LABORATORIU Z PODSTA KONSTRUKCJI ASZYN ICZNI NR 1 SPRADZANI GRUBOCI ZBÓ KOŁA ALCOGO Cel wiczeia: 1) zapozaie si z meodami pomiarów gruoci zów kół walcowych worzcych przekładi 2) zapozaie si z aaliycz meod dooru olerowaej waroci długoci pomiarowej. prowadzeie Do zapewieia prawidłowej pracy przekładi koieczy jes doór odpowiediej waroci luzu oczego. Zy mały luz moe prowadzi do zakleszczeia zów (p. wskuek rozszerzaloci cieplej kół i/lu odchyłek wykoawczych kół i oudów) aomias zy duy luz moe y przyczy hałaliwoci przekładi. Rozróia si luz oczy ormaly j (luz oczy) oraz luz oczy owodowy j (luz owodowy). j Luz oczy ormaly j rówy jes odległoci midzy ierymi okami zów pary kół przy syku czyych oków. Naomias luz oczy owodowy j jes długo łuku okrgu oczego o kóry oróci si jedo z kół przy ieruchomym kole współpracujcym od syku prawych do lewych oków. idzy luzem owodowym i ormalym wyspuje zaleo: j j cos β. g zalece firmy AAG miimaly luz owodowy dla przekładi ogólego sosowaia moa wyzacza z zaleoci: j mi 002 + 1 1 g iego podziału rozróia si luz oczy eoreyczy moaowy (przy odiorze) i rooczy. Luz oczy eoreyczy okrela si w sposó maemayczy uwzgldiajc akie odchyłki kóre wpływaj a jego waro. S o odchyłki gruoci zów ou kół odchyłki odległoci osi odchyłki zarysu i liii za odchyłki podziałki icia promieiowego ip. Np. eoreyczy luz owodowy moa wyzaczy ze wzoru: m + a 25 [ mm] [ ( + ) + 2 f g α ] β j s1 s 2 a cos gdzie s1 i s2 - odchyłki gruoci ormalej zów po łuku walców podziałowych odpowiedio zika i koła f a - odchyłka odległoci osi. Luz oczy moaowy wyzacza si dla przekładi ieocioej. Naomias luz oczy rooczy zaley dodakowo od odkszałce (w ym cieplych) kół i oudowy. Podsaw sysemu pasowaia zazieia przy sałej odległoci osi jes gwaraoway luz oczy j (rys. 1a). Sysem składa si z szeciu rodzajów pasowa współpracujcych kół zaych mi w przekładi A B C D H i omiu rodzajów oleracji T j luzu oczego x y z a c d h (rys. 1). Symole s uszeregowae w kolejoci zmiejszaia si luzu oczego i jego oleracji. Przykładowo pasowaie B zapewia luz oczy przy kórym ie aspi zakleszczeie salowych oraz eliwych kół przy róicy emperaur kół i oudowy do 25 C. Połoeie pola oleracji zaley od rodzaju pasowaia a wielko ego pola od rodzaju oleracji. Luz oczy w przekładi powiie wyosi: j mi j j max
gdzie max j mi T j j j + ormalej za zika koła si1 2 oleracja gruoci ormalej za zika koła. T - oleracja luzu oczego s s1 2 - odchyłka góra gruoci - odchyłka dola gruoci ormalej za zika koła T s1 2 - & #$ %!!"! Rys. 1. Odchyłki i oleracja luzu oczego a) wpływ odchyłek gruoci zów (ylko) a ajmiejszy (gwaraoway) j mi i ajwikszy j max luz oczy ) połoeie pól oleracji luzu oczego wg PN-9/-522 [1] Pomiar gruoci ormalej za po ciciwie (ciciwy pomiarowej) ' ' ψ $ Rys. 2. Pomiar gruoci za suwmiark modułow [1]
