20.12.2014 Stare planu naziemnego metra po torach kolejowych Autor: Wieczorna Kolej miejska Gorzów, opr. autora Przed kilkoma laty w prasie pisano o potrzebie wprowadzenia w Gorzowie systemu szybkiego tramwaju w najpopularniejszej w tym rozległym mieście relacji- z osiedla Górczyn do Wieprzyc. Artykuły prasowe roztaczały przed czytelnikami wizję supernowoczesnego tramwaju szybko przemierzającego miasto- miała to być tzw. Gorzowska Strzała. Problemami były jednak wysokie koszty inwestycji w torowiska tramwajowe oraz w nowoczesny tabor niskopodłogowy. Zysk w czasie przejazdu byłby niewielki, ponieważ tramwaj korzystałby z już istniejących torowisk i dalej utykałby na zatłoczonych ulicach. Proponujemy inne rozwiązanie- jest to stosowany w RFN tzw. Model Zwickau, polegający na wykorzystaniu w ruchu miejskim infrastruktury kolejowej i wprowadzenie nowoczesnych pojazdów szynowych w tkankę miasta.
Zaletą tego sposobu jest niezwykle wysoka efektywność zainwestowanych środków oraz niezwykle szybka prędkość handlowa systemu tramwaju szybkiego. Odcinek od przystanku Katedra do os. Górczyn może zostać pokonany w zaledwie 4-5 minut, zależnie od jakości infrastruktury! System transportu szynowego z wykorzystaniem linii kolejowych na terenie miasta znacznie skróci czas przejazdu i zwiększy jago atrakcyjność dla mieszkańców jak i przyjezdnych. Częściowo zredukowany zostanie także ruch na ulicach miasta, już dziś znacznie przeciążonych. Model ten polega bowiem na wykorzystaniu dostępnej infrastruktury szynowej w jak największym stopniu. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności jest to możliwe w Gorzowie Wlkp. Poprzez samo ścisłe centrum miasta linia kolejowa przebiega na ogromnej 906- metrowej estakadzie, składającej się z 5 stalowych wiaduktów oraz 51 arkad i kończącej się galerią oporową z 24 ślepymi niszami łukowymi. Ponadto od tej linii odbiega bocznica kolejowa do zakładów Stilon, dobiegająca niemalże do granicy największego gorzowskiego osiedla Górczyn. Poprzez budowę 1500 metrów nowego toru (koszt ok. 6 mln PLN) oraz zakup początkowo jednego, a w przyszłości dwóch pojazdów szynowych możliwe jest uruchomienie szybkiego tramwaju kolejowego w relacji Górczyn- Dworzec PKP, przy czym czas przejazdu powinien wynieść 6-7 minut w całej relacji, przy czym odcinek Górczyńska- Katedra pojazd powinien
pokonać w rekordowym czasie około 4-5 minut! Fot. Schemat gorzowskiej estakady kolejowej o długości 906 metrów (bez półgalerii). Zaczerpnięto z Wiadukty i estakady miejskie, M. Jerczyńskki, T. Gieżyński, Świat kolei 10/2001 System ten będzie jakby systemem tramwajowym, tylko że wykorzystującym tory kolejowe. Jest to praktykowane w RFN, gdzie funkcjonuje 16 takich systemów (Berlin, Hamburg, Monachium, Stuttgart, Norymberga, Heidelberg/ Mannheim/ Ludwigshafen, Frankfurt nad Menem, Kolonia, Hannover, Zagłębie Ruhry, Lipsk, Drezno, Halle (Saale), Magdeburg, Rostock, Karlsruhe, Zagłębie Saary). Także w Gorzowie jest to możliwe, zarówno technicznie jak i ekonomicznie. Nowa technika pojazdów szynowych to umożliwia, a nowy polski autobus szynowy produkcji ZNTK Poznań kosztuje ok. 2 mln PLN i znakomicie nadaje się do obsługi takiej linii.
