MECHANIZM RYNKOWY. dr Sylwia Machowska

Podobne dokumenty
MECHANIZM RYNKOWY. dr Sylwia Machowska

MIKROEKONOMIA. Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU

Temat Rynek i funkcje rynku

Popyt, podaż i wszystko co z Nimi związane. Mgr Michał Ferdzyn SWSPiZ

Analiza popytu i podaży

Instytut Ekonomii. Mechanizm rynkowy Prof. Tomasz Bernat

Temat Rynek i funkcje rynku. Elementy rynku. Rynek. Popyt i podaż. Cena - pieniężny wyraz wartości. Popyt Podaż Cena

Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 3: Popyt

Podstawy ekonomii wykład 02. dr Adam Salomon

Ekonomia wykład 02. dr Adam Salomon

Jak mierzyć reakcję popytu lub podaży na zmianę ceny?

Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa

P R I N C I P L E S O F

EKONOMIA wykład 2 MECHANIZM RYNKOWY. Prowadzący zajęcia: dr inż. Magdalena Węglarz Politechnika Wrocławska Wydział Informatyki i Zarządzania

Gospodarka rynkowa. Rynkowy mechanizm popytu i podaży. Agnieszka Stus

Równowaga rynkowa. Równowaga rynkowa: ilustracja graficzna. Nierównowaga rynkowa: nadwyżka dobra. Nierównowaga rynkowa: niedobór dobra

Rynki i konkurencja. Siły rynkowe czyli popyt i podaż. W tym rozdziale odpowiemy na pytania:

dany produkt Rynek, rynek konkurencyjny Dobra: substytucyjne i komplementarne Prawo popytu Plan i krzywa popytu rynek pracy, aukcja internetowa,

Decyzje konsumenta I WYBIERZ POPRAWNE ODPOWIEDZI

Podstawowa analiza rynku

Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa

Determinanty dochody narodowego. Analiza krótkookresowa

WYKŁAD. Makroekonomiczna równowaga na rynku

Wykład 2. Rynek: popyt, podaż, cena. Co to jest rynek Krzywe popytu i podaży, cena równowagi

MODELE STRUKTUR RYNKOWYCH

Podstawowe zagadnienia

Podstawy ekonomii wykład 02. dr Adam Salomon KTiL

WAŻNE ZAGADNIENIA NA MIKRO

Akademia Młodego Ekonomisty

Analiza popytu i podaży

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Rzadkość. Zasoby. Potrzeby. Jedzenie Ubranie Schronienie Bezpieczeństwo Transport Podróże Zabawa Dzieci Edukacja Wyróżnienie Prestiż

Inwestycje (I) Konsumpcja (C)

Mikroekonomia - Lista 11. Przygotować do zajęć: konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol pełny, duopol

Ekonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 2: Popyt, podaż i cena równowagi. Elastyczności popytu

MODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie.

Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie

Cena jak ją zdefiniować?

Podstawy ekonomii TEORIA POPYTU TEORIA PODAśY

Makroekonomia r

Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Katedra Badań Operacyjnych, Finansów i Zastosowań Informatyki Wydział Informatyki i Zarządzania

Wstęp: scenariusz. Przedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:

Nazwisko i Imię zł 100 zł 129 zł 260 zł 929 zł 3. Jeżeli wraz ze wzrostem dochodu, maleje popyt na dane dobro to jest to: (2 pkt)

Wzrost gospodarczy definicje

Autonomiczne składniki popytu globalnego Efekt wypierania i tłumienia Krzywa IS Krzywa LM Model IS-LM

Ekonomia wykład 03. dr Adam Salomon


MODEL IS LM POPYT GLOBALNY A STOPA PROCENTOWA. Wzrost stopy procentowej zmniejsza popyt globalny. Spadek stopy procentowej zwiększa popyt globalny.

PRODUCENT (PRZEBSIĘBIORSTWO) państwowe lokalne indywidualne zbiorowe (spółki ) 3. Jak należy rozumieć prawo zmniejszającego się przychodu?

