów twórczości Pabla Picasso przedstawienie działań matematycznych i figur geometrycznych na zasadzie układanek i gier rozwijanie umiejętności komunikacyjnych ucznia i współpracy w zespole rozwijanie umiejętności liczenia i rozpoznawania figur geometrycznych rozmowa z uczniem o wybranym przez niego przykładzie malarstwa Picassa 1
2. Cele szczegółowe: Uczeń po zajęciach powinien: samodzielnie rozpoznawać figury geometryczne samodzielnie rozwiązywać działania matematyczne analizować kompozycje graficzne z uwzględnieniem ich wartości plastycznych i geometrycznych rozpoznawać reprodukcje Pablo Picasso poznane na zajęciach ułożyć geometryczną łamigłówkę z wykorzystaniem reprodukcji Pablo Picasso 3. Metody Pracy: słowna aktywizująca gry dydaktyczne gry symulacyjne z użyciem komputera z użyciem podręcznika programowanego ćwiczenia przedmiotowe ćwiczenia produkcyjne 4. Forma pracy ucznia: praca z całą klasą praca w małych grupach praca indywidualna 2
5. Środki dydaktyczne: reprodukcje malarstwa Pablo Picasso z okresu kubistycznego laptop i rzutnik multimedialny papier kolorowy nożyczki klej przykładowe figury geometryczne docięte z kartonów układanki, kompozycje matematyczno-geometryczne wykonane z reprodukcji dzieł Picassa 6. technika plastyczna: Kolaż 7. Szczegółowy przebieg zajęć: czynności organizacyjne zapoznanie z figurami geometrycznymi i zadaniami matematycznymi przedstawienie zadania matematycznego przedstawienie zadania plastycznego zapoznanie z twórczością Picassa zwrócenie uwagi na estetykę podczas wykonywania kompozycji podsumowanie zajęć i utrwalenie wiedzy Czynności nauczyciela: Nauczyciel nadzoruje rozmowę i działania uczniów. Przedstawia prezentację multimedialną o twórczości Picasso. Czynności ucznia: Uczniowie przygotowują stanowiska pracy i potrzebne materiały, wykonywanie powierzonych im ćwiczeń. 3
Projekt Pablo Picasso pomaga w dyskalkulii - ćwiczenia stymulujące podczas nauki matematyki w klasach 1-3 szkoły podstawowej przy użyciu reprodukcji obrazów artysty z okresu kubistycznego ma na celu udzielenia pomocy dzieciom ze stwierdzonym określonym problemem dysfunkcji a konkretnie dyskalkulii. Dyskalkulia charakteryzuje się trudnością w opanowaniu pojęć matematycznych, operowaniem liczbami, pojęciem liczby przez dziecko, tzw. niskie rozumowanie operacyjne. Pierwszy definicję dyskalkulii rozwojowej wyjaśnił w latach siedemdziesiątych słowacki neuropsycholog Ladislav Kosc: Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mających swe podłoże w zaburzeniach genetycznych i wrodzonych tych części mózgu, które są bezpośrednim podłożem anatomicznofizjologicznym dojrzewania zdolności matematycznych odpowiednio do wieku, bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych 1. Słowacki uczony wyróżnił aż sześć typów dyskalkulii: 1. Dyskalkulia werbalna (słowna) ujawnia się w postaci zaburzeń zdolności nazywania pojęć i relacji matematycznych, trudności z określaniem liczby obiektów, problemów z nazywaniem cyfr i numerów. 2. Dyskalkulia leksykalna (związana z czytaniem) to zaburzenie odczytywania symboli matematycznych, cyfr, liczb i znaków operacyjnych, trudności w kojarzeniu symboli operacyjnych (+, -, x,, ) z ich nazwami. 3. Dyskalkulia graficzna objawia się trudnościami w zapisywaniu liczb i symboli operacyjnych, problemami z zapisem liczb przy pisemnym dodawaniu i odejmowaniu, mnożeniu i dzieleniu. 1 http://www.edu.com.pl/artykuly/d202.php 4
4. Dyskalkulia wykonawcza polega na zaburzeniu manipulowania realnymi lub obrazkowymi obiektami w celach matematycznych - obliczania liczebności zbioru, porównywanie ilości i wielkości, trudnościach z uszeregowaniem obiektów wg kolejności rosnącej lub malejącej, problemach z wskazywaniem, który z porównywanych obiektów jest mniejszy, większy, które obiekty są tej samej wielkości. 5. Dyskalkulia pojęciowo - poznawcza to zaburzenie rozumienia idei matematycznych, relacji niezbędnych do dokonywania obliczeń pamięciowych, dziecko wykazuje trudności w dostrzeganiu zależności liczbowych (np. 6 to połowa 12). 6. Dyskalkulia operacyjna jest zaburzeniem dotyczącym dokonywania działań matematycznych mimo możliwości wzrokowo-przestrzennych oraz umiejętności czytania i pisania liczb 2. Dziecko ze stwierdzoną dyskalkulią przejawia typowe trudności związane z: wykonywaniem podręcznikowych działań na materiale liczbowym (dodawanie, odejmowanie, dzielenie, mnożenie) wtórnym zanikiem zdolności rozumowania logicznego na materiale liczbowym problemy w myśleniu, analizowaniu oraz wyciąganiu wniosków z działań matematycznych przejawia silne ataki stresu o podłożu nerwicowym przed podjęciem wykonania działań matematycznych ma problem z poprawnym odczytaniem godziny na zegarku liczeniem na palcach 2 http://www.edu.com.pl/artykuly/d202.php 5
