WYBRANE ZAGADNIENIA PSYCHOLOGII SZACHÓW PUŁAWY 2015 Jan Przewoźnik i Specjaliści na sali
WPROWADZENIE
CZTERY INSPIRACJE
I. MOTYWACJA NEURODYDAKTYKA MANFRED SPITZER MARZENA ŻYLIŃSKA
II. PERCEPCJA
III. MISTRZOSTWO SZYBSI NIŻ ORŁY MOCNIEJSI NIŻ LWY
IV. METODA 9 WSKAŹNIKÓW
PLAN SPOTKANIA I. MOTYWACJA - UKŁAD LIMBICZNY II. MISTRZOSTWO III. PERCEPCJA IV. 9 WSKAŹNIKÓW MYŚLENIA
I CHARAKTERU POSTULAT SZACHY SZKOŁĄ MYŚLENIA
I. MOTYWACJA
ZADBAJ O AKTYWIZACJĘ UKŁADU LIMBICZNEGO UCZNIA. PIERWSZE MINUTY ZAJĘĆ SĄ BARDZO WAŻNE.
MOTYWACJA NEURODYDAKTYKA MANFRED SPITZER MARZENA ŻYLIŃSKA
ZACZĄĆ LEKCJĘ OD ZAGADKI? Rytuał UKŁAD LIMBICZNY TALENTY!
HOWARD GARDNER: INTELIGENCJE WIELORAKIE
II. PERCEPCJA TEORIA STRUKTUR ZNACZĄCYCH [ CHUNK S THEORY ]
PAMIĘTAJ O ROLI WIZUALIZACJI. AKCENTUJ ROLĘ POWIĄZAŃ MIĘDZY BIERKAMI I POLAMI.
Średni poziom inteligencji wśród belgijskich szachistów (WISC) Wiek w latach: 8,10 13,2 Średni poziom inteligencji wśród belgijskich szachistów. Pełna skala Werbalna Wykonawcza Grupa N IQ IQ IQ 1 11 122 110 131 2 11 123 110 132 3 11 117 107 124 Ogółem 33 121 109 129 Frydman, Marcel, Lynn, Richard: The general intelligence and spatial abilities of gifted young Belgian chess players. British Journal of Psychology, May 1992, Vol. 83, No. 2.
ZAPAMIĘTAJ CIĄG CYFR: 2 1 1 5 5 0 1 8 6 7 2 1 1 0 3 2 4 1 2 3 2 1 9
21155018672110324123219 PRZYKŁAD, ILUSTRUJĄCY ROLĘ WIZUALIZACJI, URUCHAMIANIA KILKU KANAŁÓW ZMYSŁOWYCH, A TAKŻE ROLI NADAWANIA ZNACZENIA STRUKTUROM. 2115 50 18 67 2 1 103 24 12 3 2 1 9
TEORIA STRUKTUR ZNACZĄCYCH HETMAN PIONEK KRÓL SKOCZEK PIONEK
Posunięcie czarnych Boetzer Przewoźnik, Niemcy 2001
KAVALEK KARPOW, POSUNIĘCIE BIAŁYCH 23
MISTRZOSTWO 50.000 100.000 (300.000) JEDNOSTEK ZNACZENIOWYCH CHUNK XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-zP-+-+-+$ 3zPQ+PvLNzP-# 2-+RsNPzPLzP" 1+-tR-+-mK-! xabcdefghy Chase, W. G., Simon, H. A. (1973). Perception in chess. Cognitive Psychology, 4, 55-81.
POWIĄZANIA! HETMAN PIONEK KRÓL SKOCZEK PIONEK
WEWNĘTRZNE POCZUCIE KONTROLI
WEWNĘTRZNE POCZUCIE KONTROLI
EKSPERYMENTY PAMIĘCIOWE Chase, W. G., Simon, H. A. (1973). Perception in chess. Cognitive Psychology, 4, 55-81. Chase, W. G., Simon, H. A. (1973). The mind's eye in chess. W: W. G. Chase (Ed.), Visual information processing (215-281). New York: Academic Press. Gobet, F., Waters, A. (2003). The Role of Constraints in Expert Memory. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 2003, Vol. 29, No. 6, 1082 1094.
William G. Chase, Neil Charnes, Herbert A. Simon, Carnegie Mellon University http://psyccritiquesblog.apa.org/2012/11/was-bobby-fischers-chess-genius-linked-to-his-paranoia-and-his-delusional-disorder.html
Odtwórz pozycję
ALECHIN ROSELLI, POSUNIĘCIE BIAŁYCH 36
ĆWICZENIE: JAKI JEST NUMER TELEFONU TWOJEGO SĄSIADA?