M I K R O E K O N O M I A w zadaniach

DEFINICJA RYNKU Wrzoska Balcerowicza

Elastyczność cenowa i dochodowa popytu- pojęcie i zastosowanie. Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski 1. Instytut Nauk Ekonomicznych

ROZDZIAŁ I. ISTOTA I CZYNNIKI DETERMINUJĄCE POPYT

Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie

M. Kłobuszewska, Makroekonomia 1

Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska

4. Krańcowa skłonność do konsumpcji i krańcowa skłonność do oszczędzania.

I. Podstawowe pojęcia ekonomiczne. /6 godzin /

2010 W. W. Norton & Company, Inc. Popyt

Centrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 7

Determinanty kursu walutowego w krótkim okresie

2. Na czym polega zasadnicza różnica między mikro- i makroekonomią?

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej)

RÓWNOWAGA RYNKOWA PROCES GOSPODAROWANIA WYMIANA WŁASNOŚĆ WARTOŚĆ WARTOŚĆ WYMIENNA

grupa a Istota funkcjonowania gospodarki rynkowej

Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej

Mikroekonomia. Wykład 3

KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA

5. Teoria Popytu. 5.1 Różne Rodzaje Konkurencji

Makroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż

Wymagania edukacyjne przedmiot "Podstawy ekonomii" Dział I Gospodarka, pieniądz. dopuszczający

Teoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki

Oligopol wieloproduktowy

Mikroekonomia. Wykład 4

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej)

Podstawy ekonomii wykład 03. dr Adam Salomon

Użyteczność całkowita

podstawowy mechanizm gospodarki rynkowej, miejsce, na którym dokonuje się wymiana,

KONKURENCJA DOSKONAŁA. dr Krzysztof Kołodziejczyk

Ekonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 5: Firma, produkcja, koszty

Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,

ELASTYCZNOŚĆ POPYT SZTYWNY DOCHODOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY. e p P

Wykład 5 Kurs walutowy parytet stóp procentowych

2010 W. W. Norton & Company, Inc. Monopol

Dr hab. Konrad Turkowski prof. UWM. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. Podstawy ekonomii. Warszawa 2008

Makroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż

Mikroekonomia II Semestr Letni 2014/2015 Ćwiczenia 4, 5 & 6. Technologia

wielkosci czynnika popytu dobra wielkosci ceny popytu na dobrox popytu ceny

KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA

Ekonomia dobrobytu. Konsumenci, producenci i efektywność rynków. W tym rozdziale odpowiemy na pytania: Przypomnienie: alokacja zasobów określa:

3. O czym mówi nam marginalna (krańcowa) produktywność:

Konkurencja monopolistyczna

MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA

Makroekonomia I ćwiczenia 8

1. Które z następujących funkcji produkcji cechują się stałymi korzyściami ze skali? (1) y = 3x 1 + 7x 2 (2) y = x 1 1/4 + x 2

przetwórczym (prod. na Lata roboczogodzinę) RFN Włochy Wielka Wielka RFN Włochy Brytania

Dr Łukasz Goczek. Uniwersytet Warszawski

Maksymalizacja zysku

Transkrypt:

MECHANIZM RYNKOWY dr Sylwia Machowska

Plan wykładu Gospodarka rynkowa Mechanizm rynkowy Rynek Popyt, wielkość popytu, prawo popytu Podaż, wielkość podaży, prawo podaży Równowaga rynkowa

Gospodarka Gospodarka rynkowa Gospodarka w której zasadniczy wpływ na alokację czynników wytwórczych mają indywidualne decyzje konsumentów i producentów dóbr i usług, a nie decyzje władz administracyjnych różnego szczebla.

Gospodarka nakazowa Gospodarka w której: 1. Wszystkie decyzje alokacyjne podejmowane są przez państwo, 2. Państwo decyduje o tym, co, jak i dla kogo produkować, 3. Szczegółowe nakazy kierowane są do gospodarstw domowych oraz producentów dóbr i usług.

Gospodarka mieszana Gospodarka w której: 1. Państwo i sektor prywatny współdecydują o alokacji czynników wytwórczych, 2. Państwo kontroluje procesy rynkowe, występujące tendencje oraz równowagę (podatki, płatności transferowe, ulgi, itp.), 3. Państwo dostarcza dobra i usługi publiczne.

