INFORMACJA O WYNIKACH KONTROLI JAKOŚCI I OZNAKOWANIA MLEKA I PRZETWORÓW MLECZNYCH (PRZEPROWADZONEJ W I KWARTALE 2012 R. PRZEZ WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT INSPEKCJI HANDLOWEJ W GDAŃSKU) Gdańsk, marzec 2013 r.
1. Rola Inspekcji Handlowej w zakresie kontroli art. rolno spożywczych Inspekcja Handlowa, jest wyspecjalizowanym organem kontroli, przeznaczonym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. W ramach działalności Inspekcji Handlowej, mieści się kontrola artykułów rolno spożywczych określona w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (t.j. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 ze zm.) oraz w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych (Dz.U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 ze zm.). Omawiane kontrole dotyczą w szczególności oceny, czy oferowane konsumentom środki spożywcze spełniają wymagania jakości handlowej określone w rozporządzeniach UE. 2. Wymagania dotyczące mleka i przetworów mlecznych Główne wymagania dotyczące jakości i oznakowania mleka i przetworów mlecznych zostały określone w rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającym wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych ( rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku ) (Dz.U. L 299 z 16.11.2007 r., s. 1 ze zm.). Zgodnie z tymi przepisami, użycie pojęcia mleko i przetwory mleczne oznaczać będzie produkty uzyskane z udoju krów. Z kolei przeznaczone końcowemu konsumentowi mleko spożywcze może być oferowane jako: surowe mleko mleko, które nie zostało podgrzane w temperaturze powyżej 40 st. C; mleko pełne mleko, poddane obróbce cieplnej, o zawartości tłuszczu co najmniej 3,5 proc.; mleko częściowo odtłuszczone mleko poddane obróbce cieplnej, którego zawartość tłuszczu została obniżona do nie mniej niż 1,5 proc. i nie więcej niż 1,8 proc.; mleko odtłuszczone mleko poddane obróbce cieplnej, którego zawartość tłuszczu została obniżona do nie więcej niż 0,5 proc.
Natomiast nazwy przetworów mlecznych (np. śmietanki, masła, sera ) mogą być stosowane wyłącznie do produktów pochodzących wyłącznie z mleka. Można dodać do nich substancje konieczne do ich wytworzenia, pod warunkiem, że nie stosuje się ich do zastąpienia jakichkolwiek składników mleka. Spośród przetworów mlecznych najbardziej szczegółowe regulacje dotyczą masła i innych tłuszczów do smarowania. I tak, masło zalicza się do przetworów mlecznych, które oznaczają produkty uzyskiwane wyłącznie z mleka. Można do nich dodać substancje konieczne do ich wytworzenia, o ile nie stosuje się ich do zastąpienia w całości lub w części jakichkolwiek naturalnych składników mleka. Zgodnie z treścią dodatku do załącznika XV cyt. wyżej rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r.: masło jest to produkt zawierający nie mniej niż 80 proc. i nie więcej niż 90 proc. tłuszczu mlecznego, nie więcej niż 16 proc. wody i nie więcej niż 2 proc. suchej masy beztłuszczowej mleka. masło o zawartości trzech czwartych tłuszczu jest to produkt zawierający nie mniej niż 60 proc. i nie więcej niż 62 proc. tłuszczu mlecznego. masło półtłuste oznacza produkt zawierający nie mniej niż 39 proc. i nie więcej niż 41 proc. tłuszczu mlecznego. 3. Ustalenia kontroli Kontrolę mleka i przetworów mlecznych przeprowadzono w I kwartale 2012 r. i objęto 10 placówek, w tym: 4 hurtownie należące do przedsiębiorców w Gdańsku (2), Słupsku (1), Malborku (1), 2 sklepy sieci handlowych delikatesy w Słupsku (1), supermarket w Słupsku (1), 4 placówki z grupy pozostałych sklepów - w Gdańsku (1), Pruszczu Gdańskim (1), Słupsku (2). Nieprawidłowości stwierdzono w 6 placówkach (60 proc. kontrolowanych). Ogółem skontrolowano 66 partii produktów w opakowaniach jednostkowych i oferowanych luzem o wartości 8.000 zł. Zakwestionowano łącznie 12 partii (18,2 proc.) o wartości 2.921 zł.
