Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej
Agenda 1. Przyczyny globalnego kryzysu ekonomicznego XXI wieku, 2. Mechanizm rozwoju kryzysu, 3. Polska i inne państwa a kryzys, 4. Jak działać antykryzysowo, 5. Co nas czeka.
Polityka ekonomiczna w perspektywie historycznej Do lat 20tych XX wieku: dziki kapitalizm, czyli epoka liberalna, Lata 30te do 70tych XX w.: rosnąca rola interwencjonizmu państwowego, Przełom lat 70 i 80tych: reaganokomika i tatcheryzm : powrót do liberalizmu.
Poziom mikroekonomiczny cel zarządzania przedsiębiorstwem Alfred Rappaport: zarządzanie w imieniu akcjonariuszy, czyli maksymalizacja wartości dla akcjonariuszy, chodzi o to, aby zainwestowane środki akcjonariuszy dawały większe zyski niż mogłyby być uzyskane poprzez inwestycje w inne aktywa na tym samym poziomie ryzyka, Preferencja dla wykorzystania dźwigni finansowej, KONSEKWENCJA: ROSNĄCE ZADŁUŻENIE I POZYSKIWANIE KAPITAŁU Z RYNKU FINANSOWEGO.
Poziom makroekonomiczny oprocentowanie kredytów Globalizacja to delokalizacja zakładów produkcyjnych (do Azji i Afryki), Niskie koszty produkcji w Azji i Afryce to presja na obniżkę cen, Niskie ceny to niska inflacja i niskie stopy procentowe, KONSEKWENCJA: BANKI OFERUJĄ TANI KREDYT.
Azja i Afryka ma wielkie nadwyżki finansowe Nadwyżki finansowe są lokowane w USA i Europie, Banki w USA i Europie dysponują nadwyżkami gotówki, Bankierzy są wynagradzani prowizyjnie, co wyzwala ich chciwość, KONSEKWENCJA: ROSNĄCA ŁATWOŚĆ UZYSKANIA KREDYTU.
Finasjalizacja gospodarki Z finansjalizacją gospodarki mamy do czynienia, gdy rośnie udział systemu finansowego w generowaniu PKB. W większości rozwiniętych krajów w ciągu ostatnich 20 lat udział sektora finansowego w PKB prawie się podwoił. W Hiszpanii i Wielkiej Brytanii ogólna wielkość aktywów bankowych wzrosła z 60 70 proc. PKB do ponad 200 proc. PKB. Udział zysków banków amerykańskich w zyskach przedsiębiorstw ogółem wzrósł z ok. 10 proc. na początku lat 80., do około 40 proc. w okresie poprzedzającym kryzys.
Skąd kryzys się wziął? Nadwyżki pieniędzy w bankach (szczególnie amerykańskich) Bankierzy szukają kredytobiorców Bańka kredytowa Rozwój kredytów subprime (pożyczki hipoteczne)
Bańka kredytowa Polityka administracji amerykańskiej ułatwiająca udzielanie kredytu niezamożnym obywatelom, Wejście na giełdy kapitałowe banków kredytowych (pozyskanie kapitałów własnych), Chciwość bankierów zdobywa przewagę nad rzetelnością, Banki oferują ryzykowne instrumenty finansowe (tzw. derywaty), W końcu poważna część kredytobiorców przestaje spłacać dług piramida finansowa się zawala.
Kryzys finansowy staje się kryzysem gospodarczym Mniej zarabiają Mają długi Spada popyt Gospodarstwa domowe mają coraz mniej pieniędzy Kryzys rynków finansowych Zwolnienia Redukcje zatrudnienia Spada popyt na rynkach produktów finalnych
Kryzys gospodarczy staje się kryzysem budżetowym Gospodarki narodowe kurczą się Państwa grupy G8 pompują w gospodarki narodowe ok. 3 bln $ Narastające deficyty budżetowe są finansowane obligacjami państwowymi tworzącymi dług publiczny Rządy państw są zmuszone redukować wydatki publiczne RZĄDY WDRAŻAJĄ PROGRAMY STABILIZACYJNE
Rządowe programy stabilizacyjne 1. Zwiększanie dochodów budżetowych i ograniczanie wydatków publicznych, 2. Kontrola podaży pieniądza, 3. Polityka kursu walutowego, 4. Polityka wolnego handlu międzynarodowego, 5. Kontrola płac.
Odniesienie teoretyczne John Maynard Keynes czy Milton Friedman
Odniesienie teoretyczne Zdaniem Keynesa należy w czasie kryzysu pobudzać popyt poprzez bezpośrednie inwestycje państwa, czyli stosować na możliwie jak najszerszą skalę rozmaite działania interwencjonistyczne.
Odniesienie teoretyczne Friedman uznawał, że ekonomiczne funkcje państwa powinny być ograniczone, a jego działalność winna się koncentrować na zapewnieniu zewnętrznego bezpieczeństwa państwa oraz na stworzeniu mechanizmu rynkowego.
Polityka antykryzysowa Niemcy: Oszczędności budżetowe Uelastycznienie rynku pracy USA: Luzowanie ilościowe Pomoc dla przedsiębiorstw i instytucji finansowych
Rozumienie kryzysu cyklicznego Źródło: http://www.bankier.pl/wiadomosc/jak-czytacwskazniki-makro-2014977.html
Kryzys cykliczny czy strukturalny? Globalizacja to delokalizacja zakładów produkcyjnych, czyli likwidacja miejsc pracy w Europie i USA, Narastające problemy ekologiczne, przyjmujący BIZ nie dbają o środowisko, Wyczerpywanie się zasobów naturalnych, Wyjście światowego systemu finansowego spod kontroli rządów.
Perspektywa w warunkach kryzysu strukturalnego Spowolnienie globalnego wzrostu gospodarczego, Niebezpieczeństwo wysokiej inflacji (deficyty budżetowe, rosnące ceny surowców, koszty zanieczyszczenia), Powtarzające się bańki spekulacyjne (polityka luzowania ilościowego).
Dziękuję piotr.banaszyk@ue.poznan.pl