1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Statystyka z Metodologią I 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Statistics with Methodology I 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Metodologii Badań Psychologicznych 4. Kod przedmiotu/modułu 5. Rodzaj przedmiotu obowiązkowy 6. Kierunek studiów Psychologia 7. Poziom studiów (I lub II stopień lub jednolite studia magisterskie) Jednolite studia magisterskie 8. Rok studiów I 9. Semestr (zimowy lub letni), letni 10. Forma zajęć i liczba godzin (dotyczy nazw różnych typów zajęć) Forma zajęć: wykład, 30 godzin 11. Imiona, nazwiska, tytuły/stopnie naukowe osób prowadzących zajęcia Jolanta Kowal, dr; Bogusława Błoch, dr 12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu Znajomość podstawowych pojęć i analiz matematycznych w zakresie m. in. pojęcia zbioru, funkcji matematycznej, obliczania podstawowych równań matematycznych. 13. Cele przedmiotu C1 Przekazanie wiedzy na temat podstawowych pojęć, koncepcji 1
teoretycznych i problemów z zakresu metodologii badań empirycznych w naukach społecznych, w tym w psychologii, w aspekcie statystycznym. Przekazanie wiedzy na temat różnych rodzajów testów oraz ograniczeń związanych z posługiwaniem się nimi. Omówienie pojęć związanych ze standaryzacją testu w wąskim i szerokim znaczeniu C2 Lepsze zrozumienie problematyki metodologicznej w pracach własnych jak i krytyczna recepcja prac cudzych, w których wykorzystano metody statystyczne. C3 Uświadomienie etycznych i prawnych problemów i ograniczeń związanych z prowadzeniem badań jakościowych i ilościowych, w szczególności ze stosowaniem metod statystyki opisowej i indukcyjnej w nauce i praktyce.. C4 Przedstawienie możliwości wykorzystania metod statystyki opisowej i statystyki indukcyjnej w badaniach społecznych w psychologii, przedstawienie zagadnień teoretycznych w odniesieniu do praktyki psychologicznej. C5 Uwrażliwienie na problemy etyczne i prawne związane z przeprowadzaniem badań jakościowych i ilościowych, w szczególności ze stosowaniem metod statystycznych w nauce i praktyce.. C6 Przekazanie wiedzy na temat metod, technik i narzędzi badawczych z wykorzystaniem statystyki opisowej i indukcyjnej 14. Zakładane efekty kształcenia (dla przedmiotu) Symbole kierunkowych efektów kształcenia, np.: K_W01*, K_U05, K_K03 (symbole dla kierunku) EK_W_01 Student ma wiedzę o metodach i narzędziach w tym technikach pozyskiwania danych, odpowiednich dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych w badaniach społecznych, w psychologii, pozwalających opisywać zjawiska, związane z człowiekiem jako jednostką i istotą społeczną oraz ze strukturami i instytucjami społecznymi oraz procesami w nich i między nimi zachodzącymi. Potrafi wymienić zasady doboru metod statystyki opisowej i indukcyjnej do typów problemów psychologicznych. EK_W_02 Definiuje podstawowe pojęcia statystyczne, oblicza miary struktury, tendencji centralnej, rozproszenia, asymetrii, koncentracji, współzmienności i dynamiki zjawisk społecznych (szczególnie psychologicznych), rozpoznaje i nazywa właściwości K_W01, K_W02, K_W03, K_W06, K_W07, K_W08, K_W09, K_W10, K_W12 2
obiektów i wyraża je na odpowiednich skalach pomiarowych jako cechy statystyczne lub zmienne losowe. EK_W_03 Omawia i wskazuje różnice między zjawiskami społecznymi, w szczególności psychologicznymi za pomocą miar statystycznych. Zna procedury normalizacji rozkładu wyników testowych w psychologii oraz podstawowe skale standardowe. Zna standardy etyczne i prawne dotyczące metodologii i wykorzystania metod statystyki opisowej i indukcyjnej w badaniach psychologicznych. EK_W_04 Demonstruje, wyjaśnia zależności lub związki między zjawiskami społecznymi w dziedzinie psychologii posługując się właściwie miarami statystycznymi. Analizuje pod względem statystycznym, podejmuje decyzje, dotyczące tendencji w zakresie zjawisk społecznych, szczególnie psychologicznych, uzasadnia, samodzielnie ocenia. EK_W_05 Rozpoznaje, poszukuje istotnych powiązań i zależności za pomocą odpowiednich miar korelacyjnych i prognostycznych. Samodzielnie porównuje, znajduje istotne powiązania i zależności i wyprowadza wnioski, interpretując wyniki analizy statystycznej. EK_U_01 Student potrafi prawidłowo dobrać metody statystyczne do badań psychologicznych, wykonać analizę statystyczną i przygotować raport i interpretować zjawiska społeczne (kulturowe, polityczne, prawne, ekonomiczne) specyficzne dla psychologii z wykorzystaniem metod statystyki opisowej i indukcyjnej. EK_U_02 Student potrafi wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną w zakresie statystyki opisowej do szczegółowego opisu i praktycznego analizowania jednostkowych K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U06, K_U07, K_U08, K_U10, K_U11 3