4. Ocena laboratoryjna produktów Badaniom organoleptycznym i fizyko chemicznym w laboratorium kontrolno analitycznym w Olsztynie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poddano 25 partii przetworów o wartości 4908 zł. wyprodukowanych przez 21 producentów. Zakwestionowano 8 partii (32 proc.) o wartości 2342 zł. (5 placówek). Szczegółowe wyniki kontroli przedstawia poniższa Tabela: Tabela wyników badań laboratoryjnych zakwestionowanych produktów. Miejsce przeprowadzenia kontroli Asortyment Deklaracja producenta Stwierdzone nieprawidłowości Słupsk Masło ekstra a 200g Nie mniej niż 82% Wyższa zawartość tłuszczu. Średnia zawartość tłuszczu w badanych próbkach wynosiła 84% Gdańsk Ser Gouda 45% Wyższa zawartość tłuszczu w suchej masie: 46,8±1,4% Obecność tłuszczu obcego w tłuszczu mlecznym: wynik badania 95,26±0,10% Liczne oczka międzyziarnowe, smak pikantny, zbyt ostry Gdańsk Ser Łyński pełnotłusty 26% Wyższa zawartość tłuszczu: 28,8±0,8% Gdańsk Śmietanka UHT 10% a 250ml 10% Wyższa zawartość tłuszczu: 10,7±0,1% Słupsk Śmietanka wiejska 18% a 400g 18% Wyższa zawartość tłuszczu: 19,8±0,6%
Gdańsk Gdańsk Ser topiony kremowy Tylżycki 100g Ser smażony półtłusty a 200g 16% Wyższa zawartość tłuszczu: 16,9±0,5% 6% Wyższa zawartość tłuszczu: 7,6±0,2% Obecność steroli pochodzenia roślinnego (β sitosterolu - 141±27mg/kg, stigmasterolu - 19±5 mg/kg, campesterolu - 63±18 mg/kg. Słupsk Ser typu mozzarella, niedojrzewający, tłusty, wiórki kl. I a 150g. Nie mniej niż 36% Niższa zawartość tłuszczu w suchej masie: 34,8±1% (wynik badania próbki kontrolnej: 34,7±1%) 5. Oznakowanie produktów Kontrolą w zakresie prawidłowości oznakowania objęto 63 partie o wartości 7.600 zł nieprawidłowości nie stwierdzono. 6. Aktualność terminów przydatności do spożycia i dat minimalnej trwałości W powyższym zakresie zbadano 66 partii produktów o wartości 8.000 zł. Zakwestionowano w 1 placówce 4 partie serów dojrzewających (6,1 proc. ogółu zbadanych) o wartości 579 zł., z uwagi na przekroczony termin przydatności do spożycia lub upływa daty minimalnej trwałości (od 14 do 22 dni). W trakcie kontroli, przeterminowane towary zostały wycofane z obrotu. 7. Wykorzystanie ustaleń kontroli W przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości handlowej, Inspekcja Handlowa może zarządzić m.in. niezwłoczne usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Ponadto, na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu wyroby o niewłaściwej jakości handlowej art. rolno spożywczych, ww. organ kontrolny może wymierzyć karę pieniężną w wysokości do pięciokrotnej wartości korzyści majątkowej uzyskanej lub która mogłaby
zostać uzyskana przez wprowadzenie tych wyrobów do obrotu, a na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty zafałszowane może nałożyć karę pieniężną nawet do 10 proc. przychodu osiągniętego za rok poprzedzający wymierzenie kary. Kontrolowani, u których stwierdzono wyroby nieodpowiadające jakości handlowej, są obciążani również kosztami badań laboratoryjnych. Na podstawie ustaleń kontroli wydano 6 decyzji administracyjnych, tj.: 2 decyzje o wymierzeniu kary pieniężnej na podstawie art. 40 a ust. 1 pkt 4 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych (5.000 zł. w związku z wprowadzeniem do obrotu zafałszowanego sera Gouda, 1.000 zł. w związku z wprowadzeniem do obrotu zafałszowanego sera smażonego); 4 decyzje o nałożeniu obowiązku uiszczenia kwoty stanowiącej równowartość kosztów badań laboratoryjnych. Ponadto, w związku z wprowadzeniem do obrotu środka spożywczego po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, nałożono 1 mandat karny w wysokości 350 zł., skierowano: 4 informacje do Wojewódzkim Inspektorów Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych; 1 informację do organu nadzoru sanitarnego; wystąpienia pokontrolne z wnioskami mającymi na celu zapewnienie w obrocie towarów właściwej jakości do wszystkich producentów zakwestionowanych laboratoryjnie wyrobów. 