Journal of KONES Powerrain and Transor, Vol. 6, No. 2009 ASSUMPTIONS OF A METHOD ESTIMATION FOR ADJUSTMENTS CHARAKTERISTICS OF AN ENINE AND TURBO COMPRESSOR SET IN SEQUENTIAL TURBOCHARIN Krzyszof Danilecki Wesomeranian Universiy of Technology Piasów Av. 7, Szczecin e-mail: kdanilecki @zu.edu.l Absrac The aer resens fundamenals characerising he oeraion of urbochargers and he deendencies essenial for he calculaion (he use of balance equaions of a urbocharger his urose ) of he oal efficiency of a comressor se wih resec o he ower balance of he resecive devices of a urbine. For he assumed condiions of he engine oeraion an oimum ower disribuion has been carried ou on he basis of a heoreical analysis as far as he oal efficiency is concerned in he comressor se and in he urbine se of a suercharging device. The required ressure dros in he urbine, essenial o ensure he ower in he comressor have been carried ou wih resec o he efficiency of each device. The aer ays aenion on conneced roblems wih he choice of he suiable design sysem range suercharging and secures favourable condiions is cooeraion wih he engine. This is esecially imoran in hase swiches over modes of oeraion beween urbo-comressors and i has rincile imorance for he mainenance of he coninuiy of engine characerisics. In aricular he enire efficiency of sysem suercharging was aoined, he required ressure of exhaus gases, flows and rofiles of inake-boxes of every urbine were calculaed. Keywords: sequenial urbo-charging, oal efficiency of a suercharging device, oimum ower disribuion of urbochargers ZAOENIA METODY OCENY DOPASOWANIA CHARAKTERYSTYK SILNIKA I ZESPOU TURBOSPRARKOWEO W DOADOWANIU ZAKRESOWYM Sreszczenie W racy rzedsawione zosay zasnicze wielkoci charakeryzujce rac urbosrarek oraz zalenoci niezbdne do obliczenia cakowiej srawnoci zesou srarkowego rzy uwzgldnieniu równowagi mocy z odowiednimi urzdzeniami zesou urbinowego, wykorzysujc do ego celu równania bilansowe urbosrarki. Nasnie, dla zaoonych warunków racy silnika, na drodze analizy eoreycznej, dokonano oymalnego od wzgldem srawnoci cakowiej odziau mocy w zesoach srarkowych oraz urbinowych urzdzenia doowujcego. Okrelone zosay wymagane ski cinienia o sronie urbin konieczne do zaewnienia mocy orzebnej o sronie srarek rzy uwzgldnieniu srawnoci kego urzdzenia. W arykule zwrócono uwag na roblemy zwizane z wyborem odowiedniej konsrukcji uku doowania zakresowego i zaewnieniem korzysnych warunków jego wsóracy z silnikiem. To jes szczególnie wane w fazie rzeczania rybów racy omidzy urbosrarkami i o ma zasnicze znaczenie dla zachowania cigoci charakerysyki silnika. W szczególnoci cakowia srawno uku doowujcego wyznaczona zosaa. wymagane cinienie salin, wydaki oraz rzekroje skrzy wloowych kej urbiny byy obliczone. Sowa kluczowe: doowanie zakresowe, cakowia srawno uku doowujcego, odzia mocy urbosrarek.. Ws Obecnie, gdy urbosrarki o zmiennym kcie nachylenia oaek kierownicy urbiny (VT) urwaliy swoj ozycj jako rozwizanie dominujce w silnikach o ZS rzeznaczonych do