Mechanizm rynkowy Mechanizm rynkowy to wszelkie procesy popytowo podażowe pojawiające się na rynkach czynników wytwórczych uruchamiające podobne procesy na rynkach dóbr i usług gotowych i odwrotnie.

Rynek

Kryteria Klasyfikacji Rynków Rynek ze względu na przedmiot obrotu Rynek ze względu zasięg działania Rynek ze względu na sytuację rynkową Rynek ze względu na charakter Rynek ze względu na stopień zrównoważenia ceny Rynek Dóbr i usług Konsumpcyjnych Rynek Lokalny Rynek Nabywcy Rynek Homogeniczny (Jednorodny) Rynek Doskonały Rynek Czynników Produkcji (Pracy, Ziemi, Kapitału) Rynek Regionalny Rynek Krajowy Rynek Sprzedawcy Rynek Heterogeniczny (Niejednorodny) Rynek Niedoskonały Rynek Międzynarodowy Rynek Światowy

Rynek Rynek to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy sprzedającymi i kupującymi w celu dokonania transakcji kupna-sprzedaży. Rynek to proces, w którym kupujący i sprzedający decydują o ilościach dóbr nabywanych i sprzedawanych oraz o ich cenach.

Rynek Rynek to proces wzajemnego oddziaływania popytu i podaży za pośrednictwem ceny.

Uczestnicy rynku Uczestnikami rynku są: Gospodarstwa domowe to grupa ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących wspólne decyzje; Przedsiębiorstwa podmioty gospodarujące, które wykorzystują usługi czynników produkcji do wytwarzania dóbr i usług, które następnie sprzedają innym uczestnikom procesu rynkowego; Rząd (władza centralna) obejmuje instytucje należące do rządu i te, które swoje istnienie zawdzięczają rządowi, jedną z funkcji władzy centralnej jest kierowanie gospodarką.

Rynek to proces wzajemnego oddziaływania popytu i podaży za pośrednictwem ceny. POPYT PODAŻ

Popyt definicje Popyt (D) to odwrotna zależność ilościowo cenowa wskazująca ile jednostek danego dobra konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć przy różnych poziomach ceny (P), w określonym przedziale czasu, ceteris paribus. Ceteris paribus to przyjmowane założenie o niezmienności innych czynników. Wielkość popytu jest to ilość dobra (X) nabywana przy danej cenie (jest to punkt na krzywej popytu)

Prawo popytu i krzywa popytu Wzrost ceny dobra powoduje spadek wielkości popytu, zaś spadek ceny powoduje wzrost wielkości popytu. Cena (P) P 1 Przesunięcia wzdłuż krzywej to skutek zmiany ceny (prawo popytu) przy ceteris paribus Graficznym wyrazem działania prawa popytu jest przesunięcie wzdłuż krzywej popytu w górę lub w dół P 2 D Q 1 Q 2 Ilość (Q)

Czynniki pozacenowe (ceteris paribus) i krzywa popytu Zmiany czynników pozacenowych powodują, zmianę popytu. Graficznym wyrazem oddziaływania czynników pozacenowych jest przesunięcie całej krzywej popytu w prawo lub w lewo Cena (P) P 1 Q B Q 1 Q A Przesunięcia całej krzywej to skutek zmiany czynników pozacenowych (ceteris paribus) Ilość (Q)

Czynniki pozacenowe ( ceteris paribus ) wpływające na popyt: Ceny innych produktów (substytucyjnych i komplementarnych) Dochody nabywców Moda, preferencje, gusty, postęp cywilizacyjny Liczba kupujących Przewidywania dotyczące cen w przyszłości Pozostałe czynniki

ceny innych produktów - porównujemy dany towar z innymi dobrami oferowanymi na rynku (z ich cenami). Ma to szczególne znaczenie w przypadku dóbr substytucyjnych (czyli takich, które mogą się wzajemnie zastępować, ponieważ zaspokajają tę samą potrzebę) oraz dóbr komplementarnych (czyli takich, które muszą być kupowane razem z innymi i używane łącznie, ponieważ konsumowane osobno są właściwie bezużyteczne).

