Wpływ społeczny Wpływ społeczny Facylitacja społeczna Konformizm Posłuszeństwo autorytetom (omówione wcześniej) Sama obecność innych ludzi wpływa na zachowanie jednostek. Facylitacja społeczna wzrost poziomu pod wpływem innych Hamowanie społeczne spadek poziomu pod wpływem obecności innych (za: Wojciszke, 2004) 1
Obecność innych ułatwia wykonywanie zadań łatwiejszych (wyuczonych), a utrudnia wykonywanie zadań trudniejszych (niewyuczonych) Model popędu Zajonca gdy reakcja dominująca jest poprawna wzrost poziomu obecność innych wzrost pobudzenia wzrost tendencji do wykonywania reakcji dominującej ZADANIA ŁATWE ZADANIA TRUDNE gdy reakcja dominująca jest niepoprawna spadek poziomu Model uwagi Barona obecność innych rozproszenie uwagi ignorowanie sygnałów nieistotnych dla zawężenie pola uwagi poświęcanej zadaniu ignorowanie sygnałów istotnych dla wzrost poziomu ZADANIA ŁATWE ZADANIA TRUDNE spadek poziomu 2
Próżniactwo społeczne Inaczej efekt Ringelmanna Spadek jakości wykonywanej pracy wraz ze wzrostem liczby współdziałających ze sobą osób Im więcej ludzi wykonuje równocześnie pracę, tym gorsze rezultaty w porównaniu z ich indywidualnymi osiągnięciami Przeciąganie liny 1 osoba 3 osoby 8 osób wysiłek 100% 85% 49% Próżniactwo społeczne Wyjaśnienia zjawiska: albo spadek motywacji albo niedoskonała koordynacja Próżniactwo występuje gdy badani myślą, że działają razem z innymi, choć w istocie pracują pojedynczo Efekt próżniactwa zanika, gdy można zidentyfikować indywidualny wkład jednostki Zanika przy ch bardzo angażujących i trudnych Zanika przy przekonaniu, że własny wkład jest niepowtarzalny (za: Wojciszke, 2004) Klasyczne badanie Solomona Ascha (1955) 3
Poprawność odpowiedzi w warunkach braku nacisku grupy Poprawność odpowiedzi w warunkach istnienia nacisku grupy Liczba oponentów % błędnych odpowiedzi 1 3,6 2 13,6 3 31,8 4 35,1 6 35,2 7 37,1 9 35,1 15 31,2 Odsetek błędów w zależności od liczby oponentów Odsetek prawidłowych odpowiedzi gdy dwie osoby popierały się nawzajem (badany miał sojusznika) Poprawność odpowiedzi gdy jedna osoba kontra reszta grupy 4
Wpływ normatywny Wpływ informacyjny Dążenie do tego, aby być lubianym i akceptowanym Uleganie normom społecznym Upodobnianie własnego zachowania to tego, co robią inni Dążenie do tego, aby mieć słuszność Wiąże się z przekonaniem, że inni mają rację Zasada społecznego dowodu słuszności Często reakcje odruchowe (np. śmiech w serialach z puszki indukuje śmiech odbiorców) Uważamy jakieś zachowanie za poprawne w danej sytuacji o tyle, o ile widzimy innych, którzy tak właśnie się zachowują (Cialdini, 1996, str. 114) Reklama informacje o tym, że dany produkt jest kupowany przez innych Np. Najlepiej sprzedający się samochód w Europie Przeciętni inni zachwycają się danym produktem dowód dla telewidzów, że produkt jest doskonały Zasada społecznego dowodu słuszności badanie Miasteczko uniwersyteckie proszono studentów o datek na rzecz towarzystwa zwalczania chorób serca 25% przypadkowo wybranych osób uległo prośbie 43% uległo prośbie, gdy proszący pokazał listę z nazwiskami 8 poprzednich ofiarodawców (Reingen, 1982za Wojciszke, 2011) 5