K. Danilecki samochodów osobowych oraz czciowo do samochodów dosawczych, uwidoczniy si jednoczenie granice doowania jednosoniowego. W jednosoniowych urbosrarkach wykorzysana jes caa charakerysyka srarki, obejmujc równie obszary gdzie srawno srania jes bardzo maa. Niekorzysny rzebieg granicy omowania srrki ogranicza moliwoci uzyskania wymaganych waroci sru oraz momenu obroowego rzy maych rdkociach obroowych silnika. Rozwizaniem ych roblemów moe by zasosowanie doowania zakresowego, w kórym wykorzysywane s zazwyczaj dwie urbosrarki, najczciej rónej wielkoci, oczone równolegle z moliwoci odczania jednej z nich. W osanich laach nasi wyrany wzros zaineresowania jego dalszymi moliwociami rozwojowymi. Wskazuj na o bania i najnowsze konsrukcje m.in. firm BMW i Oel [3, 6-8] Dziki zasosowaniu doowania zakresowego mona uzyskiwa zarówno du koncenracj mocy w warunkach znamionowych, jak i wyran oraw rzebiegu krzywej maksymalnego momenu obroowego na charakerysyce enej mocy rzy maych i rednich warociach rdkoci obroowej silnika. Uzyskuje si o bez zwikszenia dawienia wylou salin w ukzie wyloowym, co umoliwia zachowanie korzysnych waroci zuycia aliwa w warunkach obcie czciowych. 2. Ois roblemu Ison niedogodnoci doowania zakresowego sygnalizowan w lieraurze [, 2] oraz owierdzon wynikami wasnych obserwacji [4] s zaburzenia w racy silnika wysujce odczas rzeczania urbosrarek. Kiedy wczana jes urbosrarka drugiego zakresu, sr sa oniej waroci uzyskiwanej rzy racujcej ierwszej urbosrarce. Rezulaem ego jes yowa dla skokowego rzeczania urbosrarek niecigo charakerysyki doowania oraz momenu obroowego silnika. Rozwizaniem eliminujcym niecigo charakerysyki silnika moe by zasosowanie urbosrarek rónej wielkoci oraz soniowe wczanie drugiej urbosrarki []. Jednak niezalenie od sosobu wczania urbosrarki drugiego zakresu, zasnicz rol odgrywa bdzie odowiedni odzia mocy midzy oba urzdzenia zesou srarkowego oraz urbinowego []. Ze wzgldu na zas doowania zakresowego zasnicze znaczenie ma waciwe doasowanie dwóch rónych urzdze doowujcych oraz zaewnienie odowiednich warunków wsóracy midzy nimi. Wymaganiem oczywisym jes zachowanie jak najwikszej cakowiej srawnoci uku doowania, nawe za cen su maksymalnych waroci srawnoci kej urbosrarki. Srawno akiego uku zoonego z dwóch rónych urbosrarek okrelaj wyodrbnione waroci srawnoci zesou srarkowego oraz zesou urbinowego. Zachowanie duej srawnoci uku doowania oraz odowiednie skojarzenie uku regulacji doowania z ukem wryskowym owiera ersekywy korzysnego kszaowania momenu obroowego silnika, szczególnie w fazie rzeczania rybów racy omidzy urbosrarkami, jak i zuycia aliwa w caym olu charakerysyki ogólnej. Podczas doboru urbosrarek do silnika z doowaniem zakresowym konieczno zachowania odowiedniego odziau mocy zesou srarkowego oraz urbinowego jes wana nie ylko z uwagi na cakowi srawno uku, ale równie ze wzgldu na budow i waciwoci urbosrarek. Szczególn uwag naley zwróci na granic omowania srarek, zwaszcza odczas wczania mniejszej srarki drugiego zakresu. Dla ej fazy racy uku rzebieg granicy omowania okrela bdzie (rzy usalonej waroci cinienia doowania wywarzanej rzez racujc wiksz urbosrark) jej minimalny, wymagany wydaek owierza, kóry równie musi odowia obszarowi saecznej racy srarki. 3. Srawno uku doowania Naleao rozway uzyskanie jak najwikszej srawnoci cakowiej uku zoonego z dwóch oczonych równolegle urbosrarek o odmiennych charakerysykach rzeywowych. 60