Dobra substytucyjne i komplementarne - zależności Zależność między takimi dobrami wygląda tak, że: jeśli cena danego towaru rośnie, to maleje wielkość popytu na niego, ale rośnie popyt na jego substytut. Z kolei jeśli cena dobra komplementarnego rośnie, to spada wielkość popytu na nie i jednocześnie zmniejsza się popyt na dobro komplementarne w stosunku do niego;

Dobra substytucyjne i komplementarne - zależności Dobra A i B są substytutami. PA DB Dobra A i B są komplementarne wobec siebie. PA DB

dochody nabywców - suma pieniędzy, jaką można przeznaczyć na transakcje na określonym rynku w danym czasie. Oczywiście nie bez znaczenia jest skłonność do oszczędzania. Jednak ogólnie rzecz biorąc im wyższy dochód, tym większy popyt zgłasza uczestnik rynku;

moda, preferencje, gusty, postęp cywilizacyjny - czynniki te odgrywają coraz większą rolę w określaniu zgłaszanego popytu. Indywidualne upodobania kupującego mają znaczący wpływ na dokonywane zakupy. Coraz większą rolę przypisuje się reklamie, która w znacznej mierze kształtuje rozmiary popytu na współczesnych rynkach;

liczba kupujących - na rynku najczęściej występuje zależność następującej postaci: im więcej kupujących, tym większy popyt obserwowany na rynku; przewidywania dotyczące cen w przyszłości - prognozy dotyczące kształtowania się cen w najbliższym czasie wpływają na popyt - jeśli wzrost ceny jest bardzo prawdopodobny, to popyt na produkt może wzrosnąć (ludzie będą chcieli kupić więcej towaru zanim stanie się on droższy niż obecnie);

pozostałe czynniki - przybierają postać najczęściej jakiejś chwilowej tendencji, zaleceń lekarzy, filmu itp. Przyczyny te często wydają się być nieracjonalne, jednak wpływają na rozmiary popytu. Z powodu rosnącej populacji pingwinów rośnie popyt na lód.

Popyt na czekoladę przykład Cena (zł/tabliczkę) Popyt (mln tabliczek/rok) 0,00 200 1,00 160 2,00 120 3,00 80 4,00 40 5,00 0 Cena (P) 5 4 3 2 1 40 80 120 160 200 Ilość (Q)

Popyt na czekoladę - przykład Nawet gdy cena wynosi 0 zł, wielkość popytu na czekoladę ma pewne granice (nie można jej zjeść za dużo); ceteris paribus wraz ze wzrostem ceny wielkość popytu na czekoladę maleje (przy cenie 5 zł nikt jej nie kupi)

Przykładem zmian innych czynników kształtujących popyt na czekoladę może być np. obniżka cen innych słodyczy (zastąpienie czekolady innymi słodyczami), kampania dentystów ostrzegająca przed próchnicą, lub też nagły spadek dochodów gospodarstw domowych (każda z tych zmian zmniejszyłaby zapotrzebowanie przy każdej cenie)

Przypomnienie Zmiana popytu i zmiana wielkości popytu Zmiana popytu ilustrowana jest przesunięciem krzywej D. Zmiana wielkości popytu przesunięciem po krzywej D.

Czy ruch krzywej popytu w prawo obrazuje prawo popytu? P D 0 X

Czy prawo popytu mówi o wzroście bądź spadku popytu? P D 0 X

Czy wzrost ceny dobra X spowoduje spadek popytu na to P dobro? D 0 X

Czy spadek ceny dobra X spowoduje wzrost wielkości P popytu na to dobro? D 0 X

Podaż definicje Podaż (S) to prosta zależność ilościowo cenowa wskazująca ile jednostek danego dobra producenci są skłonni i są w stanie dostarczyć na rynek przy różnych poziomach ceny (P), w określonym przedziale czasu, ceteris paribus. Wielkość podaży to ilość dobra wytwarzana przy danej cenie przez producentów (punkt na krzywej S).

