gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu Egzamin 2 0 0 5 gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku Raport Wrocław 2005 2001

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku RAPORT Wrocław 2005

Przygotował Zespół Pracowników Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu Copyright by Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu 2005

Spis treści Wstęp 4 Rozdział I. Organizacja i przebieg egzaminu gimnazjalnego w 2005 roku 5 1. Terminy przeprowadzania egzaminu w 2005 r. 5 2. Informacje o uczniach gimnazjum przystępujących do egzaminu w 2005 r. 5 3. Współpraca ze szkołami 6 4. Organizacja sprawdzania prac 6 Rozdział II. Ewaluacja egzaminu 8 1. Obserwatorzy 8 2. Analiza dokumentacji przekazanej ze szkół 10 3. Wnioski 11 Rozdział III. Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2005 r. 12 1. Część humanistyczna 12 2. Część matematyczno-przyrodnicza 26

Wstęp Raport Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku stanowi rozwinięcie i dopełnienie informacji, jaką otrzymali Dyrektorzy Gimnazjów w czerwcu br. Przekazaliśmy wówczas każdej szkole: wybrane dane statystyczne egzaminu (liczby szkół i uczniów, wyniki w obu częściach egzaminu z podziałem na warstwy), kartoteki i opisy zestawów egzaminacyjnych, tabele z indywidualnymi wynikami uczniów za poszczególne zadania, a także umiejętności zawarte w obszarach standardów, tabele łatwości zadań i umiejętności w poszczególnych oddziałach, szkole, gminie i województwie, omówienie wyników z sugestiami dotyczącymi kierunków analizy szkolnej. Opracowanie niniejsze, które kierujemy głównie do dyrektorów i rad pedagogicznych szkół, pozwoli na pogłębioną analizę jakościową wyników egzaminu w konfrontacji z rezultatami określającymi stopień opanowania umiejętności opisanych w wymaganiach egzaminacyjnych na poziomie województwa i okręgu egzaminacyjnego. Możliwość porównania wyników jest szczególnie istotna w sytuacji, gdy szkoły pracują według różnych programów nauczania i podręczników, a także systemów oceniania. Mamy nadzieję, że tekst RAPORTU okaże się również przydatny pracownikom nadzoru pedagogicznego, którzy wspomagają szkoły w planowaniu ich własnego rozwoju, a także doradcom i konsultantom metodycznym w projektowaniu obszarów doskonalenia nauczycieli. Raport zawiera też opis organizacji i przebiegu egzaminu w roku 2005 na terenie działania Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu oraz wnioski wynikające z doświadczeń tego egzaminu. * * * Za bardzo dobrą współpracę w roku szkolnym 2004/2005 dziękujemy serdecznie: Przewodniczącym i Członkom szkolnych zespołów egzaminacyjnych, Przewodniczącym i Członkom zespołów egzaminatorów zewnętrznych, Kuratorom i Wizytatorom Kuratoriów Oświaty we Wrocławiu i Opolu.

Rozdział I Organizacja i przebieg egzaminu gimnazjalnego w 2005 roku 1. Terminy przeprowadzania egzaminu w 2005 r. Pierwsza sesja egzaminu gimnazjalnego, przeznaczona dla słuchaczy szkół dla dorosłych, odbyła się 11 stycznia (część humanistyczna) i 12 stycznia 2005 r. (część matematyczno-przyrodnicza). Przystępujący do egzaminu otrzymali arkusze standardowe A1 (w części humanistycznej Od książki do książki) oraz arkusze A7 dla uczniów słabosłyszących (w części humanistycznej Świat dziecka). Egzamin dla uczniów kończących III klasę gimnazjum w 2005 r. odbył się w dniach 26 (część humanistyczna) i 27 kwietnia (część matematyczno-przyrodnicza). Gimnazjaliści otrzymali do rozwiązania arkusz standardowy przeznaczony również dla uczniów z dysleksją oraz arkusze dla gimnazjalistów z dysfunkcjami. Dla uczniów niewidomych i słabowidzących przygotowano dostosowany do ich potrzeb arkusz standardowy. W arkuszu humanistycznym zadania były skupione wokół motywów przewodnich określonych w tytułach arkuszy: Plemiona Europy (A1), Nasze miejsce w Europie (A7), Ojczyzna. (A8). Egzamin w dodatkowym terminie odbył się 15 i 16 czerwca 2005 r. Podobnie jak w poprzednich sesjach zdający rozwiązywali arkusze standardowe (w części humanistycznej Czym była i czym jest muzyka?) oraz arkusze dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w części humanistycznej Żyjemy w zgodzie z przyrodą A7 i Jacy jesteśmy? A8). 2. Informacje o uczniach gimnazjum przystępujących do egzaminu w 2005 r. Na terenie działania Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu do egzaminu gimnazjalnego w sesji styczniowej przystąpiło 35 słuchaczy szkół dla dorosłych. W kwietniu egzamin zdawało 52,9 tys. uczniów klas trzecich gimnazjów (w województwie dolnośląskim 38,2 tys., w województwie opolskim 14,7 tys.). Liczbę prac egzaminacyjnych według rodzaju arkuszy przedstawia zestawienie: Część humanistyczna Część matematyczno- -przyrodnicza Ogółem 52,9 tys. w tym zestawy: standardowe (A1) 51, 6 tys. 51,5 tys. uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim (A8) 876 877 uczniów niesłyszących lub słabosłyszących (A7) 76 76 uczniów słabowidzących 16 pkt. (A4) 37 37 uczniów słabowidzących 24 pkt.(a5) 17 17 uczniów niewidomych (A6) 4 4 Decyzją dyrektora Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu 57 uczniów zostało zwolnionych z obowiązku przystąpienia do egzaminu ze względu na stan zdrowia. Z egzaminu zostali zwolnieni również laureaci wojewódzkich konkursów przedmiotowych: w części humanistycznej 63 uczniów (50 w woj. dolnośląskim i 13 w woj. opolskim), w części matematyczno- -przyrodniczej 99 gimnazjalistów (73 w woj. dolnośląskim i 26 w woj. opolskim). Uczniowie z dysfunkcjami oraz uczniowie z dysleksją mieli prawo korzystania z dodatkowych uprawnień: m.in. wydłużonego czasu egzaminu oraz pomocy nauczyciela wspomagającego. Wśród uczniów przystępujących do egzaminu 4173 (7,9% wszystkich zdających) miało stwierdzoną dysleksję (w woj. dolnośląskim 2992) i (w woj. opolskim 1181). W sesji czerwcowej przystąpiło do części humanistycznej egzaminu 82 uczniów i 159 uczniów do części matematyczno-przyrodniczej. Byli to gimnazjaliści, którzy z przyczyn zdrowotnych bądź loso-