Assumions of a Mehod Esimaion for Adjusmens Charakerisics of an Engine and Turbo Comressor W ocenie uwarunkowa najkorzysniejszego doasowania urbosrarek do silnika szczególn uwag zwrócono na rzebieg fazy rzeczania zakresów racy omidzy urbosrarkami. W analizie uwzgldniono soniowe wczanie urbosrarki drugiego zakresu. Dla ego rozwizania rzewidziano zasosowanie uusu owierza srarki w oczeniu z dawieniow regulacj mocy wczanej urbiny. Podsaw do analizy byo odowiednie oczenie (srzenie) znanych z lieraury zalenoci oraz równa bilansowych urbosrarki rzy jej wsóracy z silnikiem []. Uzyskano sysem równa umoliwiajcy obliczenia bilansowe aramerów ermodynamicznych w wzach konrolnych uku. Obliczenia ograniczono do syuacji równowagi energeycznej odowiajcej sanom usalonym racy uku. Schema uku doowania zakresowego, na kórym naniesione zosay sosowne oznaczenia cinie i emeraur charakeryzujcych warunki racy urbosrarek rzedsawiono na Rys.. W okrelonych sanach racy uku dokonano oymalnego od wzgldem srawnoci odziau wydaków zesou srarkowego oraz urbinowego, biorc od uwag równowag mocy odowiednich urzdze doowujcych. Wyznaczono zasnicze wielkoci zesou urbinowego wymagane dla zaewnienia mocy orzebnej o sronie srarek, rzy jednoczesnym uwzgldnieniu srawnoci oraz sabilnoci racy kego urzdzenia. 3 d, Td 2, T2, 2 zawór wczajcy 32, T32, 2 2, T2 zawór wczajcy u, 22, T22 22, T22, 2 4, T4 42, T42, T 3, T3 2, T2 4 zawór uusowy, T, o2 u 2, T2, s2 z 4, T4 T S, T 22, T22 6 4, T4 WYLOT 42, T42 o, To T S WLOT 2, T2, T Rys.. Schema do analizy srawnoci uku doowania zakresowego: - urbosrarka ierwszego zakresu, 2 - zawór uusowy owierza, 3 - zbiornik wyrównawczy owierza, 4 - zawór wczajcy srark, - urbosrarka drugiego zakresu, 6 - zawór wczajcy urbin Fig.. Diagram of he analysis of efficiency of a sequenial urbo-charging sysem: - firs sequence urbocharger, 2 - air release valve, 3 - air equalising ank, 4 - comressor disengaging valve, - second sequence urbocharger, 6 - urbine disengaging valve Srawno zesou srarkowego W ogólnym rzyku, rzy równolegym oczeniu urbosrarek wydaek owierza rzeywajcego rzez silnik odowia cakowiemu wydakowi zesou srarkowego, kóry równy jes sumie wydaków srarki ierwszego s oraz drugiego zakresu s2 : s s2. () Bilans energii dorowzonej oraz odrowzonej rzez zesó srarkowy (Rys. ) okrela zaleno: c T N c T2, (2) gdzie: N - cakowia moc zesou srarkowego, c - cieo waciwe owierza. Dla rónych waroci racy srania H s i srawnoci s srarki ierwszego zakresu oraz H s2 i s2 srarki drugiego zakresu wyraenie okrelajce cakowi moc zesou srarkowego N w zalenoci (2) mona rzedsawi w osaci: 2 = 2.c= 3 4 gdzie: H H s s s s2 H s2 s2, (3) 6
