Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Vol. 10/2011 Nr 4(37) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Stężenia letyny, adionektyny i insulinoodorność u dzieci urodzonych z hiotrofią wewnątrzmaciczną The Letin and Adionectin Concentrations in SGA Children 1 Alicja Korysz, 1 Mieczyslaw Szalecki, 2 Mieczysław Walczak, 3 Roman Janas ¹Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa, ²Klinika Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii PAM, Szczecin, ³Zakład Radioimunologii IPCZD, Warszawa Adkres do koresondencji: Alicja Korysz, Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, 04-730 Warszawa, Al. Dzieci Polskich 20 Słowa kluczowe: SGA/IUGR, insulinooorność, letyna, adionektyna Key words: SGA/IUGR, insulin resistance, letin, adionectin STRESZCZENIE/ABSTRACT Wstę. U dzieci urodzonych z hiotrofią wewnatrzmaciczną (SGA small for gestational age) mogą wystęować zaburzenia stężeń letyny i adionektyny, w tym letynooorność. Cel racy. Celem racy była ocena stężeń letyny i adionektyny u dzieci urodzonych z małą, jak i z rawidłową masą ciała z uwzględnieniem ourodzeniowego skoku wzrastania u dzieci z SGA oraz ocena zależności stężeń tych adiocytokin i wskaźników insulinooorności. Materiał i metody. Do badanej gruy zakwalifikowano 118 dzieci w okresie rzedokwitaniowym urodzonych z SGA (średnio 7,8 ± 1,6 lat). Badaną gruę odzielono na dwie odgruy: odgruę I 52 (45%) dzieci ze zjawiskiem doganiania wzrastania (catch u growth) oraz odgruę II 62 (54%) dzieci non catch u growth. Kontrolę stanowiło 26 dzieci (w wieku 8,2 ± 2,0 lat) urodzonych z rawidłową masą ciała (aroriate for gestational age AGA). Dokonano omiaru stężeń letyny i adionektyny. Oceniono wskaźniki insulinooorności HOMA IR, QUICKI, Belfiore oraz AUC (ole od krzywą) (test OGTT). Wyniki. Nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniach letyny i adionektyny w gruie badanej w stosunku do gruy kontrolnej oraz w odgruach gruy badanej. Obserwowano istotnie dodatnią korelację stężeń letyny z wielkością wskaźnika BMI u dzieci z SGA. Wnioski. Można rzyuszczać, że u dzieci w wieku rzedokwitaniowym urodzonych z SGA zmiany stężeń adiocytokin mają jedynie niewielkie nasilenie. Endokrynol. Ped. 10/2011;4(37):53-60. Introduction. Higher letin concentrations is one of the metabolic comonent in SGA children as well as lower adionectin level, which also lays an imortant rules in metabolism. Aim. The aim of the study was to investigate letin, adionectin concentrations in SGA children, with catch u and non catch u growth in SGA. Methods. The study grou consisted of 118 reubertal children born as SGA (age 7.8 ± 1.6 years). Those grou was divided for two subgrous: I 52 (45%) children with catch u growth and II 62 (54%) children with non catch u growth. The control grou included 26 children (age 8.2 ± 2 years) born as AGA. Letin, adionectin concentrations were analyzed 53

Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 10/2011;4(37):53-60 in each subject as well as HOMA IR, QUICKI, Belfiore and AUC in OGTT. Results. Mean letin and adionectin levels were similar in SGA and AGA children as well as in catch u and non catch u SGA children. The significant correlation between letin and BMI was noticed. Conclusion. There is no higher letin levels or lower concentrations of adionectin in SGA grou as well as between catch u and non catch u growth children, so we can t suose the imortant changes in that age of SGA children. The rosect study are needed. Pediatr. Endocrinol. 