procesów i zjawisk społecznych (kulturowych, politycznych, prawnych, gospodarczych) specyficznych dla psychologii.. EK_U_03 Student potrafi właściwie analizować i opisać przyczyny i przebieg wybranych procesów i zjawisk społecznych (kulturowych, politycznych, prawnych, gospodarczych) specyficzne dla nauk społecznych (psychologicznych) w tym psychologii korzystając z metod statystyki opisowej i technologii informacyjnej. EK_U_04 Student potrafi wykonać prognozę zjawiska społecznego (psychologicznego) za pomocą metod statystyki opisowej i technologii informacyjnej i przewidzieć praktyczne skutki konkretnych procesów i zjawisk społecznych (kulturowych, psychologicznych, politycznych, ekonomicznych) z wykorzystaniem standardowych metod i narzędzi właściwych dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla nauk społecznych, w tym psychologii. EK_U_05 Student prawidłowo posługuje się systemami normatywnymi oraz wybranymi normami i regułami statystyki opisowej i indukcyjnej w celu rozwiązania konkretnego zadania z zakresu dziedzin nauk społecznych, w tym psychologii. Posiada umiejętność rozumienia i analizowania zjawisk społecznych, bazując na metodach statystyki opisowej i indukcyjnej. EK_K_01 Student rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, analizując zmienność procesów społecznych, w szczególności psychologicznych w czasie. EK_K_02 Student potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania, opracowuje algorytm K_K01, K_K02, K_K03, K_K04, K_K05, K_K06, K_K07 4
rozwiązania zadania określonego typu. Prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu, opierając się na analizie statystycznej zjawisk społecznych (w szczególności psychologicznych). EK_K_03 Student potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności w zakresie metodologii, metod statystyki opisowej i indukcyjnej. Potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy, analizując dane pod względem statystycznym. 15. Treści programowe 1) Statystyka opisowa a metodologia, metody, techniki i narzędzia badawcze w społecznych psychologicznych badaniach jakościowych i ilościowych. Różnice między badaniami jakościowymi i ilościowymi - możliwości zastosowań metod statystyki opisowej i indukcyjnejrozwiązywanie zadań, projektowanie etapów analizy 1.1) Cele badań teoretyczne i praktyczne 1.2) Przedmiot badań 1.3)Pytania i hipotezy badawcze i sposoby ich formułowania 1.4) Charakter poznania 1.5) Problemy określania populacji generalnych i próbnych, wielkości prób badawczych 1.6) Typy związków 1.7) Kryterium prawdy 1.8) Metody uogólniania wniosków 1.9) Scenariusze badań 1.10) Wpływ badacza na przebieg badania 1.11) Charakter interpretacji wyników 2) Miejsce metod statystycznych w badaniach społecznych (psychologicznych), ujęcie teoretyczne, interpretacyjne. 3) Role statystyki opisowej i indukcyjnej w badaniach psychologicznych - analiza raportów z badań 4) Pomiar statystyczny właściwości obiektów w naukach społecznych (psychologicznych). Skale pomiarowe. Problemy związane z występowaniem w badaniu zmiennych wyrażonych na skalach różnego typu. Pojęcie rozkładu cechy statystycznej i zmiennej losowej. 5) Problemy natury praktycznej i teoretycznej a dobór metod badawczych - dyskusja nad materiałem empirycznym 6) Problemy i metody doboru próby - analiza tekstów w odniesieniu do praktyki psychologii 7) Metody opisu statystycznego w odniesieniu do skal pomiarowych i profesjonalnych pakietów statystycznych i arkuszy kalkulacyjnych - projektowanie etapów analizy, analiza danych, raportowanie, porównywanie wyników 8) Szeregi szczegółowe i rozdzielcze - przykłady. Sposoby tworzenia 5
