SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XV XIX Rozdział I. Źródła prawa Źródła prawa zagadnienia podstawowe... 1 I. Pojęcie źródeł prawa... 1 II. Zasada hierarchicznej budowy systemu źródeł prawa... 2 III. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Konstytucja RP zagadnienia podstawowe... 3 I. Uwagi ogólne... 3 II. Charakter preambuły Zasada nadrzędności Konstytucji RP Zasada bezpośredniego stosowania Konstytucji RP... 5 I. Uwagi ogólne... 5 II. Trzy formy bezpośredniego stosowania Konstytucji RP... 6 III. Wyłączenie bezpośredniego stosowania. Odesłania do-ustawowe... 7 IV. Granice prokonstytucyjnej wykładni Zmiana Konstytucji... 9 I. Uwagi ogólne o szczególnej formie Konstytucji RP... 9 II. Klauzule wieczyste... 9 III. Procedura zmiany Konstytucji RP... 9 IV. Możliwość kontroli ustawy o zmianie Konstytucji RP przez TK Prawo Unii Europejskiej I. Zasada nadrzędności Konstytucji w świetle prawa unijnego II. Źródła prawa unijnego III. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zasady nadrzędności Konstytucji RP Ustawa I. Uwagi ogólne II. Zasada wyłączności ustawowej III. Miejsce ustawy w hierarchii źródeł prawa Umowy międzynarodowe I. Zasada przestrzegania prawa międzynarodowego (art. 9 Konstytucji RP).. 17

2 VI Spis treści II. Podział umów międzynarodowych III. Ratyfikowane umowy międzynarodowe IV. Ratyfikowane umowy międzynarodowe przekazujące kompetencje (tzw. wielka ratyfikacja). Granice przekazania kompetencji V. Procedura przekazania kompetencji Rozporządzenie I. Uwagi ogólne II. Delegacja ustawowa do wydania rozporządzenia Akty prawa miejscowego Zarządzenia i uchwały I. Uwagi ogólne II. Porównanie rozporządzenia i zarządzenia (aktów prawa wewnętrznego) III. Uchwały Publikacja aktów prawnych I. Uwagi ogólne II. Dzienniki urzędowe III. Prostowanie błędów Rozdział II. Zasady ustrojowe Rzeczpospolita Polska jako dobro wspólne I. Uwagi ogólne II. Treść zasady oraz pojęcie dobra wspólnego III. Artykuł 1 Konstytucji RP jako wzorzec kontroli prawa w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym Zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP) I. Uwagi ogólne II. Zasada państwa demokratycznego (zasada demokratyzmu) III. Zasada państwa prawnego i wywodzone z niej zasady szczegółowe IV. Zasada sprawiedliwości społecznej Zasada państwa jednolitego i zasada decentralizacji władzy państwowej I. Uwagi ogólne II. Państwo unitarne a państwo federalne III. Zasada państwa jednolitego a zasada decentralizacji władzy Zasada suwerenności Narodu I. Uwagi ogólne II. Proces ewolucji zasady zwierzchnictwa narodu na tle poprzednio obowiązujących konstytucji III. Formy sprawowania zwierzchnictwa przez Naród IV. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zasada legalizmu I. Uwagi ogólne II. Gwarancje praworządności III. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego... 46

