Jolanta Smętek Metody i formy pracy z uczniami leksykon Prezentowane poniżej metody i formy pracy doskonale mogą uatrakcyjnić zarówno zajęcia dydaktyczne, jak i godziny wychowawcze. Pozwalają nie tylko w sposób ciekawy wprowadzić nowy materiał, utrwalić go lub sprawdzić jego zrozumienie, ale również ułatwiają nauczycielowi wychowawcy zebranie informacji o klasie, uczniach, ich problemach i zainteresowaniach. Autorefleksja Uczniowie na karteczkach samoprzylepnych kończą rozpoczęte zdania i przyklejają kartki na planszach przedstawiających drzewa z napisem SUKCES i PORAŻKA. Np. : Z radością wykonywałem Nie wiedziałem, że Moim sukcesem jest Zaciekawiło mnie Trudności sprawia mi Dyskusja za i przeciw Polega na podaniu jednego zasadniczego problemu. Uczniowie dzielą się na tych, którzy popierają lub nie postawioną tezę zajmując odpowiednio wyznaczone do tego miejsce w klasie. Następnie wysłuchujemy argumentacji obydwu stron, dyskusji i znów pozwalamy uczniom zmienić miejsca, jeżeli ich pogląd uległ zmianie. Jest to metoda niedokończonych zdań. Np.: W klasie podoba mi się W klasie czuję się Najbardziej zależy mi Graffiti
Mapa mentalna Technikę tę można stosować we wszystkich dziedzinach i sytuacjach, w których pojedyncze osoby lub grupy planują lub organizują działania, próbują coś odkryć, odnieść się do jakiegoś zagadnienia, przejrzyście zapisać wyniki swoich lub cudzych przemyśleń. Sposób pracy: W centrum kartki, w owalu lub prostokącie zapisujemy problem główny, nad grubymi liniami od niego odchodzącymi wpisujemy główne idee słowa klucze, wszystkie skojarzenia i myśli wiążące się z określoną główną ideą notujemy w jej pobliżu. Tak powstają boczne ulice i zaułki. Do stworzenia mapy mentalnej można wykorzystać znaki zapytania, piktogramy, powszechnie stosowane skróty, kolory, symbole; strzałki, plusy, minusy. Metaplan Metoda polegająca na uświadomieniu uczniom, co jest złe i jak to naprawić. PROBLEM: Jak jest? Dlaczego nie jest tak, jak powinno być? Jak powinno być? Wniosek co możemy zrobić? Mówiąca ściana Wypracowane na lekcjach materiały wieszamy na ścianach klasy, aby przez jakiś czas można było się do nich odwoływać, wracać, przypominać. To mogą być zarówno materiały wypracowane na lekcji, jak i efekty pracy grup podczas godzin wychowawczych.
