Animaloterapia Program Przedszkolnego Klubu Animals Cztery łapy
Anna Franczyk, Katarzyna Krajewska, Joanna Skorupa Animaloterapia Program Przedszkolnego Klubu Animals Cztery łapy Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007
Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007 Recenzenci: Andrzej Niedzielski Maria Dubilas Korekta: Urszula Lisowska Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska Ilustracje: Joanna Szybist Fotografie zamieszczone na stronach 72 73 pochodzą ze zbiorów Anny Franczyk ISBN 978-83-7308-841-2 Oficyna Wydawnicza Impuls 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2007
Spis treści O Programie... 7 Nasze logo... 13 Piosenka Klubu Animals... 14 Przedmowa... 17 Historia animaloterapii... 21 Co to jest dogoterapia i felinoterapia?... 25 Felinoterapia, czyli zajęcia terapeutyczne prowadzone z udziałem kotów... 26 Do kogo skierowane są zajęcia animaloterapii?... 28 Cele animaloterapii... 30 Cele ogólne... 30 Cele szczegółowe... 30 Zasady funkcjonowania Klubu Animals Cztery łapy... 32 Metody, formy i zasady pracy wykorzystywane przy realizacji programu... 33 Współpraca z rodzicami... 36 Współpraca ze środowiskiem lokalnym... 37 Działania edukacyjne treści programowe... 38 Ja i zwierzęta poznajmy się... 39 Dziecko poznaje siebie... 39
6 Spis treści Dziecko i świat zwierząt... 41 Zabawy i ćwiczenia zmysłowe ze zwierzętami... 43 Poznaję siebie przez zabawy i ćwiczenia zmysłowe... 44 Poznaję nowego przyjaciela przez zabawy i ćwiczenia zmysłowe... 45 Zabawy naśladowcze ze zwierzętami... 49 Zabawy poznawcze z udziałem zwierząt... 53 Poznajemy prawa zwierząt na podstawie Światowej Deklaracji Praw Zwierząt... 67 Bawię się bezpiecznie poznanie podstawowych zasad postępowania i zachowania się podczas kontaktu ze zwierzętami... 69 Co każdy człowiek wiedzieć powinien omówienie grupy pięciu swobód zwierząt... 71 Pamiętaj! Nigdy tak nie należy robić!... 72 Pamiętaj! Tak należy zachowywać się podczas spotkania z psem... 73 Zabawy, gry i konkursy, wydarzenia... 74 Przykładowe scenariusze... 77 Scenariusz zajęć dogoterapii (1)... 77 Scenariusz zajęć dogoterapii (2)... 81 Scenariusz zajęć felinoterapii (1)... 84 Scenariusz zajęć felinoterapii (2)... 87 Scenariusz I Przedszkolnej Wystawy Psów Pięknych i Najpiękniejszych 2006... 91 Bibliografia... 95
O Programie Program Przedszkolnego Klubu Animals Cztery łapy powstał w przedszkolu integracyjnym przy współpracy z Fundacją Ama Canem. Jest to innowacyjna forma działalności przedszkolnej, wykorzystująca psy do celów edukacyjnych. Istotą programu jest przede wszystkim nauka bezpiecznego kontaktu ze zwierzęciem, otwarcie dzieci na nowe doświadczenie, zrozumienie, że zwierzęciu jako istocie żywej należy się szacunek i troska człowieka. Ważnym elementem programu są działania, które mają na celu jak najlepsze wykorzystanie potencjału dzieci oraz usprawnienie funkcji psychomotorycznych. Twórcy zwrócili uwagę na cele animaloterapii, które są w tym programie wykorzystane, m.in. budowanie poczucia własnej wartości, rozwijanie wrażliwości i empatii, kształtowanie uczuć akceptacji, tolerancji. Dzięki obecności psów na zajęciach dziecko ma większą motywację do działania, zdobywa samodzielne doświadczenia, pokonuje bariery, uczy się współżycia z innymi istotami żywymi. Program obejmuje także współpracę z rodzicami, dzięki czemu mają oni szansę zapoznać się z możliwymi osiągnięciami wynikającymi z prowadzonej terapii. Wielkim sukcesem programu jest udział przedszkolaków w różnego rodzaju imprezach, uroczystościach i spotkaniach, które pełnią funkcje społeczno-edukacyjne. Twórcami tego przedsięwzięcia są nauczyciele, którzy udowodnili, jak bardzo ważne jest dla nich dobro dziecka i jego potrzeby. Z pomocą specjalnie przeszkolonych psów z Fundacji Ama Canem mają szansę na stworzenie wielkiego dzieła, dzieła, które innym pomoże dostrzec, jak ważną rolę w naszym życiu odgrywają zwierzęta.