6 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku wych nie przystąpili do egzaminu w maju oraz ci, którym unieważniono wyniki egzaminu w pierwszym terminie. 3. Współpraca ze szkołami W styczniu egzamin gimnazjalny przeprowadzono w dwóch szkołach, natomiast w kwietniu zorganizowano go w 612 szkołach (449 w woj. dolnośląskim i 163 w woj. opolskim). Za jego prawidłową organizację i przebieg odpowiadali przewodniczący szkolnych zespołów egzaminacyjnych. Egzamin w terminie dodatkowym został przeprowadzony w 82 szkołach (w 61 szkołach województwa dolnośląskiego i 21 województwa opolskiego). W marcu 2005 r. OKE przeprowadziła 30 konferencji szkoleniowych dla przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych z woj. dolnośląskiego i opolskiego. Przewodniczący otrzymali na nich materiały niezbędne do prawidłowego przygotowania i przeprowadzenia egzaminów gimnazjalnych, w tym procedury, instrukcje, harmonogram prac. Wstępne wyniki egzaminów gimnazjalnych przekazano do szkół 17 czerwca 2005 r. Wydruki zawierały: zbiorcze wyniki okręgu w zakresie badanych obszarów wiedzy i umiejętności w rozbiciu na: o duże, średnie, małe miasta, wieś, o szkoły publiczne i niepubliczne, indywidualne wyniki uczniów: o punkty za każde zadanie egzaminacyjne (i każde kryterium), średnie wyniki oddziału, szkoły, gminy i województwa, łatwości zadań w poszczególnych oddziałach, materiały do analizy wyników uczniów w szkole opisy i kartoteki zestawów egzaminacyjnych, pismo z prośbą o zgłaszanie do Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej wszelkich dostrzeżonych nieprawidłowości (dane uczniów, sumowanie punktów). Na internetowej stronie OKE umieszczono schematy punktowania zadań oraz program do analizy wyników. Pakiety imiennych zaświadczeń o wynikach egzaminu gimnazjalnego uczniów przekazano szkołom łącznie z wynikami również 17 czerwca. 4. Organizacja sprawdzania prac Bezpośrednio po egzaminie kurierzy Pocztexu odbierali ze szkół materiały egzaminacyjne i przewozili je do ośrodków odbioru. Jeden ośrodek został uruchomiony we Wrocławiu, w siedzibie OKE, dla gimnazjów wrocławskich. Pozostałe punkty znajdowały się w 18 szkołach na terenie województw dolnośląskiego i opolskiego. W tych samych szkołach zostały zorganizowane ośrodki oceniania (w woj. dolnośląskim 13 i w woj. opolskim 5). Pracowało w nich 1038 zewnętrznych egzaminatorów (608 w części humanistycznej i 430 w części matematyczno przyrodniczej). Łącznie w obu częściach egzaminu w woj. dolnośląskim pracowało 716, a w woj. opolskim 322 egzaminatorów, którzy po odpowiednim przeszkoleniu sprawdzali prace uczniów zgodnie z obowiązującymi w całym kraju kryteriami i schematami punktowania zadań. Egzaminatorzy pracowali w 61 zespołach (35 humanistycznych i 26 matematyczno-przyrodniczych). Ocenione przez nich prace były weryfikowane pod względem poprawności punktowania zadań przez dwóch weryfikatorów merytorycznych pracujących w każdym zespole (70 w części humanistycznej i 52 w części matematyczno-przyrodniczej). Zweryfikowali oni 13 339 (25%) prac w części humanistycznej i 14 303 (27%) w części matematyczno-przyrodniczej. Pod względem poprawności i kompletności nanoszenia wyników na kartę odpowiedzi za weryfikację odpowiadał asystent techniczny. Koordynatorzy egzaminu utrzymywali stałą łączność telefoniczną oraz porozumiewali się również za pomocą poczty elektronicznej z przewodniczącymi zespołów egzaminatorów, wyjaśniając na bieżąco wszystkie wątpliwości egzaminatorów. Połączenia internetowe umożliwiły szybsze przekazywanie informacji do wszystkich zespołów oraz sprawniejsze rozwiązywanie problemów dotyczących stosowania schematów punktowania.

Rozdział I. Organizacja i przebieg egzaminu gimnazjalnego w 2005 roku 7 Po zakończeniu sprawdzania karty odpowiedzi uczniów, z naniesionymi na nie przez egzaminatorów punktami za zadania otwarte, sczytywano i weryfikowano elektronicznie w OKE. Uzyskane pliki wyników zostały wprowadzone do bazy danych i połączone z danymi osobowymi uczniów. Terminy i procedury wglądu uczniów oraz ich rodziców do prac egzaminacyjnych podano po wysłaniu wyników do szkół. Ogółem w okresie od czerwca do sierpnia br. udostępniono do wglądu 84 prace z obu części egzaminu.

Rozdział II Ewaluacja egzaminu 1. Obserwatorzy Do obserwacji egzaminu gimnazjalnego zostali powołani obserwatorzy i eksperci. Byli to upoważnieni przez dyrektora OKE pracownicy szkół wyższych, kuratoriów, samorządów lokalnych, ośrodków metodycznych, pracownicy OKE oraz eksperci powołani spośród nauczycieli i pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych. W arkuszach obserwacji odnotowywali oni uwagi na temat stosowania procedur egzaminacyjnych przez szkołę, w której obserwowali przebieg egzaminu. Liczbę powołanych obserwatorów i ekspertów do obserwacji obu części egzaminu prezentuje poniższa tabela. Egzamin gimnazjalny 26 kwietnia 2005 r. część humanistyczna Obserwatorzy Woj. dolnośląskie Woj. opolskie Razem Urzędy Gminy, Miasta, Starostwa 53 16 69 Szkoły wyższe, Kolegia nauczycielskie 9 9 Kuratorium Oświaty 52 48 100 Ośrodki Doskonalenia 43 4 47 Razem 157 68 225 Eksperci woj. dolnośląskie woj. opolskie razem Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne 31 21 52 Szkoły 258 64 322 Razem 289 85 374 Obserwatorzy (hum.) + Eksperci (hum.) = 225 + 374 = 599. Egzamin gimnazjalny 26 kwietnia 2005 r. część matematyczno-przyrodnicza Obserwatorzy Woj. dolnośląskie Woj. opolskie Razem Urzędy Gminy, Miasta, Starostwa 45 20 65 Szkoły wyższe, Kolegia nauczycielskie 6 6 Kuratorium Oświaty 52 48 100 Ośrodki Doskonalenia 47 3 50 Razem 150 71 221 Eksperci woj. dolnośląskie woj. opolskie razem Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne 25 13 38 Szkoły 292 66 358 Razem 317 79 396 Obserwatorzy (mat.-przyr.) + Eksperci (mat.-przyr.) = 221 + 396 = 617. Przebieg egzaminu był obserwowany w 349 szkołach w pierwszym dniu (część humanistyczna) i w 360 szkołach w drugim dniu (część matematyczno-przyrodnicza). Potwierdzono obserwację przebiegu egzaminu gimnazjalnego w szkołach na podstawie 1139 arkuszy obserwacji przekazanych do OKE przez obserwatorów i ekspertów (559 arkuszy obserwacji dotyczyło części humanistycznej, 580 części matematyczno-przyrodniczej). Arkusz obserwacji został opracowany przez pracowników Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu i zawierał: 8 pytań zamkniętych, wymagających zaznaczenia jednej z proponowanych odpowiedzi, 4 rozbudowane pytania zamknięte, które zawierały od 4 do 9 czynności podlegających obserwacji. Obserwator miał wypowiedzieć się na temat każdej z nich.