10/2011;4(37):53-60. Wstę Jako urodzone z hiotrofią wewnatrzmaciczną definiuje się wszystkie noworodki, których urodzeniowa masa ciała i/lub długość znajdują się oniżej 10 centyla w stosunku do wieku ciążowego [1 5]. IUGR (intrauterine growth restriction) oznacza niedobór masy i/lub długości ciała łodu oniżej 10 centyla w stosunku do norm referencyjnych dla danej oulacji wieku ciążowego i łci, u którego stwierdzono istnienie czynników genetycznych lub środowiskowych owodujących atologiczne ograniczenie wzrastania w czasie ciąży [6] a SGA (small for gestational age) czyli stan niedoboru masy i/lub długości ciała noworodka < 10 centyla do wieku ciążowego. W rozoznawaniu SGA/IUGR istotne jest również uwzględnienie wysokości ciała matki, masy ciała matki na oczątku ciąży, kolejności ciąży oraz ochodzenia etnicznego rodziców, gdyż niedobór masy ciała może być uwarunkowany konstytucjonalnie [7]. W świetle obecnych zaleceń ESPE za kryterium graniczne masy i/lub długości ciała dziecka urodzonego z SGA/IUGR rzyjęto -2 SDS (3 centyl). SGA dotyczy wszystkich noworodków, których ciężar ciała i/lub długość znajduje się oniżej 10 centyla w stosunku do wieku ciążowego [8]. Letynooorność jest jednym z zaburzeń metabolicznych wystęujących u dzieci urodzonych z małą urodzeniową masą ciała. Letyna, rodukt genu ob, wytwarzana rzez komórki tkanki tłuszczowej, odgrywa istotną rolę w rozwoju łodu. W łożysku naczyniowym łodu obecna jest już od 18 tygodnia ciąży. Zaobserwowano ścisły związek stężeń letyny z wewnątrzmacicznym wzrastaniem łodu [9, 10]. Zmniejszenie stężeń letyny koreluje z niskimi stężeniami IGF-I, IGFBP-3 i małą masą urodzeniową [11]. Istnieją też race, które dowodzą związku letyny ze stężeniami insulin, a nie ze stężeniem IGF-I [12]. Podkreśla się także ścisłą korelację omiędzy stężeniami letyny, ilością tkanki tłuszczowej, wielkością wskaźnika BMI oraz stężeniami insuliny [9]. Według Jaquet [13] zjawisko letynooorności, które obserwuje się w okresie ourodzeniowego doganiania wzrastania, może wynikać z konieczności utrzymania rawidłowego bilansu energetycznego w okresie intensywnego wzrostu. Druga hioteza tłumacząca to zjawisko wynikać może z uszkodzenia funkcji adiocytów ojawiającego się już w okresie łodowym. Oisywano wsółistnienie letynooorności i insulinooorności u dzieci urodzonych z SGA [13]. Niezdolność adiocytów do odbioru letyny (obwodowa letynooorność) ma związek z insulinooornością. Letyna, odobnie do insuliny, rzysiesza salanie glukozy. Brak możliwości utylizacji glukozy w komórce wskutek insulinooorności tłumaczy letynooorność jako mechanizm dodatkowy. Adionektyna jest kolejnym hormonem tkanki tłuszczowej, biorącym udział w mechanizmie insulinooorności. Stężenia adionektyny w surowicy krwi są odwrotnie roorcjonalne do masy tkanki tłuszczowej i wrost roorcjonalne do insulinowrażliwości. Adionektyna zmniejsza wychwyt niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych, zwiększa oksydację kwasów tłuszczowych i zmniejsza glukoneogenezę. Wykazano dodatnią zależność stężeń adionektyny od urodzeniowej masy ciała [14]. Stwierdzono, że dzieci z SGA mają znacząco niższe stężenia adionektyny w orównaniu z gruą dzieci urodzonych z rawidłową masą ciała. Kamoda i ws. [15] zaobserwowali,że hioadionektynemia jest istotnym, czulszym od IGFBP-1 wskaźnikiem insulinooorności w okresie rzedokwitaniowym u dzieci z SGA. Jednak nie wszyscy autorzy odzielają te obserwacje. W racy Evagelidou i ws. [16] stwierdzono nieco wyższe stężenia adionektyny w okresie rzedokwitaniowym u dzieci z SGA w orównaniu z dziećmi urodzonymi z rawidłową masą. Zatem jak wynika z literatury światowej, stężenia tej cytokiny w gruie dzieci urodzonych ze zbyt małą masą ciała wymagają ogłębienia badań. Praca ta nawiązuje do badania oceniającego wskaźniki insulinooorności w tej samej gruie acjentów. Cel racy Celem obecnej racy była ocena stężeń letyny i adionektyny u dzieci urodzonych ze zbyt małą, jak i z rawidłową masą ciała z uwzględnieniem 54