3 Spis treści VII 18. Zasada trójpodziału władzy I. Koncepcja trójpodziału władzy II. Trójpodział władzy w Rzeczypospolitej Polskiej Społeczna gospodarka rynkowa i wolność działalności gospodarczej I. Uwagi ogólne II. Społeczna gospodarka rynkowa jako zasada ustrojowa III. Wolność działalności gospodarczej jako konstytucyjne prawo podmiotowe Relacje państwo kościoły i inne związki wyznaniowe I. Zasady określające relację państwo kościoły i inne związki wyznaniowe Zasada bezstronności światopoglądowej władz publicznych Zasada poszanowania autonomii i wzajemnej niezależności państwa oraz kościołów i innych związków wyznaniowych Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych II. Procedura rejestracji związków wyznaniowych III. Problem definicji pojęcia kościoły i inne związki wyznaniowe Rozdział III. Prawa i wolności Zagadnienia podstawowe dotyczące praw i wolności I. Uwagi ogólne II. Typologia praw człowieka III. Systematyka praw i wolności w Konstytucji RP IV. Horyzontalne działanie praw i wolności jednostki Ograniczenia praw i wolności konstytucyjnych I. Uwagi ogólne II. Zasada wyłączności ustawy przy ograniczaniu praw i wolności konstytucyjnych III. Zakaz naruszania istoty praw i wolności konstytucyjnych IV. Wartości, ochrona których uzasadnia ograniczenie praw i wolności konstytucyjnych V. Zasada proporcjonalności VI. Zasady korzystania z praw i wolności konstytucyjnych przez cudzoziemców Ochrona godności człowieka I. Zarys historyczny II. Godność osobowa a osobowościowa III. Normatywna definicja godności IV. Relacja art. 30 z innymi artykułami dotyczącymi konstytucyjnych praw i wolności V. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zasada równości I. Uwagi ogólne II. Ograniczenie zasady równości... 70

4 VIII Spis treści III. Zakaz dyskryminacji IV. Równość jako prawo podmiotowe? Prawo do prawnej ochrony życia I. Uwagi ogólne II. Zakres podmiotowy III. Orzecznictwo Konstytucyjne podstawy odpowiedzialności karnej, warunki ograniczenia/pozbawienia wolności, prawo do obrony, domniemanie niewinności I. Wolność i nietykalność osobista II. Nullum crimen sine lege, prawo do obrony, domniemanie niewinności III. Ekstradycja obywatela polskiego Prawo do sądu I. Uwagi ogólne II. Adresaci i zakres przedmiotowy (pojęcie sprawy) III. Elementy składowe prawa do sądu wyróżniane przez Trybunał Konstytucyjny IV. Zasada jawności postępowania i nakaz rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki V. Zasada dwuinstancyjności postępowania VI. Ograniczanie prawa do sądu Prawo do prywatności I. Uwagi ogólne II. Życie prywatne III. Prawo do samostanowienia (autonomii) IV. Elementy prawa do prywatności wyrażone w innych przepisach Konstytucji RP Wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się Nienaruszalność mieszkania Autonomia informacyjna Wolność sumienia i wyznania I. Uwagi ogólne II. Wolność religii III. Wolność sumienia IV. Aspekt pozytywny i negatywny wolności sumienia i religii V. Nauczanie religii w szkole (art. 53 ust. 4 Konstytucji RP) w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego Wolność wypowiedzi i środków przekazu. Prawo prasowe I. Wolność wypowiedzi II. Wolność środków przekazu III. Prawo prasowe Rozwinięcie konstytucyjnej regulacji wolności wypowiedzi System rejestracji prasy Wolność zgromadzeń I. Uwagi ogólne... 94

5 Spis treści IX II. Regulacja ustawowa Rozstrzyganie o pierwszeństwie wyboru miejsca i czasu zgromadzenia Odbywanie i rozwiązywanie zgromadzeń Postępowanie uproszczone w sprawach zgromadzeń Zgromadzenia spontaniczne Zgromadzenia organizowane cyklicznie III. Wolność zgromadzeń w orzecznictwie TK Wolność zrzeszania się. Stowarzyszenia i partie polityczne I. Wolność zrzeszania się II. Wolność tworzenia i działania partii politycznych III. Ustawa o partiach politycznych Uwagi ogólne Ewidencja partii politycznych Finansowanie partii politycznych IV. Prawo o stowarzyszeniach Prawo dostępu do informacji publicznej I. Uwagi ogólne II. Podmioty zobowiązane do udostępnienia informacji III. Formy realizacji prawa dostępu do informacji publicznej IV. Ograniczanie prawa dostępu do informacji publicznej Prawo petycji I. Uwagi ogólne II. Petycja, wniosek, skarga Ochrona prawa własności i innych praw majątkowych I. Uwagi ogólne II. Ochrona własności w orzecznictwie TK Państwo opiekuńcze I. Uwagi ogólne dotyczące wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych II. Najważniejsze wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne Wolność pracy (art. 65 Konstytucji RP) Prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 Konstytucji RP) Prawo do ochrony zdrowia (art. 68 Konstytucji RP) Prawo do nauki I. Uwagi ogólne II. Szczegółowa charakterystyka unormowania Konstytucyjne regulacje prawno-rodzinne I. Uwagi ogólne II. Małżeństwo III. Szczególne obowiązki państwa wobec rodziny IV. Macierzyństwo V. Rodzicielstwo VI. Dziecko