K. Danilecki H - cakowia raca srania zesou srarkowego rzy 2 (Rys. ), - cakowia srawno zesou srarkowego. Przy soniowym wczaniu srarki drugiego zakresu zasosowanie zaworu uusowego ozwala zaewni saeczn rac srarki rzy niewielkich wydakach owierza w oczkowej fazie wczania, chronic j rzed rzekroczeniem granicy omowania. Ze wzgldu na sek cinienia na zaworze uusowym o waro u moliwy jes wzros cinienia doowania do wymaganej waroci 22 2, rzy sru s2 niszym (ze wzgldu na zwikszon waro cinienia 2 ) od sru srarki ierwszego zakresu. Przy cakowiym wydaku srarki drugiego zakresu s2 oraz srumieniu uuszczanego owierza u ilo owierze dorowzanego do silnika 2 wyniesie: 2 s2 u. (4) Cakowiy wydaek owierza rzeywajcego rzez silnik bdzie zaem równy cakowiemu wydakowi sonia srarkowego s s2 omniejszonemu o waro u :. () Wrowzajc wsóczynnik udziau wydaku srarki ierwszego zakresu W : W s s2 u s oraz wsóczynnik udziau uuszczanego owierza: s (6) u U, (7) s2 wydaek kej srarki wyniesie: s W, (8) s2 W. (9) Jeeli omin sray cinienia ( 2 =, 2 = 2 ) i wymian ciea (T =T ) w rzewodach doloowych srarki ierwszego zakresu oraz sra cinienia na zaworze wczajcym drug srark ( 2 2 ), sr srarki ierwszego zakresu równy bdzie cakowiemu srowi zesou srarkowego ( s ), rzy sru drugiej srarki s2 2 2 zalenym od waroci uusu owierza (U ). Dla akich warunków ( Hs H i Hs2 Hs ) oraz rzy uwzgldnieniu zalenoci (7), (8), (9), z równania (3) wynika wyraenie na cakowi srawno zesou srarkowego: 2 W 2 U W W s 22 2 T2 T s2. () Srawno zesou urbinowego W rzyku zesou urbinowego cakowiy wydaek salin.c równy jes sumie wydaków urbiny ierwszego oraz drugiego zakresu 2 :.c. () Bilans energii dorowzonej oraz odrowzonej rzez zesó urbinowy (Rys. ) okrela zaleno: c T N c T, (2) gdzie: N.c - cakowia moc zesou urbinowego, c - cieo waciwe salin..c 3.c 2.c 4 62
Assumions of a Mehod Esimaion for Adjusmens Charakerisics of an Engine and Turbo Comressor Podczas dawienia rzeywu salin soie rozrenia 2 32 42 oraz moc urbiny drugiego zakresu N 2 zalee bdzie od sku cinienia z na zaworze wczajcym. Przy rónych warociach racy rozrania H i srawnoci urbiny ierwszego zakresu oraz H 2 i 2 urbiny drugiego zakresu wyraenie okrelajce cakowi moc zesou urbinowego N.c w zalenoci (2) mona rzedsawi w osaci:.c H.c.c H 2 H2 2, (3) gdzie: H.c - cakowia raca rozrania zesou urbinowego rzy.c 3 4 (Rys. ),.c - cakowia srawno zesou urbinowego. Wrowzajc wsóczynnika udziau wydaku urbiny ierwszego zakresu W : W, (4).c wydaek salin dla kej urbiny okrela bd zalenoci: 2.c W, () W. (6).c Jeeli zaoy jednakowe warunki zasilania urbin ( 3 = 32 = 3 i T 3 =T 32 =T 3 ) oraz omijajc sray cinienia na odcinku rzewodów wyloowych od kej urbiny ( 4 = 4 ) z wyraenia (3) rzy uwzgldnieniu równa (), (6) wynika zaleno na czn srawno.c zesou urbinowego: 4. Równania bilansowe uku doowania W W. (7).c 2 42 4 3 Ze wzgldu na obowizujce dla urbosrarki warunki wsóracy z silnikiem, rzy ocenie cakowiej srawnoci uku doowania zoonego z dwóch rónych urbosrarek oczonych równolegle, wyznaczenie srawnoci zesou srarkowego z zalenoci () oraz zesou urbinowego z zalenoci (7) jes dalece niewysarczajce. Dysonujc analiycznym oisem charakerysyki kej urbiny, z zalenoci (7) mona jedynie obliczy rzebieg srawnoci zesou urbinowego dla okrelonego sonia