ourodzeniowego skoku wzrastania u dzieci z SGA oraz ocena zależności tych adiocytokin i wskaźników insulinooorności. Materiał Gruę badaną stanowiły dzieci zbyt małe do czasu trwania ciąży (SGA), tj. dzieci, których urodzeniowa masa ciała była oniżej -2SDS w stosunku do norm referencyjnych dla danego wieku ciążowego. Dzieci te urodziły się w oddziałach ołożniczych warszawskich szitali w latach 1991 2000. Wiek ciążowy wynosił średnio 39,4 ± 1,6 (37 43 tygodnie) a masa urodzeniowa średnio 2120 ± 235,4 g (1180 2650 g). Wszystkie te dzieci były acjentami Kliniki Endokrynologii Instytutu Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Do gruy badanej zakwalifikowano 118 dzieci z SGA w wieku od 6 do 8 lat, średnio 7,8 ± 1,6. W gruie tej było 65 (55%) dziewcząt i 53 (44,9%) chłoców. Wszystkie dzieci były w stadium rzedokwitaniowym według Tannera (dziewczęta Ax I, P I, T I; chłocy Ax I P I R I objętość jąder 2 ml). Dzieci z gruy badanej odzielono na dwie odgruy: I stanowiło 52 (45%) dzieci z ourodzeniowym doganianiem wzrastania (catch u growth), II stanowiło 62 (54%) dzieci bez ourodzeniowego zjawiska doganiania wzrastania (non catch u growth). Wysokość ciała dzieci z catch u growth wynosiła średnio 120,41 ± 9,53cm (96,7 136,6 cm), a dzieci z non catch u growth 110,71 ± 10,5 (89,0 133,1 cm). Masa ciała u dzieci z ourodzeniowym skokiem wzrastania wynosiła średnio 22,66 ± 6,16 kg (14 40 kg), a u dzieci bez takiego skoku wynosiła 16,41 ± 4,07 kg (10,5 30,5 kg). Gruę kontrolną stanowiły dzieci urodzone z masą ciała adekwatną dla danego wieku ciążowego (AGA), u których wcześniej wykluczono zaburzenia gosodarki węglowodanowej. Wiek ciążowy wynosił średnio 38,8 ± 0,8 (38 40 tyg.), a masa urodzeniowa 3273,8 ± 275,6 (2690 3620 g). Do gruy tej zakwalifikowano 26 dzieci w wieku od 6 do 9 lat, średnio 8,2 ± 2 lat. W gruie było 14 (53%) dziewcząt i 12 (47%) chłoców. Wszystkie dzieci były także w stadium rzedokwitaniowym według Tannera. Na rzerowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej rzy Instytucie Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Metody Dane dotyczące czasu trwania ciąży oraz urodzeniowej masy ciała uzyskano na odstawie książeczki zdrowia dziecka. Za kryterium osiągnięcia rawidłowego wzrostu rzyjęto uzyskanie rzez dziecko wysokości ciała większej aniżeli -2SDS w okresie dwóch ierwszych lat o urodzeniu. BMI (Body Mass Index) wskaźnik masy ciała obliczano ze wzoru: BMI = masa ciała (kg)/ wzrost (m) 2. Stężenia letyny w surowicy krwi oznaczano metodą immunoradiometryczną (RIA) za omocą zestawu firmy Diagnostic Systems Laboratories, Inc., Webster, USA. Do oznaczeń użyto licznika romieniowania gamma ty Wizzard 1470 firmy Perkin Elmer/Wallac. Czułość metody 0,1 ng/ml. Wewnątrzseryjny i międzysesyjny wsółczynnik zmienności wynosił odowiednio 4,9% i 6,6%. Stężenia adionektyny w surowicy mierzono za omocą zestawu radioimmunologicznego (RIA) firmy LINCO Research, St. Charles, USA. Do oznaczeń użyto licznika romieniowania gamma ty Wizzard 1470 firmy Perkin Elmer/Wallac. Czułość metody 1 ng/ml rzy użyciu badanej róbki o objętości 100 μl. Wewnątrzseryjny i międzyseryjny wsółczynnik zmienności (CV%) wynosił odowiednio 6,2% oraz 9,25%. Wskaźniki insulinooorności HOMA IR, QUIC- KI, Beliore oraz AUC obliczono na odstawie testu OGTT i według wzorów; HOMA IR (Homeostasis Assesment Model glukoza 0 (mmol/l) insulina 0 (μiu/ml) / 22,5; QUICKI (Quantitative insulin check index 1/ log (insulina 0 ) + log (glukoza 0 ); Belfiore: 2/ [1/(INS