Opole, dnia 26 lipca 2007 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w Opolu 45-075 Opole, ul. Krakowska 28 (077) 4003000, fax (077) 4545330 P/07/112 LOP-41005-2-2007 Zarząd Przedsiębiorstwa Rolnego AGRO-FERM Spółka z o.o. w Wierzbicy Górnej W Y S T Ą P I E N I E P O K O N T R O L N E Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu przeprowadziła kontrolę w Przedsiębiorstwie Rolnym AGRO-FERM Spółka z o.o. w Wierzbicy Górnej (zwanym dalej Spółką ) w zakresie wykonywania umowy dzierŝawy nieruchomości rolnych Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (zwanego dalej Zasobem ) w latach 2004-2006. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 12 czerwca 2007 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust 1 i 2 ustawy o NIK, przekazuje Zarządowi Spółki niniejsze wystąpienie pokontrolne. Zawarta pomiędzy Spółką a Agencją Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa (zwaną dalej Agencją) umowa z dnia 13 maja 1994 r. o dzierŝawę nieruchomości rolnych, stanowiących mienie Zasobu, odpowiadała warunkom ustalonym w przetargu z dnia 6 maja 1994 r. Ogólna powierzchnia gruntów będących przedmiotem dzierŝawy wynosiła 1 441,1 ha, a po zmianach, wg stanu na dzień kontroli, uległa zmniejszeniu do 1 397,45 ha (o 43,69 ha). Ponadto przedmiotem dzierŝawy były obiekty budowlane i budowle o wartości 1 Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.
2 3 857 378,16 zł, których wartość uległa zwiększeniu do 4 203 031,95 zł po zmianach wprowadzonych w 2006 r. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie gospodarowanie nieruchomościami rolnymi objętymi umową dzierŝawy z dnia 13 maja 1994 r., pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia kontroli i oceny szczegółowe: 1 NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia gospodarowanie przez Spółkę dzierŝawionymi nieruchomościami. 1.1 W kontrolowanym okresie Spółka terminowo regulowała zobowiązania publicznoprawne, za wyjątkami dotyczącymi: podatku rolnego (którego II ratę w 2004 r. zapłacono z dwudniowym opóźnieniem, II ratę za 2005 r. z jednodniowym opóźnieniem, IV ratę za 2005 r. z jednodniowym opóźnieniem i IV ratę za 2006 r. w kwocie 13 656,62 zł. z 28 - dniowym opóźnieniem) i podatku od środków transportu (którego I ratę za 2004 r. w kwocie 2 385 zł. zapłacono z ośmiodniowym opóźnieniem). W ocenie NIK wskazywane w wyjaśnieniach powody opóźnień (m.in. termin przypadający na sobotę, brak środków na koncie) nie stanowią wystarczającego usprawiedliwienia dla nieterminowego dokonywania płatności ww. zobowiązań. 1.2 Uzyskane przez Spółkę zmniejszenie o 59 572 zł czynszu dzierŝawnego za I półrocze 2006 r. było w ocenie NIK uzasadnione, a prośba o przyznanie ww. ulgi poprzedzona była wizytacją Zespołu Roboczego Wojewody Opolskiego, w trakcie której potwierdzono wystąpienie szkód będących skutkiem suszy, a następnie nadmiernych opadów. Tym samy spełniono warunki przyznania ulg, określone w 4 ust. 3 pkt 2 obowiązującego wówczas rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 1 sierpnia 2003 r. w sprawie szczegółowych przesłanek odraczania, rozłoŝenia na raty lub umorzenia naleŝności Agencji Nieruchomości Rolnych oraz trybu postępowania w tych sprawach 2. 1.3 Spółka samodzielnie gospodarowała dzierŝawionymi nieruchomościami rolnymi, wykorzystując je zgodne z przeznaczeniem i zapisami umowy dzierŝawnej. TakŜe obowiązek utrzymania przedmiotu dzierŝawy w stanie nie pogorszonym 2 Dz. U. Nr 140, poz. 1349
3 i dokonywania jego konserwacji oraz niezbędnych bieŝących napraw był naleŝycie wykonywany, m.in. kosztem środków własnych Spółki, z których na konserwację obiektów budowlanych i budowli w latach 2004, 2005 i 2006 wydatkowano odpowiednio 113 016,70 zł, 113 070,60 zł i 73 286,35 zł. 2 NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie wywiązywanie się przez Spółkę ze zobowiązań umownych dotyczących wnoszenia czynszu dzierŝawnego, pomimo uchybień i nieprawidłowości, powstałych w trakcie dokonywania kompensat tych zobowiązań z kosztami prowadzonych inwestycji. 2.1 W 2004 r. i w 2005 r. (do 29 listopada 2005 r.) brak było umownych ustaleń wysokości czynszu, pomimo tego, Ŝe w załączniku nr 3 do aneksu Nr 3 z dnia 10 września 1999 r. strony zobowiązały się do ustalenia do 30 sierpnia 2003 r. wysokości czynszu na lata następne. Wobec braku umowy, czynsz za lata 2004-2005 rozliczono i uregulowano w oparciu o wystawiane przez Agencję faktury, w których m.in. uwzględniono nakłady poniesione przez Spółkę. 2.2 W trakcie rozliczania kosztów inwestycji prowadzonych przez Spółkę w ramach dwóch umów (umowy: nr 1/Op-483/2005/Wierzbica i nr 2/Op-483/2005/Wierzbica, zawarte z Agencją odpowiednio z 10 stycznia i 30 maja 2005 r., których przedmiotem było przeprowadzenie przez Spółkę wymiany pokrycia dachowego budynków), z czynszu dzierŝawnego za lata 2004 i 2005 Spółka potrąciła kwotę łącznie o 34 223,70 zł. wyŝszą, niŝ wynikało to z warunków umownych, a mianowicie: naleŝności czynszowe, ustalone fakturą wystawioną przez Agencję za II półrocze 2004 r., zostały pomniejszone o 86 783,48 zł., podczas gdy zgodnie z 1 i 2 umowy, zawartej pomiędzy Agencją a Spółką, kompensacie mogła podlegać jedynie wartość prac ujętych w kosztorysie inwestorskim, która w umowie zawartej z wykonawcą robót określona została na 79 300 zł. brutto, tj. na kwotę o 18 759,41 zł. mniejszą niŝ wynosiło potrącenie dokonane przez Spółkę; analogicznie naleŝności czynszowe ustalone fakturą wystawioną przez Agencję za I i II półrocze 2005 r. zostały pomniejszone o 142 033,71 zł., podczas gdy zgodnie z 1 i 2 umowy, zawartej pomiędzy Agencją a Spółką, kompensacie mogła podlegać jedynie wartość prac ujętych w kosztorysie inwestorskim, określona w umowie zawartej z wykonawcą robót na 126 569,40 zł. (brutto), tj. na kwotę o 15 464,29 zł. mniejszą niŝ wynosiło potrącenie dokonane przez Spółkę.
4 PowyŜsza nieprawidłowość była wynikiem tego, Ŝe wyłoniony w przetargach przeprowadzonych przez Spółkę wykonawca robót wykonał prace dodatkowe, a następnie wystawił faktury i uzyskał od Spółki wynagrodzenie wyŝsze od przewidzianego w umowach zawartych z nim przez Spółkę. Wzrost zakresu robót i kosztów inwestycji wynikał przy tym z przeprowadzenia w ich ramach prac nie objętych kosztorysem inwestorskim, których wykonanie nie zostało poprzedzone sporządzeniem protokołu konieczności, przewidzianego w 8 umów, zawartych przez Spółkę z wykonawcą. NajwyŜsza Izba Kontroli zwraca uwagę, Ŝe powoływany w wyjaśnieniach, złoŝonych w trakcie kontroli, fakt ujęcia ww. robót dodatkowych w kosztorysie powykonawczym nie stanowi usprawiedliwienia dla poszerzenia przez wykonawcę zakresu inwestycji poza zakres objęty kosztorysem inwestorskim bez uprzedniego sporządzenia stosownego protokołu konieczności, ani teŝ dla potrącenia poniesionych w ten sposób kosztów ze zobowiązań czynszowych Spółki wobec Agencji. Ponadto, jako uchybienie naleŝy uznać fakt, iŝ kompensaty czynszu za II półrocze 2004 r. dokonano z naruszeniem 2 pkt. 1 umowy nr 1/Op-483/2005/Wierzbica, w którym przewidziano, Ŝe rozliczeń wzajemnych strony dokonają po wykonaniu, odbiorze i rozliczeniu wykonanych robót. Tymczasem w dniu 31 marca 2005 r., to jest w dniu zapłaty czynszu (pomniejszonego o kwotę podlegającą kompensacie), Spółka nie posiadała wymaganego protokołu odbioru zadania inwestycyjnego. 2.3 Zarząd Spółki dopuścił do wykonywania inwestycji realizowanej wg ww. umowy nr 1/Op-483/2005/Wierzbica z naruszeniem art. 28 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane 3, gdyŝ roboty realizowano w I kwartale 2004 r., a wymagane pozwolenie budowlane uzyskano 21 kwietnia 2004 r. NIK jako niewystarczające ocenia wyjaśnienia złoŝone w powyŝszej sprawie przez Prezesa Spółki i zwraca uwagę, Ŝe realizacja i dokumentowanie inwestycji prowadzonych przez Spółkę w dzierŝawionych obiektach powinny odpowiadać wymogom prawa budowlanego. 2.4 Wykonane w ramach utrzymania dzierŝawionych gruntów roboty konserwacyjne urządzeń melioracyjnych były zgodne z wymogami umowy zawartej z Agencją, a ich zakres w latach 2004, 2005 i 2006 wynosił odpowiednio: 2 687 mb, 2 320 mb oraz 108 ha drenowania i 420 mb. 3 t.j. Dz. U z 2003 r. Nr 207, poz. 2016
5 NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia, Ŝe posiadanie ewidencji urządzeń melioracyjnych, zawierającej dane dotyczące np. długości rowów i powierzchni gruntów drenowanych umoŝliwiłoby Spółce optymalne planowanie konserwacji tych urządzeń. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o : 1. Wykonywanie inwestycji kompensowanych z naleŝności czynszowych w zakresie określonym w umowach zawartych z Agencją. 2. Rozliczenie z Agencją kwoty 34 223,70 zł. (18 759,41 zł. i 15 464,29 zł.), o którą zaniŝono wpłaty z tytułu czynszu dzierŝawnego w 2005 r. 3. Zapewnienie prowadzenia inwestycji, wymagających pozwolenia na budowę, po uzyskaniu stosownej decyzji. NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Zarząd w terminie 21 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust.1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Zarządowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK w Opolu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.