Trybunał Konstytucyjny w polskich systemach politycznych Autor: Robert Alberski Wstęp Rozdział 1 Sądowa kontrola konstytucyjności prawa we współczesnych demokracjach 1. Konstytucja i zasada podziału władzy 1.1. Przesłanki nadrzędności konstytucji 1.2. Dylematy liberalnego konstytucjonalizmu 2. Modele sądowej kontroli konstytucyjności prawa 2.1. Kontrola konstytucyjności prawa przez sądy powszechne 2.2. Kelsenowski model sądu konstytucyjnego 3. Rola sądów konstytucyjnych we współczesnych systemach politycznych przegląd wybranych ujęć teoretycznych 3.1. Hansa Kelsena koncepcja negatywnego ustawodawcy 3.2. Rola sądów konstytucyjnych w procesie stanowienia prawa 3.3. Działalność sądów konstytucyjnych w świetle teorii delegacji 3.4. Sąd konstytucyjny jako gracz blokujący (veto player) 3.5. Problem niepewności reguł konstytucyjnych w procesie zmiany systemowej 3.6. Sądy konstytucyjne jako instytucje polityczne Rozdział 2 Rozwój sądownictwa konstytucyjnego w Europie 1. Sądy konstytucyjne w Europie w okresie międzywojennym 2. Rozwój sądownictwa konstytucyjnego w Europie Zachodniej po II wojnie światowej
3. Problem kontroli konstytucyjności prawa w państwach socjalistycznych 3.1. Parlamentarna kontrola konstytucyjności prawa 3.2. Kontrola konstytucyjności prawa przez organy prezydialne 3.3. Sądowa kontrola konstytucyjności prawa 4. Sądowa kontrola konstytucyjności prawa w Europie Środkowej i Wschodniej po roku 1989 4.1. Sądy konstytucyjne utworzone w latach 1989 1991 4.2. Sądy konstytucyjne powołane w latach 1992 1996 4.3. Strukturalne i funkcjonalne uwarunkowania działalności sądów konstytucyjnych w Europie Środkowej i Wschodniej Rozdział 3 Geneza, kompetencje i polityczne znaczenie Trybunału Konstytucyjnego w PRL 1. Historyczne i systemowe uwarunkowania powołania Trybunału Konstytucyjnego w Polsce 2. Kształtowanie kompetencji i składu Trybunału Konstytucyjnego w latach osiemdziesiątych 2.1. Nowela konstytucyjna z 1982 r. 2.2. Prace nad ustawą o Trybunale Konstytucyjnym 2.3. Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego zawarte w ustawie z dnia 29 kwietnia 1985 r. oraz w uchwale Sejmu z dnia 31 lipca 1985 r. 2.4. Powołanie pierwszego składu Trybunału Konstytucyjnego 3. Rola orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w procesie erozji systemu politycznego PRL Rozdział 4 Model normatywny funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego w Polsce po 1989 r. 1. Zakres kompetencji Trybunału Konstytucyjnego w latach 1989 1997 1.1. Regulacje konstytucyjne 1.2. Zmiany ustawowych regulacji dotyczących polskiego Trybunału Konstytucyjnego 2. Powoływanie sędziów w latach 1989 1995
3. Dyskusje nad nowym modelem normatywnym sądownictwa konstytucyjnego w Polsce 3.1. Trybunał Konstytucyjny w projektach ustawy zasadniczej ogłoszonych w latach 1989 1991 3.2. Trybunał Konstytucyjny w projektach ustawy zasadniczej zgłoszonych w latach 1993 1994 3.3. Spór o kompetencje Trybunału Konstytucyjnego podczas prac nad Konstytucją RP z 1997 r. 3.4. Prace nad nową ustawą o Trybunale Konstytucyjnym 4. Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego w świetle nowej Konstytucji RP i ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. 4.1. Powoływanie sędziów i wygaśnięcie ich mandatów (model normatywny) 4.2. Powoływanie sędziów w latach 1997 2009 4.3. Kontrola konstytucyjności prawa 4.4. Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego w innych sprawach 4.5. Zmiany w przepisach regulujących funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego w latach 1998 2007 5. Propozycje zmian konstytucyjnych kompetencji Trybunału Konstytucyjnego Rozdział 5 Wpływ orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na funkcjonowanie systemu politycznego w Polsce w latach 1989 1997 1. Sejmowa kontrola orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego 2. Konflikty między aktorami politycznymi w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego 2.1. Trybunał Konstytucyjny a spory między prezydentem i parlamentem 2.2. Rola Trybunału Konstytucyjnego w rozstrzyganiu sporów kompetencyjnych między Sejmem a Senatem 2.3. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące systemu wyborczego 2.4. Trybunał Konstytucyjny a inicjowanie procesu odpowiedzialności konstytucyjnej
3. Trybunał Konstytucyjny wobec konfliktów światopoglądowych w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych 3.1. Nauczanie religii w szkołach 3.2. Aborcja 3.3. Wartości chrześcijańskie w radiu i telewizji 3.4. Problem ratyfikacji konkordatu 3.5. Orzeczenia dotyczące lustracji 3.6. Trybunał Konstytucyjny jako arbiter w sporach światopoglądowych i historycznych 4. Rola Trybunału Konstytucyjnego w procesie transformacji polskiego systemu politycznego Rozdział 6 Trybunał Konstytucyjny w polskim systemie politycznym po uchwaleniu Konstytucji z 1997 r. 1. Trybunał Konstytucyjny wobec konfliktów między prezydentem a większością parlamentarną 2. Inicjowanie postępowania w sprawie kontroli konstytucyjności prawa jako forma działania politycznej opozycji 3. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w innych sprawach 4. Trybunał Konstytucyjny jako twórca reguł politycznych i prawnych 4.1. Formalne treści zasady państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego 4.2. Materialne treści zasady państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego 4.3. Prawne i polityczne konsekwencje aktywizmu Trybunału Konstytucyjnego 5. Strategie adaptacyjne aktorów politycznych wobec orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego 6. Rola Trybunału Konstytucyjnego w procesie konsolidacji polskiego systemu politycznego Zakończenie Wykaz źródeł Wykaz skrótów Spis tabel i rysunków
Summary Indeks osób