Systemy podatkowe w gospodarce Akademia Młodego Ekonomisty Katedra Finansów Publicznych Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Plan spotkania Wykład: Modele podatkowe w różnych systemach gospodarczych Rodzaje i znaczenie podatków, systemy podatkowe i ich wpływ na gospodarkę. Warsztaty: Idealny system podatkowy 2
Zasadność istnienia podatków Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki., Benjamin Franklin, 1789 r. Czy lubimy płacić podatki? Po co płacimy podatki? 3
Dochody podatkowe wybranych państw w 2015 r. jako % wydatków ogółem i % PKB 70% 63% 60% 50% 53% 51% 48% 57% 40% 30% 20% 24% 29% 20% 27% 27% 10% 0% Niemcy Francja Polska Wielka Brytania Unia Europejska % wydatków ogółem % PKB Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. 4
Znaczenie systemów podatkowych dla gospodarki Podatki zapewniają największą grupę dochodów współczesnych gospodarek. Funkcje podatków: funkcja fiskalna podatki umożliwiają pozyskanie środków pieniężnych, które są niezbędne do sfinansowania dóbr i usług publicznych funkcja redystrybucyjna polega na podziale środków publicznych uzyskanych z podatków między obywatelami i innymi podmiotami publicznoprawnymi funkcja stymulująca dzięki zastosowaniu ulg, zwolnień czy obniżonych stawek podatkowych możliwe jest wywoływanie określonych działań lub procesów gospodarczych 5
Jakie płacimy w Polsce podatki? 6
Klasyfikacja podatków Przedmiotowy podział podatków: konsumpcyjne: podatek od towarów i usług (VAT), podatek akcyzowy, podatek od gier, dochodowe: podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), podatek dochodowy od osób prawnych (CIT), przychodowe: podatek rolny, podatek leśny, majątkowe: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, podatek od spadków i darowizn, podatek od czynności cywilnoprawnych. 7
Czym tak naprawdę jest podatek? 8
Czym tak naprawdę jest podatek? Podatek jest nakładany przez państwo lub podmiot publicznoprawny (np. jednostkę samorządu terytorialnego) na mocy przepisów prawnych. jednostronnym pieniężnym nieodpłatnym Podatek jest świadczeniem Świadczenie (danina) jest podatkiem tylko wtedy, gdy spełnia wszystkie wymienione obok cechy formalnoprawne. ogólnym bezzwrotnym przymusowym 9
Elementy konstrukcyjne podatku warunkujące jego funkcjonowanie 10
Przedmiot opodatkowania czyli co podlega opodatkowaniu? Przedmiot opodatkowania to rzecz, zjawisko, zdarzenie lub stan faktyczny czy prawny powodujący powstanie obowiązku podatkowego. Może mieć charakter: jednorazowy (np. nabycie nieruchomości), powtarzalny (np. otrzymywanie dochodu z tytułu pracy), ciągły (np. posiadanie gospodarstwa rolnego). 11
Podmiot opodatkowania czyli kto jest opodatkowany? Podmiot czynny strona ustalająca i pobierająca podatek Podmiot bierny strona, na której ciąży obowiązek podatkowy (podatnik, płatnik) 12
Podstawa opodatkowania czyli w jaki sposób naliczany jest podatek? Podstawa opodatkowania to ujęcie przedmiotu opodatkowania w sposób: liczbowy (np. w tonach, sztukach, metrach), wartościowy (np. w pieniądzu, np. wartość dochodu, przychodu czy obrotu). 13
Stawki podatkowe czyli według jakiej reguły jest naliczany podatek? Stawka kwotowa Stawka procentowa liczba jednostek pieniężnych, jaką należy zapłacić od danej podstawy opodatkowania wskazuje jaka część podstawy opodatkowania ma być przekazana do właściwego budżetu 14
Skale podatkowe czyli według jakiego sposobu jest naliczany podatek? Skala proporcjonalna Skala progresywna stawka podatkowa jest cały czas taka sama stawka podatkowa zależy od podstawy opodatkowania im wyższa podstawa opodatkowania, tym wyższa stawka podatkowa 15
ZADANIE Rząd poszukuje dodatkowego źródła dochodów budżetowych. Zadaniem każdej z grup posłów jest przedstawienie projektu zupełnie nowego podatku. Podatek musi być scharakteryzowany według obowiązkowych elementów konstrukcyjnych podatku: Przedmiot opodatkowania co? Podmiot opodatkowania kto? Podstawa opodatkowania w jaki sposób? Stawki podatkowe jakie? Skala podatkowa jaka? Czas na wykonanie zadania: 25 minut. Prezentacja wyników. 16
Bardzo dziękuję Wam za uwagę! 17
Bibliografia 1. Cieślukowski, M., Kańduła, S., Kijek, I., 2012, Polski system podatkowy. Materiały do ćwiczeń i wykładów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań. 2. Juja, T., 2011, Finanse publiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań. 3. Eurostat, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database. 4. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240. 5. Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz.U. 2003 nr 203 poz. 1966. 18