NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach Katowice, dnia 29 lipca 2009 r. LKA410-15-05/2009 P/09/147 Pani dr Barbara Wawrzeńczyk-Anders Dyrektor SamodzielnegoPublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Wielospecjalistycznego Szpitala Powiatowego im. dr Bronisława Hagera w Tarnowskich Górach Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach przeprowadziła w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej-Wielospecjalistycznym Szpitalu Powiatowym im. dr Bronisława Hagera, zwanym dalej Szpitalem, kontrolę w zakresie utrzymania w naleŝytym stanie technicznym obiektów budowlanych uŝytkowanych przez Szpital w latach 2006-2008. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym 26 czerwca 2009 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Pani Dyrektor niniejsze WYSTĄPIENIE POKONTROLNE NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości, podejmowane działania mające na celu utrzymanie obiektów eksploatowanych przez Szpital. Negatywnie ocenia natomiast stan zabezpieczenia przeciwpoŝarowego oraz stan techniczny budynków szpitalnych. PowyŜszą ocenę ogólną uzasadniają następujące oceny cząstkowe i ustalenia kontroli: ul. Powstańców 29, 40-039 Katowice tel.: (0-32) 605 64 28, fax: (0-32) 605 64 30, e-mail: LKA@nik.gov.pl
Pozytywnie oceniono następujące działania Szpitala: 1. Szpital uŝytkował obiekty budowlane zgodnie z ich przeznaczeniem. Osobom niepełnosprawnym zapewniono moŝliwości swobodnej komunikacji w budynkach szpitalnych, stosownie do postanowień art. 5 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego oraz 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.). 2. W obiektach szpitalnych zapewniono w stopniu zadowalającym bezpieczeństwo higieniczno-sanitarne. Kontrola wybranych pięciu oddziałów szpitalnych, bloku operacyjnego i kuchni, przeprowadzona 25 maja 2009 r. przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bytomiu (PPIS) na zlecenie NIK, nie wykazała nieprawidłowości stanowiących bezpośrednie zagroŝenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów oraz personelu. Stwierdzono natomiast, Ŝe pomieszczenia szpitalne nie odpowiadają warunkom sanitarnym, określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 213, poz. 1568). Dla spełnienia wymagań określonych we wspomnianym rozporządzeniu, opracowany został Program Dostosowania Szpitala zatwierdzony 6 lipca 2007 r. przez Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Prace dostosowawcze muszą zostać wykonane do końca 2012 r. 3. Zainstalowane w budynkach urządzenia dźwigowe w latach 2006-2008 poddawane były corocznym okresowym badaniom technicznym, wykonywanym przez inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego, zgodnie z 19 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz. U. Nr 193, poz. 1890). Urządzenia dźwigowe były poddawane takŝe comiesięcznym przeglądom konserwacyjnym, o których mowa w 14 ww. rozporządzenia, które odnotowywano w dziennikach konserwacji. 4. Obiekty szpitalne wyposaŝono w gaśnice oraz hydranty wewnętrzne i zewnętrzne. Zgodnie z wymogami określonymi w 3 ust. 2-4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony 2
przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, ww. sprzęt i urządzenia co roku poddawane były przeglądom. Wszyscy pracownicy Szpitala zostali przeszkoleni w zakresie ochrony przeciwpoŝarowej. Plan ewakuacji osób w przypadku powstania poŝaru, klęski Ŝywiołowej lub innego zagroŝenia był aktualizowany i na bieŝąco przeprowadzano szkolenia w tym zakresie, stosownie do postanowień art. 4 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoŝarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz.1229 ze zm.). 5. Obiekty szpitalne poddawano okresowym kontrolom stanu technicznego w myśl postanowień art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 ze zm.), zwanej dalej prawem budowlanym, przy czym kontrolami tymi nie objęto 3 z 25 obiektów uŝytkowanych przez Szpital, co przedstawiono w dalszej treści wystąpienia. 6. Kontrole okresowe, o których mowa w art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2, poza kontrolą przewodów dymowych komina wolno stojącego, przeprowadzały osoby spełniające wymagania określone w art. 62 ust. 4, 5 i 6 pkt 1 prawa budowlanego. Roczne kontrole stanu technicznego elementów budowli naraŝonych na działanie czynników atmosferycznych oraz pięcioletnie kontrole przydatności obiektów budowlanych do uŝytkowania, ich estetyki jak równieŝ otoczenia, przeprowadzały osoby posiadające uprawnienia budowlane właściwej specjalności, a takŝe wpisane na listę członków izby samorządu zawodowego i posiadające aktualne zaświadczenia wydane przez taką izbę. Kontrole instalacji gazowej, elektrycznej i piorunochronnej wykonywane były przez osoby posiadające kwalifikacje uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń i sieci (odpowiednio gazowej i energetycznej) na stanowisku dozoru 1. Przewody kominowe grawitacyjne kontrolowały osoby z kwalifikacjami mistrza kominiarskiego natomiast przewody kominowe, których ciąg jest wymuszony kontrolowały osoby posiadające uprawnienia budowlane bez ograniczeń do projektowania i kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci m.in. wentylacyjnych. Ponadto osoby kontrolujące przewody kominowe posiadały aktualne zaświadczenia potwierdzające przynaleŝność do izby samorządu zawodowego. 1 W 2006 r. kontrole instalacji gazowej przeprowadziła osoba, której toŝsamości nie moŝna ustalić. Szpital nie posiada dokumentów potwierdzających kwalifikacje tej osoby a podpis na protokole jest nieczytelny. 3
7. W planach finansowych Szpitala uwzględniono wydatki na modernizację i remonty, przy czym planowane kwoty były mniejsze od szacunkowych potrzeb w tym zakresie. W 2006 r. zaplanowano wydatki w kwocie 1.710,0 tys. zł, co w stosunku do potrzeb 2.565,0 tys. zł stanowiło 66,7 %. W okresie 2007-2008 potrzeby wynosiły około 82.000,0 tys. zł, w tym ponad 85 % (69.708,9 tys. zł) to wydatki na dostosowanie pomieszczeń szpitalnych do wymogów wspomnianego powyŝej rozporządzenia Ministra Zdrowia. W planach na lata 2007 2008 przyjęto wydatki w wysokości 941,0 tys. zł i 822,9 tys. zł, czyli 1,1 % i 1,0 % ww. potrzeb. Zrealizowane wydatki w kolejnych latach 2006 2007, w wysokości 928,7 tys. zł, 339,0 tys. zł i 1.304,1 tys. zł, w stosunku do planów stanowiły 54,3%, 36,0 % i 158,5 %. Według wyjaśnienia Dyrektora Szpitala, plany remontów i modernizacji stanowiły integralną część planów finansowych w zakresie moŝliwym do realizacji w ramach posiadanych środków finansowych w danym roku. Źródłem finansowania ww. wydatków, jak wyjaśnił dalej Dyrektor, jest ewentualny zysk i dotacje, np. Starosty ( ). W latach 2006-2008 pogorszeniu uległa sytuacja finansowa, skutkująca planowaniem straty, wynoszącej w 2007 r. 900.000,00 zł., a w 2008 r. 1.200.000,00 zł. Miało to istotny wpływ na przyjmowane załoŝenia do planu (.) Szpital realizował przede wszystkim prace związane z bezpieczeństwem pacjentów. Negatywna ocena stanu technicznego obiektów budowlanych oraz bezpieczeństwa przeciwpoŝarowego wynika z ustaleń kontroli przeprowadzanych przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Tarnowskich Górach (PINB) i Komendanta Powiatowego Państwowej StraŜy PoŜarnej (KPPSP). Kontrola przeprowadzona 26 maja 2009 