Przybliżony kosztorys Z racji na brak elektryfikacji linii i inne napięcie na kolejach niż na miejskiej sieci tramwajowej proponujemy zastosowanie tramwaju spalinowego- lekkiego autobusu szynowego. Koszt taboru wyniesie w początkowej fazie projektu od 2.5 do 3 mln PLN. Pojazdy szynowe (początkowo 1 sztuka kursująca wahadłowo) proponowane tutaj to najnowszy spalinowy autobus szynowy Tramper prod. ZNTK Poznań (na zdjęciu) lub inne pojazdy. Pojazd produkowany w Poznaniu zabiera 90 pasażerów (38 miejsc siedzących oraz dla osoby niepełnosprawnej). Ma długość ponad 16 metrów, w środkowej swojej części jest niskopodłogowy. Wyposażony został w cztery pary drzwi. Zaletą autobusu jest możliwość zestawiania dwóch i więcej pojazdów. Koszt jego produkcji to około 2,5 miliona złotych.
Koszt dostosowania infrastruktury kolejowej i budowy dodatkowych przystanków jest nieokreślony na tym etapie. Największa inwestycja w infrastrukturę to budowa 1500 metrów jednotorowej odnogi w kierunku os. Górczyn. Jej koszt wyniesie szacunkowo 6 mln PLN. Zalecane jest wykonanie odcinka jednotorowego, bowiem tramwaj będzie kursować z częstotliwością co 20 minut. Zwiększenie częstotliwości kursowania wiązałoby się z koniecznością budowy dodatkowych mijanek lub odcinków dwutorowych i może zostać odsunięte w przyszłość. Ponadto zalecana, choć niekonieczna jest budowa łącznika linii Kostrzyn- Krzyż z bocznicą- odnogą na os. Górczyn, tak by wyeliminować konieczność zmiany kierunku jazdy i jeszcze bardziej skrócić czas przejazdu, który byłby wówczas bezkonkurencyjny wobec innych środków transportu. Możliwe jest, tak jak w modelu Zwickau, wprowadzenie wspólnego odcinka dla tramwaju miejskiego (z napędem elektrycznym) i tramwaju spalinowego. Proponujemy zastosowanie tego typu mieszanej obsługi linii na odcinku nowego torowiska od ul. Walczaka do końcowego przystanku przy ul. Górczyńskiej w pobliżu ul. Piłsudzkiego. Wówczas linia ta byłaby zelektryfikowana dla tramwaju miejskiego i mogłaby tu kursować linia 1 lub 3 oraz szybki tramwaj kolejowy, korzystający z napędu spalinowego. W ten sposób zapewnione będzie optymalne wykorzystanie infrastruktury. Pod względem prawnym odcinek od os. Górczyn do styku z linią kolejową stanie się prawnie linią podlegającym przepisom tramwajowym. Linia kolejowa Kostrzyn n/odrą- Krzyż jest zarządzana przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. i może zostać udostępniona przewoźnikowi
za opłatą, która zostanie wyliczona na podstawie cennika. Będą obowiązywać tutaj przepisy kolejowe. Jest to typowe rozwiązanie prawne stosowane w modelu Zwickau. Finansowanie Potencjalne źródła finansowania to: wkład miasta, fundusze strukturalne Unii Europejskiej, szczególnie fundusz Phare, fundusze województwa, fundusze celowe, wkład rządu centralnego. Eksploatacja systemu tramwaju ma w zamyśle być dochodowa, bowiem obsługiwana relacja jest najpopularniejsza w mieście. Realizacja Zarząd miasta powierza obsługę linii miejskiemu przewoźnikowi autobusowemu lub ogłasza przetarg na uruchomienie linii i jej obsługę. Konieczna jest licencja, bowiem wykorzystana zostanie infrastruktura zarządzana przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., za co pobrana zostanie opłata przez zarządcę tej linii. W Polsce istnieje kilku licencjonowanych przewoźników kolejowych (operatorów), poza PKP S.A. Z racji na komercyjny charakter przedsięwzięcia zaleca się wykorzystanie prywatnego
operatora do realizacji tego zadania i stworzenie odrębnego przedsiębiorstwa opartego na zasadzie partnerstwa prywatno- komunalnego- SZYBKI TRAMWAJ GORZÓW sp. z o.o. Przygotowanie : Adam Fularz, Instytut Rozwoju i Promocji Kolei, 2002.