8 O Programie Przedszkolny Klub Animals swoją działalnością ukazał, jak duża jest potrzeba kontaktu człowieka ze zwierzęciem i jak wiele mogą sobie nawzajem dać. Można mieć nadzieję, że wkrótce pojawią się naśladowcy, którzy będą chcieli stworzyć podobne programy jako formę pomocy dzieciom przy wykorzystaniu zwierząt. Andrzej Niedzielski Fundacja Ama Canem
Napisany przez nauczycielki Przedszkola Miejskiego nr 206 w Łodzi Program Przedszkolnego Klubu Animals Cztery łapy stanowi cenną pomoc dydaktyczną, przydatną do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji humanitarnej. Zawarte w nim treści m.in. uczą wrażliwości w stosunku do każdej istoty żywej, uświadamiają, że zwierzę to istota, która odczuwa ból i cierpienie tak samo jak człowiek. Wpajają dzieciom zasady właściwego zachowania w odniesieniu do zwierząt i postępowania z nimi. Program ten ma wiele walorów wychowawczych, gdyż edukacja humanitarna to doskonały sposób na lekcję człowieczeństwa, bowiem wrażliwość w stosunku do zwierząt rodzi większą wrażliwość na drugiego człowieka. Program ten warto polecić wszystkim nauczycielom, a nawet rodzicom, jego treści mogą być wykorzystywane w wielu międzyludzkich sytuacjach, z którymi spotyka się dziecko. Jest on przeznaczony dla nauczycieli, którzy szukają niekonwencjonalnych sposobów pracy z dziećmi i zależy im na rozbudzeniu dziecięcej wrażliwości, miłości i szacunku do zwierząt oraz pragną uświadomić swoim wychowankom, iż my wszyscy jesteśmy częścią środowiska naturalnego: ludzie, zwierzęta, rośliny, w związku z tym musimy o siebie dbać i szanować się nawzajem. Autorki programu wiedzą, iż rozwój osobowości dziecka i kultury następuje wówczas, gdy umożliwiamy mu podejmowanie nieustannego wysiłku związanego z coraz większymi wymaganiami poznawczymi i moralnymi, dlatego omawiany program obfituje w liczne propozycje działań edukacyjnych (treści programowych), które umożliwią dziecku rozwój w tym zakresie. Program ten zawiera także rys historyczny oraz wiele informacji dotyczących terapii z udziałem zwierząt, tzn. cele i zadania tej terapii oraz
10 O Programie płynące z niej korzyści zarówno dla dzieci zdrowych, jak i z deficytami rozwojowymi. Bogactwo uwzględnionych w programie ćwiczeń i zabaw z animaloterapii ma na celu spowodowanie poprawy w fizycznym, społecznym, emocjonalnym i poznawczym rozwoju dziecka. Dodatkową zaletą programu jest jego przystępność: autorki przedstawiły swoje propozycje w sposób prosty i przejrzysty. Tytuły bloków z zaproponowanymi działami edukacyjnymi obrazują różnorodność materiału. Program nie zawiera podziału na grupy wiekowe, dlatego korzystający z niego nauczyciele mogą wybrać to, co dzieci zainteresuje, dostosować do ich możliwości, poziomu intelektualnego oraz konkretnej sytuacji. Program nie ma charakteru zamkniętego. Każdy może na podstawie swoich doświadczeń samodzielnie rozbudować poszczególne treści. Proponowane metody pracy mogą inspirować nowe i ciekawe formy ćwiczeń. Dodatkowym i istotnym wzbogaceniem tego programu są informacje wyjaśniające pojęcia: dogoterapia i felinoterapia oraz informacje podkreślające i uświadamiające rolę rodziców w zajęciach animaloterapii, a także rolę i znaczenie współpracy ze środowiskiem lokalnym. Są w nim treści traktujące o prawach zwierząt na podstawie Światowej Deklaracji Praw Zwierząt oraz zasady bezpiecznego kontaktu ze zwierzętami. Ponadto, w omawianym programie autorki zamieściły bardzo bogaty i różnorodny wachlarz propozycji do zajęć i zabaw z dziećmi, są nimi: ćwiczenia rozwijające wszystkie zmysły; zabawy naśladowcze ze zwierzętami mające znaczący wpływ na rozwój psychiczny i motoryczny dziecka; zabawy poznawcze z udziałem zwierząt wzbogacające dzieci o różnorodne doświadczenia i dające możliwość przyswajania wielu nowych umiejętności; zabawy, gry i konkursy dające dziecku szansę utrwalenia zdobytej wiedzy, pogłębiania jej o nowe wiadomości dotyczące świata i samego siebie.
