Polskie referendum akcesyjne

Transkrypt

1 Mariusz Jabłoński Polskie referendum akcesyjne Wrocław 2007 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego

2 Spis treści Słowo wstępne ' 9 Rozdział I. Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej 1. Elementy konstrukcji referendum Referendum w praktyce kształtowania się ustrojowych koncepcji i procedur sprawowania władzy w państwie Obywatelskie prawo do zarządzenia referendum Referendum jako forma głosowania powszechnego Prawo do udziału w referendum Przedmiot głosowania referendalnego Skutek głosowania referendalnego Referendum we współczesnym systemie demokracji przedstawicielskiej 34 Rozdział II. Rola i znaczenie referendum w procesie integracji europejskiej 1. Wykorzystanie głosowania powszechnego w zakresie decydowania o przynależności terytorialnej, suwerenności narodowej i samostanowieniu Referendum jako procedura wyrażania zgody na przystąpienie do Unii Europejskiej (Wspólnot Europejskich) Wykorzystanie instytucji referendum w procesach przystępowania państw do Wspólnot i Unii Europejskiej oraz akceptowania ustaleń integracyjnych w latach Irlandia 56 Austria 57 Dania 59 Francja 62 Finlandia 64 Szwecja 65 Włochy 66 Wielka Brytania 66 Wnioski Wykorzystanie referendum w procesie przystępowania państw ubiegających się o członkostwo w Unii Europejskiej w roku Malta 72 Słowenia 73 Węgry 74 Słowacja 76 Litwa 78

3 6 Spis treści Czechy 79 Estonia 81 Łotwa 82 Wnioski 83 Rozdział III. Konstytucyjna konstrukcja referendum ogólnokrajowego w III Rzeczypospolitej Polskiej 1. Praktyka odwoływania się do instytucji referendum w Polsce w latach Zagadnienie wzajemnego stosunku przedstawicielskiej i bezpośredniej formy sprawowania władzy w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r Uniwersalny charakter zasady zwierzchnictwa Narodu Obywatelstwo polskie i jego znaczenie dla realizacji atrybutów władzy zwierzchniej Konstytucyjna konkretyzacja procedur sprawowania władzy zwierzchniej Konstytucyjna klasyfikacja referendum Podział ze względu na kryterium terytorialnego zasięgu Podział ze względu na obowiązek lub możliwość przeprowadzenia referendum Podział referendum ogólnokrajowego ze względu na przedmiot głosowania Referendum konstytucyjne (zatwierdzające) Zagadnienie referendum przedkonstytucyjnego Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa Klasyfikacja referendów ze względu na charakter skutków Wiążący charakter referendum ogólnokrajowego Zagadnienie referendum konsultacyjnego Sądowa kontrola postępowania referendalnego 132 Rozdział IV. Referendum a kwestia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej - 1. Zagadnienie członkostwa Polski w Unii Europejskiej w trakcie prac nad Konstytucją RP z 2 kwietnia 1997 r Projekty konstytucyjne z lat a sprawa przystąpienia Polski do Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej Prace nad określeniem konstytucyjnej procedury akcesyjnej w latach Prace nad treścią przepisu określającego miejsce prawa stanowionego przez organizację międzynarodową, której członkiem jest Rzeczpospolita Polska Charakter i specyfika konstytucyjnego aktu akcesyjnego" ( opcji integracyjnej" Konstytucji RP) Problem kompletności konstytucyjnego aktu akcesyjnego" oraz ewentualnej kolizji postanowień Konstytucji RP z ustawodawstwem UE i zasadami prawa wspólnotowego ^Kompletność konstytucyjnej podstawy akcesyjnej Problem określenia wzajemnych relacji źródeł prawa wewnętrznego i wspólnotowego Rola i znaczenie przedakcesyjnego orzecznictwa konstytucyjnego w procesie określania konstytucyjnych podstaw odnoszących się do krajowej procedury przystąpienia RP do Wspólnot i Unii Europejskiej Referendum akcesyjne czy konkretyzacja przedmiotu referendum w sprawie o szczególnym znaczeniu dla państwa - problem odrębności procedury referendalnej z art. 90 Konstytucji RP 171

