Otoczenie społeczne i jego wpływ na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa na przykładzie organizacji non-profit udzielającej pomocy humanitarnej Social environment and its influence on economic health of the non-profit organization granting humanitarian aid A. Kowalska Wroclaw University of Economics Streszczenie: Celem niniejszej pracy jest ukazanie otoczenia społecznego i jego wpływu na wyniki ekonomiczne. Do analizy wzięto instytucję należącą do sektora non-profit. Narzędziem stosowanym w analizie jest model stabilności finansowej J. Zietlowa, opisany w pracy A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Wskaźniki pozwalają ocenić wpływ poszczególnych czynników na kondycję finansową przedsiębiorstwa w określonym okresie. Ujawniają stabilność funkcjonowania przedsiębiorstwa i pozwalają ocenić wypłacalność, płynność i elastyczność finansową. W pracy obliczone zostały wskaźniki dla wybranego okresu, jakim są lata 2007-2012. Słowa kluczowe: indeks kondycji finansowej, model Zietlowa, stabilność finansowa, analiza finansowa Abstarct: The aim of this work is to show the social environment and its impact on economic performance. The analysis is based on the institution belonging to the non-profit sector. As the tool for assessing the condition of the non-profit organization we applied model of financial stability developed by J. Zietlow, described in the work A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Indicators allow us to evaluate the impact of various factors on the company's financial condition at a specific period. They reveal the stability of
the enterprise and allow to assess solvency, liquidity and financial flexibility. The work indices were calculated for the selected period, which is 2007-2012. Key words: index of financial condition, Zietlow s model, financial stability, financial analysis JEL: L31, L39, C52, D57 Recenzent 1: J. Sokołowska http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_otoczenie_spo_eczne_i_jego_wp_yw _na_wyniki_ekonomiczne_przedsi_biorstwa_na_przyk_adzie_organizacji_non_profit_udziela j_cej_pomocy_humanitarnej/888384 Recenzent 2: A. Zarzycka http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_otoczenie_spo_eczne_i_jego_wp_yw _na_wyniki_ekonomiczne_przedsi_biorstwa_na_przyk_adzie_organizacji_non_profit_udziela j_cej_pomocy_humanitarnej/888512 Wstęp Przeprowadzona w poniższej pracy analiza finansowa bazuje na opracowaniu J. Zietlowa pod tytułem A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Badanie kondycji finansowej wybranego przedsiębiorstwa przy zastosowaniu wskazanych wskaźników służy określeniu jego wypłacalności, płynności i elastyczności finansowej. Wskaźniki bazują na danych z najważniejszych obszarów działalności, pogrupowane są na kategorie: ogólna, najbliższej perspektywy, krótkoterminowa, średnioterminowa. Analizowaną instytucją jest organizacja non-profit od kilku lat działająca na polskim rynku, udzielająca pomocy humanitarnej potrzebującym. Charakteryzuje się ona dużym rozmiarem działalności, a do obliczenia wskaźnika oceny sytuacji finansowej posłużono się rzeczywistymi danymi finansowymi organizacji z lat 2007-2012.
Celem pracy jest określenie zmieniającej się na przestrzeni kilku lat sytuacji finansowej. Co więcej mierniki opracowane przez Zietlowa pozwalają na efektywniejsze planowanie strategiczne, poprawę sytuacji rynkowej, a także wprowadzenie zmian w instytucji, mające na celu wzrost wartości oraz pozyskania większej ilości środków, które mogą być przeznaczone na potrzebujących. Kategorie ogóle (ramy czasowe od 0 do 36 miesięcy) 1. Logarytm naturalny wieku (Natural Logarithm of Age 1 ) 2. Logarytm naturalny rozmiaru (Natural Logarithm of Size) 3. Wskaźnik niestabilności aktywów 2 (Asset Instability Index) Pierwsza grupa mierników służy ocenie stabilności finansowej oraz elastyczności organizacji działającej w badanym sektorze. Pierwsze z dwóch wskaźników powinny wykazywać tendencję rosnącą, natomiast ostatni z nich malejącą. Tabela 1. Kategorie ogólne General 1. 2,56 2,64 2,71 2,77 2,83 2,89 2. 16,95 16,84 16,73 17,13 17,03 16,95 3. 41,59 68,23 54,15 45,73 46,74 35,45 Financial Sustainability (s. 49); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw Logarytm naturalny wraz ze wzrostem długości funkcjonowania organizacji non-profit na rynku wzrasta. Powoduje to, że praca organizacji jest coraz bardziej powszechna, jej pomoc może trafiać do większego grona potrzebujących, ponieważ ze względu na zaufanie i widoczne efekty pomocy, ludzie coraz częściej wspierają jej działalność. 1 LONGMAN Business English Dictionary, Pearson Longman, UK 2007, ISBN 978-1-4058-51381 2 Jajuga Krzysztof, Jajuga Teresa, Inwestycje, PWN, Warszawa 2006, ISBN 978-83-01-14957-4
Podobnie jak logarytm naturalny, logarytm naturalny rozmiaru także jest miarą, która pokazuje czy działalność instytucji jest coraz bardziej stabilna oraz czy wraz z upływem czasu wzrasta jej finansowa elastyczność. Wielkość danego wskaźnika jest na zbliżonym poziomie, jednak między latami raz wzrasta, a następnie spada. Związane to może być z osłabieniem w latach kryzysu. Wskaźnik niestabilności aktywów najwyższą wartość osiągnął w latach 2008-2009. W ostatnim roku wziętym do analizy jego wartość spadła, co oznacza, że jest to sytuacja korzystna. Podwskaźnik ogólny (General Subscore) Podwskaźnik ogólny obliczony poprzez przemnożenie odpowiednich wag z danymi trzema wskaźnikami może osiągać wartość maksymalną równą 10. Tabela 2. Podwskaźnik ogólny General Subscore 8,80 8,85 8,90 9,12 9,16 9,21 Financial Sustainability (s. 49); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw Analizowana organizacja non-profit odnotowała w badanym okresie 2007-2012 wzrost kondycji finansowej i stabilności aktywów. Wartość wskaźnika jest coraz bliższa 10, co oznacza, że przedsiębiorstwo to jest duże i dojrzałe, a jego aktywa coraz bardziej stateczne. Kategorie najbliższej perspektywy (ramy czasowe od 0 do 3 miesięcy) 4. Współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej (Cash Reserve Sufficiency Ratio) 5. Zmodyfikowany wskaźnik gotówki (Modified Cash Ratio) 6. Docelowa płynność Lambda (Target Liquidity Lambda) 7. Skorygowany wskaźnik płynności (Current Liquidity Index)
Cztery powyższe wskaźniki badają płynność 3 finansową w przedsiębiorstwie i pożądane jest, aby wraz z upływem czasu ich wartość wzrastała. Tabela 3. Kategorie najbliższej perspektywy Immediate-term 4. 1,01 1,45 1,2 0,95 1,09 1,09 5. 0,24 0,44 0,35 0,25 0,36 0,24 6. N/A N/A N/A N/A N/A N/A 7. N/A N/A N/A N/A N/A N/A Financial Sustainability (s. 20,50,51); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw Współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej pokazuje czy przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć wydatki pieniężne posiadaną gotówką. Sytuacja w przedsiębiorstwie jest dobra, gdy wskaźnik osiąga wartości powyżej 1.0. Jedynie w roku 2010 wartość ta jest zbyt niska i wynosi 0,95. Oznacza to, że wybrana organizacja non-profit jest zdolna do regulowania bieżących zobowiązań. Kolejnym z mierników jest wskaźnik zmodyfikowanej gotówki 4 określający wypłacalność przedsiębiorstwa. Jego wartość w badanym okresie wykazuje się całkiem dużą zmiennością, jednak to, że ma wartość dodatnią, świadczy, że instytucja jest wypłacalna 5. Docelowa płynność Lambda 6 powala na określenie tego, czy badany podmiot terminowo reguluje zobowiązania krótkoterminowe. Im większa jest wartość tego wskaźnika, tym więcej środków na uregulowanie zobowiązań 7. 3 Pluty Wiesław (pod red.), Finanse małych i średnich przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2004, ISBN 83-208- 1511-8 4 Kremczeńska-Gigol Katarzyna, Pajewska Kwaśny Renata, Faktoring Przewodnik dla przedsiębiorcy, Dziennik Gazeta Prawna, Warszawa 2011, ISBN 978-83-63360-50-4 5 Gos Waldemar, Hońko Stanisław, Szczypa Piotr, ABC Sprawozdań finansowych jak je czytać, interpretować i analizować, CeDeWu, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7556-147-0 6 Gos Waldemar, Kapitał oraz finansowanie działalności gospodarczej, Difin, Warszawa 2012, ISBN 978-83- 7641-657-1 7 Wawrzynek Jerzy, Metody opisu i wnioskowania statystycznego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2007, ISBN 978-83-7011-859-4
Skorygowany wskaźnik płynności pozwala określić stosunek pomiędzy aktywami obrotowymi, a zobowiązaniami. Sytuacja jest dobra, w momencie gdy jego wartość wzrasta. Z powodu brak potrzebnych danych do obliczenia wskaźników docelowej płynności Lambda oraz skorygowanego wskaźnika płynności ich wartość została pominięta. Podwskaźnik najbliższej perspektywy (Immediate Term Subscore) Wielkość podwskaźnika najbliższej perspektywy określają cztery powyższe wskaźniki płynności oraz przypisane im odpowiednio wagi. Podwskaźnik ten prezentuje kondycję finansową przedsiębiorstwa w odniesieniu do przepływów pieniężnych. Tabela 4. Podwskaźnik najbliższej perspektywy Immediate-Term Subscore 4,21 7,36 5,93 4,34 5,90 4,38 Financial Sustainability (s. 31,51); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw Podobnie jak w podwskaźniku ogólnym maksymalna wartość podwskaźnika najbliższej perspektywy może wynosić 10. W przypadku wybranej organizacji non-profit wielkość ta jest na całkiem wysokim poziomie. Najwyższą wartością było 7,36 osiągnięte w 2008 roku. Kategorie krótkoterminowe (ramy czasowe od 3 do 12 miesięcy) 8. Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej (Operating Cash Flow Ratio) 9. Wskaźnik aktywów (Asset Ratio) 10. Administracyjny współczynnik wydatków (Administrative Expense Ratio) Tabela 5. Kategorie krótkoterminowe Short-term 8. N/A N/A N/A N/A N/A N/A 9. 0,64 0,74 0,65 0,67 0,69 0,73 10. 0,09 0,15 0,15 0,11 0,15 0,13
Financial Sustainability (s. 22,52); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw Pierwszym ze wskaźników z kategorii krótkoterminowej jest wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej obrazujący zdolność przedsiębiorstwa do zobowiązań krótkoterminowych. Podobnie jak dwa poprzednie mierniki także w przypadku badanego przedsiębiorstwa nie może być wyznaczony. Wskaźnik aktywów mówi o tym, jaki procent aktywów stanowią aktywa bieżące. W organizacji non-profit wartość ta waha się między 0,64-0,74. Jak widać, nie jest to duża różnica. Wysoka wartość tego wskaźnika świadczy o tym, że przedsiębiorstwo jest w dobrej sytuacji finansowej. Administracyjny współczynnik wydatków 8 powala ocenić jak duży udział w kosztach mają koszty administracyjne. Pozwala ocenić czy istnieje możliwość, aby zmniejszyć wartość kosztów administracyjnych. Tendencja malejąca zwiększa efektywność przedsiębiorstwa. W organizacji non-profit stosunek ten nie przekracza 15%. Podwskaźnik krótkoterminowy (Short-Term Subscore) Na wartość podwskaźnika krótkoterminowego wpływają wielkości trzech wskaźników oraz przypisane im wagi. Im wyższe wartości wskaźnika tym lepsza krótkoterminowa sytuacja finansowa organizacji. Tabela 6. Podwskaźnik krótkoterminowy Short-Term Subscore 4,95 6,10 5,54 5,30 5,85 5,91 Financial Sustainability (s. 52); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw 8 Gierusz Barbara, Podręcznik do samodzielnej nauki księgowania, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk, 2009, ISBN: 978-83-7426-611-6