FERNAND GOBET http://www.chrest.info/fg/home.htm
III. MISTRZOSTWO SZYBSI NIŻ ORŁY MOCNIEJSI NIŻ LWY
PRZYGOTOWUJ ZADANIA NA CO NAJMNIEJ TRZECH POZIOMACH TRUDNOŚCI.
Zmienna Mistrzostwo Dążenie Mistrzostwo - Unikanie Wykazanie się - Dążenie Wykazanie się - Unikanie Dolegliwości somatyczne 0,02 0,35 0,20 0,32 Satysfakcja ze studiowania 0,40 0,09 0,21-0,04 Przewidywanie sukcesu egzamin 0,17 0,04 0,31 0,07 Kamila Wojdyło, Sylwiusz Retowski: Kwestionariusz Celów związanych z Osiągnięciami (KCO) - konstrukcja i charakterystyka psychometryczna. Przegląd Psychologiczny, 2012, Tom 55, Nr 1, 9-28.
INTERMEZZO MISTRZOWSKA STRATEGIA 11 rund
Posunięcie białych
SZACHIŚCI VS. NIE-SZACHIŚCI Lepsze planowanie działania, przy czym różnice zwiększały się wraz ze wzrostem trudności zadania. Więcej czasu poświęconego na rozwiązywanie zadań w sytuacjach trudnych, po odkryciu błędów;. Większe wysiłki w kierunku rozwiązania zadania. Mniej niepotrzebnych kroków w analizie w sytuacjach trudnych. Koncentracja na przeplanowaniu problemu, stąd dłuższy czas namysłu. [Brak różnic między grupami w testach inteligencji i pamięci roboczej!] Halsband, U., Kaller, C., Rahm, B., Unterrainer, J. (2006). Planning abilities and chess: A comparison of chess and nonchess players on the Tower of London task. British Journal of Psychology, 97.3 (Aug. 2006), p.299.
BADANIA Frydman i Lynn (1992), oraz Horgan i Morgan (1990): Przewagi w zakresie rozwoju intelektualnego wśród dzieci grających w szachy, w porównaniu z dziećmi nie grającymi. Doll i Mayr (1987): Przewaga szachistów w testach inteligencji nad grupą osób nie grających w szachy. Frydman, M., Lynn, R. (1992). The general intelligence and spatial abilities of gifted young Belgian chess players. British Journal of Psychology, 83, 233-235. Doll, J., Mayr, U. (1987). Intelligenz und Schachleistung eine Untersuchung an Schachexperten. Psychologische Beiträge, 29, 270-289.
IV. METODA 9 WSKAŹNIKÓW
I CHARAKTERU POSTULAT SZACHY SZKOŁĄ MYŚLENIA
MEMENTO W CYFROWEJ ERZE NICOLAS CARR: Płytki umysł. Jak Internet wpływa na nasz mózg? MANFRED SPITZER: Cyfrowa demencja. GARY SMALL, GIGI VORGAN: imózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości. SZYMON WÓJCIK: Problem nadużywania Internetu. W: Nadmierne korzystanie z komputera i Internetu przez dzieci i młodzież.
MEMENTO W CYFROWEJ ERZE 7 godzin dziennie Komórki, komputery, TV, video, surfowanie KŁOPOTY Z KONCENTRACJĄ CORAZ KRÓTSZE I UBOŻSZE WYPOWIEDZI PROBLEMY Z PRZYSWAJANIEM DŁUGICH TEKSTÓW PŁYTKIE MYŚLENIE
Jaki wpływ będzie wywierało nadmierne korzystanie z komputerów, ultrabooków, konsoli, smartfonów na umiejętność koncentracji ludzi dorosłych, a zwłaszcza dzieci i młodzieży?
ANTIDOTUM: MYŚLEĆ SZERZEJ I DALEJ
ADRIAAN DE GROOT PSYCHOLOGIA MYŚLENIA Thought and Choice in Chess (1965) 1914-2006
5 ± 2 MOMENTY KRYTYCZNE W PARTII
DRZEWA DECYZYJNE
DRZEWA DECYZYJNE
DRZEWO DECYZYJNE Proponują kartę Payback Przyjmuję i otrzymuję punkty Za punkty otrzymuję zniżki Widzę, że nieco oszczędzam! Oni otrzymują informacje o mnie Dopasowują reklamy do moich nawyków zakupowych Reklama działa wydaję więcej pieniędzy!