rozrania, w zalenoci od udziau wydaku salin kej urbiny. Umoliwia o wyznaczenie oymalnego, ze wzgldu na srawno, odziau rzeusowoci urbin oraz charakerysyki zaworu wczajcego, ale bez uwzgldnienia wsóracy z zesoem srarkowym. Mona awo udowodni, e oimum o bdzie odbiega od oymalnego odziau mocy zesou srarkowego. Podobna syuacja bdzie miaa miejsce rzy oszukiwaniu oymalnej srawnoci zesou srarkowego. Do osignicia mocy orzebnej o sronie srarek, rzy uwzgldnianiu odowiedniej srawnoci, niezbdna jes okrelona energia salin rzed zesoem urbinowym, a wic odzia mocy kej urbiny nie moe by dowolnie wybrany. Dla okrelonego cinienia doowania odzia mocy oraz cinienie salin rzed zesoem urbinowym musz by rozarywane w owizaniu z cakowi srawnoci uku doowujcego i odziaem mocy zesou srarkowego. Musi by wic seniony bilans mocy dla kej urbosrarki. Przy odziale mocy zesou srarkowego naley równie bra od uwag ograniczenia wynikajce z rzebiegu granicy omowania srarek. Ze znanych zalenoci bilansowych urbosrarki rzy uwzgldnieniu wyrae (6), (7), (4) wynika równanie dla sonia rozrania urbiny ierwszego zakresu w zalenoci od wymaganego sru, srawnoci oraz odziau wydaków srarek i urbin: 63
K. Danilecki 3 2 L R W T 4 L R W U W T, (8) 3 s a dla urbiny drugiego zakresu: 32 22 L R W T2 42 2 L R W U W T32 s2. (9) Rozwizujc uk równa (8), (9), rzy zanych waroci cinienia 2 i rzyjych wczeniej zaoeniach oraz dla znanych charakerysyk srawnoci urbosrarek, mona usali zwizek omidzy W oraz W, dla kórych seniony bdzie bilans mocy i masy urzdzenia doowujcego. W obliczeniach z uwzgldnieniem uusu owierza, dla zanych waroci W lub W, moliwe jes okrelenie wymaganej charakerysyki zaworu uusowego w zalenoci od sonia rozrania (sku cinienia na zaworze dawicym rzeyw salin) urbiny drugiego zakresu. Temeraur T 2 obliczono na odsawie sru srarki zalenego od waroci uusu owierza. Wyznaczone zosay równie rzekroje skrzy wloowych urbin, kórych wymagane waroci obliczono dla znanych sków cinienia na odsawie wsóczynników rzeywu, rzy uroszczeniu rzeywu salin rzez zesó urbinowy do zasilania saocinieniowego. Przyjo, e w celu zachowania wymaganego wsóczynnika nmiaru owierza =, konieczne jes zaewnienie zuycia owierza rzez silnik = kg/s. Zaoono sa emeraur salin T 3 =T 32 =T 3 równ 90 K. Dla uroszczenia oblicze rzyjo równie sae waroci srawnoci srarek s = 0,8 i s2 = 0,7 oraz urbin = 0,7 i 2 = 0,7. Wyniki oblicze charakerysycznych wielkoci uku rzy saym wsóczynniku W w zalenoci od sonia uusu owierza U oraz sku cinienia w na zaworze wczajcym urbin oraz rzedsawiono na Rys. 2. Wybrana zosaa rzykowa waro W 0, 7. W rzeczywisych warunkach odzia wydaków srarek okrelony jes rzede wszyskim warociami rzekrojów rzeywowych urbin oraz rzebiegiem charakerysyki srarek.. Ocena wyników oblicze Z uzyskanych rzebiegów wynika, e dla rzyjych warunków obliczeniowych aramery racy zesou srarkowego s2, s2, nie zale od sku cinienia w, a jedynie od waroci uusu owierza U w srarce drugiego zakresu. Przy saym rzeywie owierza do silnika ( cons ) zwikszenie U rowzi do wzrosu wydaku wczanej srarki s2 rzy malejcym sru s2. W rezulacie unky racy