O Programie 11 Zachęcam wszystkich nauczycieli do korzystania w pracy z dziećmi z propozycji i wskazówek edukacyjnych zawartych w Programie Przedszkolnego Klubu Animals Cztery łapy, działającego na terenie Przedszkola Miejskiego nr 206 w Łodzi, zawiera on wiele gotowych pomysłów do pracy z dziećmi, szczególnie cennych w erze telewizorów, komputerów, filmów video i Internetu jest wołaniem o powrót do świata wartości, jakim jest kontakt z otaczającą przyrodą, zwierzętami. Maria Dubilas Dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 206 w Łodzi Multiplikator ŁCDiKPN
Nasze logo Motto: Twoja miłość do zwierząt miłością do świata
Piosenka Klubu Animals Cztery łapy Poprzez miedze, poprzez łąki, poprzez leśne ścieżki wąskie, cztery łapy psa unoszą w świat. Łapy, łapy, cztery łapy, a na łapach pies kudłaty. Kto dogoni psa? Kto dogoni psa? Może ty, może ty, może jednak ja! Kiedy biegnie z rozwichrzoną psią czupryną, nos przy ziemi jak tropiciel nisko niesie. O odwadze przypomina groźną miną i ogonem w cztery strony świata macha. Poprzez miedze, poprzez łąki... Łapy, łapy, cztery łapy... Świat otwiera przed nim swoje tajemnice jak szkatułkę pełną skarbów czarodziejskich. W blasku słońca opowiada swe przygody i zaprasza na wędrówkę gdzieś w nieznane. Poprzez miedze, poprzez łąki... Łapy, łapy, cztery łapy... Po wyprawie głowa pełna nowych wrażeń, przed oczami świat w stu barwach malowany, w uszach szumi jeszcze las wspomnieniem lata i namawia na kolejne wędrowanie. Poprzez miedze, poprzez łąki... Łapy, łapy, cztery łapy... Autor tekstu: Maciej Zimiński.
Okrzyk członków Klubu Animals Kto świat zwierząt zechce poznać Temu przyroda nie będzie obca każdy pożytecznie tu spędzi czas natura do zabawy wzywa nas!
Przedmowa Dla małego dziecka szczególnie ważne jest poznawanie otaczającego świata, nabywanie umiejętności rozumienia go, dostrzegania związków zachodzących pomiędzy jego elementami i współdziałania z innymi. Poznanie możliwości i potrzeb każdego dziecka pozwala nauczycielowi na takie planowanie działań edukacyjnych, by jak najlepiej wykorzystać jego naturalny potencjał, a także stworzyć mu warunki i możliwości doświadczania w różnych warunkach i sytuacjach, by rozwijać, usprawniać jego funkcje psychomotoryczne, a także rozbudzać zainteresowania i potrzebę poznawania świata. Każde dziecko, zarówno zdrowe, jak i specjalnej troski, ma swoje określone miejsce w społeczeństwie, a także swoje prawa i obowiązki. Jednym z takich praw jest prawo do rozwoju, który powinniśmy wspomagać. Proces uczenia się małego dziecka polega na dążeniu do wiedzy, umiejętności i doświadczeń. Każde dziecko posiada wrodzone mechanizmy poznawcze, są to: naśladownictwo i popęd poznawczy. Zauważenie jego dążeń rozwojowych i umiejętne wyjście im naprzeciw pozwoli skutecznie wspomagać i ukierunkowywać ten rozwój, a jednocześnie da dziecku poczucie radości i przyjemności. Ważnym elementem wspierania rozwoju dziecka jest integrowanie go z otoczeniem. Uczenie empatii, czyli umiejętności współdziałania i rozumienia stanów emocjonalnych innych ludzi. Reagowanie na stan drugiej osoby, czy też innej istoty żywej, rozumienie jej; możliwość przewidywania uczuć, myśli innych, dzięki przyjęciu ich sposobu widzenia rzeczywistości pozwala nawiązać dzieciom więzy z otaczającym je światem oparte na wzajemnej akceptacji, szacunku i tolerancji. Empatia wyzwala naturalną chęć poznawania siebie, innych, otaczającego świata, wyzwala energię niezbędną do podejmowania nowych
