Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wiązowna

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wiązowna na lata 2007 2013 Wiązowna, październik 2006 1

Szanowni Państwo Oddajemy do Państwa rąk dokument, który powstał z konieczności formalnego przygotowania Planu Rozwoju Lokalnego naszej Gminy. Jednak podczas dyskusji z mieszkańcami Gminy, jaka w wyniku jego opracowywania została wywołana okazało się, że wspólne przygotowanie planu rozwoju naszej Gminy jest odpowiedzią na zapotrzebowanie społeczne mieszkańców. Pragnę w tym miejscu gorąco podziękować wszystkim osobom, które wzięły udział w tym dialogu. Pokazaliście Państwo, że problemy Gminy Wiązowna nie są Wam obojętne, że chcecie mieć wpływ na kierunki rozwoju Gminy i na sposób ich realizowania, pokazaliście także wszystkie słabe i mocne strony Gminy, a także szanse i zagrożenia jakie należy uwzględnić w planowaniu dalszego rozwoju. Jesteśmy Gminą o ogromnych walorach środowiskowych, mamy wspaniałą przyrodę, dużo leśnych terenów, Mazowiecki Park Krajobrazowy, a zatem przed nami ogromna szansa w kierunku rozwoju turystyki. Jesteśmy bezpośrednim sąsiadem Warszawy i łączy nas dobra miejska komunikacja pasażerska, co z kolei jest szansą na rozwój naszej Gminy w kierunku zaspakajania potrzeb mieszkaniowych dla osób przybywających do Warszawy w poszukiwaniu pracy. Nasza Gmina to również wiele dobrych terenów rolniczych, co pozwala planować rozwój także w kierunku rolnictwa, zwłaszcza ekologicznego. Takie postrzeganie potrzeb rozwojowych Gminy ma ogromne znaczenie dla czwartego kierunku rozwoju, jakim niewątpliwie stanie się rozwój przedsiębiorczości na terenie Gminy wywołany przez intensywny rozwój w trzech wymienionych wyżej kierunkach. Musimy te wszystkie atuty wykorzystać dla najbardziej optymalnego rozwoju Gminy Wiązowna, rozwoju, który będzie zgodny z poszanowaniem zasad współżycia społecznego, z zasadami równych szans, z zasadą zrównoważonego rozwoju i dbałością o ekologię naszego terenu oraz rozwoju, który będzie zmierzał w kierunku społeczeństwa informacyjnego. Wójt Stanisław Bogucki 2

Składamy podziękowanie wszystkim osobom, które uczestniczyły w pracach nad przygotowaniem Planu Rozwoju Lokalnego dla Gminy Wiązowna na lata 2007-2013 oraz osobom, które nadzorowały ten proces i sformułowały niniejszy dokument : Pełnomocnik Elżbieta Tuszowska Horyzontalny Zespół Zadaniowy Anna Markielis Agata Łęgowska Maria Konowrocka Małgorzata Łysik Renata Mroczkowska Aneta Leleń Anna Sałata Cezary Bratko Dariusz Szczęsny Jakub Zdzieborski Pomoc organizacyjna Joanna Kociszewska Edyta Pikora Marzena Szulik Dialog społeczny: Spotkania z lokalną społecznością Spotkania z organizacjami pozarządowymi Spotkania z przedsiębiorcami Konsultacje Lidia Piestrzyńska PROFIT Konsulting i Szkolenia www.profit.cze.pl 3