Rozdział II. Ewaluacja egzaminu 9 Obserwacją objęto: warunki przeprowadzania egzaminu Szkoły były dobrze przygotowane do przeprowadzenia egzaminu. Takie przekonanie wyraziło 92,1% respondentów w części humanistycznej i 90,7% w części matematyczno-przyrodniczej. Zastrzeżenia dotyczyły tylko jednej sali w obu częściach egzaminu. W porównaniu z ubiegłym rokiem zwiększył się procent szkół, w których przeprowadzano obserwację, z 80% do 91% w części humanistycznej egzaminu i do 94,6% w części matematyczno-przyrodniczej. Uczniom z dysfunkcjami stworzono odpowiednie warunki do pracy. Potwierdziło to 74,2% obserwatorów w części humanistycznej egzaminu i 70,3% w części matematyczno-przyrodniczej. Ogółem nie zadbano o wszystkie potrzeby zdających w 13 salach. w trakcie dwóch dni egzaminu. 26% respondentów przekazało informację, że w salach, które podlegały obserwacji, nie było uczniów wymagających stworzenia dla nich szczególnych warunków. Generalnie przestrzegano zasady wyłączania z zespołu nadzorującego specjalistów przedmiotów wchodzących w skład danej części egzaminu. Nie spełniono tego warunku w 13 salach łącznie. Znacznie rygorystyczniej niż w roku ubiegłym przestrzegano zasady obecności w składzie zespołu nadzorującego przedstawiciela z innej szkoły. Tylko w 6 (0,5%) salach łącznie (5 sal w części humanistycznej i 1 sala w części matematyczno-przyrodniczej) nie stosowano tej procedury. Bardzo wysoko (powyżej 99% w obu częściach egzaminu) respondenci ocenili rozmieszczenie stołów i zachowanie odpowiedniej odległości między nimi. Tylko dwóch obserwatorów nie potwierdziło prawidłowego ich rozmieszczenia. 6 obserwatorów łącznie (1 w części humanistycznej i 5 w części matematyczno-przyrodniczej) nie potrafiło ocenić, czy zachowano właściwą odległość między stolikami. Generalnie odbiór i zabezpieczenie materiałów egzaminacyjnych nie budziły zastrzeżeń w obu częściach egzaminu. Zgłoszono jeden przypadek nieprzestrzegania procedury odbioru w części humanistycznej i 1 przypadek braku zabezpieczenia materiałów w trakcie ich przenoszenia oraz w sali w części matematyczno-przyrodniczej. 19 respondentów łącznie nie potrafiło ocenić, czy te procedury były właściwie stosowane. Respondenci zgłosili 18 przypadków konieczności dostarczenia lub wymiany zestawów egzaminacyjnych w części humanistycznej i 34 takie przypadki w części matematyczno-przyrodniczej. uczniów na egzaminie 19 uczniów (3,4%) w części humanistycznej i 29 uczniów (5%) w części matematyczno-przyrodniczej zostało dopuszczonych do egzaminu po rozdaniu zestawów egzaminacyjnych. Z powodu spóźnienia 1 uczeń w części humanistycznej nie przystąpił do egzaminu. 95% uczniów zgłosiło się na egzamin o wyznaczonej godzinie. Nie wszyscy uczniowie znali dobrze zasady kodowania i nanoszenia odpowiedzi w wyznaczone miejsca. W pierwszym dniu egzaminu 8,6% zgłaszało nieznajomość tych zasad, jednakże już w drugim dniu egzaminu uczniów sygnalizujących tego rodzaju wątpliwości było znacznie mniej (3,8%). W humanistycznej części egzaminu 33,1% respondentów stwierdziła oddanie prac przez wszystkich piszących przed terminem. Znacznie dłużej rozwiązywany był arkusz matematyczno-przyrodniczy, gdyż tylko 19,5 obserwatorów zgłosiło wcześniejsze oddanie prac przez wszystkich zdających w danej sali. Poprawiła się znacznie dyscyplina uczniów na egzaminie. Stwierdzono jedynie nieliczne przypadki słownego przekazywania informacji (1 w części humanistycznej i 8 w części matematyczno-przyrodniczej) oraz czytania prac innych uczniów (1 przypadek w części matematyczno- -przyrodniczej). pracę zespołów nadzorujących Członkowie zespołów nadzorujących generalnie nie udzielali uczniom wyjaśnień dotyczących treści zadań. Jedynie w 3 arkuszach obserwacji z części matematyczno-przyrodniczej egzaminu zanotowano takie sytuacje. W trakcie trwania egzaminu zostały zauważone nieliczne, następujące przypadki zachowań członków zespołów nadzorujących niezgodne z procedurami: wykonywanie czynności niezwiązanych z obserwowaniem uczniów (w 9 salach w obu częściach egzaminu),

10 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku zaglądanie do zestawów uczniów (3 sale w części matematyczno-przyrodniczej), rozmawianie z uczniami przy ich stolikach (3 przypadki w części matematyczno-przyrodniczej), brak natychmiastowej reakcji na niewłaściwe zachowania uczniów (w 16 salach w części humanistycznej i 33 salach w części matematyczno-pzryrodniczej), rozpakowanie zestawów niewykorzystanych i zapoznanie się z ich treścią (2 sale w obu częściach egzaminu). zakończenie egzaminu przez przewodniczącego bez wydania polecenia uczniom, aby odłożyli przybory do pisania, zamknęli zestawy i oczekiwali na oddanie prac. Do tej zasady nie zastosowało się 19,3% przewodniczących w części humanistycznej i 10,7% w części matematyczno-przyrodniczej. Przygotowanie dokumentacji z egzaminu do przekazania do OKE przez przewodniczących i zespoły nadzorujące zostało ocenione bardzo wysoko. Zgłoszono tylko sporadyczne przypadki oddania dokumentacji bez sporządzenia jej kopii w obu częściach egzaminu. 2. Analiza dokumentacji przekazanej ze szkół Z analizy dokumentacji przekazywanej przez przewodniczących SZE wynika, że najczęściej pojawiały się w niej następujące przeoczenia: protokoły zbiorcze L.p. Uwagi o protokołach Część humanistyczna Część matematyczno- Razem zbiorczych -przyrodnicza 1. brak protokołu zbiorczego 5 12 17 2. niewłaściwy formularz protokołu zbiorczego 5 5 10 3. brak pieczęci szkoły 10 17 27 4. brak podpisu przewodniczącego SZE 9 8 15 5 nieprawidłowa liczba członków zespołu 8 8 16 nadzorującego w sali egzaminacyjnej 6. brak w zespole nadzorującym nauczyciela 1 2 3 z innej szkoły 7. niewłaściwy skład osób obecnych przy 18 2 20 otwarciu zestawów 8. brak kompletu podpisów PZN 11 11 22 W uwagach przewodniczący SZE zgłaszali: spóźnienia uczniów na egzamin, przypadki udzielenia uczniom pomocy medycznej, zmiany członków zespołu nadzorującego, nieprawidłowe wypełnianie karty odpowiedzi przez uczniów. listy uczniów L.p. Uwagi o listach uczniów Część humanistyczna Część matematyczno- Razem -przyrodnicza 1. brak list uczniów 6 8 14 2. brak podpisów członków zespołu 14 14 28 nadzorującego 3. brak pieczęci szkoły 63 22 85 4. protokoły niezgodności 21 6 27 Stwierdzić należy, że tylko sporadycznie w zespole nadzorującym zabrakło nauczyciela z innej szkoły, a liczba członków tego zespołu nie była zgodna z obowiązującymi przepisami, co wskazuje na znaczną poprawę w tym zakresie. Natomiast w przekazywanej do OKE dokumentacji egzaminacyjnej w zbyt wielu szkołach brakowało pieczęci szkoły oraz kompletu podpisów na protokołach zbiorczych i listach uczniów.

