EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA

EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA BUDYNKU PRZY UL. HALNEJ 32 W WARSZAWIE DO PROJEKTU PRZEBUDOWY NA POTRZEBY ZESPOŁU SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 102 INWESTOR: ADRES INWESTYCJI: ZAMAWIAJĄCY: Miasto Stołeczne Warszawa - Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta, 00-099 Warszawa, ul. Senatorska 29/31 Warszawa Dzielnica Wawer, ul. Halna 32, działka ew. Nr 57, Nr 58, Nr 559 w obrębie 3-12-79 SAWA TECH PROJEKTOWANIE I WYKONAWSTWO SP Z.O.O. - PEŁNE PRZYGOTOWANIE I PROWADZENIE PROCESÓW INWESTYCYJNYCH. 02-761 Warszawa, ul. Mesyńska 20 OPRACOWAŁA: Rzeczoznawca Mykologiczny PSMB nr upr. budowlanych 970/82/UW nr upr. mykologicznych SMB/25/Sp/10/98, 50/2004 Grudzień 2015 roku

SPIS TREŚCI Strona 1. WSTĘP..... 3 2. OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO 3 3. OCENA STANU TECHNICZNEGO I MYKOLOGICZNEGO... 5 4. IDENTYFIKACJA WYKRYTYCH SZKODNIKÓW BIOLOGICZNYCH METODĄ MAKROSKOPOWĄ. 21 5. BADANIE WILGOTNOŚCI ŚCIAN I ICH ZASOLENIA.. 22 6. WNIOSKI..... 27 7. ZALECENIA... 28 8. CHARAKTERYSTYKA ZALECANYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH - IMPREGNACJA I ODGRZYBIANIE. 29 9. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY ROBOTACH IMPREGNACYJNYCH, ODGRZYBIENIOWYCH.. 31 10. ZABEZPIECZENIA PRZECIWWILGOCIOWE.... 32 11. ZALECENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE ZABEZPIECZEŃ PRZECIWWILGOCIOWYCH. 43 12. ZALECENIA I KLAUZULE 44 13. LITERATURA... 44 2

1. WSTĘP 1.1 DANE EWIDENCYJNE INWESTOR: Miasto Stołeczne Warszawa - Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta, 00-099 Warszawa, ulica Senatorska 29/31 ADRES INWESTYCJI: Warszawa Dzielnica Wawer, ulica Halna 32, działka ew. Nr 57, Nr 58, Nr 559 w obrębie 3-12-79 1.2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA Przedmiotem ekspertyzy jest budynek mieszkalny wielorodzinny zlokalizowany w Warszawie przy ul. Halnej 32 w związku ze zmianą przeznaczenia na budynek szkoły specjalnej, jego zawilgocone piwnice i ściany oraz więźba dachowa wraz z podaniem technologii prac zabezpieczających i remontowych. 1.3. CEL OPRACOWANIA Celem opracowania jest określenie stanu technicznego zawilgoconych elementów budynku z uwzględnieniem zagadnień mykologicznych. Opracowanie obejmuje wnioski, zalecenia oraz rozwiązania sposobu renowacji obiektu w celu przywrócenia wartości użytkowej budynku. 1.4. PODSTAWA WYKONANIA EKSPERTYZY MYKOLOGICZNEJ Umowa z SAWA -TECH PROJEKTOWANIE I WYKONAWSTWO Sp. z o.o. PEŁNE PRZYGOTOWANIE I PROWADZENIE PROCESÓW INWESTYCYJNYCH 02-761 WARSZAWA UL. MESYŃSKA 20 z dnia 14.12.2015. Opracowania, literatura oraz obowiązujące przepisy i normy Wizja lokalna i dokumentacja fotograficzna 2. OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO Teren podlegający inwestycji zlokalizowany jest w dzielnicy Wawer przy ul. Halnej 32, na działce Nr Ewid. 57, 58, 59 w obrębie 3-12-79 w Warszawie. Nieruchomość zabudowana jest dwoma budynkami wolnostojącymi: czterokondygnacyjnym, podpiwniczonym o pow. użytkowej 420m 2 Budynek czterokondygnacyjny, z poddaszem nie użytkowym, w całości podpiwniczony, przekryty dachem kopertowym, czterospadowym, krytym papą. Część budynku, w której znajduje się klatka schodowa jest wyższa, ma na poddaszu wydzielone pomieszczenie, przekryta dachem płaskim. Budynek został wybudowany przed wojną, w drugiej połowie lat 30-tych, przejawia cechy modernizmu architektonicznego. Charakteryzuje go brak elementów dekoracyjnych 3

na elewacjach. Balkony i balustrady są proste w formie a na dachu, nad klatką schodową umieszczono taras. Budynek jest jednym z elementów zabudowy letniskowo- mieszkaniowej. Wysokość budynku, jak również ilość kondygnacji jest nietypowa w stosunku do zabudowy powstałej w tej części Warszawy przed wojną, którą budowano w typie willowym i dworkowym o jednej lub dwóch kondygnacjach, zarówno w konstrukcji murowanej jak i drewniane j- tzw. świdermajer,. Budynek nie jest wpisany do rejestru oraz nie widnieje w ewidencji zabytków. jednokondygnacyjnym, nie podpiwniczonym o pow. 32m 2. Budynek jest konstrukcją powojenną. Nie posiada żadnych elementów, którymi charakteryzuje się zabudowa willowa czy dworkowa występująca na tym obszarze Warszawy. Budynek jest częściowo spalony i jest obiektem pozbawionym wszelkich walorów estetycznych. Budynek nie jest wpisany do rejestru oraz nie widnieje w ewidencji zabytków. Obiekty dotychczas były przeznaczone na potrzeby mieszkaniowe dzielnicy Wawer. Budynek czterokondygnacyjny w ostatnim okresie, w całości pełnił funkcje mieszkaniową, wielorodzinną. Od strony elewacji zachodniej budynku czterokondygnacyjnego, zlokalizowano wybetonowane miejsce pozostałość po wyburzonej dobudowie. 4

Za budynkiem jednokondygnacyjnym, od strony elewacji południowej, zlokalizowano wybetonowany fragment terenu - pozostałość po wyburzonym garażu. Pozostały teren jest nieutwardzony. Na terenie działki nie występują utwardzone drogi i miejsca parkingowe. Budynki mają istniejące przyłącza sieci wodociągowej, energetycznej, teletechnicznej, gazowej, jak również trzykomorowy osadnik ścieków. 3. OCENA STANU TECHNICZNEGO I MYKOLOGICZNEGO- wg. wizji lokalnej. W wyniku przeprowadzonych wizji lokalnych i poczynionych obserwacji, szczegółowych oględzin, badań makroskopowych dokonano oceny aktualnego stanu technicznego budynku ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień mykologicznych i wilgotnościowych. Budynek czterokondygnacyjny. Budynek wykonany jest w konstrukcji tradycyjnej, murowanej, w całości podpiwniczony. W chwili obecnej budynek jest pusty. W ostatnim okresie pełnił funkcję mieszkaniową, wielorodzinną ( 5 lokali mieszkalnych). Konstrukcja: - Fundamenty zostały wymurowane z cegły pełnej. - Stropy stalowo- cementowe typu Kleina oraz drewniane. - Ściany zewnętrzne murowane z cegły pełnej, ściany wewnętrzne murowane lub lekkiej konstrukcji, ściany klatek schodowych murowane. 5

- Schody wewnętrzne żelbetowe, wylewane, wykończone lastryko. Schody zewnętrzne, prowadzące do budynku, betonowe skorodowane, porośnięte porostami i mchem. - Balkony żelbetowe ze stalową balustradą porośnięte mchami i porostami Wykończenie budynku: - Stolarka okienna drewniana i PCV. - Stolarka drzwiowa drewniana, PCV i metalowa. - Posadzki lastryko, drewniane, betonowe i fragmentami z tworzyw sztucznych. - Tynki wewnętrzne cementowo wapienne. - balustrady z elementów stalowych. 6