Pomiar długoci pomiarowej mikromerem alerzykowym Zasad pomiaru przedsawia rys. 3. ()*+ ()+ - - - - $.* $. $ $ / Rys. 3. Długo pomiarowa przez 5 zów Pomiar długoci pomiarowej ielko pomiarowa przez k zów: gdzie ( k ) m ( k ) k Pomiarowa licza zów (wrów) k ( 5) ( 3) oraz przez 3 zy w kole zewrzym [1] z 2 z π + z i α + 2 x m siα z z g α x z k i eger 2 g α i α + 1 2 z π cos β z z α - k zarysu a walcu odiesieia (V ) o redicy d : x 1 + 2 cosβ z β - k pochyleia liii za a walcu zasadiczym o redicy d : g β g β Uwaga: miimala szeroko koła o zach skoych przy kórej pomiar jes pewy: - dla osrych krawdzi czołowych za: ( k ) ( k ) si β + ( 12 + 001 ) cosβ
- dla sfazowaych krawdzi czołowych za: ( 20 + 003 ) cosβ ( k ) ( k ) siβ +. aroci graicze długoci pomiarowej (alica 16 i 19 PN) - dla kół uzioych zewrzie ( i < 0 ) i s T - dla kół uzioych wewrzie ( s > 0 ) + T. s i Pomiar wymiaru redicowego przez kulki Zasad pomiaru przedsawia rys. 3. $ 0 $ α 0 $ 0 $ α 0. $0. $0 π.. Rys. 4. ymiar redicowy przez kulki w kole zewrzym o parzysej i ieparzysej liczie zów Pomiar wymiaru redicowego dk przez kulki ymiar redicowy dla koła z parzys licz zów: d + D ymiar redicowy dla koła z ieparzys licz zów: redica kulki D z dk K π dk d K cos + D 2z m ( g α g α ) gdzie: z - zaspcza licza zów przy pomiarze przez kulki lu wałeczki (dla kół wewrzych ( z < 0 ) K
z z cos 3 3 β z z + 2x α K g α i α Doór zormalizowaej omialej redicy kulki pomiarowej wg aeli: gdzie redica i π 4x g α + 2z 1 2 25 4 6 5 11 1 1 2 5 4 25 12 1 25 2 5 4 5 5 14 1 4 3 5 15 1 5 3 25 5 25 9 16 1 5 3 5 5 5 2 3 5 6 5 d K okrgu a kórym le rodki kulek D α K η + α z m d i Sprawdzeie poprawoci pomiaru - dla kół zewrzych K d K π 4 x g α η. 2z ( d + 14m ) d ( d m ) gdzie d - redica walca a kórym le puky syku pomidzy kulk a oydwoma okami zów: przy czym oraz d d g α. - dla kół wewrzych d g α Graicze wymiary redicowe - dla kół uzioych zewrzie K z m cosβ D z m 2 2 1 si β ( d m ) d ( d m ) ms s siα K cosβ +. i T T ; s T m si α K cosβ
- dla kół uzioych wewrzie mi i s i T siα K cosβ gdzie mi - ajwiksza odchyłka rediej długoci pomiarowej dla koła o uzieiu zewrzym lu ajmiejsza odchyłka rediej długoci pomiarowej dla koła o uzieiu wewrzym ms - ajmiejsza odchyłka rediej długoci pomiarowej dla koła o uzieiu zewrzym lu ajwiksza odchyłka rediej długoci pomiarowej dla koła o uzieiu wewrzym (wg alicy 16 i 1 PN) T m - oleracja rediej długoci pomiarowej (wg alicy 1 PN). Lieraura 1. Jakiewicz Z. siewski A. Przekładie walcowe. KiŁ arszawa 1992 2. PN-9/-522 3. Ochduszko K. Koła zae. Sprawdzaie. NT arszawa 190 4. PN-ISO 132 5. ANSI/AGA 0 A
ICZNI A) yzaczeie długoci pomiarowej mikromerem alerzykowym a) doór pomiarowej liczy zów ) wyiki pomiarów Nr 1 2 3 4 5 6 9 11 12 13 14 15 ( k ) c) doór górej odchyłki graiczej s < 0 dla: rodzaju pasowaia:... klasy dokładoci (wg wymaga płyoci pracy):... redicy podziałowej:... d) doór odchyłki dopuszczalego icia promieiowego uzieia F r dla:... klasy dokładoci (wg wymaga doyczcych dokładoci kiemayczej płyoci pracy i przylegaia zów):... modułu:... redicy