r. przez PINB na zlecenie NIK, wykazała zły stan techniczny wszystkich obiektów uŝytkowanych przez Szpital. Stwierdzono m.in. odspojenia i pęknięcia tynków, znaczne zuŝycie pokrycia dachowego, zacieki na ścianach wewnętrznych, ubytki betonu na słupach podtrzymujących płyty tarasowe, przegnicia i ubytki obróbek blacharskich, na balkonach i tarasach popękane posadzki cementowe, liczne ubytki nawierzchni na wewnętrznych drogach i parkingach oraz zagraŝający Ŝyciu lub zdrowiu ludzi stan techniczny budynku hydroforni. W wyniku kontroli przeprowadzonych przez KPPSP (w okresie objętym kontrola NIK) stwierdzono m. in., Ŝe nie zostały zapewnione warunki ewakuacji osób przebywających w budynkach szpitalnych, wynikające z 11 i 12 rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków oraz działu VI rozdział 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury 4
z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.). Budynki nie posiadają systemu sygnalizacji poŝarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego, mimo obowiązku wynikającego z 24 i 25 rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków. Skrzynki hydrantowe wewnętrzne nie spełniają wymogów określonych w rozporządzeniu w sprawie ochrony budynków, a hydranty zewnętrzne warunków określonych w 9 ust. 2, 3 i 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2006 r. w sprawie przeciwpoŝarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg poŝarowych (Dz. U. Nr 121, poz. 1139). NIK zauwaŝa, Ŝe w ramach realizacji zadań wynikających z zaleceń wydanych przez PPIS, PINB i KPPSP w okresie objętym kontrolą, podjęto prace przygotowawcze (opracowane dokumentację i ogłoszono przetarg) na wykonanie remontu szpitalnego oddziału ratunkowego, w celu dostosowania go do wymogów wynikających z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (Dz. U. Nr 55, poz. 365). Podjęto równieŝ prace przygotowawcze (opracowanie projektów i kosztorysów) do realizacji zadań dotyczących poprawy stanu technicznego obiektów szpitalnych oraz bezpieczeństwa przeciwpoŝarowego i higieniczno-sanitarnego. Na negatywną ocenę wpływ miały następujące działania i zaniechania Szpitala: 1. Spośród 25 obiektów, przekazanych Szpitalowi w uŝytkowanie przez Starostwo Powiatowe umową uŝyczenia, przeglądami rocznymi, o których mowa w art. 62 ust. 1pkt 1 nie objęto w latach 2006-2008 trzech obiektów przy ul. Pyskowickiej (zbiornika paliwa, magazynu materiałów technicznych i garaŝu blaszanego). 2. Wymienionych powyŝej obiektów, od 2006 r. do czasu nin. kontroli nie objęto równieŝ kontrolą w zakresie stanu technicznego i przydatności do uŝytkowania a takŝe estetyki obiektów i ich otoczenia, którą zgodnie z art. 62 ust.1 pkt 2 prawa budowlanego, naleŝy przeprowadzać co najmniej raz na pięć lat. W ramach wspomnianych kontroli wykonywanych co pięć lat, pominięto równieŝ kontrolę instalacji piorunochronnej w budynkach: gospodarczym, warsztatów i tlenowni przy ul. Pyskowickiej. Instalacji piorunochronnej nie kontrolowano takŝe w budynku apteki przy ul. Opolskiej w czasie poprzedniego przegląd w 2001 r. 3. Kontrolę przewodów kominowych komina wolno stojącego zlecono osobie nie posiadającej uprawnień budowlanych odpowiedniej specjalności, tj. nie spełniającej wymogów określonych w art. 62 ust. 6 pkt 2 prawa budowlanego. 5