6 X Spis treści 39. Odszkodowanie za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej I. Uwagi ogólne II. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej organów władzy publicznej na gruncie art. 77 ust. 1 Konstytucji RP III. Problematyka odpowiedzialności odszkodowawczej za bezprawie legislacyjne Skarga konstytucyjna I. Uwagi ogólne II. Zakres podmiotowy III. Zakres przedmiotowy IV. Wzorzec kontroli V. Warunki dopuszczalności skargi konstytucyjnej Obowiązki jednostki wynikające z przepisów Konstytucji RP Rozdział IV. Udział obywateli w sprawowaniu władzy publicznej Prawo wyborcze I. Systemy wyborcze II. Przymiotniki wyborcze III. Alternatywne metody głosowania IV. Komitety wyborcze V. Wybrane gwarancje przestrzegania zasad fair play w prawie wyborczym VI. Organy wyborcze VII. Stwierdzanie ważności wyborów i protesty wyborcze VIII. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Referendum I. Uwagi ogólne II. Rodzaje referendum Rodzaje referendum ogólnokrajowego III. Wniosek obywatelski o poddanie określonej sprawy pod referendum (art. 63 ReferU) Obywatelska inicjatywa ustawodawcza I. Uwagi ogólne II. Procedura Rozdział V. Sejm i Senat Zagadnienia podstawowe Zasady funkcjonowania parlamentu I. Zasada dwuizbowości II. Zasada kadencyjności III. Zasada autonomii regulaminowej IV. Zasada dyskontynuacji prac parlamentu V. Zasada permanencji VI. Zasada jawności

7 Spis treści XI 47. Status prawny posła i senatora I. Mandat parlamentarny II. Immunitet parlamentarny III. Inne (poza immunitetem) gwarancje prawidłowego wykonywania mandatu Zasada incompatibilitas (niepołączalności) Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego oraz nabywania tego majątku (art. 107 ust. 1 Konstytucji RP) Uposażenie i dieta Uprawnienia pracownicze IV. Uprawnienia parlamentarzystów V. Obowiązki parlamentarzystów VI. Odpowiedzialność regulaminowa posłów VII. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego Organizacja wewnętrzna i porządek prac Sejmu I. Organizacja wewnętrzna II. Przebieg pierwszego posiedzenia Sejmu III. Posiedzenia Sejmu IV. Tryb uchwałodawczy Proces legislacyjny I. Uwagi ogólne o funkcji ustawodawczej parlamentu II. Inicjatywa ustawodawcza III. Trzy czytania projektu ustawy w Sejmie IV. Procedura ustawodawcza w Senacie V. Udział Sejmu w procesie legislacyjnym po zakończeniu senackiego etapu prac nad ustawą VI. Etap prezydencki VII. Modyfikacje trybu ustawodawczego Funkcja kontrolna parlamentu I. Uwagi ogólne II. Środki kontroli przysługujące posłom, kierowane do członków RM III. Środki kontroli przysługujące komisjom sejmowym IV. Sejmowa komisja śledcza Funkcja kreacyjna parlamentu I. Uwagi ogólne II. Najważniejsze kompetencje kreacyjne Sejmu i Senatu III. Procedura wyboru (powołania) Zgromadzenie Narodowe I. Uwagi ogólne II. Funkcje Zgromadzenia Narodowego