Rozdział II. Ewaluacja egzaminu 11 uwagi egzaminatorów W trakcie sprawdzania prac uczniów egzaminatorzy wpisywali na zbiorcze karty uwag swoje spostrzeżenia dotyczące kodowania arkuszy egzaminacyjnych i kart odpowiedzi oraz stosowania się uczniów do instrukcji zamieszczonej na pierwszej stronie arkusza. Egzaminatorzy stwierdzili, że w 2 szkołach w humanistycznej części egzaminu oraz w 11 szkołach w części matematyczno-przyrodniczej uczniowie nie pracowali samodzielnie. W związku z tym dyrektor Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, unieważnił egzamin 10 uczniom z części humanistycznej oraz 87 gimnazjalistom z części matematyczno-przyrodniczej. W dalszym ciągu wielu uczniów nie stosowało się do zasad zapisanych w instrukcji na pierwszej stronie arkusza. Najczęściej pojawiały się następujące nieprawidłowości: kodowanie krzyżykiem X, wpisywanie się w miejsce egzaminatora, pisanie niebieskim długopisem, używanie korektora, pisanie ołówkiem, niezaznaczanie wybranych odpowiedzi na zadania zamknięte na karcie odpowiedzi przez niedyslektyków, nanoszenie przez dyslektyka odpowiedzi do zadań zamkniętych na kartę odpowiedzi. pisanie drukowanymi literami przez ucznia niedyslektyka. wystąpiły sporadyczne przypadki oderwania karty odpowiedzi, co oznacza znaczną poprawę w porównaniu z ubiegłym rokiem. Egzaminatorzy zwrócili również uwagę na niezgodne z procedurami egzaminacyjnymi działania zespołów nadzorujących, takie jak: zaznaczanie krzyżykiem X na matrycy znaków, nieprzenoszenie kodu ucznia na matrycę znaków przenoszenie uczniowi z dysleksją odpowiedzi na zadania zamknięte na kartę odpowiedzi, nieprawidłowe opisywanie kopert (brak informacji o liczbie uczniów z dysleksją), otwieranie i kodowanie arkuszy uczniów nieobecnych i arkuszy niewykorzystanych, stosowanie niebieskiego długopisu, dopuszczanie do niesamodzielnej pracy ucznia. 3. Wnioski Spostrzeżenia obserwatorów i ekspertów, uwagi egzaminatorów oraz analiza dokumentacji wskazują na coraz lepsze przygotowanie szkół do przeprowadzenia egzaminu gimnazjalnego. Z roku na rok jest coraz mniej przypadków uchybień w stosowaniu procedur egzaminacyjnych. W niektórych szkołach przewodniczący SZE powinni jednak zwrócić szczególną uwagę członkom zespołów nadzorujących na: potrzebę dokładnego i starannego kodowania arkuszy egzaminacyjnych, pozostawienie odpowiedzi uczniów z dysleksją w arkuszu i nieprzenoszenie ich na kartę odpowiedzi, konieczność sprawdzenia, czy wszystkie prace uczniów opatrzono naklejkami z kodem szkoły, poprawne opisywanie kopert, konieczność sprawdzenia kompletności podpisów i pieczęci, potrzebę natychmiastowego reagowania na niewłaściwe zachowania uczniów. Wszystkim Państwu uczestniczącym w przygotowaniu i przeprowadzeniu egzaminu gimnazjalnego gratulujemy i dziękujemy za rzetelną, żmudną i wyczerpującą pracę, dzięki której sesja egzaminacyjna w kwietniu 2005 r. przebiegła bez zakłóceń.

Rozdział III Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2005 r. 1. Część humanistyczna Rozkłady wyników w okręgu Na wykresach przedstawiono procentowy rozkład wyników części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego (arkusz standardowy A1 Plemiona Europy) w okręgu oraz w województwach dolnośląskim i opolskim. Nie uwzględniono na nich laureatów konkursów przedmiotowych. Wykresy te mogą być punktem wyjścia do analizy wyników szkoły, gdyż umożliwiają usytuowanie jej wobec wyników wszystkich uczniów w okręgu i w konkretnym województwie. Procentowy rozkład wyników humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego w okręgu (województwo dolnośląskie i opolskie) 5,0% 4,5% 51,5 tys. uczniów średni w ynik - 32,2 łatw ość - 0,64 3,5% 3,0% 2,5% 1,5% 1,0% 0,5% twie dolnośląskim 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 Procentowy rozkład wyników humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego w województwie dolnośląskim 5,0% 4,5% 37,4 tys. uczniów średni w ynik - 32,5 łatw ość - 0,65 3,5% 3,0% 2,5% 1,5% 1,0% 0,5% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50

Rozdział III. Wyniki egzaminu gimnazjalnego. Część humanistyczna 13 Procentowy rozkład wyników humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego w województwie opolskim 5,0% 4,5% 14,1 tys. uczniów średni w ynik - 31,5 łatw ość - 0,63 3,5% 3,0% 2,5% 1,5% 1,0% 0,5% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 Z wykresu wynika, że egzamin był dla uczniów średnio trudny. Gimnazjaliści z województw dolnośląskiego i opolskiego uzyskali średnio 32,2 punktów (32,5 woj. dolnośląskie, 31,5 woj. opolskie). Najczęściej pojawiającym się wynikiem było 37 pkt. Rzetelność arkusza wyniosła 0,91. Rozkłady wyników dla warstw szkół Na kolejnych wykresach znajdują się wyniki dla wybranych warstw szkół w okręgu. Można je wykorzystać do określenia miejsca danej szkoły w odpowiedniej warstwie i do porównania wyników swoich uczniów z osiągnięciami gimnazjalistów z innych warstw. Procentowy rozkład wyników humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców (województwo dolnośląskie i opolskie) 5,5% 5,0% 4,5% 3,5% 3,0% 2,5% 1,5% 1,0% 0,5% 12,3 tys. uczniów średni w ynik - 34,8 łatw ość - 0,70 0 2 4 6 8 101214161820222426283032343638404244464850 Procentowy rozkład wyników humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego w miastach od 20 do 100 tys. mieszkańców (województwo dolnośląskie i opolskie) 5,5% 5,0% 4,5% 3,5% 3,0% 2,5% 1,5% 1,0% 0,5% 13,5 tys. uczniów średni w ynik - 32,4 łatw ość - 0,65 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50

14 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku Procentowy rozkład wyników humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego w miastach do 20 tys. mieszkańców (województwo dolnośląskie i opolskie) 5,5% 5,0% 4,5% 14,5 tys. uczniów ś redni w ynik - 31,1 łatw ość - 0,62 3,5% 3,0% 2,5% 1,5% 1,0% 0,5% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 Procentowy rozkład wyników humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego na wsi (województwo dolnośląskie i opolskie) 5,5% 5,0% 4,5% 3,5% 3,0% 2,5% 1,5% 1,0% 0,5% 11,1 tys. uczniów średni w ynik - 30,7 łatw ość - 0,61 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 Najlepiej wypadli na egzaminie uczniowie z dużych miast. Najczęściej pojawiającym się wynikiem w tej warstwie było 41 pkt. Znacznie niższe wyniki osiągnęli gimnazjaliści z małych miast i ze wsi. Najczęściej występującym wynikiem w obu tych warstwach były 34 punkty. Widoczne jest zróżnicowanie wyników w warstwach. Skala staninowa Do porównania wyników uczniów oraz własnej szkoły z wynikami całej populacji gimnazjalistów przystępujących w okręgu do egzaminu gimnazjalnego w 2005 r. mogą być pomocne wyniki w skali staninowej. Umożliwiają one orientację, w którym staninie (przedziale punktowym) mieszczą się w danym roku uczniowie i szkoła. Odniesienie do skali staninowej z poprzednich lat (Raport 2004) pozwoli na porównanie wyników kolejnych roczników uczniów i wyciągnięcie wniosków dotyczących osiągnięć szkoły w określonym przedziale czasu.

Rozdział III. Wyniki egzaminu gimnazjalnego. Część humanistyczna 15 Procentowy rozkład wyników szkół w skali staninowej humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego Stanin Nazwa Przedział Procent szkół punktowy kraj okręg dolnośląskie opolskie 1 najniższy 11,1 24,4 4 (4,22) 7,6% 7,9% 6,8% 2 bardzo niski 24,5 28,7 7 (6,98) 10,8% 10,3% 12,2% 3 niski 28,8 30,5 12 (12,85) 17,9% 17,7% 18,2% 4 niżej średni 30,6 32,0 17 (16,88) 18,4% 19,5% 20,3% 5 średni 32,1 33,5 20 (17,88) 16,8% 1 19,6% 6 wyżej średni 33,6 35,1 17 (14,82) 11,4% 11,1% 12,2% 7 wysoki 35,2 37,2 12 (13,41) 7,4% 7,9% 4,7% 8 bardzo wysoki 37,3 40,4 7 (9,13) 6,5% 7,9% 6,1% 9 najwyższy 40,5 46,8 4 (3,83) 3,2% 3,7% Procentowy rozkład wyników uczniów w skali staninowej humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego Stanin Nazwa Przedział Procent uczniów punktowy kraj okręg dolnośląskie opolskie 1 najniższy 0 15 4 (4,22) 5,2% 5,2% 5,3% 2 bardzo niski 16 21 7 (6,98) 8,2% 7,9% 8,9% 3 niski 22 27 12 (12,85) 14,2% 13,6% 15,7% 4 niżej średni 28 32 17 (16,88) 18,1% 17,7% 19,1% 5 średni 33 36 20 (17,88) 17,8% 17,6% 18,5% 6 wyżej średni 37 39 17 (14,82) 13,7% 13,8% 13,4% 7 wysoki 40 42 12 (13,41) 11,6% 12,1% 10,2% 8 bardzo wysoki 43 45 7 (9,13) 7,7% 8,2% 6,5% 9 najwyższy 46 50 4 (3,83) 3,5% 3,9% 2,4% Łatwości zadań zamkniętych i otwartych Analiza wykresów i tabel obrazujących łatwości zadań zamkniętych może umożliwić wskazanie, w jakim stopniu uczniowie rozumieją teksty i polecenia oraz jakich wyborów odpowiedzi dokonują spośród podanych możliwości. Z kolei analiza wyników zadań otwartych może być przydatna do unaocznienia stopnia samodzielności i jakości wypowiedzi zdających. Wnioski i spostrzeżenia wynikające z tych analiz powinny posłużyć nie tyle do porównywania oddziałów, co do konstruowania odpowiednich zestawów ćwiczeń kształcących słabiej opanowane umiejętności i wyrównujących luki w wiedzy następnego rocznika, który będzie przystępował do egzaminu. Zadania zamknięte Łatwości zadań zamkniętych humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego (województwo dolnośląskie i opolskie) łatwość 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 numer zadania