EFEKT MOTYLA LINIA CZASU WCZORAJ DZIŚ JUTRO POJUTRZE POLICZ KONSEKWENCJE
ZAWSZE MAMY PLAN A, B, C Co zrobić? Wariant A Wariant B Wariant C Wybór wariantu i działanie
ANDRZEJ MODZELAN: OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE UCZNIÓW OBJĘTYCH PROGRAMEM NAUKI GRY W SZACHY W TRZECH PIERWSZYCH LATACH NAUCZANIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 13 W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
1. Rozwój zainteresowań 2. Aktywność twórcza 3. Rozwijanie pamięci i uwagi 4. Rozwój wyobraźni wzrokowej i koncentracji 5. Myślenie logiczno-wyobrażeniowe 6. Rozwój pozytywnych sfer osobowości 7. Konsekwencja i wytrwałość w działaniu 8. Aspekty wychowawcze
Pierwszy w historii Afroamerykanin, który otrzymał tytuł arcymistrza (w 1999 roku). Maurice Ashley. Chess for Success: Using an Old Game to Build New Strengths in Children and Teens (Broadway Books, 2005)
SZACHY: 1. Rozwijają myślenie logiczne 2. Doskonalą umiejętność rozwiązywania problemów 3. Poprawiają koncentrację 4. Poszerzają wyobraźnię i kreatywność 5. Rozwijają zdolność do przewidywania konsekwencji 6. Wspierają wykształcenie się samodzielności 7. Wspierają procesy pamięciowe 8. Wzmacniają obraz siebie 9. Wzmacniają umiejętność odraczania gratyfikacji Maurice Ashley. Chess for Success: Using an Old Game to Build New Strengths in Children and Teens (Broadway Books, 2005)
BADANIA Można postawić hipotezę, że szachiści, jako doświadczeni w planowaniu kolejnych posunięć na szachownicy, będą też skuteczniejsi od nie-szachistów w planowaniu kolejnych kroków w innych dziedzinach życia (Holding 1985a, Holding, Pfau 1985b). Holding, D. (1985). The psychology of chess skill. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Holding, D., Pfau, H. (1985). Thinking ahead in chess. The American Journal of Psychology, Vol. 98, No. 2 (Summer), 271-282.
GRUPY MUZYCZNE 1. Grupa specjalistyczna 4 szkoły muzyczne 2. Grupa, która nie zdała egzaminu do Gr. 1. 3. Nauka w szkołach ogólnokształcących 4. Nauka w szkołach ogólnokształcących 5. Uczniowie, przerywający naukę po 2 latach
V. 10,0 8,7 7,2 17,5 15,9 15,5 16,2 14,3 16,8 14,7 15,0 31,3 John Sloboda (2008). Wykłady z psychologii muzyki. Warszawa: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina. CZAS NAUKI Wiek w latach Średni czas nauki dziennie (minuty) Grupa 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 I. 17,3 22,8 26,7 34,5 46,6 65,9 85,3 107,0 123,1 130,1 172,1 191,8 208,7 II. 22,5 14,7 15,6 24,4 32,3 40,5 55,4 55,6 66,3 74,9 95,4 125,7 167,1 III. 10,0 8,7 13,1 19,5 27,1 33,3 43,0 49,6 66,8 78,5 81,1 72,7 49,7 IV. 5,0 9,7 10,1 17,3 20,8 22,6 24,2 25,7 31,1 25,3 29,5 29,2 24,8
73
KUMULACYJNY EFEKT... DZIEŃ TYDZIEŃ ROK 5 35 30 GODZ. 10 70 60 GODZ. 30 210 182 GODZ. 60 420 365 GODZ. (45 DNI NAUKI)
Zwycięzca 6000 CEL 1500 2016 1500 2015 1500 2014 2013 Happy Looser 1500
PLAN PN WT ŚR CZ P S N SUMA Debiuty - Białymi 1 1 Debiuty - Czarnymi 1 1 Analiza własnych partii 1 1 Partie Mistrza 1 1 Rozwiązywanie kombinacji 1 1 Strategia 5 5 Końcówki 5 5 SUMA 15 REALIZACJA PN WT ŚR CZ P S N SUMA Debiuty - Białymi 1 1 Debiuty - Czarnymi 1 1 Analiza własnych partii 1 1 Partie Mistrza 1 1 Rozwiązywanie kombinacji 1 1 Strategia 6 6 Końcówki 5 5
SZACUNKI NOWOJORSKICH NAUCZYCIELI MUZYKI UMIEJĘTNOŚĆ GODZINY Harmonijka 50 Czytanie nut 150 Gitara 150 Trąbka 300 Fortepian 450 Puzon 600 Saksofon altowy 600 Kung Fu 600 Śpiew 900 Wioloczela 900 Flet 1200 Skrzypce 1900
Unikaj złych nawyków...
N. Krogius Średnia rozpoczęcia nauki: Start Osiągnięcie poziomu GM Czas do poziomu GM Wcześniej zaczynający naukę: 6,5 22,8 16,3 Później zaczynający naukę: 13,6 25,3 11,7 Im szybciej dziecko zaczyna naukę, tym więcej czasu spędzi do momentu osiągnięcia poziomu arcymistrzowskiego``. N. Krogius: Psychology in chess. New York 1976.
SZACHY I CZAS TRENINGU Osiągnięcie poziomu mistrzowskiego: 3.016 11.053 godziny 23.608 34 argentyńskich szachistów Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159 172.
KRYTYCZNY OKRES STARTU Warto zaczynać wcześniej! Czas rozpoczęcia poważnej gry N Wiek Arcymistrzowie 3 11,3 Mistrzowie międzynarodowi 9 10,3 Mistrzowie FIDE 13 11,6 Szachiści sklasyfikowani 39 14,2 Szachiści nie sklasyfikowani 36 18,6 100 Argentyńskich szachistów Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159 172.
KRYTYCZNY OKRES STARTU Warto zaczynać wcześniej! Szachiści rozpoczynający naukę przed 12 r. ż. 1 do 4 Szachiści rozpoczynający naukę po 12 r. ż. 1 do 55 Prawdopodobieństwo osiągnięcia poziomu GM lub IM 100 argentyńskich szachistów Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159 172.
KRYTYCZNY OKRES STARTU Warto zaczynać wcześniej! Szachiści rozpoczynający naukę przed 12 r. ż. 75,60 % Szachiści rozpoczynający naukę po 12 r. ż. 54,50 % Poziom mistrzowski 100 argentyńskich szachistów Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159 172.
NAWYKI www.janprzewoznik.pl: Kwestionariusz mistrza Plan tygodniowy Excel Zarządzanie karierą przez role Excel Savoir vivre! Szacunek! Wrażliwość!
1.H:h8 Wb5 1.H:h8 Wb5 2.b4 W:b4+ 3.a:b4 H:b4+ 4.Ka1 Ha3+ 5.Kb1 Ha2 mat 1.H:h8 2.Ka1 W:b2 3.c4 Hb3 + 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 Ha5 + 1.H:h8 Wb5 + 1.H:h8 Wb5 + 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 + 1.He5 1.Hf4 1.Hg3 1.W:f7 DRZEWO DECYZYJNE
d 1.H:h8 Wb5 d 1.H:h8 Wb5 2.b4 W:b4+ 3.a:b4 H:b4+ 4.Ka1 Ha3+ 5.Kb1 Ha2 mat d 1.H:h8 2.Ka1 W:b2 3.c4 Hb3 + d 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 Ha5 + d 1.H:h8 Wb5 + d 1.H:h8 Wb5 + d 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 + b 1.He5 e 1.Hf4 f 1.Hg3 a 1.W:f7 Dmax = 10 pół-posunięć = najdłuższy wariant
d 1.H:h8 Wb5 d 1.H:h8 Wb5 2.b4 W:b4+ 3.a:b4 H:b4+ 4.Ka1 Ha3+ 5.Kb1 Ha2 mat d 1.H:h8 2.Ka1 W:b2 3.c4 Hb3 + d 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 Ha5 + d 1.H:h8 Wb5 + d 1.H:h8 Wb5 + d 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 + b 1.He5 e 1.Hf4 f 1.Hg3 a 1.W:f7 N = 11 GAŁĘZIE DRZEWA DECYZYJNEGO
FORMUŁA SUKCESYWNYCH PROPOZYCJI ROZWIĄZANIA PRZYKŁAD d-d-d-d-d-d-d-d-b-e-f-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-aa-a-a-a-a-b-b-b-b-b-b-b-b-b-b-b-b-a-b-a-a-a
CZAS NA REFLEKSJĘ I WNIOSKI
JEŚLI PATRZYSZ W OTCHŁAŃ, TO PAMIĘTAJ, ŻE OTCHŁAŃ TEŻ PATRZY NA CIEBIE!
Alexander Cockburn: Idle Passion: Chess and the Dance of Death Plume 1975
Pańczyk Schurade, Zakopane
DZIĘKUJĘ ZA WSPÓŁPRACĘ! DO ZOBACZENIA. www.janprzewoznik.pl