Spis treści Wykaz skrótów 11 Wstęp 13 Rozdział 1. Czynności poprzedzające zatrudnienie pracownika 15 1.1. Proces rekrutacyjny - ochrona danych osobowych 15 1.1.1. Zgromadzenie dokumentów w formie papierowej od kandydatów (CV oraz list motywacyjny) 15 1.1.2. Przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej 18 1.1.3. Inne czynności pomagające przy wyborze pracownika (np. testy psychologiczne) 18 1.1.4. Przechowywanie dokumentacji rekrutacyjnej 19 1.2. Akta osobowe pracownika i ich zawartość 19 1.3. Kompletowanie dokumentacji zatrudnieniowej pracownika 24 1.4. Rodzaje dokumentów związanych ze szczególnymi przywilejami pracowniczymi 30 Rozdział 2. Zagadnienia związane z zatrudnieniem pracownika 34 2.1. Zawarcie umowy o pracę, forma i treść 34 2.1.1. Nawiązanie stosunku pracy 34 2.1.2. Tryb zawarcia umowy o pracę 35 2.1.3. Warunki zawarcia umowy o pracę 36 2.1.4. Forma zawarcia umowy o pracę 41 2.2. Rodzaje umów 42 2.2.1. Umowa o pracę na czas nieokreślony 43 2.2.2. Umowa o pracę na czas określony 43 2.2.3. Umowa na czas wykonywania określonej pracy 46 2.2.4. Umowa przedwstępna 47
6 A. Kowalska, M. Czeredys-Wójtowicz, A. Szafran, A. Kowalski Pracownik w firmie 2.2.5. Umowa na okres próbny 47 2.3. Ustawa antykryzysowa, a umowa o pracę zawarta na czas określony 48 2.4. Podstawowe obowiązki pracodawcy związane z przyjęciem pracownika do pracy i jego zatrudnieniem 49 2.5. Zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego 53 2.6. Zgłoszenie członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego 54 Rozdział 3. Dokumentacja związana z przebiegiem zatrudnienia 56 3.1. Zmiana warunków zatrudnienia i wynagradzania 56 3.1.1. Porozumienie zmieniające 56 3.1.2. Wypowiedzenie zmieniające 57 3.2. Umowy o odpowiedzialności materialnej pracownika 59 3.2.1. Odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych 59 3.2.2. Ograniczenie odpowiedzialności 61 3.3. Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone 63 3.3.1. Przesłanki odpowiedzialności za powierzone mienie 64 3.4. Powierzenie pracownikowi telefonu służbowego, samochodu, laptopa 67 3.5. Umowy związane z używaniem prywatnego sprzętu pracownika do celów służbowych 69 3.6. Zakaz konkurencji 70 3.7. Umowy o podnoszenie kwalifikacji prawa i obowiązki stron 72 3.8. Kary, nagany i wyróżnienia 75 3.8.1. Kara upomnienia i nagany 76 3.8.2. Kara pieniężna 77 3.8.3. Nagrody i wyróżnienia 77 Rozdział 4. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych 79 Rozdział 5. Wynagrodzenie ze stosunku pracy 82 5.1. Pojęcie wynagrodzenia za pracę, ustalanie, ochrona wynagrodzenia 82 5.2. Systemy wynagrodzeń, stałe składniki wynagrodzenia 84 5.3. Zmienne składniki wynagrodzeń, dodatki obligatoryjne 86 5.3.1. Pojęcie pory nocnej, dodatek za pracę w nocy 87 5.3.2. Czas pracy, wynagrodzenie i dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych 88 5.3.3. Dopuszczalność pracy w niedzielę i święto, dodatek i czas wolny za pracę w niedziele i święto 93 5.3.4. Dodatek wyrównawczy 95 5.4. Zmienne składniki wynagrodzeń, dodatki fakultatywne 95 5.4.1. Dodatek funkcyjny 95
Spis treści 7 5.4.2. Dodatek stażowy 96 5.4.3. Dodatek za pracę zmianową 96 5.4.4. Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych 96 5.4.5. Premia 96 5.4.6. Nagroda 97 Rozdział 6. Urlopy i inne nieobecności w pracy 99 6.1. Wymiar urlopu wypoczynkowego 99 6.1.1. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego 101 6.1.2. Urlop okolicznościowy 104 6.1.3. Wynagrodzenie za urlop okolicznościowy 104 6.1.4. Urlop osoby niepełnosprawnej 105 6.2. Inne usprawiedliwione nieobecności - urlop bezpłatny 106 6.2.1. Urlop wychowawczy 107 Rozdział 7. Świadczenia za czas niezdolności do pracy pracownika 112 7.1. Usprawiedliwienie nieobecności w pracy spowodowane chorobą 112 7.1.1. Obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe 113 7.1.2. Wynagrodzenie chorobowe 114 7.1.3. Zasiłki z ubezpieczenia społecznego 114 Rozdział 8. Zatrudnienie pracownika - skutki podatkowe 129 8.1. Charakterystyka źródeł przychodów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych 129 8.2. Rozliczenie z podatku dochodowego przychodów uzyskiwanych w ramach umowy o pracę 131 8.2.1. Przychody ze stosunku pracy 131 8.2.2. Świadczenia otrzymywane przez pracowników a zwolnienia w podatku dochodowym od osób fizycznych 132 8.2.3. Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy 135 8.2.4. Zaliczki na podatek 139 8.2.5. Obowiązki informacyjne 143 8.2.6. Nowe wzory informacji i deklaracji podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych 147 Rozdział 9. Zatrudnianie pracownika - zagadnienia ubezpieczeń społecznych 150 9.1. Podstawa wymiaru składek 150 9.1.2. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe... 151 9.1.3. Podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych 152 9.1.4. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe 153