srarki naniesione na jej charakerysyk worzy bd lini oajc w kierunku wzrasajcego wydaku. Na Rys. 3 rzedsawione zosay rzykowe charakerysyki wydaków srarek B-3C oraz B-6 z naniesionymi unkami racy silnika dla rónych waroci wsóczynnika U. Z ooenia unków racy na charakerysyce srarki WSK B-6 wynika, e unk odowiajcy najmniejszemu wydakowi znajduje si w odowiednio duej odlegoci od granicy omowania, co zaewniona jes jej sabilna wsóraca z silnikiem. Niebezieczeswo rzekroczenia ej granicy wzrasa wraz ze zwikszaniem cinienia doowania (sru) oraz wsóczynnika W. Moc urbiny wymagana do nadu srarki zalee bdzie zarówno od cinienia salin jak i od sonia rozrania salin w urbinie (sku cinienia w na zaworze wczajcym). Zwikszenie w rowzi do sku srawnoci uku doowania. Skukiem ego jes wynikajcy z bilansu mocy srarki i urbiny wzros cinienia salin rzy saym cinieniu doowania. Zmniejszenie sosunku d ogarsza warunki wymiany unku oraz srawno mechaniczn silnika. Szczególnego znaczenia nabiera równie charakerysyka wymaganego odziau wydaków (W ) zesou urbinowego, gdy z waroci W wynikaj wymagane rzekroje skrzy wloowych urbin A T, A T2. Isony roblem sanowi moe ich zesawienie z zesoem srarkowym. Ze wzrosu udziau urbiny drugiego zakresu (zmniejszanie W ) rzy zwikszaniu w wynika konieczno 64
Assumions of a Mehod Esimaion for Adjusmens Charakerisics of an Engine and Turbo Comressor wynika konieczno zmniejszenia skrzyni wloowej urbiny ierwszego zakresu A T oraz zwikszenia skrzyni wloowej urbiny drugiego zakresu A T2, kórych waroci okrelaj odzia wydaków srarek. Zmniejszanie udziau wydaku srarki ierwszego zakresu wizaoby si o z koniecznoci rzeczania urbosrarek ju rzy niewielkich rdkociach obroowych silnika, wyduajc okres racy zesou w warunkach uusu owierza rzy niekorzysnej srawnoci uku doowania. Syuacja aka okrela celowo bardzo sarannego doboru wielkoci urbosrarek oraz odziau ich mocy. W 0,7 0,6 0,6 0, 0, 0,4 0,4 W =0,7 = U 0, 0, 0,6-0,7 0,6-0,6 0,-0,6 0,-0, w [kpa] d/,6,4,2,,08,06 W =0,7 = U 0, 0,,4-,6,2-,4,-,2,08-, w [kpa] 2 A T [cm 2 ] 9 8 7 6 W =0,7 = U 0, 0, -2-9- 8-9 7-8 w [kpa] W =0,7 W =0,7 = W =0,7 = A T2 [cm 2 ] 9 0,4 0, 0,8 0,78 8 7 6 9-8-9 7-8 6-7 0,48 0,46 0,44 0,42 0,- 0,48-0, 0,46-0,48 0,44-0,46 0,76 0,74 0,78-0,8 0,76-0,78 0,4 0,72 U 0, 0, w [kpa] U 0, 0, w [kpa] U 0, 0, w [kpa] W =0,7 = W =0,7 s2 [kg/s] 0,07 0,066 s2,4,3 0,062 0,08,3 0,04 0,0 U 0, 0, 0,066-0,07 0,062-0,066 0,08-0,062 w [kpa],2,2 0, 0, U,3-,4,3-,3,2-,3 w [kpa] Rys. 2. Wielkoci charakerysyczne urbosrarkowego zesou doowujcego do oceny odziau mocy urbosrarek w doowaniu zakresowym: A T, A T2 - rzekroje wloowe urbiny ierwszego i drugiego zakresu, - srawno cakowia uku doowania, W - wsóczynnik udziau wydaku urbiny ierwszego zakresu, d / - sosunek cinienia doowania do cinienia salin, s2 - sr srarki drugiego zakresu s2 - wydaek srarki drugiego zakresu, -srawno zesou srarkowego Fig. 2. Characerisic values of a urbo-charging uni for he assessmen of he disribuion of ower of urbochargers in sequenial urbo-charging: A T, A T2 - secion of inle boxes of he firs and he second sequence urbine, - oal