18 Przedmowa wyzwań. To właśnie zabawa, nauka, obcowanie ze sobą ludzi i zwierząt pozwala na osiągnięcie zamierzonych celów i realizację wytyczonych zadań. Dzieci przebywające i rozwijające się w atmosferze wzajemnej akceptacji nie czują lęku, obawy przed innością drugiej istoty. Odbierają ją taką, jaka ona jest, z jej radościami i smutkami, podobieństwami i różnicami, a także uzdolnieniami i ułomnościami. Stworzony przez nas program daje dziecku możliwość integracji z otoczeniem, bezpośredniego kontaktu z inną żywą istotą, obniża poziom lęku, uczy bezpiecznego kontaktu ze zwierzętami. Dzieci poprzez różnorodne oddziaływania mają możliwość zdobywania nowych doświadczeń, poznawania zasad i praw, jakimi rządzi się natura. Okres przedszkolny to czas, w którym dziecko jest otwarte na nowe doświadczenia, czuje nieodpartą potrzebę poznawania świata, chęć dzielenia się miłością i dobrem, chce pomagać innym. Wykorzystując te naturalne czynniki, sukcesywnie wprowadzałyśmy do naszej codziennej pracy treści z zakresu edukacji przyrodniczej. Dzieci czynnie uczestniczyły w akcjach humanitarnych na rzecz zwierząt mieszkających w schroniskach. Brały udział w licznych konkursach, których celem było propagowanie wiedzy o zwierzętach, sposobach udzielania pomocy zwierzętom mieszkającym w warunkach naturalnych (np. w zimie, podczas suszy...) i w ogrodach zoologicznych, schroniskach, a także naszym domowym. Dzieci poznawały sposoby nawiązywania kontaktu, zasady postępowania i sprawowania opieki nad swoimi czworonożnymi przyjaciółmi. Uczyły się bezpiecznego zachowania w sytuacji bezpośredniego zagrożenia ze strony zwierząt domowych i dzikich. W ramach współpracy ze środowiskiem lokalnym nawiązaliśmy kontakt z Fundacją Ama Canem, która zajmuje się formą animaloterapii z udziałem psów. Podczas zajęć z psami, a później również z kotami (w zajęciach felinoterapii), dzieci zdobywały nowe doświadczenia. Poznawały zwierzęta jako bezpiecznego przyjaciela, wiernego towarzysza zabaw. Uczyły się odpowiedzialności, opiekowania się nimi. Chcąc rozszerzyć naszą działalność, postanowiliśmy zainicjować nowy trend życie w przyjaźni i zgodzie z przyrodą.
Przedmowa 19 Drogą do realizacji naszego zamierzenia było stworzenie Klubu Animals (jego pomysłodawczynią jest Pani Dyrektor), do którego zaproszone zostały wszystkie dzieci uczęszczające do przedszkola. Symbolem, a zarazem bardzo ważnym elementem wiążącym przedszkolaka z jego klubem, jest karta członkowska. Karta członkowska Przedszkolny Klub Animals Cztery łapy Przedszkole Miejskie nr 206 z Oddziałami Integracyjnymi ul. Lermontowa 7 92-512 Łódź Imię i nazwisko... Grupa... Data wstąpienia... Zobowiązuje ona każdego posiadacza do uważnego obserwowania świata, do reagowania na zło i cierpienia, jakiego doznają zwierzęta, do opieki nad słabszymi istotami, które żyją obok nas i potrzebują pomocy. Powstanie Klubu Animals pomogło nam i zmobilizowało do opracowania programu, który chcemy wszystkim gorąco polecić.
Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki