Nazwa modułu: Wstęp do socjologii Rok akademicki: 2012/2013 Kod: HSO-1-101-s Punkty ECTS: 6 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Socjologia Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 1 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr Takuska-Mróz Wanda (watam@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: dr Mamak-Zdanecka Marzena (mamak@agh.edu.pl) dr Takuska-Mróz Wanda (watam@agh.edu.pl) dr Tyrała Radosław (rtyrala@agh.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Ma znajomość podstawowych pojęć i terminów socjologicznych. Wie jakie subdyscypliny tworzą tą dziedzinę nauki i rozumie jej związki i zależności z innymi naukami społecznymi i humanistycznymi. SO1A_W01, SO1A_W02, SO1A_W08, SO1A_W11 Egzamin, Kolokwium M_W002 Znajomość podstawowych teorii i koncepcji socjologicznych dotyczących struktury społeczeństwa oraz zjawisk i procesów społecznych, co ma pomagać w opisie, zrozumieniu i interpretacji zachowań jednostek i funkcjonowania grup społecznych. Zrozumienie istoty społeczeństwa informacyjnego i jego społecznokulturowych, ekonomicznych i technologicznych uwarunkowań oraz zależności między technologią i zmianą społeczną. SO1A_W03, SO1A_W04, SO1A_W05, SO1A_W06, SO1A_W07, SO1A_W09, SO1A_W10, SO1A_W14 Egzamin, Umiejętności 1 / 8
M_U001 Umiejętność integrowania uzyskanych danych i pozyskiwani a informacji z literatury socjologicznej i innych źródeł. SO1A_U01, SO1A_U02 M_U002 Rozumienie i potrafi dokonać krytycznej analizy złożoności życia społecznego i struktur formalnych (organizacje, instytucje, stowarzyszenia itp.) SO1A_U03, SO1A_U04, SO1A_U05 M_U003 Umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy teoretycznej w praktyce życia społecznego i zawodowego SO1A_U09 M_U004 Potrafi na podstawie znajomości socjologicznych metod i technik badawczych diagnozować oraz interpretować zjawiska i procesy społeczne oraz zależności przyczynowo-skutkowe. SO1A_U12, SO1A_U15, SO1A_U17, SO1A_U18 Kompetencje społeczne M_K001 Potrafi budować więzi społeczne w bliższym i dalszym otoczeniu ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy. SO1A_K02, SO1A_K05, SO1A_K08 Udział w M_K002 Rozumie konieczność permanentnego uczenia się poszerzania zasobów wiedzy, samokształcenia, doskonalenia cech osobowości. SO1A_K01, SO1A_K03, SO1A_K04 M_K003 Ma świadomość etycznego pełnienia roli zawodowej i odpowiedzialność za rzetelność i trafność diagnoz społecznych. SO1A_K06, SO1A_K07 M_K004 Ma świadomość kształtowania relacji społecznych i wpływania na nie. SO1A_K10 Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um Zajęcia seminaryjne Zajęcia praktyczne Zajęcia terenowe Zajęcia warsztatowe Inne E-learning Wiedza 2 / 8
M_W001 M_W002 Umiejętności M_U001 M_U002 M_U003 M_U004 Ma znajomość podstawowych pojęć i terminów socjologicznych. Wie jakie subdyscypliny tworzą tą dziedzinę nauki i rozumie jej związki i zależności z innymi naukami społecznymi i humanistycznymi. Znajomość podstawowych teorii i koncepcji socjologicznych dotyczących struktury społeczeństwa oraz zjawisk i procesów społecznych, co ma pomagać w opisie, zrozumieniu i interpretacji zachowań jednostek i funkcjonowania grup społecznych. Zrozumienie istoty społeczeństwa informacyjnego i jego społeczno-kulturowych, ekonomicznych i technologicznych uwarunkowań oraz zależności między technologią i zmianą społeczną. Umiejętność integrowania uzyskanych danych i pozyskiwani a informacji z literatury socjologicznej i innych źródeł. Rozumienie i potrafi dokonać krytycznej analizy złożoności życia społecznego i struktur formalnych (organizacje, instytucje, stowarzyszenia itp.) Umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy teoretycznej w praktyce życia społecznego i zawodowego Potrafi na podstawie znajomości socjologicznych metod i technik badawczych diagnozować oraz interpretować zjawiska i procesy społeczne oraz zależności przyczynowoskutkowe. Kompetencje społeczne M_K001 Potrafi budować więzi społeczne w bliższym i dalszym otoczeniu ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy. 3 / 8