16 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku Rozkład odpowiedzi na zadania zamknięte w wersjach A, B, C arkusza standardowego w humanistycznej części egzaminu gimnazjalnego (woj. dolnośląskie i opolskie) Wersja A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 A 1580 1067 16633 673 12120 940 1663 652 3576 689 2463 716 1164 11947 1212 1152 1435 11038 15782 1213 B 12905 448 184 756 232 15188 760 15095 11677 797 533 977 474 1033 1742 12870 835 523 446 1710 C 1215 1133 97 1401 1519 421 1486 838 1203 1199 13161 1855 14881 2813 13288 1488 13835 2718 191 12497 D 1281 14342 98 14154 3127 458 13072 418 540 14306 822 13440 485 1187 756 1475 890 2716 587 1569 P 8 4 0 5 5 0 1 1 6 3 5 6 3 3 3 2 2 4 3 2 N 28 23 5 28 14 10 35 13 15 23 33 23 10 34 16 30 20 18 8 26 A 9,3% 6,3% 97,7% 71,2% 5,5% 9,8% 3,8% 21,0% 14,5% 4,2% 6,8% 70,2% 7,1% 6,8% 8,4% 64,9% 92,7% 7,1% B 75,8% 2,6% 1,1% 4,4% 1,4% 89,3% 4,5% 88,7% 68,6% 4,7% 3,1% 5,7% 2,8% 6,1% 10,2% 75,6% 4,9% 3,1% 2,6% 1 C 7,1% 6,7% 0,6% 8,2% 8,9% 2,5% 8,7% 4,9% 7,1% 7,0% 77,3% 10,9% 87,4% 16,5% 78,1% 8,7% 81,3% 16,0% 1,1% 73,4% D 7,5% 84,3% 0,6% 83,2% 18,4% 2,7% 76,8% 2,5% 3,2% 84,1% 4,8% 79,0% 2,9% 7,0% 4,4% 8,7% 5,2% 16,0% 3,4% 9,2% P N 0,2% 0,1% 0,2% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% 0,2% 0,1% 0,1% 0,2% Wersja B 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 A 1668 1020 17048 722 12383 994 1789 596 3418 708 2441 739 1175 12029 1176 1257 1363 10904 16021 1243 B 1862 14911 106 14345 3326 478 13450 497 828 14595 1008 13916 513 1078 877 1650 1001 3183 837 1609 C 12740 381 191 888 216 15590 755 15607 11941 852 462 901 626 3224 1716 13196 761 530 401 1592 D 1115 1083 67 1419 1471 343 1371 706 1197 1228 13451 1833 15090 1036 13622 1286 14258 2776 149 12950 P 10 5 2 5 5 1 2 2 3 6 10 3 2 4 9 4 8 3 0 2 N 20 15 1 36 14 9 48 7 28 26 43 23 9 44 15 22 24 19 7 19 A 9,6% 5,9% 97,9% 4,1% 71,1% 5,7% 10,3% 3,4% 19,6% 4,1% 1 4,2% 6,7% 69,1% 6,8% 7,2% 7,8% 62,6% 9 7,1% B 10,7% 85,6% 0,6% 82,4% 19,1% 2,7% 77,2% 2,9% 4,8% 83,8% 5,8% 79,9% 2,9% 6,2% 5,0% 9,5% 5,7% 18,3% 4,8% 9,2% C 73,2% 2,2% 1,1% 5,1% 1,2% 89,5% 4,3% 89,6% 68,6% 4,9% 2,7% 5,2% 3,6% 18,5% 9,9% 75,8% 4,4% 3,0% 2,3% 9,1% D 6,4% 6,2% 0,4% 8,1% 8,4% 7,9% 4,1% 6,9% 7,1% 77,2% 10,5% 86,6% 5,9% 78,2% 7,4% 81,9% 15,9% 0,9% 74,4% P 0,1% 0,1% 0,1% N 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% 0,1% 0,3% 0,2% 0,1% 0,2% 0,1% 0,1% 0,3% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Wersja C 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 A 1637 1043 16766 711 12236 961 1695 572 3442 706 2404 666 1227 11922 1174 1153 1423 10987 15809 1310 B 1291 1124 63 1370 1558 339 1505 781 1422 1109 13487 1965 14786 3046 13371 1407 13938 2790 245 12717 C 1709 14674 120 14400 3142 453 13228 418 721 14456 826 13571 613 1219 791 1583 1021 2845 659 1557 D 12480 289 186 635 188 15376 693 15359 11534 846 378 909 498 903 1793 12969 739 475 417 1528 P 5 4 2 0 5 3 2 0 4 4 4 2 6 6 2 7 1 6 0 3 N 18 6 3 24 11 8 17 10 17 19 41 27 10 44 9 21 18 37 10 25 A 9,6% 6,1% 97,8% 4,1% 71,4% 5,6% 9,9% 3,3% 20,1% 4,1% 1 3,9% 7,2% 69,6% 6,8% 6,7% 8,3% 64,1% 92,2% 7,6% B 7,5% 6,6% 0,4% 8,0% 9,1% 8,8% 4,6% 8,3% 6,5% 78,7% 11,5% 86,3% 17,8% 78,0% 8,2% 81,3% 16,3% 1,4% 74,2% C 1 85,6% 0,7% 8 18,3% 2,6% 77,2% 2,4% 4,2% 84,3% 4,8% 79,2% 3,6% 7,1% 4,6% 9,2% 6,0% 16,6% 3,8% 9,1% D 72,8% 1,7% 1,1% 3,7% 1,1% 89,7% 89,6% 67,3% 4,9% 2,2% 5,3% 2,9% 5,3% 10,5% 75,7% 4,3% 2,8% 2,4% 8,9% P N 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,1% 0,3% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% 0,1%