4 Spis treści 7 RozdziałV. Specyfika referendalnej procedury akcesyjnej - rozwiązania ustawowe 1. Przesłanki determinujące uchwalenie nowej ustawy o referendum ogólnokrajowym Zasady ogólne regulacji ustawowej Organy do spraw referendum Ustalenie wyników głosowania oraz wyniku i ważności referendum Nowatorskie rozwiązania regulacji ustawowej Kwestia dwudniowego głosowania i podania do publicznej wiadomości frekwencji z pierwszego dnia głosowania Wyeliminowanie ograniczeń temporalnych Prawna regulacja kampanii referendalnej Zasady ogólne Konstrukcja prawna tzw. podmiotów uprawnionych Zróżnicowanie intensywności kampanii referendalnej ze względu na przedmiot głosowania Inne formy prowadzenia kampanii referendalnej Finansowanie referendum z budżetu państwa Ustawowe rozstrzygnięcie podstawowych sporów konstytucyjnych dotyczących procedury referendalnego trybu wyrażania zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej Materialne i formalne przesłanki określające zasady postępowania w sprawie podjęcia uchwały o wyborze trybu wyrażania zgody Charakter uchwały w sprawie wyboru referendalnego trybu wyrażania zgody Charakter i treść pytania referendalnego Problem uzyskania rozstrzygnięcia w referendum i możliwości następczego zastosowania alternatywnego (ustawowego) trybu w razie niespełnienia konstytucyjnego wymogu frekwencji Kwestia kompletności ustawowej procedury referendum akcesyjnego Prawny charakter zgody wyrażonej w głosowaniu referendalnym Możliwość badania konstytucyjności umowy międzynarodowej po wyrażeniu zgody w referendum, a przed ratyfikacją przez Prezydenta 229 Rozdział VI. Przebieg i wynik referendum z 8 czerwca 2003 r. 1. Inicjatywy referendalne w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej przed zakończeniem procesu negocjacyjnego Traktat akcesyjny Uchwały w sprawie wyboru referendalnego trybu wyrażania zgody i w sprawie zarządzenia referendum ogólnokrajowego Kampania referendalna -i Wyniki referendum akcesyjnego i przesłanki wyrażenia zgody w głosowaniu ogólnokrajowym z 7-8 czerwca 2003-r. 272 Rozdział VII. Konstytucyjnoprawne skutki wyrażenia zgody w trybie referendum 1. Wynik referendum jako podstawa działań państwa polskiego w sferze przygotowania się do członkostwa w Unii Europejskiej Ustawowe określenie zasad współpracy między Radą Ministrów a Sejmem i Senatem Problem europejskiego nakazu aresztowania ' Wybory do Parlamentu Europejskiego i kwestia umocowania obywateli Unii do udziału w wyborach samorządowych na terytorium RP 286

5 8 Spis treści 2. Ratyfikacja Traktatu akcesyjnego Wynik referendum akcesyjnego a orzeczenie o konstytucyjności Traktatu akcesyjnego Rozstrzygnięcie o właściwości Trybunału Konstytucyjnego w zakresie badania konstytucyjności Traktatu akcesyjnego Rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczących adresata przeniesienia kompetencji" Określenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego przekazania kompetencji" Określenie wzajemnych relacji źródeł prawa wewnętrznego i wspólnotowego oraz poszukiwanie źródeł pokrycia" deficytu konstytucyjnej regulacji w zakresie określenia zasad współpracy Rzeczypospolitej Polskiej w ramach Unii Europejskiej Orzeczenie w sprawie konstytucyjności Traktatu akcesyjnego a kwestia procedury referendalnej i jej skutków 305 Rozdział VIII. Potencjalne wykorzystanie referendum w kolejnych etapach integracyjnych - wnioski de legę ferenda > 1. Referendum a akceptacja przyszłych etapów integracji europejskiej Wprowadzenie euro jako przedmiot referendum ogólnokrajowego Referendum a kwestia przyjęcia Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy Referendum a ewentualność wystąpienia Polski z Unii Europejskiej Odrzucenie w referendum nowelizacji konstytucji, przyjętej w konsekwencji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego sprzeczność ustawy implementującej z ustawą zasadniczą 323 Zakończenie 325 Bibliografia. 333 Inne ważniejsze źródła 353