8 A. Kowalska, M. Czeredys-Wójtowicz, A. Szafran, A. Kowalski Pracownik w firmie 9.1.5. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe 153 9.1.6. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne 155 9.1.7. Podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy 156 9.1.8. Podstawa wymiaru składek na FGŚP 157 9.2. Rozliczenia z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych 158 9.2.1. Dokumenty rozliczeniowe 158 9.2.2. Przykładowa lista płac 160 9.2.3. Rozliczenie listy płac w dokumentach rozliczeniowych 161 9.2.4. Zasady opłacania składek 163 Rozdział 10. Niektóre szczególne przypadki związane ze świadczeniem pracy w aspekcie podatkowym i ubezpieczeniowym 165 10.1. Ekwiwalent za używanie przez pracownika przy wykonywanej pracy własnych narzędzi 165 10.2. Ekwiwalent za używanie przez pracownika własnej odzieży i obuwia 166 10.3. Podróże służbowe pracowników 167 10.3.1. Podróże służbowe - aktualny stan prawny 168 10.3.2. Podróże służbowe - projekt zmian 171 10.4. Przychody pracownika oddelegowanego do pracy za granicą 172 10.5. Powierzenie pracownikowi samochodu służbowego 173 10.5.1. Skutki podatkowe 173 10.5.2. Konsekwencje składkowe 178 10.6. Używanie przez pracowników samochodów prywatnych do celów służbowych 179 10.7. Zwrot kosztów w formie miesięcznego ryczałtu 180 10.8. Skutki podatkowe zapewnienia dojazdu do pracy przez pracodawcę 182 10.9. Koszt łącza internetowego 183 10.10. Służbowy telefon komórkowy 184 10.11. Ubiór służbowy 184 10.12. Wydatki na rekreację i sport 185 10.13. Pakiety medyczne a przychód pracownika 186 10.14. Zwrot pracownikowi kosztów zakupu okularów 187 10.15. Imprezy integracyjne a przychody ze stosunku pracy 189 10.16. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych a przychód do opodatkowania dla pracownika 191 10.17. Pozostałe zagadnienia dotyczące rozliczenia dochodu pracownika - interpretacje podatkowe 192 10.17.1. Wynagrodzenie otrzymywane w ramach realizowanych dofinansowań unijnych 192 10.17.2. Zwrot przez podatnika nienależnie pobranego wynagrodzenia... 194 10.17.3. Korekty deklaracji podatkowych na podstawie ustaleń kontroli ZUS 195
Spis treści 9 10.17.4. Zwrot nienależnie pobranych składek na ubezpieczenie zdrowotne - obowiązki informacyjne wobec urzędu skarbowego 196 10.17.5. Ustalanie wysokości zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych pracowników czasowo wykonujących pracę za granicą.. 197 10.17.6. Napiwki wypłacane za pośrednictwem płatnika a obowiązek sporządzenia PIT-11 198 Rozdział 11. Ustanie zatrudnienia 199 11.1. Rozwiązanie umowy o pracę 199 11.1.1. Porozumienie stron 199 11.1.2. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem 202 11.1.2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia 209 11.1.3. Rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta 216 11.1.4. Rozwiązanie umowy z dniem ukończenia pracy, dla której była zawarta 217 11.2. Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę 217 11.2.1. Odwołanie do sądu pracy 217 11.2.2. Przywrócenie do pracy 218 11.2.3. Odszkodowanie 221 11.3. Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia 223 11.4. Wygaśnięcie umowy o pracę 223 11.4.1. Śmierć pracownika 223 11.4.2. Śmierć pracodawcy 224 11.4.3. Tymczasowe aresztowanie 225 11.4.4. Przypadki szczególne 226 Rozdział 12. Wymiar urlopu proporcjonalnego w przypadku ustania zatrudnienia 227 12.1. Rozwiązanie stosunku pracy a niewykorzystany urlop 227 12.2. Ekwiwalent za urlop 228 12.3. Świadectwo pracy 231 12.4. Wyrejestrowanie pracownika z ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego... 236 12.5. Ustanie zatrudnienia pracownika a obowiązki podatkowe 237 12.5.1. Jak rozliczyć wynagrodzenie wypłacane za zmarłego pracownika... 237 12.5.2. Wynagrodzenie otrzymane po zmarłym mężu 237 12.5.3. Jak rozliczyć w PIT-11 odszkodowanie wypłacone byłemu pracownikowi 238
10 A. Kowalska, M. Czeredys-Wójtowicz, A. Szafran, A. Kowalski Pracownik w firmie 12.5.4. Odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia wypłacone wraz z odsetkami a obowiązki informacyjne PIT-11 238 Rozdział 13. Wzory dokumentów 239