Ocena ryzyka przemocy Podręcznik użytkownika Kevin S. Douglas Stephen D. Hart Christopher D. Webster Henrik Belfrage Mental Health, Law, and Policy Institute Simon Fraser University i
Mental Health, Law, and Policy Institute Simon Fraser University 2013 by the Mental Health, Law, and Policy Institute, Simon Fraser University Kevin S. Douglas, Stephen D. Hart, Christopher D. Webster i Henrik Belfrage zastrzegają sobie prawa autorskie do niniejszej publikacji. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być powielana, przechowywana w żadnym systemie, przekazywana w żadnej postaci ani za pomocą żadnych nośników elektronicznych, mechanicznych, fotokopii, nagrań, ani w żaden inny sposób bez uprzedniej zgody wydawcy. W celu uzyskania informacji dotyczących zgody na wykorzystanie materiałów z niniejszej publikacji lub innych informacji dotyczących niniejszej publikacji lub publikacji powiązanych, prosimy o kontakt z The Mental Health, Law, and Policy Institute: info@mhlpi.com lub ProActive ReSolutions: Telefon: +1 604 482-1750 or +1 877 585-9933 Faks: +1 604 669-0145 E-mail: info@proactive-resolutions.com Strona internetowa: http://www.proactive-resolutions.com UWAGA Niniejsza publikacja została stworzona w celu przedstawienia dokładnych i wiarygodnych informacji oraz opinii i zaleceń autorów odnośnie do materii, której ona dotyczy. Podczas opracowywania niniejszej publikacji autorzy i wydawca dołożyli należytych starań, ale nie udzielają żadnych wyraźnych ani pośrednich gwarancji odnośnie do ewentualnych błędów i braków. Autorzy i wydawca nie świadczą żadnych usług specjalistycznych związanych ze sprzedażą publikacji. Czytelnicy, którzy zamierzają odwołać się do tej publikacji w trakcie podejmowania decyzji lub określonych działań, powinni najpierw skonsultować się z niezależnymi źródłami w celu weryfikacji, aktualizacji lub potwierdzenia treści zawartych w niniejszej publikacji. Autorzy i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za żadne szkody wynikające z odwołania się czytelnika do fragmentu lub całości tej publikacji. HCR-20v3: ocena ryzyka przemocy: podręcznik użytkownika / Kevin S. Douglas, Stephen D. Hart, Christopher D. Webster, Henrik Belfrage. ISBN kanadyjski: 978-0-86491-344-9 (pbk.) ISBN tłumaczenia polskiego: 978-83-946411-0-8 1. Przemoc Prognozowanie. 2. Ocena ryzyka. 3. Psychiatria sądowa. I. Douglas, Kevin S. (Kevin Stewart), 1970-, autor II. Hart, Stephen D. (Stephen David), 1962-, autor III. Webster, Christopher D. (Christopher David), 1936-, autor IV. Belfrage, Henrik (Nils Henrik Johannes), 1955-, autor V. Simon Fraser University. Mental Health, Law, and Policy Institute VI. Tytuł. iii
Polskie tłumaczenie: Michał Nowopolski, Agnieszka Welento-Nowacka, Leszek Ciszewski, Elmira Kozicka, Janusz Masłowski, Tomasz Wieczorek, Agata Wrzesińska Tłumaczenie zwrotne: Andrzej Axer Korekta językowa: Łukasz Plenikowski Instytucje wspierające proces implementacji HCR-20 V3 : Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Starogardzie Gdańskim Regionalny Ośrodek Psychiatrii Sądowej Starogard Gdański Prawa autorskie do polskiego tłumaczenia, wydawca: Michał Nowopolski ul. Chwaszczyńska 11/10, 80-871 Gdańsk e-mail: michalnowopolski@gmail.com tel: (+48) 606 452 939 strona internetowa: www.ryzykoprzemocy.pl iv
Spis treści O autorach... ix O okładce.... x Wprowadzenie... xi Przedmowa tłumaczy... xiv Przedmowa do wydania polskiego.xvi Rozdział 1. Historia i powstanie HCR-20... 1 WSTĘP... 1 CZĘŚĆ 1: KLUCZOWE POJĘCIA... 2 Przemoc... 3 Ryzyko... 4 Ocena... 5 Zarządzanie... 5 Oparcie na dowodach... 6 Podsumowanie... 7 CZĘŚĆ 2: SPOSOBY PODEJMOWANIA DECYZJI... 8 Procedury dyskrecjonalne (uznaniowe)... 9 Procedury niedyskrecjonalne (nieuznaniowe)... 10 Ewolucja oceny ryzyka przemocy... 11 C: ROZWÓJ HCR-20... 14 HCR-20 V1... 14 HCR-20 V2... 18 Rozdział 2. Opracowywanie HCR-20 V3... 20 PRZESŁANKI DO DALSZYCH ZMIAN... 21 ZASADY PRZEWODNIE... 22 Ciągłość koncepcji... 22 Wcielenie podejścia SPJ... 22 Zastosowanie kliniczne i praktyczne... 23 Większa przejrzystość... 23 Aspekty prawne i etyczne... 23 v