8 XII Spis treści Rozdział VI. Władza wykonawcza Prezydent RP I. Funkcje Prezydenta RP II. Uwagi ogólne dotyczące kompetencji Prezydenta RP III. Kompetencje prawodawcze Prezydenta RP IV. Prezydent RP a Rada Ministrów V. Prezydent RP a parlament VI. Prezydent RP a władza sądownicza VII. Prezydent a niezależne od rządu organy regulujące VIII. Kompetencje Prezydenta RP w stanach nadzwyczajnych IX. Pozostałe kompetencje Prezydenta stanowiące jego prerogatywę Rada Ministrów I. Uwagi ogólne II. Powoływanie Rady Ministrów III. Dokonywanie zmian w składzie Rady Ministrów IV. Skład Rady Ministrów V. Organy wewnętrzne Rady Ministrów VI. Kompetencje Rady Ministrów VII. Odpowiedzialność Rady Ministrów Rozdział VII. Władza sądownicza Relacja między władzą sądowniczą a pozostałymi władzami I. Wpływ innych władz na judykaturę II. Pojęcie wymiaru sprawiedliwości Struktura sądownictwa I. Uwagi ogólne II. Sąd Najwyższy Wewnętrzna organizacja Sądu Najwyższego Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Kompetencje Sądu Najwyższego Spór między Sądem Najwyższym a Trybunałem Konstytucyjnym Niezależność sądów i niezawisłość sędziów I. Niezależność władzy sądowniczej II. Immunitet sędziowski Krajowa Rada Sądownictwa Trybunał Konstytucyjny I. Uwagi ogólne II. Modele sądowej kontroli konstytucyjności prawa III. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego IV. Organy Trybunału Konstytucyjnego Prezes Trybunału Konstytucyjnego Zgromadzenie Ogólne V. Hierarchiczna kontrola norm VI. Kontrola prewencyjna (uprzednia)

9 Spis treści XIII VII. Kontrola represyjna (następcza) Przedmiot kontroli Wzorce kontroli Inicjatywa kontroli VIII. Funkcje TK IX. Procedura orzekania przez TK X. Orzeczenia TK i ich skutki XI. Orzeczenia TK dotyczące ustaw regulujących organizację oraz tryb postępowania przed Trybunałem Trybunał Stanu I. Uwagi ogólne II. Odpowiedzialność konstytucyjna a polityczna III. Członkowie Trybunału Stanu IV. Delikt konstytucyjny V. Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu VI. Zakres czasowy odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu VII. Postępowanie w sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej VIII. Katalog kar Rozdział VIII. Pozostałe konstytucyjne organy państwowe Rzecznik Praw Obywatelskich I. Uwagi ogólne II. Powołanie, kadencja i odwołanie III. Pozycja IV. Kto może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich o pomoc V. Zainicjowanie sprawy przed Rzecznikiem Praw Obywatelskich VI. Czynności podejmowane przez RPO VII. Biuro Najwyższa Izba Kontroli I. Uwagi ogólne II. Organy NIK III. Inicjowanie kontroli Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji I. Uwagi ogólne II. Skład KRRiT III. Kompetencje KRRiT Narodowy Bank Polski I. Uwagi ogólne II. Niezależność Narodowego Banku Polskiego III. Funkcje i kompetencje Narodowego Banku Polskiego IV. Organy Narodowego Banku Polskiego

10 XIV Spis treści Rozdział IX. Stany nadzwyczajne Stan wojenny, stan wyjątkowy i stan klęski żywiołowej I. Uwagi ogólne II. Ograniczanie wolności i praw człowieka i obywatela III. Przesłanki i tryb wprowadzenia stanu wojennego IV. Przesłanki i tryb wprowadzenia stanu wyjątkowego V. Przesłanki i tryb wprowadzenia stanu klęski żywiołowej Indeks rzeczowy