ELEWACJA Elewacje otynkowane tynkiem cementowo wapiennym. Korozja tynku elewacyjnego Zawilgocone ściany piwnicy powyżej poziomu terenu Budynek parterowy Budynek, murowany, parterowy, z dachem płaskim, pokrytym papą. Budynek obecnie jest wyłączony z eksploatacji z zamurowanymi otworami okiennymi i drzwiami. Budynek uległ pożarowi w wyniku którego została naruszona konstrukcja dachu. Budynek z uwagi na zły stan techniczny jak i brak wartości architektonicznych, estetycznych i historycznych kwalifikuje się do rozbiórki. 7

PIWNICE Ściany piwnic zawilgocone, tynk i wymalowania zdegradowane Złuszczenia powłok malarskich, wykwity soli budowlanych 8

Tynki i wymalowania całkowicie zniszczone na skutek pożaru Zniszczenia tynków i farb na ścianach na skutek oddziaływania wilgoci w murach piwnicznych, wykwity soli na ścianach i na posadzce 9

Degradacja wilgotnościowa piwnicznych murów ceglanych Najważniejszymi przyczynami występowania uszkodzeń w piwnicach są: pożar brak izolacji pionowej i poziomej w ścianach zewnętrznych brak izolacji poziomej w ścianach wewnętrznych brak izolacji podposadzkowej brak sprawnie działającej wentylacji pomieszczeń piwnicznych 10

PARTER Skutki pożaru w mieszkaniu na parterze Zniszczenia spowodowane ogniem i wodą w mieszkaniu na parterze 11

Uszkodzenia spowodowane działaniem ognia Pomieszczenia mieszkania na parterze po pożarze 12

PIETRO Nieliczne kolonie grzybów pleśniowych na ścianach w pokoju na piętrze Porażenie grzybami pleśniowymi ścian pomieszczeń mieszkalnych - na tapecie rozwój grzybów aktywny 13

Liczne kolonie grzybów pleśniowych w miejscu występowania mostków termicznych na ościerzach Korozja biologiczna na tapetach w pomieszczeniach mieszkalnych 14

Pod tapetami grzyby pleśniowe doskonała pożywka w postaci kleju i starych farb np. klejowych Pod tapetą korozja biologiczna na całej powierzchni ściany 15

DACH I PODDASZE Dach czterospadowy, pokryty papą termozgrzewalną, więźba drewniana, pierwotnie wieszarowa a następnie podwyższona słupami i opartymi na nich belkami i krokwiami z pełnym deskowaniem, nad klatką schodową stropodach. W wyniku przeprowadzonych wizji lokalnych i poczynionych obserwacji, szczegółowych oględzin, odkrywek, pomiarów i badań makroskopowych dokonano również oceny aktualnego stanu technicznego elementów drewnianej więźby dachowej i poddasza ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień zawilgocenia i mykologicznych. Rezultaty przeprowadzonych wizji lokalnych zawarto poniżej, dokumentując je fotografiami. Stan techniczny elementów drewnianej konstrukcji więźby dachowej budynku przy ul. Halnej 32 w Warszawie oceniano zgodnie z klasyfikacją przedstawioną poniżej. Wg tej klasyfikacji wyróżnia się pięć następujących stanów zachowania elementów : stan dobry stopień zużycia elementu 0-15 % stan zadowalający stopień zużycia elementu 16-30 % stan średni stopień zużycia elementu 31-50 % stan nieodpowiedni stopień zużycia elementu 51-70 % stan zły stopień zużycia elementu 71-100 % Elementy konstrukcji więźby dachowej znajdują się w średnim stanie technicznym. Zaobserwowano, iż pewne fragmenty więźby uległy dużej destrukcji i są w stanie nieodpowiednim i złym. Destrukcję tę wywołały: nieszczelności w pokryciu dachu - czego skutkiem jest zawilgocenie elementów drewnianych konstrukcji dachu oraz drewnianej podłogi na strychu wystąpienie czasowo sprzyjających warunków do rozwoju korozji biologicznej brak właściwej konserwacji w czasie długoletniej eksploatacji obiektu brak wiatroizolacji i paraizolacji wbudowanie drewna nie impregnowanego lub niewłaściwie impregnowanego stwierdzono: sprzyjające warunki do rozwoju grzybów specyficzną woń przykry nieprzyjemny zapach stęchlizny głuchy dźwięk przy ostukiwaniu drewna młotkiem na krokwiach, słupach, podwalinach i deskowaniu widać daleko posuniętą korozję biologiczną, są zainfekowane przez Grzyba domowego właściwego dużą wilgotność drewna do 32% (punkt nasycenia włókien), szczególnie w deskowaniu połaci dachu oraz na fragmencie drewnianej podłogi występowanie na elementach konstrukcji dachu grzybów domowych właściwych w różnych stadiach rozwoju miejscowe, powierzchniowe porażenie drewna, do 10% przekroju drewna, ze zmianą naturalnego koloru drewna miejscowe porażenie drewna przez grzyby, z wyraźną zmianą koloru drewna na ciemnobrązowy, na powierzchni drewna występują podłużne i poprzeczne pryzmatyczne spękania, a włókna drewna ulegają rozwarstwieniu poszczególne elementy konstrukcji więźby nie spełniają dotychczasowej funkcji wytrzymałościowej. 16

Zagrzybiona nowo wbudowana deska drewno nie zabezpieczone przed korozją biologiczną i przed ogniem brak impregnacji Zawilgocona i zagrzybiona konstrukcja dachu 17

Deskowanie zawilgocone i zainfekowane przez Grzyba domowego właściwego Serpula lacrymans 18

Młoda grzybnia Grzyba domowego właściwego na deskowaniu dachu Elementy konstrukcji więźby dachowej porośnięte przez Grzyba domowego właściwego 19

Zawilgocone deski poddasza na skutek zalewania wodami opadowymi przez nieszczelności w dachu Ślady po zalaniu przez wody opadowe przez nieszczelności w pokryciu dachowym na stropie i ścianach pod poddaszem 20

Odpadający tynk na stropie klatki schodowej 4. IDENTYFIKACJA WYKRYTYCH SZKODNIKÓW BIOLOGICZNYCH METODĄ MAKROSKOPOWĄ GRZYB DOMOWY WŁAŚCIWY (Serpula lacrymans) Grzyb ten należy do pierwszej grupy szkodliwości wśród grzybów budowlanych powodując szybki i intensywny rozkład drewna o charakterze zgnilizny brunatnej. W czasie wykonywanych oględzin stwierdzono obecność grzyba domowego właściwego (Serpula lacrymans). Grzyby domowe właściwe pobierają pokarm z rozkładanego drewna powodując zmianę jego barwy, zapachu i gęstości. Porażone drewno staje się lekkie i kruche, barwa zmienia się na brunatną. Grzyb ten występuje w stropach drewnianych, w elementach podłogowych i więźbie dachowej. W początkowym stadium drewno przebarwia się na kolor żółty, a następnie ciemnieje do koloru brunatnego, pęka na duże pryzmatyczne klocki (3-5 cm), a w ostatniej fazie rozkładu rozpada się na brunatny proszek. Spowodowane ubytki masy należą do największych spośród szkód wywoływanych przez grzyby domowe. W ciągu 6-9 miesięcy rozwoju grzyba w optymalnych warunkach ubytek suchej masy drewna może nawet sięgnąć do 50%. Jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ obniżenie masy drewna o 20% powoduje zmniejszenie jego wytrzymałości na rozciąganie aż o 50%! Grzyby domowe podczas przemiany materii wydzielają m.in. kwasy organiczne, które w kontakcie z mineralnym podłożem (cegła, spoiny, beton) reagują z zawartym w nim wapnem i powodują jego degradację. Poza szkodami technicznymi grzyby te niekorzystnie działają na mikroklimat w pomieszczeniach, w których się rozwijają. Podczas przemiany materii grzyby te wydzielają wodę, cuchnące gazy, szczególnie podczas gnicia starych owocników, które mogą wpływać na samopoczucie użytkowników. Unoszące się w powietrzu zarodniki po wniknięciu do płuc mogą powodować ich schorzenia (alergia, astma). Woda wydzielana przez grzyby domowe służy do nawilgacania drewna. Pozwala to grzybowi na uniezależnienie się od zewnętrznego źródła wilgoci, a jednocześnie uniemożliwia zwalczanie tego grzyba przez przesuszanie podłoża. Fakt ten utrudnia walkę z grzybem domowym właściwym w chwili jego wystąpienia. Jedyną skuteczną metodą walki jest usunięcie istniejących zagrzybionych drewnianych elementów i 21