szeregów rozdzielczych - projektowanie etapów analizy, analiza danych, raportowanie, porównywanie wyników 8) Opis struktury populacji: proporcje, odsetki, stosunki, procenty, promile, wskaźniki, miary natężenia - projektowanie etapów analizy, analiza danych, raportowanie, porównywanie wyników. 9) Metody graficznej prezentacji rozkładów cech statystycznych i zmiennych losowych (diagramy kołowe, histogramy liczebności, krzywa rozkładu, wykres dystrybuanty, krzywa kumulatywna, wykresy pudełkowe) 10) Szeregi szczegółowe i ich charakterystyka - - projektowanie etapów analizy, analiza danych, raportowanie, porównywanie wyników 10.1) Miary położenia (przeciętne) 10.2) Miary dyspersji 10.3) Miary asymetrii 10.4) Miary koncentracji 11) Metody graficznej prezentacji rozkładów cech statystycznych i zmiennych losowych (histogramy liczebności, krzywa GAUSSA, wykres dystrybuanty, wykresy pudełkowe) 12) Zagadnienie wyników typowych - typowe przedziały zmienności, zakresy wyników niskich, przeciętnych i wysokich 13) Szeregi rozdzielcze i ich charakterystyka - - projektowanie etapów analizy, analiza danych, raportowanie, porównywanie wyników 13.1) Miary położenia (przeciętne) 13.2) Miary dyspersji 13.3) Miary asymetrii 13.4) Miary koncentracji 14) Metody graficznej prezentacji rozkładów cech statystycznych i zmiennych losowych (histogramy liczebności, krzywa GAUSSA, wykres dystrybuanty, wykresy pudełkowe) 15) Zagadnienie wyników typowych - typowe przedziały zmienności, zakresy wyników niskich, przeciętnych i wysokich 16) Korelacja i regresja - techniki obliczeń i interpretacja - projektowanie etapów analizy, analiza danych, raportowanie, porównywanie wyników 16.1) Współczynnik korelacji rang Spearmana 16.2) Współczynnik korelacji liniowej Pearsona 16.3) Regresja liniowa 17) Analiza dynamiki zjawisk 17.1) Pojęcie i przykłady dynamiki zjawisk. Szeregi czasowe i ich charakterystyki. 17.2) Indeksy. Miary absolutne. Miary względne. 17.3) Prognozowanie zjawisk metodą analizy regresji liniowej 16. Zalecana literatura Obowiązkowa: 1. Babbie E. (2008) Badania społeczne w praktyce, Wydawca: Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2008 2. Barańska Z. (1995), Podstawy metod statystycznych dla psychologów. Ćwiczenia. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 6
Gdańsk 1995 3. Blalock H. (1975), Statystyka dla socjologów, PWN, W-wa 1975 4. Brzeziński J. (1996), Metodologia badań psychologicznych, PWN, Warszawa 5. Ferguson George A., Takane Y. (2004) Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice, W-wa: PWN. Uzupełniająca: 1. Brandt S. (1998/2002), Analiza danych - metody statystyczne i obliczeniowe, Wydawca: Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2. Kowal J.(1998). Metody statystyczne w badaniach sondażowych rynku, Warszawa-Wrocław: PWN. 3. Kowal J. (2011). Statystyka opisowa w zarządzaniu, w: (red. Z. Knecht) Psychologia przedsiębiorcze, Wyd. WSZ Edukacja, 2011, 45 s. 4. Kowal J.(2006). Wybrane aspekty badań jakościowych, [w:] Bartosz B. (red.), Klebaniuk J. (red.), Wokół jakości życia, Wrocław :Wydawnictwo Jakopol, s. 173-203 5. Mika E. (2010), Zbiór zadań ze statystyki i demografii, Wrocław, Kolonia limitem 6. Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., Statystyka teoria i zadania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, 1998 7. Sobczyk M. (2009), Statystyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 8. W Internecie: http://www.statsoft.pl/textbook/stathome.html http://www.pitt.edu/~super1/lecture/lec0421/index.htm http://www.socialresearchmethods.net/kb/statdesc.php http://onlinestatbook.com/ http://www.bmj.com/collections/statsbk/ 17. Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia - wykład: dwa kolokwia - wykład fakultatywny:. - ćwiczenia:. - laboratorium:. - konwersatorium:. - warsztat:. - zajęcia fakultatywne:. - inne:. 18. Język wykładowy polski/ angielski 7
19. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności studenta Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem: - wykład: 30 godzin - wykład fakultatywny:. godzin - ćwiczenia:. godzin - laboratorium:. godzin - konwersatorium:. godzin - warsztat:. godzin - zajęcia fakultatywne:. godzin - inne:. godzin 30 godzin Praca własna studenta np.: - przygotowanie do zajęć:.. godzin - opracowanie wyników: 10 godzin - czytanie wskazanej literatury: 10 godzin - napisanie raportu z zajęć: 10 godzin - przygotowanie do egzaminu:.. godzin - przygotowanie do kolokwium: 30 godzin 60 godzin Suma godzin 90 godzin Liczba punktów ECTS 3 8