podziałowej:... e) doór oleracji długoci pomiarowej T dla: rodzaju pasowaia:... rodzaju oleracji:... odchyłki dopuszczalego icia promieiowego F :... r f) doór drugiej odchyłki graiczej (odchyłki dolej i < 0 ):... T... i s e) wioski z pomiarów:... Taela 1. Dopuszczale icie promieiowe F r w [ µ m ]. (ycig z Tal. 6 [2]) Klasa dokładoci oduł m [mm] redica podziałowa d [mm] do 125 125 do 0 6 od 1 do 35 35 do 63 25 2 36 od 1 do 35 35 do 63 36 56 od 1 do 35 35 do 63 45 63 1
Taela 2. Toleracja długoci pomiarowej T w [ µ m ]. (ycig z Tal. 19 [2]) Dopuszczale icie promieiowe uzieia F r w [ µ m ] pasowaia oleracji 1) 20 do 25 25 do 32 32 do do do do H h 0 D d 0 C c 0 B 0 1 A a 1 1 - z 1 1 1) Sosuje si przy iezgodoci rodzaju oleracji luzu oczego z rodzajem pasowaia Taela 3. Najmiejsza odchyłka długoci pomiarowej s < 0 w [ µ m ]. (ycig z Tal. 16 [2]) Klasa redica podziałowa d w [mm] pasowaia dokładoci do do 125 H 3 do 6 3 do 6 20 25 24 125 do 1 11 12 2 1 do 2 12 14 2 do 315 14 16 315 do 0 16 1 45 D 3 do 6 C 3 do 6 B 3 do 6 A 3 do 6 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 2 0 90 1 1 1 220 2 2 0 0 1 1 2 2 0 B) Pomiar wymiaru redicowego przez kulki a) wyiki pomiarów Nr 1 2 3 4 5 6 9 11 12 13 14 15 ( k )
) doór I składika ajmiejszej odchyłki rediej długoci pomiarowej ms < 0 dla: rodzaju pasowaia:... klasy dokładoci (wg wymaga płyoci pracy):... redicy podziałowej:... c) doór odchyłki dopuszczalego icia promieiowego uzieia F r dla:... klasy dokładoci (wg wymaga doyczcych dokładoci kiemayczej płyoci pracy i przylegaia zów):... modułu:... redicy podziałowej:... d) doór II składika ajmiejszej odchyłki rediej długoci pomiarowej ms < 0 dla: odchyłki dopuszczalego icia promieiowego F :... e) doór oleracji długoci pomiarowej T m dla: rodzaju pasowaia:... rodzaju oleracji:... odchyłki dopuszczalego icia promieiowego F :... r r f) doór drugiej odchyłki graiczej (odchyłki dolej m i < 0 ):... T... mi ms m g) wioski z pomiarów:... Taela 4. Najmiejsza odchyłka rediej długoci pomiarowej ms < 0 w [ µ m ] (I składik). (ycig z Tal. 16 [2]) pasowaia Klasa redica podziałowa d w [mm] dokładoci do do 125 125 do 1 do 2 do 1 2 315 H 3 do 6 3 do 6 20 25 24 11 12 2 12 14 14 16 315 do 0 16 1 45 D 3 do 6 C 3 do 6 B 3 do 6 A 3 do 6 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 2 0 90 1 1 1 220 2 2 0 0 1 1 2 2 0
Taela 5. Najmiejsza odchyłka rediej długoci pomiarowej ms < 0 w [ µ m ] (II składik). (ycig z Tal. 1 [2]) 20 do 25 Dopuszczale icie promieiowe uzieia F r w [ µ m ] 25 do 32 32 do do do do 5 9 11 14 1 Taela 6. Toleracja rediej długoci pomiarowej pasowaia oleracji 1) 20 do 25 T m w [ µ m ]. (ycig z Tal. 1 [2]) µ ] Dopuszczale icie promieiowe uzieia F r w [ m 25 do 32 32 do do do do H h 20 22 25 25 2 D d C c 45 45 0 90 B 0 A a 90 1 - z 1 2 1) Sosuje si przy iezgodoci rodzaju oleracji luzu oczego z rodzajem pasowaia Opracowaie: J. Drewiak J. Rysiski