GLY)] + 1, (INSP: 1/2 insulina 0 + insulina 60 + 1 2 insulina 120 /37,1), GLY : 1/2 glukoza 0 + glukoza 60 + 1/2 glukoza 120 / 189,3); AUC ins (Area under the curve), ole od krzywą insuliny: AUC = 120 insulina 0 + (15 (insulina 30 insulina 0 )) + (45 (insulina 30 insulina 120 )) + 90 (insulina 120 insulina 0 ). Wyniki oddano analizie statystycznej. Zmienne ilościowe zostały wstęnie oddane analizie zgodności z rozkładem normalnym w teście W Shairo Wilka oraz Kołmogorowa Smirnowa. Do orównania dwóch cech zmiennych o rozkładzie normalnym i jednorodnej wariancji zastosowano test t Studenta, w ozostałych rzyadkach użyto niearametrycznego testu U Manna Whitneya. Parametry o rozkładzie normalnym srawdzono analizą korelacji Pearsona, natomiast ozostałe arametry analizą korelacji Searman Rank R. 55

Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 10/2011;4(37):53-60 Za statystycznie znamienny uznano oziom istotności () analizowanych wartości niższy od 0,05. Wyniki Stężenia letyny w gruie dzieci zbyt małych do czasu trwania ciąży (SGA) wahały się w granicach od 0,43 ng/ml do 37,8 ng/ml, średnio 7,22 ± 8,96 ng/ml, a w gruie kontrolnej wynosiły od 2,24 ng/ml do 8,88 ng/ml, średnio 5,66 ± 2,06 ng/ml; = 0,405. Stężenia adionektyny w badanej gruie wynosiły od 7,27 μg/ml do 31,4 μg/ml, średnio 15,5 ± 4,78 μg/ml, a w odowiedniej gruie kontrolnej wahały się w granicach od 7,69 μg/ml do 29,8 μg/ml, średnio 17,3 ± 7,24 μg/ml; = 0,319. Wartości średnie stężeń letyny i adionektyny u dzieci z SGA i AGA nie różniły się istotnie. Stężenia letyny u dzieci z SGA były średnio wyższe a adionektyny niższe aniżeli u dzieci urodzonych z masą ciała adekwatną do wieku ciążowego (tabela I). Stężenia letyny w odgruie dzieci urodzonych z SGA z ourodzeniowym skokiem wzrastania (catch u growth) wynosiły średnio 8,71 ± 9,7 ng/ml, a w odgruie bez takiego skoku (non catch u growth) średnie wartości wynosiły 5,94 ± 8,26 ng/ml. Różnica stężeń letyny w orównywanych odgruach nie była istotna, = 0,11. Stężenia adionektyny w odgruie dzieci z SGA, które dogoniły wzrastanie wynosiły, średnio 14,88 ± 5,26 μg/ml, a w odgruie dzieci bez takiego skoku 16,16 ± 4,32 μg/ml, = 0,22. Stężenia letyny w odgruie z ourodzeniowym skokiem wzrastania były jednak wyższe, a adionektyny niższe aniżeli u dzieci bez takiego skoku (tabela II). W gruie dzieci z SGA stwierdzono istotną dodatnią korelację stężeń letyny ze stanem odżywienia badanych dzieci (wskaźnikiem BMI) (r = 0,662; = 0,000008). Związek stężeń letyny ze wskaźnikami HOMA IR, QUICKI był natomiast na granicy istotności statystycznej (r = 0,31; = 0,05; r = -0,31; = 0,05). Nie stwierdzono także istotnego związku między stężeniami letyny a stężeniami glukozy na czczo (r = 0,14, = 0,35), stężeniami glukozy w 120 min. testu OGTT (r = 0,13, = 0,38), stężeniami insuliny na czczo (r = 0,22, = 0,15), a także wskaźnikami Belfiore (r = 0,26; = 0,11) oraz AUC ins (r = 0,32; = 0,11) (tabela III). Jedynie stężenia adionektyny u dzieci z SGA istotnie korelowały z wartościami wskaźnika insulinooorności Belfiore (r = 0,39, = 0,0096). Nie obserwowano istotnego związku ze stanem odżywienia dzieci urodzonych z SGA, mierzonym wielkością wskaźnika BMI (r = -0,21, = 0,152), jak również ze wskaźnikami insulinooorności HOMA IR (r = 0,09, = 0,55); QUICKI (r = -0,09, = 0,55); AUC ins (r = 0,185, = 0,32) oraz omiędzy stężeniami adionektyny a stężeniami glukozy na czczo Tabela I. Stężenia letyny i adionektyny w gruie badanej (SGA) oraz kontrolnej (AGA) Table I. Letin and adionectin concentrations in SGA and AGA children Rodzaj gruy SGA AGA Istotność różnic Letyna (ng/ml) 7,22 ± 8,96 5,66 ± 2,0 0,405 Adionektyna (ug/ml) 15,5 ± 4,76 17,3 ± 7,24 0,0319 Tabela II. Stężenia letyny i adionektyny w odgruie dzieci z SGA z ourodzeniowym skokiem wzrastania i bez takiego skoku Table II. Letin and adionectin concentrations in SGA with catch u growth and non catch u growth Rodzaj gruy SGA catch u SGA non catch u Istotność różnic Letyna (ng/ml) 8,7 ± 9,7 5,9 ± 8,2 0,11 Adionektyna (ug/ml) 14,8 ± 5,2 16,16 ± 4,3 0,22 56

Tabela III. Związek stężeń letyny ze stężeniami glukozy na czczo i w 120 min. testu OGTT oraz insuliny na czczo, z BMI i ze wskaźnikami insulinooorności w gruie dzieci z SGA Table III. Letin correlation with fasting glucose level, glucose in 120 min. of OGTT test, fasting insulin, BMI and insulin resistance factors in SGA children Letyna (ng/ml) r Glukoza 0 0,14 0,35 Glukoza 120 0,13 0,38 Insulina 0 0,22 0,15 BMI 0,66 0,000008 HOMA IR 0,32 0,05 QUICKI -0,32 0,05 Belfiore 0,26 0,11 AUC 0,32 0,11 Tabela IV. Związek stężeń adionektyny ze stężeniami glukozy na czczo i w 120 min. testu OGTT, ze stężeniami insuliny na czczo a także z BMI i ze wskaźnikami insulinooorności w gruie dzieci z SGA Table IV. Adionectin correlation with fasting glucose level, glucose in 120 min. of OGTT test, fasting insulin, BMI and insulin resistance factors in SGA children Adionektyna (ug/ml) r Glukoza 0 (mmol/l) 0,16 0,26 Glukoza 120 (mmol/l) 0,03 0,79 Insulina 0 (uiu/ml) 0,14 0,34 BMI -0,21 0,15 HOMA IR 0,09 0,55 QUICKI -0,09 0,55 Belfiore 0,39 0,0096 AUC 0,18 0,32 (r = 0,16, = 0,26) i w 120 min. testu OGTT (r = 0,03, = 0,79), jak również stężeniami insuliny na czczo (r = 0,13, = 0,34) (tabela IV). Dyskusja Letyna i adionektyna to cytokiny tkanki tłuszczowej, rodukowane rzez adiocyty. Wiele rac wskazuje na związek letyny ze zjawiskiem insulinooorności [17, 9]. Niektóre race dowodzą odwrotnej zależności stężeń letyny i urodzeniowej masy ciała. Jacquet i ws. [13] zwracają uwagę na wzrost stężeń letyny u dzieci z IUGR, zwłaszcza w okresie ourodzeniowego skoku wzrastania, jak również na związaną z tym okresem letynooorność. Ta ostatnia w okresie catch u growth może towarzyszyć insulinooorności z owodu konieczności utrzymania dodatniego bilansu energetycznego. Zatem z uwagi na niską masę ciała i wyższe arametry insulinooorności należałoby się sodziewać wyższych stężeń letyny u dzieci z SGA niż u ich rówieśników z AGA. Istnieje również ścisła zależność stężeń letyny od wielkości wskaźnika BMI. 57

Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 10/2011;4(37):53-60 Wśród badanych w tej racy dzieci z gruy badanej i z gruy kontrolnej w wieku rzedokwitaniowym nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniach letyny. Wyższe stężenia tego hormonu uzyskano jednak w gruie dzieci z SGA. BMI był istotnie wyższy u dzieci z AGA. Uzyskane wyniki, zgodnie z teorią Jaquet [17], mogą otwierdzać obniżanie się stężeń letyny u dzieci z hiotrofią wewnątrzmaciczną (SGA) o okresie ourodzeniowego wzrastania, co może tłumaczyć brak istotnych różnic w stężeniach letyny w orównywanych gruach dzieci w wieku rzedokwitaniowym. Jednak obserwując wyższe stężenia tego arametru u dzieci z SGA, zwłaszcza rzy istotnie niższym wskaźniku BMI, można odejrzewać tendencję do letynooorności u tych dzieci. Prawdoodobnie z uwagi na brak różnic wskaźnika BMI nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniach letyny w odgruach z ourodzeniowym skokiem wzrastania i bez takiego skoku. BMI nie różnił bowiem istotnie obu tych gru. Stwierdzono jednak wyższe, choć nieistotne statystycznie, wartości stężeń letyny w odgruie z catch u growth. Jaquet [13] wśród rocznych dzieci urodzonych z SGA stwierdziła natomiast istotnie wyższe stężenia letyny u dzieci z SGA z ourodzeniowym