wymiana ich na nowe, zaimpregnowane oraz usunięcie źródła pierwotnego zawilgocenia. Grzybnia na deskowaniu dachu, na krokwiach i podwalinach - obecne są młode grzybnie w postaci białej, puszystej, przypominającej watę narośli, grzybnia tworzy wzorzyste utwory. GRZYBY PLEŚNIOWE W wyniku oględzin budynku stwierdzono występowanie kolonii grzybów rozkładu pleśniowego. Niepokojąca jest obecność grzybów pleśniowych. Zabarwienie powierzchni ścian spowodowane jest zazwyczaj przez liczne zarodniki konidialne, tworzące się na trzonkach konidialnych. Źródłem pożywienia dla tych grzybów są wszelkiego rodzaju materiały organiczne, nieorganiczne, itp. Rozwój pleśni ograniczony jest na ścianach ściśle do miejsc zawilgoconych. Przy długotrwałym rozwoju mogą przyczyniać się również do stopniowej korozji muru. Grzyby pleśnie pod względem systematycznym zaliczane są do klasy workowców i grzybów niedoskonałych. Są to najczęściej grzyby z rodzaju Penicilinum, Aspergillus, Trichderma, Torula, Chaetomium i Aspergilius Niger. Niebezpieczeństwo występowania grzybów pleśni związane jest z faktem wytwarzania przez nie ogromnych ilości zarodników, których znaczenie jako czynnika zagrażającego zdrowiu osób przebywających w pomieszczeniach przez nie zaatakowanych jest bardzo duże. Grzyby te wywołują schorzenia, ogólnie objęte nazwą aspergilozy. Jak stwierdzono choroby wywołane trującym działaniem mykotoksyn, czyli metabolitów pleśni (grzyby zwane rakotwórczymi) mają ścisły związek z powstawaniem chorób nowotworowych. Mykotoksyny mogą być wchłaniane przez ludzi wraz z wdychanym powietrzem lub pobierane z pokarmem wcześniej przerośniętym przez grzyby mające zdolności syntezy toksyn. Im liczniejsze jest pojawienie się grzybów pleśniowych w budynkach mieszkalnych i im dłużej przebywają tam ludzie tym większe jest ryzyko wystąpienia chorób powodowanych przez te mikroorganizmy. Dlatego pomieszczenia, w których stwierdzono intensywnie rosnące kolonie grzybów pleśniowych powinny być bezwzględnie odgrzybiane i osuszane. 5. BADANIE WILGOTNOŚCI ŚCIAN I ICH ZASOLENIA OPRACOWANIE WYNIKÓW 5.1 Badanie wilgotności ścian i opracowanie wyników Badania wilgotności murów przeprowadzono metodą nieniszczącą, opartą na pomiarach energią wysokiej częstotliwości. Do badań nieniszczących zastosowano miernik Protimeter Surveymaster - SM, pozwalający na określenie średniej wilgotności materiału w strefie przypowierzchniowej oraz w głębi materiału do 4 cm. W literaturze polskiej podaje się następujące przedziały ze względu na zawilgocenie masowe murów z cegły: Wm= 0 3% - ściany o dopuszczalnej wilgotności Wm= 3 5% - ściany o podwyższonej wilgotności Wm= 5 8% - ściany średnio zawilgocone Wm= 8 12% - ściany mocno zawilgocone Wm= > 12% - ściany mokre 22

W odniesieniu do powyżej podanych podziałów stanu zawilgocenia i wynikach otrzymanych na podstawie pomiarów wilgotności stwierdzono, że ściany piwniczne, stropy i posadzki piwnic budynku kwalifikują się jako średnio i mocno zawilgocone oraz mokre - poziom do 20% wilgotności masowej. Jest to maksymalny stan zawilgocenia ścian ceglanych przy podciąganiu kapilarnym wilgoci z gruntu. Wysokość zawilgocenia ścian w wielu miejscach sięga do poziomu 2m nad posadzką. Wilgotność ich znacznie przekracza wartość dopuszczalną. Na ścianach piwnicznych widoczne są ślady wilgoci, wykwity solne oraz ubytki powłok malarskich i tynku spowodowane działaniem wilgoci. Obecny poziom zawilgocenia świadczy o braku izolacji pionowej i poziomej ścian lub o całkowitej korozji istniejącej izolacji, jeżeli taka była wykonana w przeszłości. Przyczyną destrukcji ścian piwnic jest wilgoć podciągana kapilarnie z gruntu. Wobec powyższego konieczne jest wykonanie nowego zabezpieczenia przeciwwilgociowego w postaci poziomej i pionowej izolacji ścian, a następnie tynków renowacyjnych. 4.2 Badanie rodzaju i stężenia soli w murach Celem przeprowadzonych badań było stwierdzenie rodzaju soli występujących w murach i określenie ich stężenia. Oznaczenie miejsc pobrania próbek ze ścian w piwnicy do analizy soli. 23

Pobranie próbki nr 1 Pobranie próbki nr 2 24

Pobranie próbki nr 3 Pobranie próbki nr 4 25

Wyniki analizy zawartości soli w murach wewnętrznych badanego obiektu zestawiono w tabeli poniżej : Analiza zasolenia Zleceniodawca Obiekt Badania wykonał Data badania Witkowski Michał Budynek, Halna 32 Warszawa Rafał Walenciak 07.12.2015. Analiza zasolenia na podstawie dostarczonych próbek Nr próbki Sucha masa, % Wilgotność masowa, % Azotany Siarczany Chlorki mg/l % Mg/l % mg/l % 1 96,63 3,37 8,850 0,009 123,0 0,369 43,4 0,130 2 98,04 1,96 2,810 0,003 501,0 1,505 17,0 0,051 3 93,89 6,11 2,640 0,003 336,0 1,009 26,1 0,078 4 95,31 4,69 38,600 0,039 75,0 0,225 150,0 0,450 Klasyfikacja szkodliwych soli budowlanych Stopień zasolenia Siarczany, % Azotany, % Chlorki, % Wysoki > 1,50 > 0,30 > 0,50 Średni 0,50 1,50 0,10 0,30 0,20 0,50 Niski < 0,50 < 0,10 < 0,20 Na podstawie wyników badań wilgotności i poziomu zasolenia w ścianach budynku należy stwierdzić wysoki poziom zawilgocenia i zasolenia. Analizując wilgotność i zasolenie dochodzimy do wniosku, że najbardziej prawdopodobną przyczyną zawilgocenia jest nieskuteczność lub brak izolacji poziomej pomiędzy ławą (o ile taka istnieje) a ścianą fundamentową oraz brak izolacji lub całkowita nieskuteczność izolacji pionowych ścian fundamentowych. W związku z powyższym czyli wysokim zawilgoceniem i zasoleniem zaleca się wykonanie przepony poziomej metodą niskociśnieniową oraz wymianę tynków wewnętrznych na renowacyjne na całej wysokości ścian piwnicznych. Niezbędne będzie tez wykonanie izolacji zewnętrznej, pionowej ścian fundamentowych ze szczególną uwagą na zabezpieczenie strefy cokołowej. Zaleca się także wykonanie drenażu opaskowego. 26

6. WNIOSKI W wyniku przeprowadzanych remontów w budynku doraźnie usuwano najbardziej widoczne skutki wieloletnich degradacji. Nie usunięto jednak przyczyn złego stanu technicznego piwnic i ścian zewnętrznych. Między innymi nie odnowiono izolacji poziomych i pionowych budynku, które zabezpieczyłyby go przed penetracją wilgoci oraz nie ograniczono higroskopijności materiału elewacyjnego. Stan techniczny budynku przy ul. Halnej 32 w Warszawie oceniano zgodnie z klasyfikacją przedstawioną poniżej. Wg tej klasyfikacji wyróżnia się pięć następujących stanów zachowania elementów : stan dobry stopień zużycia elementu 0-15 % stan zadowalający stopień zużycia elementu 16-30 % stan średni stopień zużycia elementu 31-50 % stan nieodpowiedni stopień zużycia elementu 51-70 % stan zły stopień zużycia elementu 71-100 % Głównymi uszkodzeniami występującymi w budynku są uszkodzenia związane z nadmiernym zawilgoceniem ścian piwnic, degradacją pomieszczeń piwnic i parteru wywołaną pożarem, korozją biologiczną ścian oraz więźby dachowej. Na podstawie szczegółowych oględzin, przeprowadzonych badań, sformułowano następujące wnioski dotyczące stanu mykologiczno-technicznego budynku przy ul. Halnej 32 w Warszawie ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień mykologicznych: ogólny stan techniczny obiektu z punktu widzenia mykologii budowlanej jest średni drewniana więźba dachowa wraz z pokryciem z punktu widzenia mykologii budowlanej jest w stanie złym i wymaga pilnego remontu kapitalnego wymiany drewniane podłogi na strychu wymagają częściowej wymiany ogólny stan techniczny obiektu ze względu na zabezpieczenie przed szkodliwym oddziaływaniem wilgoci jest nieodpowiedni warunki panujące wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych uznaje się za szkodliwe dla ludzi i elementów wyposażenia pomieszczeń z uwagi na szkodliwe oddziaływanie wilgoci, rozwój grzybów pleśniowych uznanych jako toksyczne i alergizujące oraz techniczne oddziaływanie grzybów na elementy organiczne szkodliwe technicznie oddziaływanie soli wielokrotnie krystalizujących w murach nieodpowiedni stan techniczny tynków wewnętrznych i wymalowań nieodpowiedni stan techniczny tynków zewnętrznych Przeprowadzone badania ścian wykazały, że ich wilgotność jest obecnie wysoka i znacznie przekracza wartość dopuszczalną wynoszącą 3 % dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi i przechowywanie materiałów archiwalnych oraz 5 % dla pomieszczeń pomocniczych. Przyczyną destrukcji ścian jest wilgoć wnikająca z gruntu i z powietrza w ściany. Wobec powyższego konieczne jest wykonanie remontu budynku tj. nowego zabezpieczenia przeciwwilgociowego w postaci pionowej i poziomej izolacji ścian, naprawienie i hydroizolacja ścian od zewnątrz a następnie odnowa biologiczna i wykonanie nowych tynków wewnętrznych i zewnętrznych. 27

Istniejący budynek czterokondygnacyjny jest w stanie technicznym i mykologicznym kwalifikującym go do remontu i przebudowy zgodnie z obecnymi normami i warunkami technicznymi dla obiektów przeznaczonych na szkołę specjalną. 7. ZALECENIA odkopać ściany piwnic z zewnątrz budynku do poziomu ław fundamentowych oczyścić ściany fundamentowe budynku i uzupełnić ewentualne miejsca skorodowane na powierzchni ścian wykonać nawierty pod iniekcję poziomą w ścianach zewnętrznych od zewnątrz i ścianach wewnętrznych wykonać wstępne uszczelnienie wewnętrznych pustek i rys w pasie izolacji poziomej - wstępna iniekcja niskociśnieniowa niskoskurczowymi zaprawami trasowymi (25% długości ścian) wykonać izolację poziomą ścian fundamentowych od zewnątrz nad poziomem istniejącej posadzki oraz w ścianach wewnętrznych, metodą niskociśnieniową wykonać - odtworzyć izolację pionową przeciwwilgociową ścian zewnętrznych budynku z elastycznej masy uszczelniającej zamontować nowe okna w piwnicach obsypać ściany gruntem wymienionym wykonać opaskę zabezpieczającą z kostki brukowej wokół budynku z odpowiednim spadkiem od ścian uporządkować odpływ wody powierzchniowej z terenu przyległego odgrzybić ściany i sufity w miejscu porażenia biologicznego środkiem Boramon usunąć powłoki malarskie oraz tynki i wszystkie inne okładziny ze ścian i sufitów w strefie min. 0,6 m od widocznych objawów porażenia mikrobiologicznego - elementy zagrzybione usuwać ze ścian i stropów w rękawicach i maskach ochronnych, zapakować w worki foliowe, aby nie rozsiewać zarodników grzybów pleśniowych po całym budynku wykonać ponownie odgrzybienie posadzek, ścian i sufitów środkiem Boramon skuć ze ścian tynki, które uległy degradacji na skutek pożaru przygotować podłoże pod nowe tynki nałożyć nowe tynk renowacyjne w piwnicach - ustalić optymalną budowę tynków renowacyjnych wewnętrznych zaleca się wykonanie tynku renowacyjnego podkładowego o grubości 1cm, a następnie wykonanie zasadniczego tynku renowacyjnego o grub. 1,5cm pomalować ściany farbą dyfuzyjną z dodatkiem fungicydów środków grzybobójczych wykonać izolację podposadzkową zapewnić skuteczną wentylację wietrzyć intensywnie wszystkie pomieszczenia po demontażu pokrycia dachowego można będzie jednoznacznie określić, które elementy konstrukcji utraciły właściwości wytrzymałościowe i muszą być wymienione na nowe 28

przewiduje się wymianę krokwi, słupów, zastrzałów, płatwi, murłat i deskowania połaci dachu i stropu na nowe, ponieważ uległy nadmiernemu zużyciu wskutek upływu czasu i zalewania przez wody opadowe z nieszczelnego pokrycia dachu szczególną uwagę należy zwrócić na zalecenia konstruktora, wykonać nowe deskowanie połaci dachu wszystkie elementy nowo wprowadzone do więźby dachowej należy zaimpregnować środkiem ogniochronnym, zwalczającym i zabezpieczającym przed ogniem, przed grzybami domowymi i technicznymi szkodnikami drewna (FOBOS M-4) wymienić pokrycie dachu wykonać nowe obróbki blacharskie, rynny i rury spustowe przemurować kominy nad połacią dachową i naprawić i otynkować w przestrzeni poddasza rozebrać starą podłogę z desek wykonać podłogę z desek impregnowanych preparatem bio- i ogniochronnym wykonać nowe tynki regulujące wilgoć - na elewacji w strefie cokołowej do wysokości 1,0-1,2m nad poziom terenu wykonać nowe tynki wapienne na elewacji W przypadku niejasności lub wątpliwości co do powyższych wniosków i zaleceń oraz sformułowań o dodatkowe wyjaśnienia należy zwrócić się do wykonawcy ekspertyzy mykologicznej. 8. CHARAKTERYSTYKA ZALECANYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH DO IMPREGNACJI I ODGRZYBIANIA Środki biobójcze muszą posiadać zezwolenie Urzędu Rejestru Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. 1. Dla drewnianej więźby dachowej i stropów drewnianych nad ostatnią kondygnacją w budynku Prokuratury Rejonowej w Piekarach Śląskich przy ul. Bytomskiej 343 przyjmuje się stopień korozji biologicznej jako średni II. W tym przypadku zaleca się wymianę oznaczonych elementów drewnianej więźby i stropu, oczyszczenie i ociosanie oznaczonych elementów drewnianych więźby oraz impregnację całego drewna starego i nowo wbudowanego w celu zabezpieczenia przed korozją biologiczną i przed ogniem poprzez wielokrotne smarowanie środkami chroniącymi drewno. Proponuje się zastosowanie preparatu FOBOS M-4. FOBOS-M4 jest przeznaczony do impregnacji drewnianych elementów budowlanych znajdujących się wewnątrz budynków. FOBOS M-4 chroni drewno przed działaniem ognia, owadów technicznych szkodników drewna, grzybów pleśniowych i grzybów domowych. FOBOS M-4 ma postać granulatu proszkowego barwy białożółtej, będącego mieszaniną soli nieorganicznych, z niewielkim dodatkiem soli organicznych potęgującym działanie biochronne. Nadaje drewnu cechę niezapalności. Jednocześnie nie obniża wytrzymałości drewna, nie powoduje korozji 29

stali. Deskowanie oraz elementy konstrukcyjne należy oczyścić z fragmentów skorodowanych i nie nośnych poprzez ociosanie, skrobanie, zdzieranie i szczotkowanie. Następnie nanosimy za pomocą pędzla, wałka lub dyszy rozpyłowej 30-procentowy roztwór FOBOSU-M4. Roztwór taki otrzymujemy rozpuszczając 3 części wagowe preparatu FOBOS-M4 w 7 częściach wagowych wody. Preparat należy stopniowo wsypywać do wody o temperaturze ok. 50C mieszając, aż do jego całkowitego rozpuszczenia. Zabieg należy powtarzać kilkakrotnie, aż do naniesienia wymaganej ilości preparatu. Między kolejnymi nanoszeniami należy zachować kilkugodzinne przerwy, aby nastąpiło dobre wchłonięcie impregnatu. Konstrukcję stropów należy po impregnacji osłonić folią zabezpieczającą przed zbyt szybkim odparowaniem impregnatu. Norma zużycia preparatu: Impregnacja powierzchniowa - 0,2 kg preparatu na 1m 2 drewna ok. 0,6 dm 3 30% roztworu Impregnacja wgłębna 40 kg na 1m 3 drewna Producent: Zakłady Chemiczne LUBOŃ Sp. z o.o. ul. Romana Maya 1, 62-030 Luboń 6. W celu odgrzybienia i zabezpieczenia murów piwnicznych należy zastosować środek o nazwie BORAMON. BORAMON (Pozwolenie 0778/04 z 5.IV.2004) Wielofunkcyjny impregnat oraz środek grzybobójczy do murów, tynków i powłok malarskich. BORAMON zawiera biocyd nowej generacji pozwalający uzyskać najwyższą skuteczność biologiczną - czwartorzędowe sole amoniowe, związki boru, woda, środki modyfikujące. Nie zawiera metali ciężkich oraz chloru. Nie wykazuje żadnej emisji do atmosfery. Przeznaczenie: Na murach - służy do zwalczania grzybów domowych i pleśniowych występujących powierzchniowo na ścianach, murach, tynkach, powłokach malarskich. Na drewnie zwalcza grzyby pleśniowe oraz domowe; drewno, na którym prowadzono zabiegi odgrzybieniowe z użyciem BORAMONU, uzyskuje odporność na działanie grzybów pleśniowych, domowych oraz larw owadów szkodników technicznych. Zastosowanie: wewnątrz i na zewnątrz budynków, na mury, tynki, powłoki malarskie w tzw. pomieszczeniach mokrych (sanitariaty, pralnie, kuchnie, łazienki, myjnie samochodowe, pływalnie), w halach przemysłu spożywczego, budynkach mieszkalnych. Sposób działania: mechanizm grzybobójczego działania BORAMONU związany jest z adsorpcją substancji aktywnych na ujemnie naładowanej błonie komórkowej mikroorganizmów, powodując denaturację i rozpad jej struktur.preparat przenika do wnętrza komórek i niszczy wewnętrzne organy komórkowe zwalczanych organizmów. Preparat nie niszczy i nie odbarwia powierzchni na których jest stosowany. 30

Sposób zastosowania: Żywych grzybów pleśniowych nie usuwać przed zabiegiem odgrzybiania, gdyż może to być szkodliwe dla zdrowia! Zainfekowaną powierzchnię zmyć czystą wodą - koniecznie bez dodatku detergentów! Detergenty mogą osłabić lub wręcz uniemożliwić działanie preparatu. BORAMON nanieść poprzez dwu-, trzykrotne smarowanie pędzlem lub dwu-, trzykrotny natrysk w odstępach kilku godzin i zawsze po przeschnięciu powierzchni, na której zabieg jest prowadzony. Po zabiegu usunąć obumarłe szczątki grzybów, a miejsce poddawane zabiegom ponownie spryskać BORAMONEM w celu podwyższenia odporności powierzchni na infekcję mikroorganizmów. Po wyschnięciu w razie potrzeby, nałożyć nowy tynk lub wykończyć dowolną farbą nawierzchniową, okna i powłoki olejne zmyć wodą. Uwagi: Preparat wiąże się z drewnem (zjawisko wymiany jonowej) po upływie 2, 3 dni od momentu naniesienia i staje się praktyczne niewymywalny, dzięki czemu drewno może być użytkowane na zewnątrz. Przechowywanie: preparat przechowywać w oryginalnych, zamkniętych opakowaniach w temperaturze od +5 C do 35 C chronić przed mrozem. Zużycie: Na tynkach i murach - 0,8 litra preparatu na 1 m 2 powierzchni. Na drewnie - 0,4 litra preparatu na 1 m 2 powierzchni. Dopuszczenia do stosowania w budownictwie: Atest Higieniczny PZH B - 674/95 Certyfikat IPTiF 1/E/98 Producent: Przedsiębiorstwo ALTAX" Sp. z o.o., ul. Jasielska 10, 60-476 POZNAŃ 9. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY ROBOTACH IMPREGNACYJNYCH Podczas prac impregnacyjno - odgrzybieniowych należy przestrzegać przepisów BHP i p.poż. zawartych w Rozporządzeniu RM z 4.02.1994 ( Dz. U. Nr 156 poz. 25 ) oraz Ustawy z 7.01.1994 r. - Prawo budowlane ( Dz. U. Nr 89 poz. 414 ) i Rozp. Nr 46 MGPiB Z 14.12.1994 r. dział I 1, 2, 3, 4, 5 i dział V, VI, i VII a w szczególności: prace powinny być wykonywane w warunkach przewiewu, z dala od ognia w czasie pracy stosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej (okulary ochronne, fartuchy, rękawice itp.) zachować higienę osobistą : przerywając lub kończąc pracę umyć ręce i twarz mydłem w ciepłej wodzie. w czasie pracy nie spożywać posiłków, nie palić tytoniu. stanowisko pracy zabezpieczyć podsypką z trocin a nasycone trociny ostrożnie spalić porcjami w wydzielonym miejscu. opróżnionych opakowań nie używać do przechowywania materiałów spożywczych lub wody. nie dopuszczać do skażenia gruntu, studni i wód gruntowych otwartych. 31

U w a g a : osoby mające uszkodzony naskórek lub alergiczną chorobę skóry nie powinny wykonywać prac impregnacyjno - odgrzybieniowych. ODBIÓR ROBÓT Wykonawca robót odgrzybieniowych i impregnacyjnych potwierdza wpisem do dziennika budowy zgodność wykonanych przez siebie robót z zaleceniami ekspertyzy i karty charakterystyki materiału. Zgodność tego oświadczenia ze stanem faktycznym potwierdza inspektor nadzoru. 10. ZABEZPIECZENIA PRZECIWWILGOCIOWE TECHNOLOGIA WYKONANIA 10.1. Wykonanie przepony poziomej. Przeponę poziomą należy wykonać na wszystkich ścianach fundamentowych budynku. Nawierty wykonać od wewnątrz na wysokości 15-20 cm od posadzki lub w przypadku wykonywania prac związanych z podbiciem fundamentów, 20-30 cm nad podbiciem. A. Materiały: a) zaprawa hydroizolacyjna do wypełniania większych ubytków Oxal SPM b) zaprawa hydroizolacyjna do uszczelnienia w pasie iniekcyjnym Oxal DS-HS c) płyn iniekcyjny Oxal HSL d) zaprawa iniekcyjna do wypełniania spękań i pustek oraz do zamykania otworów po iniekcji Oxal VP I T B. Sprzęt i akcesoria: a) pompa iniekcyjna membranowa b) kompresor c) iniektory MC Packer 12/14 C. Opis technologii: Odtwarzanie izolacji poziomej jest jednym z etapów szeroko pojętych prac renowacyjnych, w skład których, poza w.w. pracami wchodzi wykonanie wtórnej izolacji pionowej elementów zagłębionych w gruncie, odtworzenie izolacji posadzki oraz wykonanie tynków renowacyjnych. Prace iniekcyjne muszą być skoordynowane z pozostałymi pracami, oznacza to, że sposób wykonywania iniekcji (grawitacyjna, ciśnieniowa, jednostronna, dwustronna, jednorzędowa, dwurzędowa) jest ustalany indywidualnie, dla każdego przypadku, dlatego należy ją wykonywać na podstawie dokumentacji projektowej robót renowacyjnych opracowanej dla konkretnego budynku. Podstawowym działaniem jest pobranie próbek muru celem ustalenia poziomu zawilgocenia i stopnia zasolenia. Należy także określić stan techniczny muru, ze szczególnym zwróceniem uwagi na obecność pustek i rys. 32

Rzeczywiste zużycie preparatów do iniekcji najlepiej określać na podstawie iniekcji wstępnych. Zabieg ten pozwala także na oszacowanie czasu trwania nasycenia muru. Podstawowym sposobem wykonywania iniekcji jest iniekcja ciśnieniowa. Wysokość ciśnienia wynosi zazwyczaj 5-10 bar, jednakże powinna być dopasowana do parametrów wytrzymałościowych konkretnego muru. Iniekcję grawitacyjną można wykonywać tylko wtedy, gdy wyraźnie zezwala na to dokumentacja techniczna lub zalecenia technologiczne firmy MC-Bauchemie. W murach grubych (powyżej 100 cm) zaleca się wykonywać iniekcję dwustronną. Nie jest to wymóg bezwzględny, iniekcję ciśnieniową jednostronną wykonuje się w murach o grubości przekraczającej 100 cm, jednak w takich sytuacjach bezwzględnym wymogiem jest uzyskanie równoległych do siebie nawiertów. Nie należy także wykonywać nawiertów w maksymalnym dopuszczalnym rozstawie. Iniekcję dwurzędową wykonuje się w murach mieszanych, z wtrąceniami z kamieni nienasiąkliwych, gdy istnieje obawa, że przy jednorzędowym wykonaniu nawiertów odległości między nawiertami będą zbyt duże. Nawierty wykonuje się w miejscach wskazanych przez dokumentację techniczną (w budynkach nie podpiwniczonych jest to zazwyczaj 10-25 cm nad powierzchnią terenu, wewnątrz lub od zewnątrz budynku, w zależności od obiektu. W przypadku piwnic uszczelnionych od zewnątrz otwory wierci się 10-25 cm ponad płytą posadzki).rząd otworów musi przecinać przynajmniej jedną spoinę wsporczą (poziomą), optymalne są dwie. Rozstaw otworów przy iniekcji jednorzędowej jednostronnej wynosi 10-12,5 cm, kąt nachylenia 30-45. Każdy otwór powinien kończyć się ok. 5-10 cm przed licem muru. Średnica otworów przy iniekcji ciśnieniowej zależy od zastosowanych pakerów (zazwyczaj jest to 12-18mm), przy iniekcji grawitacyjnej średnica otworów wynosi 2-3 cm. Przy iniekcji dwurzędowej odległość między rzędami otworów nie może przekraczać 8 cm. Odległość między nawiertami w jednym rzędzie nie może przekraczać 20 cm. Muszą one być przesunięte o połowę rozstawu w stosunku do sąsiedniego rzędu. Dla iniekcji dwustronnej głębokość nawiertu wynosi 2/3 grubości muru. Po wywierceniu otwory należy odpylić przez odessanie lub przedmuchanie czystym sprężonym powietrzem. Jeżeli podczas wiercenia zostaną wykryte pustki, należy wykonać wstępną iniekcję z zaprawy Oxal VP I T. Możliwe jest wykonanie iniekcji ciśnieniowej przy poziomych nawiertach, należy je wówczas wykonać w spoinach poziomych muru. 33

W oczyszczonych odwiertach obsadzić pakery. Iniekt wprowadzać pod ciśnienie. Należy trzymać się zasady: niskie ciśnienie dłuższy czas iniekcji. Iniekcje należy prowadzić do pełnego wysycenia muru wokół otworu. Jeżeli podczas iniekcji dojdzie do spadku ciśnienia na konkretnym pakerze lub niekontrolowanego wypływu iniektu, proces na tym konkretnym pakerze przerwać i wykonać wstępną iniekcję z zaprawy Oxal VP I T. Uwaga: jeżeli w czasie iniekcji dochodzi do wycieku preparatu iniekcyjnego przez spoiny przyległe do otworu należy je naprawić z zastosowaniem zaprawy Oxal SPM lub wykonać uszczelnienie pasa iniekcji stosując szlamy, np. Oxal DS-HS lub Oxal DS Flex. 34

Wymagania stawiane podłożu Miejsce (pas) wykonywania iniekcji określa dokumentacja techniczna lub zalecenia techniczne firmy MC-Bauchemie. Pas muru w którym będzie wykonywania iniekcja należy odsłonić (usunąć wyprawy tynkarskie, wymalowania), oczyścić, luźne i/lub zniszczone fragmenty muru usunąć, ubytki i puste spoiny naprawić (wypełnić zaprawą naprawczą). Ocenić stan techniczny muru. Jednorodność muru najlepiej ocenić wykonując wiercenia próbne (pozwala to także na uzyskanie informacji o właściwościach muru). Niewielkie ubytki i nierówności o głębokości do 5 mm mogą być egalizowane szlamem Oxal DS-HS. Do napraw większych ubytków, stosować zaprawę Oxal SPM, Dodatkowo, pas iniekcyjny można uszczelniać zaprawą uszczelniającą Oxal DS-HS Przygotowanie materiałów Oxal SPM zarobić czystą wodą w ilości 3 litry wody na worek 25 kg suchego proszku i mieszać za pomocą wiertarki lub mieszarki niskoobrotowej z nałożonym mieszadłem, aż do powstania jednorodnej, homogenicznej masy. Czas mieszania nie powinien być krótszy niż 3 minuty. Należy przygotować taką ilość materiału, który może być zużyty w ciągu czasu obróbki. Oxal DS-HS zarobić czystą wodą w ilości 4,5 litra wody na worek 25 kg suchego proszku i mieszać za pomocą wiertarki lub mieszarki niskoobrotowej z nałożonym mieszadłem, aż do powstania jednorodnej, homogenicznej masy. Czas mieszania nie powinien być krótszy niż 3 minuty. Należy przygotować taką ilość materiału, który może być zużyty w ciągu czasu obróbki. Oxal HSL iniekt dostarczany jest w formie koncentratu. Należy go zmieszać z czystą wodą w proporcji podanej w dokumentacji technicznej 1:6 do 1:20. Przygotować tylko taką ilość materiału, która może być wprowadzona w dany odcinek muru. 10.2. Wykonanie hydroizolacji zewnętrznych oraz izolacji wewnętrznych podposadzkowych. Izolacje na zewnątrz budynku oraz izolacje wewnętrzne podposadzkowe należy wykonać przy użyciu hydroizolacyjnych mas elastomerowych na wszystkich ścianach fundamentowych zewnętrznych. Warstwa izolacji powinna być ułożona na całej wysokości ściany fundamentowej łącznie ze strefą cokołową. Materiały: a) zaprawa trasowo-wapienna do wyrównania podłoża Oxal TKM b) powłoka hydroizolacyjna Expert Proof Eco d) taśma uszczelniająca Nafuflex DBS 120 B. Sprzęt i akcesoria: a) agregat do natrysku pompa ślimakowa 35

C. Opis technologii: Przed przystąpieniem do właściwej naprawy podłoża należy usunąć stare powłoki oraz luźne i skorodowane części podłoża. Prace z zastosowaniem tynków trasowych oraz powłoki hydroizolacyjnej Expert Proof Eco, należy wykonywać w temperaturze nie niższej niż+5 C. Jednocześnie temperatury otoczenia i podłoża powinny być co najmniej o 3 C wyższe od panującej temperatury punktu rosy. Prace wykonywać z zachowaniem ogólnych zasad sztuki budowlanej, zwracając szczególną uwagę na opady atmosferyczne (mżawka, deszcz nie wykonywać prac podczas opadów lub stosować namioty ochronne) oraz bezpośrednie, silne nasłonecznienie (stosować wtedy maty/siatki ochronne lub wykonywać prace wczesnym rankiem lub późnym wieczorem). Wymagania stawiane podłożu Uszczelniane podłoże musi być nośne, równe i lekko porowate, wolne od gniazd żwirowych, spękań i nadlewek, kurzu oraz wszelkich materiałów, środków i warstw mogących zmniejszyć przyczepność (np. pozostałości po środkach antyadhezyjnych, mleczko cementowe w przypadku betonu, stare wymalowania, niestabilne wyprawy tynkarskie, stare uszczelnienia bitumiczne, skorodowana i łuszcząca się cegła, itp). W momencie wykonywania powłoki wodochronnej podłoże może być matowowilgotne, tzn. beton lub zaprawa tynkarska lub cegła musi mieć jednorodną, i matową powierzchnię, zdolną w krótkim czasie do wchłaniania naniesionej wody (nie może występować na powierzchni błyszcząca warstewka wody). Gruntowanie i warstwy sczepne nie są wymagane. Przygotowanie podłoża może być wykonane ręcznie (skucie, szlifowanie, mycie, odkurzanie) jak i mechanicznie (piaskowanie, hydropiaskowanie, zmywanie wodą pod ciśnieniem, itp.). Wystające fragmenty usunąć, wypukłe, ostre naroża sfazować, wyłomy i pustki uzupełnić materiałami naprawczymi, - podłoże musi być równe, bez ostrych krawędzi i nierówności, wystających wtrąceń itp. W przypadku betonu: niewielkie ubytki i nierówności o głębokości do 5 mm mogą być egalizowane szlamem Oxal DS-HS. Do napraw większych ubytków, stosować zaprawę Oxal SPM, Wewnętrzne naroża wyoblić (wykonać fasetę), zalecanym materiałem jest Oxal SPM, można także stosować Emcefix Spachtel G lub inne materiały typu zaprawa PCC. Przed nakładaniem podłoże zwilżyć do stanu matowo-wilgotnego. W przypadku cegły: podłoże wyrównać nakładając warstwę tynki trasowowapiennego Oxal TKM W przypadku chudego betonu: można nakładać bezpośrednio po dokładnym oczyszczeniu podłoża. Przygotowanie materiałów Oxal TKM zarobić czystą wodą w ilości 6 litry wody na worek 40 kg suchego proszku i mieszać za pomocą wiertarki lub mieszarki niskoobrotowej z nałożonym mieszadłem, aż do powstania jednorodnej, homogenicznej masy. Czas mieszania nie powinien być krótszy niż 3 minuty. Należy przygotować taką ilość materiału, który może być zużyty w ciągu czasu obróbki. 36

Expert Proof Eco jest dostarczany są w proporcjach gotowych do mieszania. Komponenty płynny i proszkowy należy mieszać za pomocą wiertarki lub mieszarki niskoobrotowej z nałożonym mieszadłem, aż do powstania jednorodnej, homogenicznej masy. Czas mieszania nie powinien być krótszy niż 3 minuty. Następnie masę odstawić na ok. 3 minut i ponownie przemieszać. Należy przygotować taką ilość materiału, który może być zużyty w ciągu czasu obróbki. Technologia prac Pierwszym etapem jest wyrównanie podłoża zaprawą tynkarską Oxal TKM. Przygotowaną zaprawę należy ułożyć na zwilżonym podłożu przy pomocy szpachli, kielni lub pacy stalowej. Prace wykonywać w temperaturze nie niższej niż +5ºC (temperatura powietrza i podłoża). Należy przestrzegać wszystkich reguł sztuki budowlanej takich jak przy wykonywaniu tradycyjnych tynków z zapraw na spoiwie cementowym i wapiennym. Kolejnym etapem jest uszczelnienie szczelin dylatacyjnych, jeśli takie występują. Szczeliny dylatacyjne uszczelniać taśmą Nafuflex DB S, wtopioną na krawędziach w elastyczną powłokę izolacyjną Expert Proof Eco. Na obrzeża szczelin należy nałożyć warstwę izolacji, po czym w świeżą masę wtopić krawędź taśmy uszczelniającej. Przed nałożeniem drugiej warstwy izolacji pierwsza musi być związana. Taśmy powinny być ułożone w literę Ω. Łączenie taśm Nafuflex DB S za pomocą masy hydroizolacyjnej. Po związaniu izolacji, która służyła do wklejenia taśm układamy wypełnienie poprzez wprowadzenie sznura polipropylenowego. Następnie ponownie układamy taśmę zakrywając sznur, wykonując te same czynności. Po całkowitym związaniu izolacji służącej do wklejenia taśm możemy wykonać ostateczną powłokę hydroizolacyjną przy użyciu masy izolacyjnej Expert Proof Eco. Pierwszą warstwę Expert Proof nanosić pędzlem ławkowcem lub twardą szczotką tak, aby powierzchnia została szczelnie pokryta. Szczególnie starannie uszczelniać naroża. W jednym przejściu nie nakładać warstwy grubszej niż 2 mm. Drugą i ewentualnie następne warstwy można nanosić pacą, pędzlem (szczotką) lub natryskowo (agregaty typu Airless lub pompa ślimakowa). Przy nanoszeniu wielowarstwowym należy uważać, aby poprzednia warstwa uszczelniająca Expert Proof była odpowiednio wytrzymała, zanim naniesie się następną. Zalecana grubość powłoki w tym przypadku 3 mm. Ochrona izolacji Na warstwy termoizolacyjne można stosować poliestyren ekstrudowany, który będzie pełnił także funkcję ochronną. Warstwy rozdzielające mogą być wykonywane z folii z PCV. Wykop można zasypywać dopiero po pełnym związaniu i wyschnięciu izolacji. Należy zwrócić uwagę na to, aby gruz o ostrych krawędziach oraz żwir nie wchodził w kontakt z izolacją. Właściwy jest np. piasek. Warstwą ochronną mogą być też maty (płyty) drenażowe. 37

10.3. Wykonanie tynków renowacyjnych Tynki renowacyjne należy wykonać na wszystkich wewnętrznych ścianach piwnic. A. Materiały: a) zaprawa tynkarska podkładowa, renowacyjna Oxal PGP b) zaprawa tynkarska, renowacyjna Oxal WPw c) warstwa sczepna Oxal VSM d) szpachla wapienna Oxal Kalkputz B. Sprzęt i akcesoria: a) agregat tynkarski C. Opis technologii: Wykonywanie tynków renowacyjnych jest jednym z etapów szeroko pojętych prac renowacyjnych, w skład których, poza ww. pracami wchodzi odtworzenie izolacji poziomej, wykonanie wtórnej izolacji pionowej elementów zagłębionych w gruncie oraz odtworzenie izolacji posadzki. Prace te muszą być ze sobą skoordynowane. Podstawowym działaniem jest ustalenie przyczyny zawilgocenia budynku oraz pobranie próbek muru celem ustalenia poziomu zawilgocenia i stopnia zasolenia. Zakres prac renowacyjnych jest ustalany indywidualnie dla każdego przypadku. Zgodnie z zaleceniami WTA oznacza się trzy rodzaje szkodliwych soli budowlanych, a na podstawie ich ilości podłoże klasyfikuje się ze względu na tzw. stopień zasolenia. Tynków renowacyjnych nie należy stosować miejscowo tylko w miejscu wysoleń, lecz na wydzielonej, najlepiej architektonicznie strefie, w której znajdują się uszkodzenia ścian (np. na cokołach lub ścianach na wysokość pierwszej kondygnacji), lub na wysokość min 0,5 m nad widoczne zawilgocenie Tynk renowacyjny nie zastępuje hydroizolacji i nie może być obsypany gruntem. W pomieszczeniach, w których zastosowano tynk renowacyjny należy zapewnić skuteczną wentylację. W naszym przypadku, zalecamy zastosowanie tynku Oxal PGP o grubości 1 cm oraz Oxal WPw o grubości min 1,5 cm na całej wysokości ścian wewnętrznych piwnic. Wymagania stawiane podłożu Stare, zniszczone i zasolone tynki skuć do wysokości około 50cm powyżej najwyższej widocznej linii zasolenia i/lub zawilgocenia. Usunąć luźne i niezwiązane cząstki, zmurszałą zaprawę i fragmenty muru. Znajdujące się na murze farby, bitumy, objawy korozji biologicznej (mchy, porosty), wykwity solne, itp. należy usunąć całkowicie. Wykuć lub wydrapać skorodowaną zaprawę ze spoin na głębokość około 2 cm. Powierzchnię oczyścić mechanicznie (np. przy pomocy szczotki drucianej lub sprężonym powietrzem, spłukanie wodą, itp). Niektóre rodzaje zanieczyszczeń (np. stare powłoki bitumiczne) mogą być usunięte przez piaskowanie, zanieczyszczenia olejowe przez zmycie za pomocą detergentu lub usunięte przez szlifowanie. Gruz usunąć z terenu budowy. Objawy korozji 38

biologicznej (mchy, grzyby pleśniowe, domowe, itp.) usunąć mechanicznie oraz zastosować odpowiednie preparaty biobójcze. Uwaga: jeżeli podłoże pod pierwszy składnik systemu (obrzutkę Oxal VSM) jest suche lub mocno nasiąkliwe, należy je wcześniej zwilżyć. Przygotowanie materiałów Oxal VSM. Zawartość worka wsypać do ok. 6,5 litra czystej wody i mieszać mieszadłem wolnoobrotowym, aż do powstania jednolitej, homogenicznej masy bez grudek i zbryleń. Oxal VSM można też przygotowywać w betoniarkach o wymuszonym mieszaniu. Czas mieszania nie powinien być krótszy niż 5 min. Podana ilość wody potrzebna do zarobienia masy tynkarskiej jest wartością szacunkową, którą można odpowiednio zmieniać, zależnie od żądanej konsystencji masy tynkarskiej. Należy przygotować taka ilość materiału, którą można zużyć w ciągu czasu obróbki. Oxal PGP. Zawartość worka wsypać do ok. 4,5 litra czystej wody i mieszać mieszadłem wolnoobrotowym, aż do powstania jednolitej, homogenicznej masy bez grudek i zbryleń. Oxal PGP można też przygotowywać w betoniarkach o wymuszonym mieszaniu. Czas mieszania powinien wynosić ok. 5 min. Podana ilość wody potrzebna do zarobienia masy tynkarskiej jest wartością szacunkową, którą można odpowiednio zmieniać, zależnie od żądanej konsystencji masy tynkarskiej. Zaprawę można przygotowywać także w mieszalnikach przystosowanych do pracy z agregatami natryskowymi (przy nakładaniu mechanicznym). Należy przygotować taka ilość materiału, którą można zużyć w ciągu czasu obróbki. Oxal WPw. Zawartość worka wsypać do ok. 5 litrów czystej wody i mieszać mieszadłem wolnoobrotowym, aż do powstania jednolitej, homogenicznej masy bez grudek i zbryleń. Oxal WPw można też przygotowywać w betoniarkach o wymuszonym mieszaniu. Czas mieszania powinien wynosić ok. 5 min. Podana ilość wody potrzebna do zarobienia masy tynkarskiej jest wartością szacunkową, którą można odpowiednio zmieniać, zależnie od żądanej konsystencji masy tynkarskiej. Zaprawę można przygotowywać także w mieszalnikach przystosowanych do pracy z agregatami natryskowymi (przy nakładaniu mechanicznym). Należy przygotować taką ilość materiału, którą można zużyć w ciągu czasu obróbki. Oxal Kalkputz. Zawartość worka wsypać do ok. 7 litrów czystej wody i mieszać za pomocą mieszadła śrubowego lub mieszalnika przeciwbieżnego (betoniarki) do uzyskania jednolitej, homogenicznej masy bez grudek i zbryleń. Konsystencja otrzymanej zaprawy powinna umożliwiać jej nakładanie przez szpachlowanie. Do przygotowywania szpachli należy wykorzystywać całą zawartość worka. Minimalny czas mieszania: 1 minuta, maksymalny 2 minuty. Należy przygotować taka ilość materiału, którą można zużyć w ciągu czasu obróbki. Technologia prac Prace wykonywać w temperaturze nie niższej niż +5ºC (temperatura powietrza i podłoża). Należy przestrzegać wszystkich reguł sztuki budowlanej takich jak przy wykonywaniu tradycyjnych tynków z zapraw na spoiwie cementowym i wapiennym. 39

Tynk renowacyjny nie powinien stykać się z gruntem. Należy pozostawić tam szczelinę. Obsadzenie elementów instalacji elektrycznych (przewody, gniazdka, przełączniki, itp.) na powierzchniach otynkowanych tynkiem renowacyjnym jest możliwe tylko za pomocą cementowych zapraw. Zabrania się stosowania jakichkolwiek materiałów na bazie gipsu na powierzchniach otynkowanych lub stykających się z tynkiem renowacyjnym. Puste spoiny naprawić za pomocą tynku Oxal WPw. Zaprawę Oxal VSM należy nakładać na podłoże w postaci obrzutki (szprycu) w ten sposób, aby pokryć 50-70% naprawianej powierzchni. Grubość warstwy może wynosić max. 5 mm. Przed nakładaniem dalszych warstw systemu tynków (Oxal PGP, Oxal WP lub Oxal WPw odczekać, aż obrzutka stwardnienie (co najmniej 24 godziny w warunkach normalnych). Na stwardniałą obrzutkę nanieść kolejną warstwę systemu. Tynk renowacyjny Oxal WPw należy nakładać tak, aby łączna grubość warstwy (warstw) nie była mniejsza niż 2 cm. Grubość tę można zmniejszyć do 1,5 cm tylko w przypadku, gdy wcześniej został naniesiony już co najmniej 1 cm tynku Oxal PGP. Przy grubości tynku > 2 cm należy nakładać go w dwóch warstwach, przy czym przy czym odstęp technologiczny pomiędzy warstwami powinien wynosić przynajmniej 1 dzień na 1mm grubości już nałożonej warstwy. Przy wielowarstwowym nakładaniu Oxal WP świeżo nałożony tynk należy delikatnie wygładzić, a następnie nadać mu szorstkość przez poziome przeciągnięcie np. miotłą lub pacą o drobnych, trójkątnych zębach. Jeżeli podłoże pod warstwę tynku stanowi Oxal PGP lub wcześniej nałożony Oxal WP lub Oxal WPw to należy zwrócić uwagę na to, aby ten tynk był wystarczająco twardy i szorstki. Przed naniesieniem drugiej warstwy tynku należy też usunąć mechanicznie, np. miotłą, ewentualne zanieczyszczenia. Ostatnią, świeżą jeszcze warstwę tynku ściąga się zmoczoną listwą aluminiową. Jak tylko powierzchnia zmatowieje, należy wygładzić tynk miękką gąbką. Po związaniu ostatniej warstwy, powierzchnię delikatnie przeciera się jeszcze raz gąbką. Tynki Oxal PGP, Oxal WP lub Oxal WPw nakłada się w tradycyjny sposób, za pomocą kielni i pacy. W celu uzyskania równej powierzchni ściany można stosować drewniane listwy profilowe. Przy nakładaniu natryskowym końcówkę tynkarską należy prowadzić ruchem ciągłym wahadłowo-posuwistym, zachowując optymalną odległość końcówki od powierzchni tynkowanej, wynoszącą 18-20 cm (o ile specyfikacja konkretnego agregatu nie mówi inaczej). Pielęgnacja tynków Świeżo naniesiony tynk renowacyjny należy chronić przed zbyt szybką utratą wody (słońce, wiatr, wysokie temperatury) np. przez osłonięcie siatkami. W przypadku zbyt szybkiego wysychania należy powierzchnię tynku ponownie zwilżyć. W pomieszczeniach piwnicznych należy zapewnić odpowiednie warunki wiązania i twardnienia tynku, tzn. temperaturę nie niższą niż +5 0 C i wilgotność względną powietrza nie wyższą niż 60%. 40