Tomasz Gruszecki ŚWIAT NA DŁUGU

Transkrypt

1 Tomasz Gruszecki ŚWIAT NA DŁUGU Wydawnictwo KUL Lublin 2012

2 SPIS TREŚCI Od autora 9 Część I DŁUG NA ŚWIECIE: FAKTY I. BOMBA DŁUGU PUBLICZNEGO Zegar długu na świecie Tym razem w dtugi popadły kraje najbogatsze Współczesne gospodarki napędzane są długiem Spiętrzenie długów a pieniądz współczesny (Fiat Money) Konsekwencje nadmiernego długu publicznego - groźba niespłacalności długu (default) Kryzys bankowy a dług Dług - co to znaczy być winnym"? 31 II. EKSPLOZJA DŁUGU PUBLICZNEGO Świat jest coraz bardziej zadłużony Struktura długów publicznych Finansowanie długu publicznego Drogi wyjścia z długu: są dwa wyjścia i oba są złe Jak ożywić koniunkturę? Ostrzegawczy raport BIS Stopa procentowa a stopa wzrostu PKB 53 III. DŁUG UKRYTY W BOMBIE EMERYTALNEJ Raport BIS Raport CATO ^ Przyszły dług publićzny-trajektoria wzrostu 61

3 6 SPIS TREŚCI 4. Konsekwencje rosnącego zadłużenia Konkluzje 65 IV. DŁUG PRYWATNY A DŁUG PUBLICZNY: CO JEST GORSZE? Dług publiczny a dług całkowity Dług publiczny a dług prywatny Dług rządowy, dług prywatny a groźba niewypłacalności (insolvency) i restrukturyzacji długu (deleverage) Dług prywatny w UE Dług prywatny w USA Dług gospodarstw domowych - nieruchomości Proces oddłużania gospodarstw domowych 82 Aneks: Czy gospodarka amerykańska skazana jest na kilka lat oddłużania i spadek PKB? Scenariusz pesymistyczny 84 V. DŁUG USA USA-państwo i gospodarka pogrążone w długach Dług publiczny USA Dług*rządu a dług całkowity sektora finansów publicznych Zegar długu USA Deficyt budżetu i dług USA 96 a) Deficyt budżetu USA po II wojnie światowej 96 b) Rozbieżność między dochodami a wydatkami '. 98 c) Projekcje budżetu USA na przyszłość 98 d) Deficyt cykliczny i strukturalny 101 e) Struktura długu publicznego 102 f) Oceny inwestorów 105 g) Przyszłość długu publicznego USA i koszt obsługi - aktualne projekcje Kto posiada dług USA? Dlaczego dług publiczny USA ciągle rośnie? 109 a) Spadek dynamiki PKB, dochodów i konsumpcji 109 b) Notoryczne zadłużenie w obrotach z zagranicą - bliźniaczy deficyt c) Niska stopa oszczędności Co dalej z długiem USA? 112 VI. ZADŁUŻONA EUROPA Koncentracja długów w UE Wzrost deficytów budżetowych i długu publicznego w Europie Dług publiczny UE16, UE17 i UE Przyczyny niestabilności Wymuszenie integracji przez fakty dokonane Dług czy sieć zadłużenia Dług w strefie euro a przyszłość euro Ratowanie krajów niewypłacalnych - rozwiązania tymczasowe 145

4 SPIS TREŚCI 9. Co dalej ze strefą euro - możliwe scenariusze Czy uda się oddłużanie w strefie euro? 152 VII.DŁUG PUBLICZNY POLSKI: OCENA AMBIWALENTNA 155 Część II KRYZYS FINANSOWY A NIESPŁACALNOŚĆ DŁUGU PUBLICZNEGO - UJĘCIE TEORETYCZNE VIII. KRYZYSY FINANSOWE A DŁUG Dlaczego wybuchają kryzysy finansowe? Powstawanie baniek jako mechanizm powstania kryzysu finansowego Typy kryzysu a kanały zainicjowania kryzysu 177 a) Kryzys wywołany inflacją 177 b) Próg kryzysu waluty 178 c) Dewaluacja waluty jako próg 178 d) Wybuch bańki aktywów 178 e) Kryzys bankowy 178 f )Kryzys finansowy spowodowany niewypłacalnością długu Dług publiczny a dług prywatny Niespłacalność długu publicznego \ 183 a) Sytuacja niewywiązywania się z długu (default) 183 b) Chęć a możliwość spłaty długu (illeąuidity a insolvency) 184 c) Kiedy następuje brak spłaty długu? Czy jest jakaś obiektywna granica? 186 d) Kiedy brak spłaty może być usprawiedliwiony? 188 e) Przestrzeń manewru dla rządu ze względu na deficyt Dług sektora finansowego Mierzenie zagrożenia państwa niewypłacalnością 191 IX. KRYZYS A NIESPŁACALNOŚĆ DŁUGU ZAGRANICZNEGO (EXTERNAL DEBT) ' Historia długów zagranicznych i ich niespłacalności Kryzys bankowy a fale 1 niespłacalności Niespłacalność idzie falami Sytuacja po 1945 r Problemy ze spłatą długu zewnętrznego krajów rozwijających się 206 X. WEWNĘTRZNY DŁUG PUBLICZNY (KRAJOWY) 211 Dług krajowy a inflacja 217 XI. NIEWYPŁACALNOŚĆ DŁUGU WEWNĘTRZNEGO A ZEWNĘTRZNEGO: KTÓRA JEST GORSZA? 219

5 g SPIS TREŚCI XII. SPÓR O PRÓG" WYTRZYMAŁOŚCI POZIOMU DŁUGU - CZY 90% PKB? Reinhart i RogorT kontra John Irons i John Bivens (New Deal 2.0) Stanowisko C. Reinhart i K. Rogoffa - ujęcie syntetyczne 221 a) Globalny publiczny dług b) Dług, wzrost i inflacja 223 c) Dług - wzrost; kraje rozwinięte 224 d) Kraje rozwijające się (emerging markets) 226 e) Dług zewnętrzny 227 f) Zadłużenie prywatnego sektora, oddłużanie a wzrost 230 g) Podsumowanie Polemika Johna Ironsa i Josha Bivensa z Reinhart i Rogoffem 231 XIII. CO PO OBECNYM KRYZYSIE? Wnioski z dotychczasowych kryzysów Użytek z pesymistycznych scenariuszy Strukturalna nierównowaga gospodarki światowej 240 XIV. DWA SPOJRZENIA NA DŁUG W ŚWIECIE I DROGI WYJŚCIA 243 Część III DŁUG PUBLICZNY, KREDYT A PIENIĄDZ XV. SZCZEGÓLNE CECHY OBECNEGO KRYZYSU ZADŁUŻENIA 253 XVI.DŁUG PUBLICZNY - WNIOSKI 263 XVII. DŁUG PUBLICZNY - SCENARIUSZE ODDŁUŻANIA 267 Scenariusze oddłużania według raportu Mc Kinsey Group 271 XVIII. CZY ZA ŁATWOŚĆ TWORZENIA DŁUGU ODPOWIADA WSPÓŁCZESNY PIENIĄDZ? 275 ANEKSY Aneks I. Przypadek Grecji 281 Aneks II. Przypadek Irlandii 303 Aneks III. Przypadek Portugalii 317 Aneks IV. 15 krajów z największym długiem (od najmniejszego po najwyższy) 327 Aneks V. Niewypłacalność państw (default): najnowsze przypadki 329 BIBLIOGRAFIA 331 THE WORLD ON DEBT (Summary) 341