Rozdział III. Wyniki egzaminu gimnazjalnego. Część humanistyczna 17 Zadania Łatwości zadań zamkniętych z podziałem na warstwy i województwa humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego miasto powyżej 100 tys. miasto od 20 tys. do 100 tys. Łatwości zadań zamkniętych Warstwy miasto do 20 tys. Wojewodztwa wieś dolnośląskie opolskie Razem 1 0,79 0,74 0,72 0,72 0,74 0,74 0,74 2 0,89 0,85 0,83 0,84 0,86 0,84 0,85 3 0,98 0,98 0,97 0,98 0,98 0,98 0,98 4 0,86 0,83 0,82 0,82 0,83 0,83 0,83 5 0,77 0,71 0,69 0,67 0,72 0,70 0,71 6 0,92 0,90 0,88 0,88 0,89 0,90 0,89 7 0,83 0,78 0,74 0,74 0,77 0,76 0,77 8 0,91 0,90 0,88 0,88 0,89 0,90 0,89 9 0,76 0,69 0,64 0,63 0,70 0,63 0,68 10 0,87 0,85 0,82 0,82 0,84 0,83 0,84 11 0,82 0,78 0,75 0,76 0,78 0,77 0,78 12 0,84 0,80 0,77 0,76 0,80 0,78 0,79 13 0,90 0,87 0,85 0,85 0,87 0,86 0,87 14 0,75 0,69 0,67 0,67 0,70 0,68 0,70 15 0,84 0,78 0,76 0,74 0,79 0,77 0,78 16 0,82 0,76 0,73 0,72 0,76 0,74 0,76 17 0,86 0,82 0,79 0,79 0,81 0,82 0,81 18 0,67 0,64 0,64 0,61 0,64 0,63 0,64 19 0,94 0,93 0,91 0,91 0,92 0,92 0,92 20 0,78 0,74 0,72 0,72 0,74 0,75 0,74 Zamknięte 0,84 0,80 0,78 0,78 0,80 0,79 0,80 Zadania zamknięte okazały się dla uczniów łatwe we wszystkich warstwach. Wśród wszystkich zadań zamkniętych były 2 umiarkowanie trudne, 16 łatwych i 2 bardzo łatwe. Zadania umiarkowanie trudne dotyczyły wiedzy z zakresu stylistyki i gramatyki. Zadania bardzo łatwe sprawdzały wyszukiwanie informacji z tekstu. Zadania otwarte Łatwości zadań otwartych humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego (województwo dolnośląskie i opolskie) Zadania otwarte 1,00 0,90 0,80 0,70 łatwość 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32_1 32_2 32_3 32_4 32 33_1a 33_1b 33_1c 33_1d 33_2a 33_2b 33_2c 33_2d 33_3a 33_3b 33_4a 33_4b 33_4c 33 numer zadania

18 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku Zadania Łatwości zadań otwartych podziałem na warstwy i województwa humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego miasto powyżej 100 tys. miasto od 20 tys. do 100 tys. Warstwy Łatwości zadania otwarte miasto do 20 tys. Wojewodztwa wieś dolnośląskie opolskie Razem 21 0,29 0,24 0,22 0,22 0,25 0,23 0,24 22 0,72 0,70 0,70 0,68 0,71 0,68 0,70 23 0,52 0,45 0,42 0,39 0,45 0,43 0,45 24 0,27 0,19 0,19 0,17 0,21 0,19 0,21 25 0,78 0,70 0,67 0,68 0,71 0,71 0,71 26 0,60 0,55 0,52 0,51 0,55 0,54 0,55 27 0,54 0,50 0,47 0,45 0,49 0,48 0,49 28 0,84 0,81 0,79 0,79 0,81 0,81 0,81 29 0,57 0,49 0,46 0,43 0,50 0,46 0,49 30 0,45 0,36 0,36 0,34 0,38 0,35 0,38 31 0,83 0,79 0,77 0,77 0,79 0,79 0,79 32_1 0,75 0,68 0,65 0,63 0,68 0,67 0,68 32_2 0,81 0,77 0,75 0,74 0,76 0,77 0,77 32_3 0,71 0,68 0,66 0,64 0,67 0,66 0,67 32_4 0,26 0,19 0,17 0,16 0,19 0,21 0,19 32 0,63 0,58 0,55 0,54 0,58 0,58 0,58 33_1a 0,57 0,57 0,56 0,56 0,57 0,56 0,56 33_1b 0,75 0,68 0,63 0,61 0,68 0,65 0,67 33_1c 0,72 0,64 0,59 0,59 0,65 0,59 0,63 33_1d 0,83 0,78 0,75 0,73 0,79 0,74 0,77 33_2a 0,66 0,62 0,58 0,57 0,62 0,58 0,61 33_22 0,89 0,84 0,84 0,84 0,86 0,83 0,85 33_2b 0,92 0,88 0,88 0,87 0,89 0,88 0,89 33_2c 0,89 0,85 0,83 0,83 0,85 0,83 0,85 33_3a 0,45 0,37 0,32 0,29 0,38 0,30 0,36 33_3b 0,78 0,76 0,68 0,68 0,76 0,65 0,73 33_4a 0,24 0,19 0,17 0,15 0,19 0,18 0,19 33_4b 0,26 0,18 0,16 0,14 0,19 0,18 0,19 33_4c 0,23 0,15 0,13 0,11 0,16 0,16 0,16 33 0,60 0,55 0,52 0,51 0,55 0,52 0,54 Otwarte 0,60 0,54 0,52 0,51 0,55 0,52 0,54 Zadania otwarte okazały się dość trudne i zróżnicowały uczniów. Połowa zadań odnoszących się do wiersza była dla uczniów trudna, podobnie jak dwa zadania powiązane z ilustracjami znajdującymi się w Ewangeliarzu Ottona III (wymagały one posłużenia się wiedzą historyczną). Zdającym sprawiało trudność również znalezienie odpowiedniego synonimu do jednego z wyrazów w nazwie motywu przewodniego arkusza. Umiarkowanie łatwe okazały się zadania wymagające napisania dłuższych wypowiedzi oraz zadanie sprawdzające znajomość wyróżników poetyckości wiersza Cz. Miłosza. Łatwe były natomiast zadania badające umiejętność interpretacji roli postaci z wiersza, analizowania i syntetyzowania informacji z fotografii i wiersza oraz wyszukiwania informacji z ilustracji. Gimnazjaliści bardzo dobrze poradzili sobie także z określeniem konsekwencji posługiwania się stereotypami w ocenie innych narodów. Łącznie 6 zadań otwartych było trudnych, 3 umiarkowanie trudne i 4 łatwe. Analiza umiejętności wpisanych w obszary standardów egzaminacyjnych Analiza kartoteki oraz wykresów obszarów standardów pozwala na określenie umiejętności, które zostały przez uczniów dobrze opanowane, a także tych, które należy doskonalić.

Numer zadania Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych I. Czytanie i odbiór Rozdział III. Wyniki egzaminu gimnazjalnego. Część humanistyczna 19 Kartoteka arkusza GH-A1(B1,C1)-052 Plemiona Europy Nazwa sprawdzanej umiejętności (z numerem standardu) Uczeń: tekstów kultury 1. dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury (6) Uczeń: Nazwa sprawdzanej czynności określa epokę na podstawie informacji z tekstu 2. wyszukuje informacje (3) wyszukuje informację z fragmentu tekstu popularnonaukowego 3. wyszukuje informacje (3) wyszukuje informację z fragmentu tekstu popularnonaukowego 4. czyta teksty kultury na poziomie rozpoznaje dosłowne znaczenie dosłownym (1) fragmentu tekstu 5. wyszukuje informacje (3) wyszukuje informację z fragmentu tekstu popularnonaukowego 6. wyszukuje informacje (3) wyszukuje informację z fragmentu tekstu popularnonaukowego 7. odnajduje i interpretuje związki dostrzega skutki wydarzenia przyczynowo-skutkowe historycznego w rozwoju cywilizacyjnym Polski i świata (5) 8. czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (1) rozpoznaje znaczenie znaku graficznego występującego w tekście popularnonaukowym Liczba punktów Łatwość zadania 1 0,74 1 0,85 1 0,98 1 0,83 1 0,71 1 0,89 1 0,77 1 0,89 9. dostrzega w odczytywanych rozpoznaje styl tekstu 1 0,68 tekstach środki wyrazu i określa ich funkcje (4) 10. interpretuje teksty kultury, uwzględniając dostrzega intencję autora tekstu 1 0,84 intencje nadawcy (2) 11. czyta teksty kultury na poziomie rozpoznaje znaczenie wyrazu 1 0,78 dosłownym (1) użytego w tekście 12. czyta teksty kultury na poziomie rozpoznaje ocenę postawy zawartą 1 0,79 dosłownym (1) i skomentowaną w tekście 13. czyta teksty kultury na poziomie rozpoznaje na rysunku stereotyp 1 0,87 dosłownym (1) związany z narodowością postaci 14. dostrzega i analizuje konteksty dostrzega kontekst historyczny 1 0,70 niezbędne do interpretacji tekstów kultury (6) 15. odnajduje związki dostrzega w tekście przyczynę 1 0,78 przyczynowo-skutkowe (5) zjawiska 16. czyta teksty kultury na poziomie odczytuje sens przysłowia 1 0,76 przenośnym (1) 17. dostrzega i analizuje konteksty (6) rozpoznaje zapożyczenie 1 0,81 18. dostrzega i analizuje konteksty (6) rozpoznaje konstrukcję 1 0,64 składniową we fragmencie tekstu 19. czyta teksty kultury na poziomie odczytuje sens obrazów poetyckich 1 0,92 przenośnym (1) występujących w tekście 20. dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu (4) rozpoznaje środek wyrazu we fragmencie wiersza 1 0,74 II. Tworzenie własnego tekstu 21. formułuje argumenty (5) uzasadnia użycie znaku interpunkcyjnego w tekście poetyckim 1 0,24 I. Czytanie i odbiór tekstów kultury 22. interpretuje teksty kultury (2) określa rolę postaci z wiersza 1 0,70 23. dostrzega w odczytywanych charakteryzuje język wypowiedzi 1 0,45 tekstach środki wyrazu (4) 24. czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (1) odczytuje przenośny sens cytatu 1 0,21