Prawo podaży i krzywa podaży Wzrost ceny dobra powoduje wzrost wielkości podaży, zaś spadek ceny spadek wielkości podaży Graficznym wyrazem działania prawa podaży jest przesunięcie wzdłuż krzywej podaży w górę lub w dół Cena (P) P 1 P 2 Przesunięcia wzdłuż krzywej to skutek zmiany ceny (prawo popytu) przy ceteris paribus Q 2 Q 1 S Ilość (Q)

Czynniki pozacenowe (ceteris paribus) i krzywa podaży Zmiany czynników pozacenowych powodują zmianę podaży. Graficznym wyrazem działania czynników pozacenowych jest przesunięcie całej krzywej podaży w prawo lub w lewo. Cena (P) P 1 Przesunięcia całej krzywej to skutek zmiany czynników pozacenowych (ceteris paribus) Q B Q 1 Q A Ilość (Q)

Czynniki pozacenowe ( ceteris paribus ) wpływające na podaż: Ceny czynników produkcji Dostępność czynników produkcji Technologia produkcji Ceny innych produktów Liczba sprzedających Oczekiwania dotyczące przyszłych cen produktów i czynników wytwórczych

ceny czynników produkcji - zależność ta oznacza, że podaż danego towaru zależy od kosztów jego wytworzenia. Jeżeli koszty spadają, to rośnie opłacalność produkcji, a tym samym producenci decydują o zwiększeniu podaży tegoż dobra; dostępność czynników produkcji - dostępność czynników wytwórczych ma wpływ na ceny tych czynników, a tym samym wpływa na całą podaż;

technologia produkcji - oznacza pewien sposób zorganizowania procesu wytwarzania danego produktu, najczęściej im lepsza technologia, tym niższe koszty wytwarzania, pozwalające na zwiększenie podaży.

ceny innych produktów - w sytuacji rosnących cen innych wyrobów, produkcja danego dobra staje się relatywnie nieopłacalna, więc producenci przesuwają swoje zasoby do tych dziedzin, w których ceny są wyższe i pozwalają na osiągnięcie większych przychodów i zysków;

liczba sprzedających - jeśli rośnie liczba producentów/dostawców danego towaru na rynek, wzrasta tym samym podaż danego produktu; oczekiwania dotyczące przyszłych cen produktów i czynników wytwórczych - jeśli prawdopodobny jest wzrost cen czynników wytwórczych, podaż danego towaru zostanie najpierw zwiększona. Jeśli natomiast przewiduje się, że ceny dobra wzrosną, to podaż może zostać ograniczona;

Przykładem zmian innych czynników kształtujących podaż czekolady mogą być np. usprawnienia techniczne w procesie pakowania, obniżające się koszty produkcji, co przejawiło by się wzrostem ilości oferowanej przy każdym poziomie ceny

Podaż czekolady przykład Cena (zł/tabliczkę ) Podaż (mln tabliczek/rok) 0,00 0 1,00 0 2,00 40 3,00 80 4,00 120 5,00 160 Cena (P) 5 4 3 2 1 40 80 120 160 200 Ilość (Q)?

Podaż czekolady - przykład Ponieważ produkcja czekolady wymaga poniesienia określonych kosztów, nikt nie byłby chętny oferować jej po cenie 0 zł, dopiero cena 2 zł za sztukę stwarza bodziec do zaoferowania czekolady; wraz ze wzrostem ceny od tego poziomu sprzedaż czekolady staje się coraz bardziej opłacalna, i w konsekwencji rośnie wielkość podaży.

Równowaga rynkowa cena i ilość równowagi Na rynku następuje spotkanie nabywców i sprzedawców. Interesy obu grup są przeciwstawne. Nabywcy chcieliby kupić jak najtaniej a producenci chcieliby sprzedać jak najdrożej, istnieją jednak granice, gdyż: - Żaden nabywca nie może zapłacić każdej ceny po osiągnięciu pewnego poziomu zrezygnuje z zakupu. - Żaden sprzedawca nie może sprzedać swojego produktu taniej niż wynika to z kosztów produkcji i określonego zysku minimalnego.

Rynek w wyniku gry popytu i podaży będzie dążył do równowagi rynkowej. Równowaga rynkowa następuje gdy wielkość popytu zrówna się z wielkością podaży. Jednak rynek nie zawsze osiąga równowagę. No, to co jest jak równowagi nie ma?

Przy zbyt niskiej cenie wielkość zapotrzebowania przewyższa ilość oferowaną, przy zbyt wysokiej cenie ilość oferowana przewyższa wielkość zapotrzebowania.

Równowaga rynkowa zmienia się za każdym razem gdy wpłynie na nią zmiana ceny lub któryś z czynników pozacenowych oddziałujących na popyt i podaż, które powodują przesunięcia się krzywych popytu i podaży w prawo lub w lewo.

Zmiana równowagi rynkowej P X

Nadwyżka i niedobór Sytuacja kiedy: wielkość S > wielkości D nadwyżka rynkowa wielkość D > wielkości S niedobór rynkowy

Równowaga rynkowa cena i ilość równowagi Cena równowagi (P E ) i ilość równowagi (Q E ) występują w punkcie przecięcia się krzywych popytu i podaży (E) Cena (P) P E D Nadwyżka podaży E Punkt równowagi rynkowej S Nadwyżka popytu Q E Ilość (Q)

Równowaga na rynku czekolady przykład Cena (zł/tabliczkę) Popyt (mln tabliczek/rok) Podaż (mln tabliczek/rok) Cena (P) 5 4 S 0,00 200 0 1,00 160 0 3 2,00 120 40 3,00 80 80 2 4,00 40 120 5,00 0 160 1 D 40 80 120 160 200 Ilość (Q)

Równowaga na rynku czekolady przykład Cena równowagi na rynku czekolady kształtuje się na poziomie 3 zł, co oznacza że przy tej cenie 80 mln tabliczek rocznie to ilość którą nabywcy chcą kupić a sprzedawcy sprzedać, a więc jest to ilość równoważąca rynek. Przy cenach poniżej 3 zł rozmiary zapotrzebowania (popyt) przewyższą ilość oferowaną (podaż) nadwyżka popytu (niedobór rynkowy). Przy cenach powyżej 3 zł ilość oferowana (podaż) przewyższa rozmiary zapotrzebowania (popyt) nadwyżka podaży (nadwyżka rynkowa).

Równowaga na rynku czekolady przykład Gdy cena czekolady wynosi 5 zł, producenci chcą sprzedać 160 mln tabliczek rocznie, ale nikt nie chce jej po tej cenie kupować; będą więc zmuszeni obniżyć cenę do poziomu który umożliwi zlikwidowanie powstałych zapasów Cena (P) 5 4 3 2 Obniżanie ceny będzie trwało tak długo aż zostanie osiągnięta cena równowagi 3 zł, co umożliwi zlikwidowanie nadwyżki podaży a rynek zostanie zrównoważony 1 40 80 120 160 200 Ilość (Q)

Równowaga na rynku czekolady przykład Obniżenie ceny do 4 zł wywoła dwojaki efekt: Zapotrzebowanie na czekoladę wzrośnie do 40 mln tabliczek (1) Ilość którą producenci chcą dostarczyć zmaleje do 120 mln (2) Cena (P) 5 4 3 2 Nadwyżka podaży (1) (2) Obydwa efekty działają w kierunku ograniczenia podaży 1 40 80 120 160 200 Ilość (Q)

Nierównowaga na rynku Kiedy na rynku występuje nierównowaga, konkurencja między tymi, którzy chcą kupić, a z drugiej strony między tymi, którzy chcą sprzedać, wyzwala siły, które spowodują zmianę ceny w kierunku równowagi. Nie ma potrzeby kierowania rynkiem sam znajdzie drogę do równowagi. Kieruje nim niewidzialna ręka.

Wpływ wzrostu popytu na sytuację na rynku Następuje wzrost ceny równowagi oraz wzrost wielkości równowagi.

Wpływ spadku popytu na sytuację na rynku Następuje spadek ceny równowagi oraz spadek wielkości równowagi.

Wpływ wzrostu podaży na sytuację na rynku Następuje spadek ceny równowagi oraz wzrost wielkości równowagi.

Wpływ spadku podaży na sytuację na rynku Następuje wzrost ceny równowagi oraz spadek wielkości równowagi. Podaż spada do góry!

Funkcja popytu Funkcja popytu - zależność między ilością nabywanego dobra w danym czasie a czynnikami wpływającymi na zmianę ilości nabywanego dobra: Dx = f (Pn, P1,, Pn-1, Y, W, U, L, e, E) Dx popyt na dobro X; Pn cena badanego dobra; P1,, Pn-1 ceny innych dóbr (substytucyjnych i komplementarnych); Y dochód konsumentów; W poziom dobrobytu nabywcy; U gusty i upodobania konsumentów, użyteczność dobra; L liczba nabywców e oczekiwania co do poziomu przyszłych cen; E pozostałe czynniki (opinia znajomych, rekomendacje popularnej osoby, czynniki losowe).

Funkcja podaży Funkcja podaży zależność między ilością dobra dostarczonego na rynek w danym czasie a czynnikami wpływającymi na ilość dobra oferowanego przez wytwórców: Sx = f (Pn, P1,, Pn-1, F1,, Fm, T, Pr, M, e, E) Sx ilość dobra A dostarczonego na rynek; Pn cena badanego dobra; P1,, Pn-1 ceny innych dóbr (substytucyjnych i komplementarnych); F1,, Fm ceny czynników produkcji; T stosowane technologie; Pr cele działania firmy (maksymalizacja zysków); M majątek przedsiębiorstwa; e oczekiwania co do poziomu przyszłych cen; E pozostałe czynniki (np. pogoda, czynniki losowe).

Krzywe popytu i podaży jako funkcje liniowe Krzywa popytu jest najczęściej ilustrowana funkcją liniową opisaną równaniem: XD = a bp Krzywa podaży ilustrowana jest funkcją liniową opisaną równaniem: XS = a + bp

Krzywe popytu i podaży jako funkcje gdzie: liniowe XD,XS, to odpowiednio wielkość popytu i wielkość podaży a wielkość popytu lub podaży przy cenie dobra równej zero b - nachylenie krzywych (mierzone stosunkiem ΔX / ΔP, czyli odwrotnością współczynnika nachylenia) P cena dobra

Przykład Popyt rynkowy opisany jest równaniem: XD = 60 2P Podaż rynkowa opisana jest równaniem: XS = -40 + 2P Oblicz cenę i wielkość równowagi rynkowej. 60-2P = -40 +2P XD = 60-2P -2P-2P= -40-60 XD = 60 2 25-4P=-100 /-1 XD = 10 P= 25

Czy można te funkcje zapisać inaczej? XD = 60 2P P= 30 0,5X XS = - 40 + 2P P = 20 + 0,5X

Państwowa kontrola cen Kontrola cen może polegać na określaniu progów lub pułapów cenowych tj. cen maksymalnych lub minimalnych. Inną formą kontroli cen jest narzucenie cen urzędowych, wówczas państwo ustala konkretną wysokość ceny a nie tylko jej pułap. Wolny rynek umożliwia ustalanie się cen wyłącznie w wyniku gry sił podaży i popytu. Państwowa kontrola cen ma charakter ingerencji bezpośredniej, a rynek nie jest wówczas rynkiem wolnym.

Takie ograniczenie wprowadza się w przypadku wystąpienia braku pewnych dóbr na rynku lub dla ochrony konsumenta przed zbyt wysokimi cenami. Istnieje ryzyko że sprzedawcy będą odkładać część towarów dla swoich znajomych, niekoniecznie ubogich; dlatego też cenie maksymalnej często towarzyszy system ograniczeń ilościowych (reglamentacja). Cena maksymalna

Cena minimalna Ustalana przez większość państw na produkty rolne w celu ochrony producenta. W niektórych przypadkach państwo posuwa się do czegoś więcej niż kontrola cen: kupuje pewne ilości dóbr (skup interwencyjny). Np. masło sprzedawane jest w Europie Zachodniej przy cenie wyższej niż rynkowa, a nadwyżka podaży zostaje skupowana przez państwo.