skokiem wzrostu w orównaniu z dziećmi z AGA, chociaż wskaźnik BMI był istotnie niższy u dzieci z hiotrofią wewnątrzmaciczną. Dzieci te różniły się jednak wiekiem od gruy badanej w materiale własnym. W racy nie stwierdzono istotnych korelacji stężeń letyny ze wskaźnikami insulinooorności. Wykazano natomiast istotną, wrost roorcjonalną zależność tych stężeń od stanu odżywienia badanych dzieci, czyli od wielkości wskaźnika BMI. Im większy odsetek tkanki tłuszczowej i niższa insulinowrażliwość, tym niższe było stężenia adionektyny. Hioadionektynemia orzedza rozwój otyłości, insulinooorności i cukrzycy tyu 2 [18 20]. W gruie dzieci z SGA znajdujących się w wieku rzedokwitaniowym nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniach adionektyny w stosunku do dzieci urodzonych z masą ciała stosowną do wieku ciążowego. Uzyskane wyniki nie otwierdzają zatem sodziewanej hioadionektynemii u dzieci z SGA. Stężenia adionektyny były jednak nieco niższe u tych dzieci, choć różnice nie były znamienne statystycznie. Cianfarani [21], w 2004 r., zbadał 51 dzieci z SGA w wieku 8 lat, 17 dzieci z AGA w wieku 10 lat oraz 24 otyłych dzieci w tym samym wieku. U dzieci z SGA stwierdził znacząco niższe stężenia adionektyny w orównaniu z dziećmi urodzonymi z rawidłową masą ciała i z dziećmi otyłymi. Wartości BMI u dzieci z SGA i z AGA nie różniły się rzy tym istotnie. Być może istniejąca różnica składu ciała w gruach dzieci włoskich może stanowić o odmienności wyników autora i w rzedstawionej racy. Poza tym w racy tej wskaźnik BMI był istotnie niższy u dzieci z SGA, odczas gdy w gruie badanej rzez Cianfarani [21] nie różnił się. W racy oceniono również stężenia adionektyny u dzieci z SGA z ourodzeniowym skokiem wzrastania oraz bez takiego skoku. Nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniach adionektyny między odgruami. Wytłumaczeniem tego zjawiska mógłby być brak istotnych różnic we wskaźniku odżywienia (BMI). Nieco niższe stężenia adionektyny uzyskano jednak u dzieci z ourodzeniowym skokiem wzrastania. W racy Cianfarani i ws. [21] stwierdzono natomiast znacząco niższe stężenia adionektyny u dzieci z SGA z catch u growth w orównaniu z dziećmi bez ourodzeniowego skoku wzrastania. Nie było różnic w BMI. Być może istniały większe różnice w składzie ciała w gruie dzieci włoskich w orównaniu z gruą badaną w racy. Cianfarani i ws. [21] wykazali także odwrotną korelację stężeń adionektyny z BMI, wskaźnikiem HOMA IR oraz ze stężeniami insuliny na czczo u dzieci z IUGR. W badaniu własnym nie obserwowano odobnego związku. Istotna korelacja stężeń adionektyny i wielkości wskaźnika Belfiore była bowiem, wbrew oczekiwaniom, wrost roorcjonalna. Nie ustalono również istotnego związku stężeń obu badanych tu cytokin. Wnioski Ponieważ stężenia letyny i adionektyny u dzieci z SGA i z AGA nie różniły się istotnie i nie były również związane z wielkością ourodzeniowego skoku wzrastania, można rzyuszczać jedynie o nieznacznej intensywności letynooorności i hioadionektynemii w wieku rzedokwitaniowym u dzieci urodzonych z SGA, skłania to jednak do ogłębienia badań. Stwierdzone korelacje wybranych arametrów rzemian węglowodanowych mogą stanowić istotny element w diagnostyce zesołu metabolicznego u dzieci urodzonych z SGA. 58

PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Wollmann H.A.: Intrauterine growth restriction: definition and etiology. Horm Res., 1998:49,1-6. [2] Leercq J., Mahieu-Cauto D.: Diagnosis and management of intrauterine growth retardation. Horm. Res., 1998:49, 14-19. [3] Pollack R.N., Divon M.Y.: Intauterine growth retardation: definition, classification and etiology. Clin. Obstet. Gynecol., 1992:35, 99-107. [4] McFarlin B.L.: Intrauterine growth retardation. Etiology, diagnosis, and management. J. Nurse Midwifery, 1994:39, 52S-65S. [5] Bryan S.M., Hindmarsh P.C.: Normal and abnormal fetal growth. Horm. Res, 2006:65, 19-27. [6] Rymkiewicz-Kluczyńska B.: Wewnątrzmaciczne zaburzenia wzrastania etioatogeneza, wływ na wzrastanie, stan hormonalny, roozycje teraeutyczne. Pharmacia Ujohn, Warszawa 2000. [7] Gardosi J.: New definition of small for gestational age based on fetal growth otential. Horm. Res., 2006:65, 15-18. [8]. Bryan S.M., Hindmarsh P.C.: Normal and abnormal fetal growth. Horm. Res., 2006:65, 19-27. [9] Jaquet D., Leger J., Levy-Marchal C. et al.: Ontogeny of letin in human fetuses and newborns effect of intrauterine growth retardation on serum letin concentrations. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1998:83, 1243-1247. [10] Linnemann K., Malek A., Sager R. et al.: Letin roduction and release in the dually in vitro erfused human lacenta. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2000:85, 4298-4301. [11] Coutant R., Boux de Casson F., Douay O. et al.: Relationshis between lacental GH concentration and maternal smoking. Newborn gender, and maternal letin: ossible imlications for birth weight. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2001:86, 4854-4859. [12] Christou H., Connors J.M., Ziotooulou M. et al.: Cord blood letin and insulin-like growth factor levels are indeendent redictors of fetal growth. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2001:86, 935-938. [13] Jaquet D., Leger J., Tabone D. et al.: High serum letin concentration during catch-u growth of children born with intrauterine growth retardation. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1999:84,1949-1953. [14] Cianfarani S., Martinez C., Maiorana A. et al.: Adionectin levels are reduced in children born small for gestational age and are inversely related to ostnatal catch-u growth. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2004:89, 1346-1351. [15] Kamoda T., Nozue H., Matsui A.: Serum levels of adionectin and IGFBP-1 in short children born small for gestational age. Clin. Endocrinol., 2007:66, 290-294. [16] Evagelidou E.N., Giaros V.I., Challa A.S. et al.: Serum adionectin levels, insulin ressistance, and liid rofile in in children born small for gestational age are affected by the severity of growth retardation at birth. Eur. J. Endocrinol., 2007:156, 271-277. [17] Jaquet D., Gaboriau A., Czernichow P. et al.: Relatively low serum letin levels in adults born with intra-uterine growth retardation. Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord., 2001:25(4), 491-495. [18] Lawlor D.A., Smith G.D., Ebrahim S. et al.: Plasma adionectin levels are associated with insulin resistance, but do not redict future risk of coronary heart disease in women. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2005:90, 5677-5683. [19] Butte N.F., Comuzzie A.G., Cai G. et al.: Genetic and environmental factors influencing fasting serum adionectin in Hisanic children. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2005:90, 4170-4176. [20] Singhal A., Jamieson N., Fewtrell M. et al.: Adionectin redicts insulin resistance but not endothelial function in young, healthy adolescens. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2005:90, 4615-4621. [21] Cianfarani S., Maiorana A., Geremia C. et al.: Blood glucose concentrations are reduced in children born small for gestational age (SGA), and thyroid-stimulating hormone levels are increased in SGA with blunted ostnatal catch-u growth. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2003:88, 2699-2705. 59