Poker kryterialny Polega na wyborze zagadnień najistotniejszych. Uczniowie pracują w zespołach. Każdy zespół otrzymuje planszę: III II I Na karteczkach, które przed rozdaniem tasujemy, uczniowie mają wypisane zagadnienia, problemy, które muszą odpowiednio posegregować. W środkowym polu można umieścić tylko 3, ich zdaniem najistotniejsze, w polach zewnętrznych najmniej istotne. Do konsensusu dochodzą poprzez dyskusję grupową, umiejętność przekonywania i uzasadniania swojego stanowiska. Projekt edukacyjny To cykl zaplanowanych działań mających wyznaczone cele, sposoby realizacji, terminy, zasoby, odbiorców, sposoby mierzenia stopnia osiągnięcia celów. Istota metody jest samodzielna praca uczniów, w czasie której mają oni możliwość praktykowania całego szeregu umiejętności podstawowych dla edukacji. Jeśli uczniowie realizują swe zadania w grupach, to rozwijają następujące umiejętności: Podejmowania decyzji grupowych
Rozwiązywania konfliktów Wyrażania własnych opinii i słuchania opinii innych osób Poszukiwania kompromisu Dyskutowania Dzielenia się rolami Dokonywania oceny pracy grupy Układania harmonogramów działań Planowania i rozliczania budżetu Poszukiwania sojuszników, którzy wsparliby realizację planowanych działań Przewidywania trudności w realizacji projektu i radzenia sobie z nimi Etapy realizacji projektu: Wybór tematu (dokonywanie selekcji, formułowanie tematu i celów projektu) Zbieranie i opracowywanie informacji (korzystanie z różnych źródeł informacji, sprawdzanie wiarygodności, selekcja informacji) Prezentacja projektu (ćwiczenia różnych sposobów zapisywania i prezentowania zebranych materiałów np. w formie eseju, rysunku, diagramu, wykresu, przygotowywanie i praktykowanie wystąpień) Ranking diamentowy Metoda ta polega na podejmowaniu przez uczniów decyzji o ważności danego problemu. Dzieci pracują w grupach. Nauczyciel podaje 20 elementów (np. postaw, problemów, cech), uczniowie spośród nich wybierają 10 ich zdaniem najistotniejszych, najpilniejszych do realizacji, zapisują je na karteczkach, po jednym na jednej kartce i metodą dyskusji w grupie, każdy jej członek przydziela poszczególnym elementom 5 punktów, które ma do dyspozycji. Może przydzielić jednemu zadaniu wszystkie 5 punktów lub podzielić te punkty dowolnie. Układamy karteczki wg kolejności uzyskanych punktów. Samobadanie przy pomocy tej metody możemy zbadać własne osiągnięci i stopień realizacji celów. Możemy wykorzystać różne formy ewaluacji, np.: karty ewaluacji: I. Na zajęciach: Dowiedziałem się.
Zaskoczyło mnie.. Ucieszyło mnie. Trudne dla mnie było. Chciałbym się jeszcze dowiedzieć.. II. Na zajęciach: Zapamiętałem.... Zrozumiałem. Czułem się. O czym chciałbym się jeszcze dowiedzieć... Samoocena Służy również do zbadania stopnia zadowolenia uczniów, ale ocenia także ich samych i ich wkład w pracę na lekcji, np. Lp. Wiem, umiem, potrafię, rozumiem, dobrze Muszę jeszcze poćwiczyć Karta samooceny pracy w zespole
Co oceniamy? Jak oceniamy? Bardzo dobrze Dobrze Musimy doskonalić Potrafimy zgodnie pracować w grupie Wspólnie ustalamy sposób rozwiązania zadania Potrafimy ciekawie prezentować wykonane zadanie Pokoloruj okienka, które odpowiadają Twoim odczuciom. Dopisz swoje propozycje. Zajęcia były ciekawe Dużo się dowiedziałem Była miła atmosfera Temat mnie zainteresował Zajęcia były nudne Niczego się nie dowiedziałem Było wiele różnych zadań do wykonania Szkoda, że zajęcia trwały tak krótko Postaram się dowiedzieć czegoś więcej na omawiany temat Wiedza na ten temat w ogóle mi się nie przyda Stacje z zadaniami Przygotowujemy stacje z zadaniami i np. przewodniczący grupy chodzą od stacji do stacji, pobierają karteczki z zadaniami i w zespołach są one realizowane. Można to też stosować jako sprawdzian umiejętności uczniów na podsumowanie jakiegoś cyklu lekcji lub sprawdzenie stopnia znajomości treści lektury. Szkoła moich marzeń Metoda ta polega na udzieleniu odpowiedzi na pytania, dokończeniu zdań: To już jest w mojej szkole (+) Tego w mojej szkole nie powinno być (-) To chcielibyśmy, żeby było (?)
W opracowaniu wykorzystano materiały otrzymane na szkoleniu Zarządzanie oświatą organizowanym przez KPCEN w Bydgoszczy.