Spis treści 1. Wstęp - założenia Planu Rozwoju Lokalnego 6 2. Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem planu 7 2.1. Informacje ogólne - położenie i powierzchnia Gminy 7 2.2. Sfera techniczna 10 2.2.1. Zagospodarowanie przestrzenne 10 2.2.2. Infrastruktura komunikacyjna 12 2.2.3. Infrastruktura teleinformatyczna 14 2.2.4. Infrastruktura energetyczna 14 2.2.5. System wodno-kanalizacyjny 15 2.2.6. Budownictwo komunalne 18 2.3. Sfera społeczna 19 2.3.1. Demografia, bezrobocie, liczba i struktura ludności 19 2.3.2. Oświata i edukacja 20 2.3.3. Kultura i dziedzictwo kulturowe 23 2.3.4. Sport i rekreacja 24 2.3.5. Opieka zdrowotna 26 2.3.6. Pomoc społeczna 28 2.3.7. Organizacje pozarządowe 32 2.3.8. Bezpieczeństwo publiczne 34 2.4. Sfera gospodarcza 35 2.4.1. Gospodarka 35 2.4.2. Turystyka 37 2.4.3. Rolnictwo 38 2.4.4. Instytucje okołobiznesowe 39 2.4.5. Organizacja Gminy Wiązowna (Gminne Jednostki Organizacyjne) 40 2.4.6. Finanse i budżet Gminy Wiązowna 41 2.5. Sfera ekologiczna 46 2.5.1. Powietrze i klimat 46 2.5.2. Wody powierzchniowe 46 2.5.3. Wody podziemne 48 2.5.4. Przyroda i środowisko naturalne 50 2.5.5. Gleby 51 2.5.6. Gospodarka odpadami 52 4

3. Diagnoza i prognoza uwarunkowań rozwoju Gminy Wiązowna 53 3.1. Analiza SWOT 53 3.2. Misja i wizja rozwoju Gminy Wiązowna 60 4. Plan działań strategicznych i operacyjnych 61 4.1. Opis sposobu i metodologii formułowania Planu Rozwoju Lokalnego 61 4.2. Kryteria hierarchii i wyboru projektów do realizacji 62 4.3. Powiązania planu z innymi działaniami 63 4.4. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego 64 4.5. Cele strategiczne Gminy Wiązowna 66 4.6. Programy i zadania służące poprawie sytuacji i dalszemu rozwojowi Gminy Wiązowna 67 5. Lista i karty projektów na lata 2007-2013 i planowane projekty 2014-2020 80 5.1. Sfera techniczna 80 5.2. Sfera społeczna 99 5.3. Sfera gospodarcza 110 5.4. Sfera ekologiczna 113 6. Plan finansowy na lata 2007-2013 116 7. System wdrażania i sposoby monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego 117 Bibliografia 121 Spis grafik 121 Spis tabel 121 5

1. Wstęp - założenia Planu Rozwoju Lokalnego Konieczność opracowania dokumentu Plan Rozwoju Lokalnego na lata 2007-2013 (PRL) wiąże się z przyjętymi procedurami pozyskiwania środków pomocowych pochodzących z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Kształt opracowania przyjęto w oparciu o Ogólny Podręcznik Wdrażania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Plan Rozwoju Lokalnego będzie realizowany na obszarze Gminy Wiązowna. Plan Rozwoju Lokalnego odnosi się do dwóch podokresów : 2007-2013 i 2014-2020, z czego pierwszy jest obowiązkowy, a drugi wskazany zgodnie z okresem budżetowania w Unii Europejskiej. Zadania i przypisane im lata realizacji porządkują finanse gminy i racjonalizują wydatkowanie środków publicznych. PRL określa najważniejsze planowane do realizacji zadania i projekty. Opracowanie konkretnej listy zadań i projektów przygotowano metodą uspołecznioną. Do prac nad PRL zostali zaproszeni wszyscy mieszkańcy Gminy, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy oraz wszystkie instytucje funkcjonujące na terenie Gminy. Plan Rozwoju Lokalnego będzie służył władzom samorządowym Gminy Wiązowna w realizowaniu polityki społeczno-gospodarczej. Podstawą przygotowania Planu były dokumenty, których wykaz znajduje się w Bibliografii niniejszego opracowania oraz dialog z lokalną społecznością. Dialog odbywał się na wielu płaszczyznach, ponieważ oprócz dyskusji na wspólnych spotkaniach, porozumienie odbywało się także w formie pisemnej. Zostały przygotowane ankiety anonimowe, dzięki którym władze Gminy mogły poznać opinię mieszkańców na temat świadczonych przez Gminę Wiązowna usług oraz priorytety w planowaniu kierunków rozwoju. Była także ankieta dedykowana przedsiębiorcom z terenu Gminy z prośbą o określenie Ich oczekiwań. Ponadto zaproszono mieszkańców Gminy do zgłaszania imiennie potrzeb inwestycyjnych na specjalnie do tego celu przygotowanych kartach projektu. Wszystkie koszty realizacji zadań inwestycyjnych, które są przypisane do danej inwestycji, zostały przyjęte na podstawie istniejących kosztorysów lub na poziomie średnich cen brutto roku 2006 i będą wymagały ewentualnego indeksowania w kolejnych latach realizacji Planu. W zależności od rodzaju zadania inwestycyjnego przyjmowano ceny normatywne albo faktycznie ponoszone przy podobnych przedsięwzięciach. 6

2. Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem planu 2.1. Informacje ogólne - położenie i powierzchnia Gminy Gmina Wiązowna położona jest na Nizinie Środkowomazowieckiej, w obrębie dwóch mezoregionów: Równiny Garwolińskiej i Doliny Środkowej Wisły. Granicę między regionami wyznacza krawędź doliny Wisły. Równina Garwolińska obejmuje swoim zasięgiem większość terenu gminy. Stanowi ona silnie zdenudowaną i zerodowaną wysoczyznę polodowcową, uformowaną w okresie recesji zlodowacenia środkowopolskiego. Rozległą i na ogół płaską równinę denudacyjną rozcina meandrująca dolina Świdra i jego północnego dopływu, rzeki Mieni. Dolina Środkowej Wisły, którą wyróżniono na niewielkim obszarze części zachodniej terenu gminy powstała w Plejstocenie w wyniku powtarzających się cyklicznie procesów erozji i akumulacji rzecznej. Utworzyły się wówczas tarasy nadzalewowe; otwocki, falenicki i praski. Stosunkowo płaską powierzchnię tarasów urozmaicają wydmy. Najmłodszy, taras zalewowy (holoceński) rozciąga się wzdłuż koryta Wisły, a także występuje w dolinie Świdra. Jego powierzchnia położona jest 1-5 m powyżej średniego poziomu Wisły. Gmina Wiązowna charakteryzuje się średnio urozmaiconą powierzchnią terenu. Tereny szczególnie atrakcyjne pod względem geomorfologicznym i krajobrazowym związane są z dolinami Świdra i Mieni. 7

Grafika nr 1. Mapka Gminy Wiązowna. Grafika nr 2. Mapka Gminy Wiązowna usytuowanie wobec Warszawy 8

Powierzchnia Gminy wynosi ca102 km2 (10212 ha). Obszar Gminy podzielony jest na 30 jednostek administracyjnych: 26 sołectw i 4 osiedla mieszkaniowe. Grafika nr 3. Mapka Gminy Wiązowna z podziałem na sołectwa i osiedla. Gmina Wiązowna jest obszarem o niższym niż przeciętny dla województwa wskaźniku gęstości zaludnienia. Średnia gęstość zaludnienia w Polsce wynosi 124 os/km 2, w województwie mazowieckim 144 os/km 2, podregionie warszawskim 160 os/km 2, w powiecie otwockim 183 os/km 2, w gminie Wiązowna 91 os/km 2. Siedzibą Gminy jest miejscowość Wiązowna. Tabela nr 1. Zestawienie podstawowych danych dla gminy Wiązowna na tle województwa mazowieckiego i powiatu otwockiego wg Narodowego Spisu Powszechnego. Podstawowe dane Woj. Mazowieckie Powiat Otwocki Gmina Wiązowna Powierzchnia (km 2 ) 35 579 615 102 Liczba ludności 5124018 112 783 8 224 Średnia gęstość zaludnienia (os/km2) 144 183 91 Źródło: wg danych GUS, Rocznik Statystyczny woj. mazowieckiego, 2005 9