20 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku II. Tworzenie własnego tekstu 25. analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury (6) 26. posługuje się kategoriami i pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych (2) I. Czytanie i odbiór tekstów kultury 27. dostrzega kontekst historyczny niezbędny do interpretacji tekstu nadaje tytuł fotografii, posługując się odpowiednimi informacjami z wiersza 1 0,71 posługuje się pojęciami z poetyki 1 0,55 rozpoznaje grupy społeczne, których przedstawiciele ukazani są na ilustracji 1 0,49 (6) 28. wyszukuje informacje (3) wyszukuje informacje na ilustracji 1 0,81 II. Tworzenie własnego tekstu 29. analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury (6) 30. dokonuje celowych operacji na tekście (7) syntetyzuje informacje na podstawie dwóch tekstów zastępuje wyraz w nazwie motywu przewodniego arkusza jego odpowiednikiem 1 0,49 1 0,38 31. wyciąga wnioski (9) formułuje wnioski 1 0,79 II. Tworzenie własnego tekstu 32.1. pisze tekst na zadany temat (4) podaje informacje wskazane 1 0,68 w temacie 32.2. buduje wypowiedź w formie pisze w punktach plan wycieczki 1 0,77 planu (1) 32.3. buduje wypowiedź spójną pod względem składniowym (4) zachowuje jednolitą formę wypowiedzi 1 0,67 32.4. buduje wypowiedź poprawną pod względem językowym i stylistycznym (1) II. Tworzenie własnego tekstu 33.1a. tworzy tekst o charakterze informacyjnym i perswazyjnym dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (3) 33.1b. tworzy tekst o charakterze informacyjnym i perswazyjnym dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (3) 33.1c. tworzy tekst o charakterze informacyjnym i perswazyjnym dostosowany do sytuacji 33.1d. 33.2a. 33.2b. 33.2c. 33.2d. komunikacyjnej (3) tworzy tekst o charakterze informacyjnym i perswazyjnym dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (3) zna i stosuje zasady organizacji tekstu (listu) (4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu (4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst spójny pod względem składniowym (4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst logicznie uporządkowany (4) poprawnie stosuje zasady ortografii i interpunkcji 1 0,19 uwzględnia adresata spoza kraju 1 0,56 charakteryzuje wybraną miejscowość i prezentuje znajdujące się w niej obiekty opisuje dokładnie jeden z obiektów 1 0,67 1 0,63 uzasadnia własne stanowisko 1 0,77 zachowuje formalne wyróżniki 1 0,61 listu prywatnego zachowuje trójdzielną kompozycję 1 0,85 pisze tekst spójny; podtrzymuje kontakt z adresatem pisze tekst logicznie uporządkowany 1 0,89 1 0,85

Rozdział III. Wyniki egzaminu gimnazjalnego. Część humanistyczna 21 33.3a. buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (1) pisze poprawnie pod względem składniowym, leksykalnym, fleksyjnym, frazeologicznym 3 0,36 33.3b. 33.4a. 33.4bc. *33.4a. (uczniowie z dysleksją) 33.4b. 33.4c. tworzy teksty o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej (3) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (1) posługuje się słownictwem właściwym dla opisu i słownictwem perswazyjnym 1 0,73 stosuje zasady interpunkcji 1 0,19 stosuje zasady ortografii 2 0,19 0,16 stosuje zasady interpunkcji 1 stosuje zasady ortografii 1 pisze w sposób czytelny 1 Procentowy rozkład wyników za Czytanie i odbiór tekstów kultury humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego 1 1 8,0% 6,0% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Procentowy rozkład wyników za Tworzenie własnego tekstu humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego 1 1 8,0% 6,0% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10111213141516171819202122232425

22 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku Zadania Łatwości obszarów standardów egzaminacyjnych humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego miasto powyżej 100 tys. miasto od 20 tys. do 100 tys. Warstwy miasto do 20 tys. Województwa wieś dolnośląskie opolskie Czytanie i odbiór tekstów kultury 0,79 0,75 0,73 0,72 0,75 0,74 0,75 Tworzenie własnego tekstu 0,60 0,55 0,52 0,51 0,55 0,53 0,54 Razem 0,70 0,65 0,62 0,61 0,65 0,63 0,64 Razem Umiejętności znajdujące się w obszarze Czytanie i odbiór tekstów kultury, jak wynika z wykresu i tabeli, zostały dobrze opanowane. Najczęściej pojawiającym się wynikiem było 22 punkty. Największa grupa uczniów osiągnęła wyniki w przedziale 19 24 punktów. Zadania znajdujące się w arkuszu Plemiona Europy sprawdzały następujące umiejętności zapisane w obszarze Czytanie i odbiór tekstów kultury: czytanie tekstów popularnonaukowego i publicystycznego na poziomie dosłownym i przenośnym, wyszukiwanie informacji, dostrzeganie kontekstów, interpretowanie tekstów kultury z uwzględnieniem intencji nadawcy, dostrzeganie środków wyrazu i określanie ich funkcji, odnajdywanie i interpretowanie związków przyczynowo-skutkowych w rozwoju cywilizacyjnym Polski i świata. Gorzej wypadły zadania odnoszące się do obszaru Tworzenie własnego tekstu. Najczęściej występującym wynikiem było 14 punktów, a najwięcej uczniów osiągnęło wyniki w przedziale 11 18 punktów. Słabo wypadły zadania sprawdzające umiejętności: formułowania argumentów, syntetyzowania informacji z dwóch tekstów, posługiwania się pojęciami z zakresu poetyki, pisania planu wycieczki oraz listu prywatnego. Rozkłady punktów za zadanie 32 (plan) i 33 (list) wskazują, że w jednym i drugim przypadku najwięcej problemów sprawiało uczniom przestrzeganie zasad ortografii i interpunkcji. Rozkład wyników za zadanie 32 humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego procent uczniow 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 32_1 32_2 32_3 32_4 numery kryteriów 0 1 0 1 32_1 32,4% 67,6% 32_2 23,4% 76,6% 32_3 32,9% 67,1% 32_4 80,7% 19,3% Zad. 32. KRYTERIA OCENY PLANU Kryteria Zasady przyznawania punktów Punktacja Realizacja tematu wskazanie nazwy miasta europejskiego i trzech zwiedzanych w nim obiektów 0 1 Kompozycja zapisanie w punktach (z zachowaniem logicznego porządku) planu jednodniowej wycieczki 0 1 Język 1 zachowanie jednolitej konstrukcji składniowej we wszystkich punktach (zdania, równoważniki 0 1 zdań) Zapis 1 poprawność ortograficzna i interpunkcyjna (dopuszczalny 1 błąd ortograficzny i 1 błąd 0 1 interpunkcyjny) Razem: 0 4 1 Przyznaje się punkty z tych kategorii, jeśli plan zawiera co najmniej 3 punkty.