rozróżnianiem lub grupowaniem pewnych liczb czy przedmiotów (muszą liczyć przedmioty pojedynczo) rozumieniem symboli graficznych, które reprezentują cyfry (dzieci mają wyraźne trudności z oderwaniem się od konkretów i posługiwaniem się reprezentantami symbolicznymi w zakresie pojęć liczbowych, działań matematycznych oraz schematów graficznych) doborem odpowiedniej operacji matematycznej w celu rozwiązania zadania zapamiętaniem i zapisywaniem cyfr odczytaniem i zrozumieniem takich symboli arytmetycznych jak plus, minus wyobrażeniem sobie treści zadań Model Projektu: Pablo Picasso pomaga w dyskalkulii - ćwiczenia stymulujące podczas nauki matematyki w klasach 1-3szkoły podstawowej przy użyciu reprodukcji obrazów artysty z okresu kubistycznego, ma na celu połączenia działań matematycznych z artystyczną terapią zajęciową. Malarstwo Picassa z okresu kubistycznego (1907-1914r.) idealnie nadaje się do wprowadzenia różnych gier, układanek logicznych, które umożliwiły by dziecku łatwiejsze zapamiętywanie działań matematycznych (dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie), a także rozpoznawanie podstawowych figur geometrycznych. Malarstwo Pabla Picassa z tego okresu charakteryzuje się wyraźną geometryzacją powierzchni przedstawionej tj. martwej natury, a także pryzmatyzacją kolejnych partii ciała człowieka. Kolorystyka obrazów cechuje się bardzo intensywną, mocno skontrastowaną barwą, co jeszcze mocniej podkreśla geometryczną formę dzieł Picassa. 6
Malarz miał na celu odejście od typowego i klasycznego przedstawienia poprawnego portretu lub pejzażu. Chciał zaprezentować nowatorskie spojrzenie na przedstawiony przedmiot, który był malowany już nie tylko dla oka widza, lecz również dla jego umysłu. Picasso odrzuca klasyczne założenia perspektywy i ukazuje nowe postrzeganie. Według Picassa to właśnie umysł dopowiada to, czego nie dostrzega ludzkie oko na płaszczyźnie obrazu. Obiekty ukazywane są z różnych stron. Bardzo ważną rolę spełnia kontur, który oddziela od siebie kolejne partie lub wręcz odwrotnie, scalając je ze sobą tworząc zawiły wizerunek rzeczywistości. Dlatego też bardzo często portretowane przez Picassa postaci wydawać się mogą końcowym rezultatem okrutnych zabiegów szalonego artysty. Ich wizerunki daleko odbiegają od rzeczywistego wyglądu. Z reprodukcji artysty wykonać można logiczne układanki, dzięki którym dziecko będzie mogło policzyć np. ile trójkątów i ile kwadratów artysta użył w danym portrecie czy pejzażu (dodawanie, odejmowanie), jak dużo czarnych lub żółtych kół i prostokątów potrzeba by ułożyć owoce w martwej naturze (mnożenie i dzielenie)? Ćwiczenia te maja na celu stymulację umysłu dziecka do rozpoznawania i zapamiętywania nie tylko działań matematycznych i figur geometrycznych, wyobrażenia sobie przez niego konkretnej treści działania ale również wprowadzają ucznia w świat sztuki oraz rozbudzają świadomość poczucia estetycznego. Zwracają uwagę dziecka na kolor, kształt i układ kompozycyjny dzieła. Dziecko przed przystąpieniem do wykonania danego zadania jest spokojniejsze, nie denerwuje się juz tak bardzo. Jego uwagę odciąga nowatorskie podejście do rachowania. Zamiast standartowych środków dydaktycznych np. "patyczków do liczenia" ma przed sobą fantazyjną, kolorową planszę, która w pierwszym momencie nie kojarzy mu się z zadaniem jakie ma 7
za chwile zrealizować. Uczeń jest zaskoczony i zdziwiony, przez co może się bardziej zaangażować podczas wykonywania ćwiczenia, jego umysł jest intensywniej stymulowany, rozbudza się myślenie abstrakcyjne. Przykładowe plansze z wyszczególnionymi figurami geometrycznymi: Il.1. Il.2. 8
W trakcie prowadzenia niestandardowych ćwiczeń na lekcjach matematyki możliwe jest zbudowanie poczucia własnej wartości i zaufania dziecka do siebie samego, koncentracja uwagi na tym, co ono już jest w stanie zrealizować i wykonuje dobrze. Łączenie sztuki z działaniami matematycznymi stwarza nowe pola do działania dla dziecka, na których może ono w przyszłości osiągnąć sukces. Być może kiedyś ćwiczenia przedstawione w Projekcie: Pablo Picasso pomaga w dyskalkulii - ćwiczenia stymulujące podczas nauki matematyki w klasach 1-3szkoły podstawowej przy użyciu reprodukcji obrazów artysty z okresu kubistycznego, nasilą zainteresowanie tą płaszczyzną i rozbudzą zapał do rozwiązywania kolejnych zadań, co może wywołać ogólne zadowolenia i chęć do obcowania z obliczeniowymi problemami a także lepsze ich pojmowanie. 9
Spis ilustracji: Il.1. http://www.abcgallery.com/p/picasso/picasso41.html Il.2. http://www.abcgallery.com/p/picasso/picasso146.html 10