2.2. Sfera techniczna 2.2.1. Zagospodarowanie przestrzenne Struktura zagospodarowania przestrzennego Gminy Wiązowna przedstawia się następująco: tereny rolne z wykształconym typowym osadnictwem wiejskim w postaci wsi typu ulicowego z zabudową zagrodową lokalizowaną po jednej lub po obu stronach drogi, z polami uprawnymi znajdującymi się bezpośrednio za pasem zabudowy, a także rozproszona zabudowa zagrodowa z gruntami rolnymi skupionymi wokół każdej z zagród czasem łączonych w kolonie. Obejścia wyposażone w typową dla rolnictwa zabudowę: obory, stodoły, budynki gospodarcze itp., chaotyczna zabudowa przy układzie wąskich, nieprawidłowo wytyczonych dróg bardzo wyraźnie widoczna np. we wsi Zakręt - okres realizacji lata powojenne, zespoły podobnych budynków, zwykle jednocześnie z kompleksowym uzbrojeniem terenu - realizacje okresu ostatnich 8 10 lat, tereny z podwyższoną ilością zabudowy przemysłowej związanej z prowadzoną działalnością produkcyjno usługową zwykle lokalizowane wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych gminy. Obserwuje się silny wzrost zainteresowania terenami pod zabudowę mieszkalną jednorodzinną głównie wśród mieszkańców aglomeracji warszawskiej oraz związane z tym działania mające na celu przygotowanie terenów pod przyszłą zabudowę wiele osób posiadających tu nieruchomości gruntowe występuje o dokonanie podziałów na działki budowlane. Na terenie Gminy istnieją dwa główne ośrodki: Wiązowna i Glinianka, jako trzeci zarysowuje się Zakręt. Program usług w nich dostępnych nie zabezpiecza wszystkich potrzeb mieszkańców gminy i wydaje się być zupełnie niedostosowany do zmieniających się warunków i standardów życia. Tereny objęte miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego zajmują obecnie około 2% powierzchni całej gminy. W opracowaniu jest dalsze 2%. Większość terenów pod inwestycje zarówno mieszkaniowe jak i gospodarcze jest uruchamiana poprzez wydawanie decyzji o warunkach zabudowy lub o ustaleniu 10

lokalizacji inwestycji celu publicznego. Gmina wychodzi naprzeciw rosnącym potrzebom terenowym poprzez, w miarę możliwości, rozwój infrastruktury technicznej. Tabela nr 2. Wykaz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: Lp. Nazwa planu Uchwała/ Etap Pow. % pow. Główna funkcja ok. (ha) gminy obszaru 1. Obszar na północ od ul. Polnej 60/VII/98 40,0 0,39 Mieszkaniowa, jednorodzinna, dopuszczenie usług nieuciążliwych i rolnictwa 2. Obszary B, C na północ od ul. Turystycznej 178/XVII/99 53,5 0,52 Mieszkaniowa, jednorodzinna z dopuszczeniem usług 3. Obszary A, D na północ od ul. Turystycznej 4. Lipowo, dz. nr 412 5. Obszar "Duchnów - Kąck" 6. Obszar "Gródek" 7. Obszar "Majdan" 8. Obszar "Duchnów" 9. Obszar "Czarnówka- Glinianka" Źródło: opracowanie własne UGW 365/XXXVIII/2001 nieuciążliwych Mieszkaniowa, jednorodzinna z dopuszczeniem usług nieuciążliwych 371/XXXIX/2001 6,2 0,06 Mieszkaniowa, jednorodzinna i oświatowa 108/XIII/2003 etap VIII 107/XIII/2003 etap III 106/XIII/2003 etap I 395/XLIII/2001 etap VI 394/XLIII/2001 etap V 16,3 0,16 Usługi nieuciążliwe niepubliczna służba zdrowia, sport, rekreacja z dopuszczeniem zabudowy zagrodowej 32,4 0,32 Tereny usług nie wymagających koncentracji, tereny obiektów infrastruktury technicznej lub usług o znaczeniu ogólnogminnym oraz tereny zabudowy mieszkaniowej 0,9 0,01 Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, tereny komunikacji 21,0 0,21 Tereny zabudowy mieszkaniowej, mieszkaniowej z preferencją lokalizacji usług nie wymagających koncentracji, tereny zabudowy siedliskowej 3,6 0,04 Zabudowa siedliskowa Obecnie w trakcie opracowania są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego - etapowane, dotyczące terenów: 11