M_K002 M_K003 M_K004 Rozumie konieczność permanentnego uczenia się poszerzania zasobów wiedzy, samokształcenia, doskonalenia cech osobowości. Ma świadomość etycznego pełnienia roli zawodowej i odpowiedzialność za rzetelność i trafność diagnoz społecznych. Ma świadomość kształtowania relacji społecznych i wpływania na nie. Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Wstęp do socjologii Celem kursu jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i terminami socjologicznymi w kontekście zagadnień składających się na ogólną wiedzę związaną z tworzeniem i funkcjonowaniem społeczeństwa. 1.Przedmiot socjologii (3 godziny). 2.Teoria socjologiczna a praktyka (4 godz.). 3.Determinanty życia społecznego biologiczne, geograficzne, demograficzne, ekonomiczne (1 godz.). 4.Jednostka w społeczeństwie- społeczeństwo w jednostce. Osobowość społeczna i jej elementy. Proces socjalizacji (4 godz.). 5.Aktywność społeczna (2 godz.). 6.Kultura i jej rola w życiu społecznym (4 godz.). 7.Kontrola społeczna (2 godz.). 8.Więź społeczna (1 godz.). 9.Zbiorowości społeczne (2 godz.). 10.Instytucje społeczne (2 godz.). 11.Struktura społeczna (1 godz.). 12.Procesy społeczne i ich typologia (1 godz.). 13.Zmiana społeczna jako kategoria socjologiczna (1 godz.). 14.Problemy i dylematy współczesnego społeczeństwa wyzwaniem dla socjologii (2 godz.). Ćwiczenia audytoryjne Celem niniejszych ćwiczeń jest: 1) Zapoznanie studentów na drodze analizy i krytycznej literatury przedmiotu z podstawową aparaturą pojęciową i problematyką socjologii. 2) Próba spojrzenia na socjologię nie tylko jako na dyscyplinę naukową, ale i jako na specyficzną formę świadomości, której nabycie może radykalnie zmienić i poszerzyć nasz horyzont poznawczy. PROGRAM ZAJĘĆ Teksty wytłuszczone to teksty obowiązkowe; reszty tekstów student czytać nie musi, choć dobrze byłoby to zrobić w celu pogłębienia wiedzy i lepszego przygotowania się do kolokwium zaliczeniowego. Teksty podkreślone to moje propozycje często nie do odrzucenia dla referentów. 4 / 8
1. Spotkanie organizacyjne: powitanie i omówienie reguł gry. 2. Socjologia jako nauka i jako forma świadomości. Berger Peter. 2004. Zaproszenie do socjologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 11-56. Giddens Anthony. 2005. Czym zajmują się socjologowie?, w: Piotr Sztompka i Marek Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Kraków: Znak, s. 17-27. Sztompka Piotr. 2005. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 17-42. 3. Kultura pojęcie, typy. Elementy kultury cz. I: symbole i idee. Aitchison Jean. Ziarna mowy. Początki i rozwój języka, Warszawa: PIW, 15-68. Burszta Wojciech J.. 1998. Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 35-57, 59-82. Diamond Jared. 1998. Trzeci szympans. Ewolucja i przyszłość zwierzęcia zwanego człowiekiem, Warszawa: PIW, s. 27-86. Krajewski Marek. 2003. Kultury kultury popularnej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 15-60. Nowicka Ewa. 2007. Świat człowieka świat kultury. Wydanie nowe, Warszawa: WN PWN, s. 389-414. 4. Elementy kultury cz. II: wartości i normy. Jasińska-Kania Aleksandra. 2007. Przekształcenia moralności w Polsce i w Europie, w: Mirosława Marody (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Warszawa: WN SCHOLAR, s. 419-438. Kłoskowska Antonina. 2005. Kultura, w: Piotr Sztompka i Marek Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Kraków: Znak, s. 288-298. Pawlik Wojciech. 2009. Zmierzch człowieka kantowskiego, czyli czy możliwe jest społeczeństwo beznormatywne, w: Agata Maksymowicz (red.), Moralne dylematy Polaków w ponowoczesności. Wybrane problemy, Kraków: NOMOS, s. 25-37. Sztompka Piotr. 2005. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak, s. 257-287. 5. Kultura jako przymus: kontrola społeczna i dewiacja. Asch, Solomon E.. 2001. Opinie i nacisk społeczny, w: Elliot Aronson (red.), Człowiek istota społeczna. Wybór tekstów, Warszawa: PWN, s. 37-47 Berger Peter. 2004. Zaproszenie do socjologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 68-90. Giddens, Anthony. 2004. Socjologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 222-265 Pawłowska, Joanna. 1985. Relatywność pojęcia dewiacji w teoriach etykietowania, w: Kultura i Społeczeństwo nr 3, s. 149-159. Szczepański Jan. 1970. Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa: PWN, s. 214-229. 6. Różnorodność kulturowa: sub- a kontrkultura, relatywizm a uniwersalizm kulturowy. Benedict, Ruth. 2001. Wzory kultury, w: Andrzej Mencwel (red.), Antropologia kultury cz. I, Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 71-88. Burszta Wojciech J.. 1998. Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 83-99. Filipiak Marian. 2001. Podstawowe pojęcia, w: tenże (red.), Subkultury młodzieżowe wczoraj i dziś, Tyczyn: WSS-G w Tyczynie, s. 17-41. Kuligowski Waldemar. 2007. Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce, Kraków: Universitas, s. 109-145. Michałowska Elżbieta. 2009. Subkultury młodzieżowe w ponowoczesnym świecie, w: Agata Maksymowicz (red.), Moralne dylematy Polaków w ponowoczesności. Wybrane problemy, Kraków: NOMOS, s. 257-269. 7. Nabywanie kultury: socjalizacja, osobowość społeczna, rola społeczna, tożsamość. Bokszański Zbigniew. 2008. Tożsamości zbiorowe, Warszawa: WN PWN, s. 30-72. 5 / 8
Dahrendorf Ralf. 2005. Homo sociologicus. O historii, znaczeniu i granicach kategorii roli społecznej, w: Piotr Sztompka, Marek Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Kraków: Znak, s. 305-316. 135-155. Szczepański Jan. 1970. Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa: PWN, s. 121-142. Sztompka Piotr. 2005. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak, s. 389-416. 8. Test połówkowy. 9. Całości społeczne cz. I: grupy społeczne, zbiorowości społeczne. Brown, Rupert. 2006. Procesy grupowe. Dynamika wewnątrzgrupowa i międzygrupowa, Gdańsk: GWP, s. 17-34, 232-269. Simmel Georg. 1975. Socjologia, Warszawa: PWN, s. 111-133. Szczepański Jan. 1970. Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa: PWN, s. 240-298. Sztompka Piotr. 2005. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak, s. 179-225. Turner Jonathan H.. 1998. Socjologia. Koncepcje i ich zastosowania, Poznań: Zysk i S- ka Wydawnictwo, s. 102-119. 10. Całości społeczne cz. II: naród, etniczność, rasa. Barker Chris. 2005. Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Kraków: WUJ, s. 282-318. Burszta Wojciech J.. 1998. Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 133-155. Kłoskowska Antonina. 2005. Kultury narodowe u korzeni, Warszawa: WN PWN, s. 15-51. 237-269. 11. Instytucje społeczne: rodzina i pokrewieństwo. Burszta Wojciech J.. 1998. Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 121-132. Nowicka Ewa. 2007. Świat człowieka świat kultury. Wydanie nowe, Warszawa: WN PWN, s. 319-346. 369-393. Szlendak Tomasz. 2000. Rodzina, w: Encyklopedia socjologii t. 3, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 312-321. Szlendak Tomasz. 2002. Architektonika romansu. O społecznej naturze miłości erotycznej, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 243-306. Szlendak Tomasz. 2010. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: WN PWN. 12. Struktura społeczna: pozycje społeczne, stratyfikacja społeczna, ruchliwość społeczna. Domański Henryk. 2007. Mechanizmy stratyfikacji i hierarchie społeczne, w: Mirosława Marody (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Warszawa: WN SCHOLAR, s. 67-92. Domański Henryk. 2004. Struktura społeczna, Warszawa: WN SCHOLAR, s. 49-92. Giddens Anthony. 2004. Socjologia, Warszawa: WN PWN, s. 304-329. Karwacki Arkadiusz i Dominik Antonowicz. 2003. Underclass i kultura biedy w środowiskach popegeerowskich w kontekście sporów teoretycznych i interpretacyjnych, w: Studia Socjologiczne nr 3, s. 69-111. 275-315. Sztompka Piotr. 2005. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak, s. 331-368. 13. Aktywność człowieka: działania społeczne, interakcje społeczne, stosunki społeczne. 6 / 8
Giddens Anthony. 2004. Socjologia, Warszawa: WN PWN, s. 100-125. Hall Edward T.. 1997. Ukryty wymiar, Warszawa: Muza SA, s. 145-188. Mucha Janusz. 2006. Stosunki etniczne we współczesnej myśli socjologicznej, Warszawa: WN PWN. Sztompka Piotr. 2005. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak, s. 45-111. Turner Jonathan H.. 1998. Socjologia. Koncepcje i ich zastosowania, Poznań: Zysk i S- ka Wydawnictwo, s. 68-82. 14. Zmiana społeczna: podstawowe pojęcia i trendy. Bauman Zygmunt. 1999. Nowoczesność i ponowoczesność, w: Encyklopedia socjologii t. 2, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 350-355. Giddens Anthony. 2008. Konsekwencje nowoczesności, Kraków: WUJ, s. 1-39. Kochanowicz Jacek. 2007. Trendy cywilizacyjne, w: Mirosława Marody (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Warszawa: WN SCHOLAR, s. 530-547. Landes David S.. 2007. Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy, Warszawa: Muza SA, s. 216-264. 93-111. Sztompka Piotr. 2005. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak, s. 557-580. 15. Test końcowy. Sposób obliczania oceny końcowej 100% egzamin Znajomość zagadnień wyszczególnionych w sylabusie zaś wiedza związana z poszczególnymi tematami oparta jest na literaturze obowiązkowej (wskazanej studentom) oraz na treści wykładów. Wymagania wstępne i dodatkowe Student, aby przystąpic do egzaminu musi mieć zaliczone ćwiczenia. ćwiczenia audytoryjne REGUŁY GRY Dla wszystkich: 1.Jednym z warunków ukończenia kursu jest OBECNOŚĆ na zajęciach. Limit nieobecności, które nie wymagają usprawiedliwienia wynosi 2. Każda kolejna nieobecność (niezależnie od tego czy została usprawiedliwiona czy nie) musi zostać odpracowana. Odpracowanie to polegać będzie na pojawieniu się na dyżurze u prowadzącego kurs i zdaniu ustnej relacji z tekstu/ów zadanego na opuszczone zajęcia (gdyby okazało się to niemożliwe, student taki będzie musiał napisać pracę na zadany przez prowadzącego temat). Nadprogramowe nieobecności należy odpracować najpóźniej do końca zimowej sesji egzaminacyjnej. Nieobecność, choćby została odpracowana, na więcej niż siedmiu spotkaniach jest równoznaczna ze skreśleniem studenta z listy uczestników kursu (negocjacjom podlegać tu będą jedynie przypadki ewidentnie trudne, spowodowane okolicznościami niezawinionymi przez studenta). 2.Student, który pragnie ukończyć kurs, musi uzyskać pozytywną ocenę z dwóch TESTÓW, przeprowadzanych w trakcie. Obejmować one będą swym zakresem treści omawiane podczas kursu (połówkowy połowę zagadnień, a końcowy całość). Średnia arytmetyczna z ocen za oba testy (po uwzględnieniu ewentualnej aktywności studenta oraz oceny za ewentualny referat) stanowić będzie ostateczną ocenę za zajęcia. Prowadzący zastrzega sobie również prawo do przeprowadzania w trakcie kursu tak zwanych wejściówek, czyli krótkich testów sprawdzających przygotowanie studentów do zajęć (chodzi tu o stopień zaznajomienia z tekstami obowiązkowymi). Dla co ambitniejszych: 1.Jednym ze sposobów na bezproblemowe zaliczenie kursu jest wykazywanie się podczas zajęć AKTYWNOŚCIĄ. Studenci udzielający się merytorycznie (w sposób inteligentny i na temat!) zostaną docenieni osobom takim, po każdych zajęciach, prowadzący stawiał będzie plusa za aktywność. Więcej niż sześć plusów oznacza podniesienie oceny końcowej (wyliczanej w oparciu o testy) o pół stopnia, zaś więcej niż jedenaście o jeden stopień. Bycie aktywnym popłaca! 2.Osoby co ambitniejsze otrzymają jeszcze jedną szansę na podwyższenie oceny końcowej możliwość wygłoszenia podczas zajęć REFERATU (około 20 minut). Pozytywna ocena uzyskana za taki referat 7 / 8
będzie równoznaczna z podniesieniem oceny końcowej o pół stopnia. Osoby chętne do wygłoszenia referatu proszone są o zgłoszenie się do prowadzącego najpóźniej na drugich zajęciach. Sugeruję korzystać z tekstów zaznaczonych podkreśleniem, co nie znaczy, że nie można będzie samemu wyszukiwać ciekawej literatury. Na każdych zajęciach powinien być wygłoszony przynajmniej 1 referat. Obowiązkowo należy przygotować konspekt referatu (obowiązuje standard PARNAS), którego kopie powinny otrzymać wszystkie osoby w grupie. Zalecana literatura i pomoce naukowe Literatura obowiązkowa 1.Szacka B. 2003, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna naukowa, Warszawa. 2.Szczepański J. 1971, Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa. 3.Sztompka P. 2002, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków. 4.Turner J. H. 1998, Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie, Zysk i S-ka, Poznań. Literatura zalecana 1.Aronson E. 2002, Człowiek istota społeczna, PWN, Warszawa 2.Berger P. 2004, Zaproszenie do socjologii, PWN, Warszawa. 3.Bauman Z. 2007, Płynne życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków. 4.Bauman, O popkulturze. Wypisy. Wybór M. Halawa, P. Wróbel 2008, Seria: Popkultura i media, wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008. Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe Brak Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie do zajęć Udział w wykładach Udział w ćwiczeniach audytoryjnych Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 2 godz 60 godz 30 godz 30 godz 30 godz 152 godz 6 ECTS 8 / 8