Podwskaźnik krótkoterminowy w organizacji non-profit pozwala ocenić płynność w ujęciu krótkoterminowym. Największą wartość wskaźnik ten osiągnął w 2008 roku, a od roku 2010 jego wartość wzrasta i bardzo prawdopodobne jest, że ponownie osiągnie poziom z roku 2008. Kategorie średnioterminowe (ramy czasowe od 12 do 36 miesięcy) 11. Zmiana aktywów netto (Net Surplus) 12. Wskaźnik wniesionego wkładu (Contribution Ratio) 13. Współczynnik samofinansowania (Self-Financing Ratio) 14. Wskaźnik zadłużenia finansowego (Financial Debt Ratio) 15. Wskaźnik koszów pozyskiwania funduszy (Fundraising Cost Ratio) Tabela 7. Kategorie średnioterminowe Medium-term 11. 0,83 1,57 0,87 0,98 1,12 0,8 12. 0,73 0,79 0,55 0,69 0,76 0,68 13. N/A N/A N/A N/A N/A N/A 14. 0,00 0,00 0,00 0,03 0,00 0,04 15. 0,75 0,54 0,58 0,64 0,62 0,71 Financial Sustainability (s. 52,53); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw Wskaźnik zmiany aktywów netto 9 pokazuje jak w stosunku do wielkości aktywów wyglądały aktywa pomniejszone o zobowiązania. W przypadku wzrostu wartości występuje nadwyżka, w innym razie deficyt. Przedsiębiorstwu nie udało się utrzymać tendencji wzrostowej. Wskaźnik wniesionego wkładu powinien być jak najniższy. W sytuacji, kiedy jego wartość jest niewielka instytucja ma większą elastyczność oraz mniejsze ryzyko prowadzonej działalności. Najniższą wartość osiągnięto w 2009 roku. 9 Ustawa o Rachunkowości, Art.3 ust.1 pkt 29
Współczynnik samofinansowania pokazuje ile podmiot przeznacza na samofinansowanie. Pożądaną wartością w tym przypadku jest 1 i więcej 10. Wskaźnik ten należy do wskaźników zaangażowania majątku. W przypadku analizowanej organizacji non-profit wyznaczenie tego wskaźnika okazało się niemożliwe. Wskaźnik zadłużenia finansowego w aż czterech spośród sześciu badanych lat wynosi 0, a ogólnie jego wartość nie przekracza 0,04. Miernik ten pokazuje, jaką wielkość w finansowaniu aktywów stanowią kapitały obce. Im niższa wartość tego wskaźnika, tym spółka ma mniejsze zadłużenie. W tym przypadku więc wielkość jest na poziomie jak najbardziej dopuszczalnym. Wskaźnik kosztów pozyskiwania funduszy powinien być jak najniższy, bo oznacza to, że instytucja ma lepszą sytuację finansową 11. W przypadku wybranej organizacji jest on na całkiem wysokim poziomie, a jego wartość od roku 2008 stale wzrasta. Podwskaźnik średnioterminowy (Medium-Term Subscore) Pięć powyżej analizowanych wskaźników pozwala ocenić kondycję finansową na przestrzeni od 12 do 36 miesięcy. Tabela 8. Podwskaźnik średnioterminowy Medium-Term Subscore -2,95-2,66-2,25-2,73-2,77-2,85 Financial Sustainability (s. 53); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw 10 Bednarski Lech, Analiza Finansowa w Przedsiębiorstwie, wyd.5, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 2006, ISBN: 83-208-1659-9 11 Nowak Edward, Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa 2012, ISBN, 978-83- 7556-079-4
Podwskaźnik średnioterminowy ukazuje ile wynosi stopień wymagań finansowych wynikających z nakładów inwestycyjnych 12. Sytuacja w przypadku organizacji non-profit nie jest dobra, ponieważ wielkość wskaźnika jest ujemna, a jego wartości są bardzo niestabilne. Wskaźnik kondycji finansowej ( Financial Health Index) Ostatecznym wskaźnikiem modelu, zbierającym wszystkie obliczenia jest wskaźnik kondycji finansowej. Jest on wieloaspektowy, ponieważ obliczany jest poprzez przypisanie odpowiednich wag czterem wcześniej obliczonym podwskaźnikom, czyli odpowiednio: 1 dla General Subscore, 4 dla Immediate Term Subscore, 3 dla Short Term Subscore oraz 2 dla Medium Term Subscore. Tabela 9. Wskaźnik kondycji finansowej Financial Health Index 34,59 51,25 44,74 36,94 44,79 38,78 Financial Sustainability (s. 36-37,53); Sprawozdania finansowe wybranego przedsiębiorstw Sytuacja finansowa wybranej organizacji non-profit w latach 2007-2012 była bardzo niestabilna. Nie można powiedzieć, że wykazywała konkretną tendencję, ponieważ raz sytuacja była lepsza, a następnie wielkość wskaźnika ponownie malała. Najgorsza sytuacja była w roku 2007, by już w kolejnym roku zmienić się na najlepszą. W ostatnim z analizowanych lat wartość wyniosła 38,78, co w porównaniu do lat poprzednich jest wynikiem jedynie przeciętnym. Świadczy to o tym, że kondycja finansowa instytucji się pogorszyła 13. 