8.Wnioski W wyniku kontroli stwierdzono stosunkowo wysoki odsetek produktów wadliwych pod względem jakości i jednostkowy przypadek wprowadzenia do obrotu towarów przeterminowanych. Tylko w dwóch przypadkach wprowadzenia do obrotu przetworów zafałszowanych, tj. produktów o nazwie ser nieautentycznych, można mówić o istotnym zagrożeniu
interesów konsumentów, bowiem jest to działanie o najwyższym stopniu szkodliwości czynu. W pozostałych przypadkach, stwierdzone niezgodności dot. zawartości tłuszczu, nie miały wpływu na obniżenie jakości zakwestionowanych produktów i w sposób znikomy zagrażały interesom konsumentów. Wyjaśnienia producentów wskazują, że były one wynikiem niezamierzonego działania i błędów w procesie produkcyjnym. Oznakowanie przetworów mlecznych oraz w zdecydowanej większości przypadków rzetelna deklaracja jakościowa na opakowaniach ocenionych laboratoryjnie produktów świadczą o dołożeniu przez producentów należytej staranności. Nie mniej, w ocenie kompleksowej, wyniki kontroli w dalszym ciągu są niezadowalające. 9. Poradnik dla konsumentów kupujących artykuły żywnościowe Konsumenci kupujący produkty spożywcze powinni pamiętać o tym, że: takie artykuły często mają krótkie terminy przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości. Z tego powodu dobrze jest sprawdzać aktualność tych terminów i krytycznie oceniać czy zdąży się spożytkować dany produkt, oferowane artykuły nie powinny być przeterminowane, tj. po terminie przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałością nawet po znacznie obniżonej cenie, sprzedawca ma obowiązek podania informacji o cenie jednostkowej w odniesieniu do dotyczącej go jednostki miary (kilograma, litra). Umożliwia nam ona porównanie cen tego samego asortymentu o innej masie. Taką cenę jednostkową najczęściej umieszcza się na wywieszce cenowej bezpośrednio przy cenie produktu.
wielkość opakowania nie zawsze odzwierciedla zawartość netto produktu, różnice cenowe pomiędzy ceną uwidocznioną na wywieszce cenowej, a ceną zakodowaną w kasie fiskalnej są niedopuszczalne. W przypadku stwierdzenia takiej rozbieżności, obowiązującą ceną, jest ta uwidoczniona na wywieszce cenowej, należy czytać dokładnie informacje zawarte na opakowaniu. Powinny one jasno wskazywać, czy kupujemy masło, czy tłuszcz mleczny do smarowania, sprzedawca ma obowiązek wydać kupującemu paragon. Zabranie ze sobą tego dokumentu, ułatwi dochodzenie ewentualnych roszczeń, w przypadku chęci reklamowania wadliwego towaru, złej jakości żywność należy reklamować u sprzedawcy niezwłocznie po wykryciu wady lecz nie później niż w terminie 3 dni od otwarcia opakowania w przypadku gdy na opakowaniu znajduje się termin przydatności do spożycia lub data minimalnej trwałości i 3 dni od kupienia towaru sprzedawanego luzem, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie jakości takich produktów, konsument ma prawo zgłosić swoje zastrzeżenia Inspekcji Handlowej.