efficiency of he suercharging sysem, W - coefficien of share of he firs sequence urbine s exendiure, d / - raio of suercharging ressure o exhaus gases ressure, s2 - comressor raio of he second sequence comressor, s2 - exendiure of he second sequence comressor, - efficiency of comressor se Osaeczny wybór charakerysyk zaworów serujcych w urbosrarce drugiego zakresu owinien rzebiega z uwzgldnieniem wymaganych rzekrojów skrzy wloowych urbin, zaewniajcych saeczn rac urbosrarek rzy jak najwyszej cakowiej srawnoci uku doowania. 6
K. Danilecki s B-3C 2.2 B-6.8 II I.4.0 0.08 0.6 0.24 zr [kg/s] Rys. 3. Charakerysyki wydaków urbosrarek B-3C oraz B-6 z naniesionymi unkami racy silnika dla rónych waroci U : I - linia wsóracy z silnikiem dla srarki B-3C ierwszego zakresu, II - linia wsóracy z silnikiem dla srarki B-6 drugiego zakresu Fig. 3. Characerisics of exendiures of B-3C and B-6 urbochargers wih loed oins of he engine oeraion for differen U values: I - line of co-oeraion wih he engine for he B-3C firs sequence comressor, II - line of co-oeraion wih he engine for he B-6 second sequence comressor 6. Podsumowanie W racy zwrócono uwag na roblemy zwizane z wyborem odowiedniej konsrukcji uku doowania zakresowego i zaewnieniem korzysnych warunków jego wsóracy z silnikiem. Szczególnie wane jes o w fazie rzeczania rybów racy omidzy urbosrarkami i ma zasnicze znaczenie dla zachowania cigoci charakerysyki silnika. Pomimo ego, e obliczenia rzerowzone zosay rzy wielu zaoeniach uroszczajcych, ozwalaj na formuowanie ogólnych wniosków doyczcych wymaganego odziau mocy urbosrarek, rzy kórym zaewnione s najkorzysniejsze warunki ich wsóracy z silnikiem. W szczególnoci wyznaczona zosaa cakowia srawno uku doowujcego. Obliczono wymagane cinienie salin, wydaki oraz rzekroje skrzy wloowych kej urbiny, rzy kórych senione s równania bilansowe dla urbosrarek. Wyznaczenie wymaganych rzekrojów skrzy wloowych urbin rzy uwzgldnieniu warunków wsóracy urbosrarek z silnikiem sanowi odsaw doboru aramerów konsrukcyjnych uku doowujcego oraz charakerysyki uku rzeczajcego. Lieraura [] Bluhm, K., anz, M., Vogh, R., Erfahrungen mi der Regiserauflung in einer Reiselimousine, Ref., 3 Aufleechnische Konferenz, Zürich 988. [2] Borila, Y.., A sequenial urbocharging mehod for highly-raed ruck diesel engines, SAE Pa. 860074. [3] Chrismann, R., Schmalzl, H.-P., Schmi, F., Schwarz, A., Zweisufig geregele Auflung für Pkw- und Nfz-Mooren, Moorechnische Zeischrif MTZ,, 200. [4] Danilecki, K., Trends in he develomen of urbocharging sysems in auomoive vehicles, Combusion Engines/Silniki Salinowe, Nr 2, 2008. [] Danilecki, K., Theoreical analysis of co-oeraion of a urbocharger wih a sequenially urbocharged engine, Combusion Engines,, 2009. [6] gowicz, J., Doowanie yu win-urbo, Auo Moo Serwis, 3, 200. [7] Pflüger, F., Die zweisufig geregele Auflung (R2S) ein neues Auflesysem für Nfz-Mooren, Moorechnische Zeischrif MTZ, 7-8, 998. [8] Seinarzer, F., Kraochwill, H., Maes, W., Süz, W., Der neue BMW Sechszylinder- Dieselmoor mi Sufenauflung, Moorechnische Zeischrif MTZ,, 200. 66