Paradoksy rynkowe Zależność między ceną a ilością jest z reguły odwrotna: gdy cena wzrasta wielkość popytu zmniejsza się a gdy cena maleje wielkość popytu rośnie (prawo popytu). Nie zawsze jednak rynek zachowuje się zgodnie z prawem popytu; takie sytuacje określamy jako paradoksy.

Paradoksy rynkowe wyjątki od prawa popytu Paradoks Giffena Paradoks Veblena (efekt prestiżowy) Paradoks spekulacyjny

Paradoks Giffena Jest to zwiększenie wielkości popytu na dobro podstawowe spowodowane wzrostem jego ceny. Przy bardzo niskich dochodach nabywców, zwiększenie ceny dobra podstawowego (np. chleba) powoduje zwiększenie zapotrzebowania na to dobro i spadek popytu na dobra komplementarne (np. masło)

Paradoks Giffena Jest to związane z powstałą w wyniku wzrostu ceny danego dobra koniecznością zwiększenia jego zakupów dla zrekompensowania braku innych dóbr, na których zakup nie wystarcza już pieniędzy (np. masło)

Paradoks Giffena - przykład W XIX wieku w Irlandii, która wówczas była jeszcze bardzo biednym krajem, znacząco rosła cena ziemniaków i chleba, a konsumenci kupowali ich coraz więcej. Polegało to na tym, że wydatki na te podstawowe artykuły żywnościowe stanowiły dużą część budżetu i gdy cena wzrosła, zaczęto kupować ich więcej, bo ludzi nie stać było na inne produkty.

Paradoks Veblena = efekt prestiżowy = efekt snoba Jest to zwiększenie wielkości popytu na dobro luksusowe, spowodowane wzrostem jego ceny. Dotyczy dóbr będących dla niektórych osób symbolami prestiżu społecznego i poziomu zamożności. Przykład: wzrost cen obrazów jakiegoś malarza może spowodować wzrost wielkości popytu na jego obrazy.

Paradoks spekulacyjny Jest to zwiększenie zapotrzebowania na dobro spowodowane wzrostem jego ceny, jeśli nabywcy przewidują, że w najbliższym czasie ceny nadal będą rosły.

Przychody producentów oraz wydatki konsumentów TR=TE TR = P X gdzie: TR przychód ze sprzedaży (w założeniach równy TE) P cena danego dobra X lub Q nabyta ilość danego dobra TR= 2 120 TR= 240

Nadwyżka konsumenta Jest to różnica między wydatkami jakie konsumenci skłonni byliby ponieść a wydatkami rzeczywiście przez nich poniesionymi.

Nadwyżka producenta Różnica między przychodem uzyskanym przez producentów ze sprzedaży określonej ilości dobra X, a przychodem koniecznym do skłonienia ich do dostarczenia na rynek tej ilości dobra X. Nadwyżka producenta jest różnicą między osiągniętym przychodem a kosztem alternatywnym.

Równowaga długookresowa W ekonomii długi okres to taki okres, który jest wystarczający, aby przedsiębiorstwo mogło powiększyć swoje moce wytwórcze drogą inwestycyjną. Okres krótki, to taki okres w którym przedsiębiorstwo może zwiększyć produkcję tylko i wyłącznie poprzez pełniejsze (efektywniejsze, sprawniejsze) wykorzystanie istniejącego potencjału wytwórczego.

Analiza długookresowa opiera się zatem na założeniu, że w długim okresie dzięki inwestycjom będzie mogła zwiększyć się znacznie produkcja i tym samym wzrosnąć podaż rynkowa.

Ćwiczenie: Proszę odwrócić funkcję popytu oraz ją wykreślić. X= 8,5 0,05P Odwrócona postać równania popytu przyjmuje postać. P= 170 20X

Ćwiczenie: Funkcja popytu opisana jest równaniem x=580-2p. Przy obecnej cenie towaru równej 240j.p. sprzedawanych jest 100 sztuk. Gdyby obniżyć cenę do 235j.p. sprzedaż wyniosłaby wówczas.. 110 sztuk

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