Rozdział III. Wyniki egzaminu gimnazjalnego. Część humanistyczna 23 Ponad 60% piszących uzyskało punkty za trzy pierwsze kryteria oceny planu. Nie oznacza to jednak, że napisanie planu wycieczki było zadaniem łatwym (łatwość 0,58). W wielu realizacjach tego zadania uczniowie koncentrowali się głównie na planowaniu czynności towarzyszących zwiedzaniu, np. wyjazd, obiad, odpoczynek, zapominając, że należało ująć w planie zwiedzenie co najmniej trzy obiekty architektoniczne lub krajobrazowe znajdujące się w jednej miejscowości. Zdarzało się również, że plan wycieczki obejmował więcej niż jeden dzień. Niektórzy gimnazjaliści nie wymieniali miasta, do którego zamierzali udać się ze swoją klasą. Czasem jakby nie uświadamiali sobie faktu, iż Polska też leży w Europie i w związku z tym można było zaplanować wyjazd do miejscowości położonej na terenie ojczystego kraju. Widoczna też była nieporadność zdających w formułowaniu punktów i w ich poprawnym zapisie. Planowanie jest jedną z najważniejszych czynności umożliwiających efektywne działanie. Umiejętność planowania jest więc przydatna w codziennym życiu. Zad. 33. KRYTERIA OCENY LISTU Kryteria oceniania Punktacja 1 TEMAT (0 4 pkt.) Uwzględnienie w tekście informacji wskazujących na adresata z zagranicy. 0 1 Ogólna charakterystyka wybranej miejscowości i zaprezentowanie co najmniej dwóch znajdujących się 0 1 w niej obiektów. Dokładniejsze opisanie wybranego obiektu. 0 1 Uzasadnienie wyboru miejscowości. 0 1 2 KOMPOZYCJA (0 4 pkt.)* Zachowanie formalnych wyróżników listu prywatnego: miejscowość, data, nagłówek, formuła pożegnalna 0 1 w zakończeniu, podpis. Zachowanie trójdzielnej kompozycji. 0 1 Spójność tekstu (istnieją również językowe nawiązania wskazujące na kontakt między nadawcą a adre- 0 1 satem). Logiczne uporządkowanie tekstu. 0 1 3 JĘZYK I STYL (0 4 pkt.)* Poprawne (pod względem znaczeniowym) słownictwo, również w związkach frazeologicznych. Poprawna odmiana wyrazów oraz łączenie wyrazów w zdania i zdań pojedynczych w zdania złożone (nie pojawia się powtarzanie tych samych struktur zdaniowych). Trafnie dobrane środki językowe (nie pojawiają się: nieuzasadnione kolokwializmy, wielosłowie, wieloznaczność, nieuzasadnione powtarzanie wyrazów, nadużywanie wyrazów obcych i nieuzasadnionych wyrażeń typu: praktycznie rzecz biorąc, dajmy na to, powiedzmy). 0 3 (dopuszczalne trzy błędy, niezależnie od kategorii) 3 bł. 3 pkt. 4 bł. 2 pkt. 5 bł. 1 pkt 6 bł. 0 pkt. Funkcjonalność stylu (słownictwo perswazyjne i opisowe). 0 1 4 ZAPIS (0 3 pkt.)* Interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy). 0 1 Ortografia. 0 2 0 bł. 2 pkt. 1 bł. 1 pkt 2 bł. 0 pkt. Razem: 0 15 * Punktów z tych kategorii nie przyznaje się, jeśli praca zajmuje mniej niż połowę wyznaczonego miejsca. Uwaga! Za pracę na inny temat nie przyznaje się żadnych punktów. Napisanie listu do kolegi z zagranicy okazało się zadaniem w miarę łatwym (łatwość 0,54) tylko dla połowy gimnazjalistów przystępujących do egzaminu. Rozkład punktów za poszczególne kryteria prezentują wykresy i tabele.

24 Egzamin gimnazjalny w województwie dolnośląskim i opolskim w 2005 roku Rozkład wyników za zadanie 33 (bez dyslektyków) humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 33_1a 33_1b 33_1c 33_1d 33_2a 33_2b 33_2c 33_2d 33_3a 33_3b 33_4a 33_4b+c numery kryteriów 0 1 2 3 0 1 2 3 33_1a 43,5% 56,5% 33_1b 33,2% 66,8% 33_1c 36,7% 63,3% 33_1d 22,6% 77,4% 33_2a 38,8% 61,2% 33_2b 14,6% 85,4% 33_2c 11,1% 88,9% 33_2d 15,2% 84,8% 33_3a 5 1 10,5% 25,5% 33_3b 27,3% 72,7% 33_4a 81,2% 18,8% 33_4b+c 84,1% 8,8% 7,1% Rozkład wyników za zadanie 33 (uczniowie z dysleksją) humanistyczna część egzaminu gimnazjalnego 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 33_1a 33_1b 33_1c 33_1d 33_2a 33_2b 33_2c 33_2d 33_3a 33_3b 33_4a 33_4b 33_4c numery kryteriów 0 1 2 3 0 1 2 3 33_1a 44,4% 55,6% 33_1b 31,3% 68,7% 33_1c 35,2% 64,8% 33_1d 23,9% 76,1% 33_2a 46,0% 5 33_2b 17,4% 82,6% 33_2c 12,4% 87,6% 33_2d 15,7% 84,3% 33_3a 56,3% 9,9% 10,9% 22,9% 33_3b 29,0% 71,0% 33_4a 83,7% 16,3% 33_4b 21,4% 78,6% 33_4c 11,8% 88,2% Jak wynika z wykresów i tabel, wielu gimnazjalistów zapominało, że piszą do osoby spoza kraju i nie podawało takiej informacji w liście (podanie imienia w nagłówku nie uprawniało do przyznania punktu). W niektórych listach wymieniano tylko jeden zabytek lub obiekt sportowy i bardzo ogólnikowo go opisywano, koncentrując się przeważnie na opisywaniu swoich wrażeń. Brakowało także niekiedy argumentacji uzasadniającej wybór opisywanej miejscowości, ale to kryterium w zakresie realizacji tematu wypadło najlepiej. Kilkanaście prac było nie na temat, gdyż uczniowie opisywali swoją wycieczkę klasową lub pobyt u rodziny, zaś list kierowali do kolegi mieszkającego w Polsce. W zakresie kryteriów sprawdzających umiejętność redagowania listu najsłabiej wypadło kryterium sprawdzające znajomość wyróżników tej formy wypowiedzi. Uczniowie pomijali najczęściej miejscowość, datę oraz podpis. Mylili także dość często list prywatny z oficjalnym, dlatego też niektóre prace przypominały podanie. Za pozostałe kryteria w zakresie kompozycji ponad 80% uczniów uzyskało punkty. Niepokojące natomiast są wyniki uzyskane przez zdających za język oraz interpunkcję i ortografię. Umiejętność poprawnego pisania wymaga ciągłego doskonalenia poprzez utrwalanie zasad, ale również zwracania uwagi na elegancję języka. Niektórzy uczniowie uznawali, że w liście do kolegi mogą posługiwać się nawet wulgaryzmami. Wiele problemów sprawiło gimnazjalistom stosowanie się do zasad pisowni nazw własnych w opisie obiektów, jak również przestrzeganie zasad interpunkcji w zapisie daty i formułach typowych dla listu. Uczniowie z dysleksją uzyskali porównywalne wyniki za język, interpunkcję, natomiast znacznie wyższe za ortografię. Przy sprawdzaniu ich prac stosowana była inna typologia błędów ortograficznych