4. Nie prowadzono ksiąŝek obiektu budowlanego dla magazynu i garaŝu blaszanego mimo obowiązku wynikającego z art. 64 ust. 1 prawa budowlanego. W przypadku ksiąŝek pozostałych obiektów budowlanych zaniechano dokonywania części obowiązujących wpisów, w tym przeprowadzonych kontroli okresowych, co świadczy o braku rzetelności w prowadzeniu w/w ksiąŝek. Obowiązek systematycznego ich prowadzenia i dokonywania wpisów w dniu zaistnienia okoliczności, wynika 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie ksiąŝek obiektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1134). NIK ZauwaŜa, Ŝe Szpital nie prowadził ksiąŝki obiektu budowlanego dla lądowiska śmigłowców wydzierŝawianego od 2007 r. od Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Repty Górnośląskie Centrum Rehabilitacji. Obiekt ten nie był takŝe poddawany przez Szpital okresowym kontrolom stanu technicznego. Według wyjaśnienia Dyrektora Szpitala Szpital nie jest ani właścicielem, ani zarządcą terenu lądowiska. Prowadzenie ksiąŝki obiektu budowlanego i zlecanie kontroli okresowych naleŝy do obowiązków właściciela lub zarządcy, zgodnie z art. 64 i 62 prawa budowlanego, w związku z czym szpital nie jest uprawniony do wykonywania powyŝszych czynności. 5. Szpital nie posiadał dokumentacji budowy i dokumentacji powykonawczej uŝytkowanych obiektów stanowiących własność powiatu, do czego zobowiązywał art. 63 prawa budowlanego. Według wyjaśnienia byłego kierownik działu technicznoeksploatacyjnego Szpital nigdy nie posiadał dokumentacji z przebiegu inwestycji, nie moŝna równieŝ stwierdzić, czy taka dokumentacja została kiedykolwiek przekazana inwestorowi, którym najprawdopodobniej był wówczas organ administracji państwowej. Otworzenie brakującej dokumentacji powykonawczej jest zbyt kosztowne. 6. W obowiązujących w latach 2006 2008 regulaminach porządkowych nie określono organizacji i zadań jednostek organizacyjnych Szpitala odpowiedzialnych za utrzymanie obiektów budowlanych w naleŝytym stanie, co było wymagane postanowieniami art. 18a ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) zwaną dalej ustawą zoz. Ponadto od 1.06.2008 r. nie przypisano Ŝadnemu pracownikowi obowiązków związanych z kontrolami okresowymi i prowadzeniem ksiąŝek obiektu budowlanego. 6
Odpowiedzialność za nienaleŝyte wykonywanie obowiązków wynikających z prawa budowlanego ponoszą: zastępca dyrektora ds. administracyjno-gospodarczych i w okresie do 31.05.2008 r. kierownik działu techniczno-eksploatacyjnego, którzy zgodnie z zakresami czynności byli zobowiązani do realizacji ww. obowiązków, Dyrektor Szpitala, który ponosi odpowiedzialność za zarządzanie Szpitalem. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Przeprowadzenie kontroli - o których mowa w art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy prawo budowlane, obiektów w stosunku do których Szpital jest właścicielem lub zarządcą i które nie były dotychczas poddane tym kontrolom. 2. ZałoŜenie ksiąŝek obiektów budowlanych dla wszystkich obiektów objętych tym obowiązkiem oraz zapewnienie rzetelnego ich prowadzenia. 3. Wyeliminowanie przeprowadzania okresowych kontroli obiektów budowlanych przez osoby nie posiadające wymaganych uprawnień. 4. Podjęcie działań zmierzających do zapewnienia środków finansowych na kontynuację zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa przeciwpoŝarowego oraz wynikających z zaleceń nadzoru budowlanego i sanitarnego. 5. Uwzględnienie w opracowywanym regulaminie organizacji i zadań dla jednostek organizacyjnych Szpitala odpowiedzialnych za utrzymanie obiektów budowlanych w naleŝytym stanie. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Panią Dyrektor, w terminie 21 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Pani Dyrektor prawo zgłoszenia do 7
Dyrektora Delegatury NajwyŜszej Izby Kontroli, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie uwag, ocen i wniosków zawartych w wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NajwyŜszej Izby Kontroli. 8