Uzasadnienie empiryczne... 24 ETAPY PRAC NAD HCR-20 V3... 24 Przegląd i analiza pod względem pojęciowo-logicznym... 24 Beta-testy kliniczne i informacje zwrotne od użytkowników... 26 Nasza odpowiedź na wstępne informacje zwrotne... 28 Dalsze informacje zwrotne... 28 EWALUACJA PROCESU REWIZJI... 29 Trafność treściowa... 29 Zgodność ocen... 29 Trafność diagnostyczna... 30 Trafność prognostyczna... 32 ZESTAWIENIE ISTOTNYCH RÓŻNIC POMIĘDZY HCR-20 V2 i HCR-20 V3... 35 A. Zmiany w nazewnictwie podstawowych czynników ryzyka... 35 B. Zmiany w treści niektórych podstawowych czynników ryzyka... 35 C. Dodanie podpozycji do złożonych czynników ryzyka... 37 D. Dodanie wskazówek do definicji czynników ryzyka... 37 E. Objaśnienie procedury stosowania... 38 ZALECENIA DOTYCZĄCE EWALUACJI HCR-20 V3... 38 Obecność, Istotność, SRR (sumaryczne oceny ryzyka)... 39 Wskazówki dotyczące czynników ryzyka... 39 Opracowanie oceny ryzyka... 39 Planowanie scenariuszy... 40 Zarządzanie ryzykiem... 40 Wdrażanie... 40 Inne zagadnienia ogólne... 40 Rozdział 3. Stosowanie HCR-20 V3... 41 OBSZARY ZASTOSOWANIA... 41 Wiek osób ocenianych... 41 Obszary i możliwości zastosowania... 41 Kryterium oceny: Ryzyko przemocy wobec innych osób... 42 Określenie rodzaju przemocy... 44 Zasady wykluczające... 44 Kwalifikacje użytkowników... 44 Zastosowanie w procesie podejmowania decyzji dla celów klinicznych i sądowych... 45 Zastosowanie do celów badawczych... 46 Szkolenie użytkowników... 46 PRZEGLĄD PROCEDUR STOSOWANIA... 46 ETAP 1: INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZYPADKU... 47 Zbieranie informacji... 47 Dokumentowanie informacji... 50 vi
Ocena zespołowa a ocena indywidualna... 50 ETAP 2: OBECNOŚĆ CZYNNIKÓW RYZYKA... 51 Pomijanie czynników ryzyka... 52 Kodowanie czynników historycznych (H)... 53 Kodowanie czynników klinicznych (C)... 54 Kodowanie czynników zarządzania ryzykiem (R)... 56 Kodowanie czynników ryzyka z podpozycjami... 59 Kodowanie wskazówek... 59 Związek pomiędzy oceną wskazówek a oceną czynników ryzyka... 59 ETAP 3: ISTOTNOŚĆ CZYNNIKÓW RYZYKA... 59 ETAP 4: OPRACOWANIE DOTYCZĄCE RYZYKA... 63 ETAP 5: SCENARIUSZE RYZYKA... 66 ETAP 6: STRATEGIE ZARZĄDZANIA... 69 Zasady główne... 69 Wybór strategii zarządania... 70 ETAP 7: WNIOSKI I OPINIE... 73 Ryzyko przemocy w przyszłości/ustalenie priorytetów dla przypadku... 73 Ryzyko poważnych obrażeń ciała... 74 Bezpośrednie zagrożenie przemocą... 75 Ponowna ocena... 75 Wskazanie innych zagrożeń... 76 Rozdział 4. Czynniki ryzyka i instrukcje dotyczące kodowania HCR-20 V3... 78 H1 Historia problemów z przemocą... 79 H2 Historia problemów z innymi zachowaniami antyspołecznymi... 82 H3 Historia problemów z relacjami... 84 H4 Historia problemów z zatrudnieniem... 86 H5 Historia problemów z używaniem substancji psychoaktywnych... 88 H6 Historia problemów z głębokimi zaburzeniami psychicznymi... 90 H7 Historia problemów z zaburzeniami osobowości... 94 H8 Historia problemów z doświadczeniami traumatycznymi... 97 H9 Historia problemów z postawą akceptującą przemoc... 99 H10 - Historia problemów z odpowiedzią na leczenie i nadzór... 101 C1 Aktualne problemy z wglądem... 103 C2 Aktualne problemy z wyobrażeniami i zamiarami dotyczącymi przemocy... 105 C3 Aktualne problemy z objawami głębokiego zaburzenia psychicznego... 107 C4 Aktualne problemy z niestabilnością... 111 C5 Aktualne problemy z odpowiedzią na leczenie i nadzór... 113 R1 Przyszłe problemy ze świadczeniami specjalistycznymi i planami... 116 R2 Przyszłe problemy z sytuacją życiową... 118 R3 Przyszłe problemy ze wsparciem społecznym... 120 vii
R4 Przyszłe problemy z odpowiedzią na leczenie i nadzór... 121 R5 Przyszłe problemy ze stresem i radzeniem sobie ze stresem... 124 Bibliografia... 125 Załączniki... 138 Załącznik A: Jednostronicowy arkusz oceny... 138 Załącznik B: Dwustronicowy arkusz oceny... 139 Załącznik C: Arkusz roboczy... 141 viii