12 Analiza Finansowa banku, Adam Kopiński, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, (Kwiecień 2008), http://www.worldcat.org/title/analiza-finansowa-banku/oclc/754010230 (ostatni dostęp: 22 grudnia 2013), ISBN: 978-83-208-1756-0 13 Korol Tomasz, Nowe podejście do analizy wskaźnikowej w przedsiębiorstwie, Wolters Kulwer, Warszawa 2013, ISBN 978-83-264-4043-4
Zakończenie Zgodnie z założonym celem w poniższej pracy dokonano pomiaru kondycji finansowej wybranej organizacji non-profit udzielającej pomocy humanitarnej. Wyznaczono wartości piętnastu wskaźników, a dzięki temu możliwe było wyliczenie wartości wskaźnika PHI. Warto wspomnieć, że żadne wskaźniki finansowe nie są wolne od błędu i odmiennych interpretacji. Jednakże wykorzystanie ich w badaniu i analizowanie pozwala w dużym stopniu na wprowadzenie potrzebnych zmian. Analiza na podstawie modelu J. Zietlowa pozwoliła porównać kondycję finansową wybranego podmiotu na przestrzeni lat 2007-2012. Z tego względu, że omawiany model analizy może być wykorzystywany w przedsiębiorstwach o różnym rodzaju działalności jego oszacowanie jest bardzo przydatne. Jak pokazały obliczenia sytuacja finansowa podmiotu jest niestabilna i dosyć trudna do scharakteryzowania.
Bibliografia: 1. Bednarski Lech, Analiza Finansowa w Przedsiębiorstwie, wyd.5, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 2006, ISBN: 83-208-1659-9 2. Gierusz Barbara, Podręcznik do samodzielnej nauki księgowania, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk, 2009, ISBN: 978-83-7426-611-6 3. Zietlow John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, (December 22, 2013). Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2049022 4. Ustawa o Rachunkowości, stan prawny na 7 sierpnia 2012, wyd.13, LEX a Wolters Kulwer business, ISBN: 978-83-264-4045-8 5. Sprawozdania finansowe dostępne na stronach internetowych m.in. http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html 6. Kremczeńska-Gigol Katarzyna, Pajewska Kwaśny Renata, Faktoring Przewodnik dla przedsiębiorcy, Dziennik Gazeta Prawna, Warszawa 2011, ISBN 978-83-63360-50-4 7. Gos Waldemar, Kapitał oraz finansowanie działalności gospodarczej, Difin, Warszawa 2012, ISBN 978-83-7641-657-1 8. Pluty Wiesław (pod red.), Finanse małych i średnich przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2004, ISBN 83-208-1511-8 9. Wawrzynek Jerzy, Metody opisu i wnioskowania statystycznego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2007, ISBN 978-83-7011-859-4 10. Jajuga Krzysztof, Jajuga Teresa, Inwestycje, PWN, Warszawa 2006, ISBN 978-83-01-14957-4
11. Nowak Edward, Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa 2012, ISBN, 978-83-7556-079-4 12. Korol Tomasz, Nowe podejście do analizy wskaźnikowej w przedsiębiorstwie, Wolters Kulwer, Warszawa 2013, ISBN 978-83-264-4043-4 13. Analiza Finansowa banku, Adam Kopiński, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, (Kwiecień 2008), http://www.worldcat.org/title/analiza- finansowabanku/oclc/754010230 (ostatni dostęp: 22 grudnia 2013), ISBN: 978-83-208-1756-0 14. Gos Waldemar, Hońko Stanisław, Szczypa Piotr, ABC Sprawozdań finansowych jak je czytać, interpretować i analizować, CeDeWu, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7556-147-0 15. LONGMAN Business English Dictionary, Pearson Longman, UK 2007, ISBN 978-1- 4058-51381