Malcanów - etap VII, Wiązowna Kościelna-Duchnów-Pęclin-Żanęcin - etap XI, Wiązowna Skrzyżowanie - etap XII, Zakręt - Układ Drogowy - etap XIII, Wola Ducka - Zachodnia strona szosy lubelskiej - etap XIV, W związku ze znacznym w ostatnim czasie wzrostem liczby inwestycji na terenie Gminy, można wyodrębnić następujące problemy związane z zagospodarowaniem przestrzennym : Niewystarczająco uaktualniona baza danych (m.in. ewidencja gruntów, budynków, mapy). Niewystarczająca kadra w zakresie obsługi merytorycznej w związku z rosnącą liczbą wnioskodawców dotyczy warunków zabudowy i ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego. Brak odpowiednich narzędzi (np. systemy SIT) do zarządzania informacją niezbędną przy opracowywaniu warunków zabudowy. Brak wyodrębnionej kadry w zakresie obsługi merytorycznej zadań z zakresu planowania przestrzennego (przygotowywanie i obsługa opracowań planistycznych). Słabo wypracowany wizerunek architektoniczny i urbanistyczny zabudowy planowanej i realizowanej na terenie Gminy. 2.2.2. Infrastruktura komunikacyjna DROGI Na terenie Gminy przebiegają 2 drogi krajowe, 1 droga wojewódzka, drogi powiatowe i drogi gminne: Długość dróg wojewódzkich - 10,7 km Długość dróg powiatowych - 57,6 km, w tym 32,6 km to drogi utwardzone. Długość dróg gminnych - 64,1 km, w tym 9,7 km to drogi utwardzone. Pozostałe drogi to drogi wewnętrzne. Większość dróg gminnych nie posiada utwardzonej nawierzchni - zwykle jest to źle utrzymana nawierzchnia gruntowa, o nieregularnej linii, wynikającej z układu własnościowego i dawnego układu dróg rolnych, o zbyt małej szerokość pasa drogi. 12

Problemy dotyczące dróg: Nieuregulowany stan prawny części dróg na terenie Gminy Wiązowna. Nieregularna linia wynikająca z układu własnościowego i dawnego układu dróg rolnych, o zbyt małej szerokości pasa drogi. Brak wyznaczonych w terenie linii rozgraniczających dróg funkcjonowanie tzw. dróg zwyczajowo wyjeżdżonych. Konieczność wypłaty odszkodowań za grunty przejęte pod drogi. Zły stan nawierzchni dróg gruntowych gminnych. Istnieje pilna potrzeba budowy nowych dróg zamiana dróg gruntowych na utwardzone (asfaltowe, betonowe lub z kostki). Wiele dróg wymaga kompleksowej naprawy i/lub remontu. Nieaktualna ewidencja dróg gminnych (brak programu do ewidencji dróg ). Zły stan asfaltowych dróg powiatowych na terenie gminy, Brak chodników. Brak segregacji ruchu na większości dróg w Gminie w podziale na komunikację samochodową, drogi i ścieżki rowerowe oraz komunikację pieszą. Brak dróg lub koncepcji dróg, które rozwiązywałyby problemy z narastającym rozwojem Gminy i przyszłą przebudową drogi krajowej Nr 17 do klasy drogi ekspresowej w zakresie obsługi komunikacyjnej całego obszaru gminy (odpowiednio szerokie pasy drogowe). KOMUNIKACJA PASAŻERSKA Od 2003 r. wprowadzono na teren Gminy linię autobusową czerwoną miejską warszawską, a od 21 sierpnia 2005 r. niektóre kursy przedłużono do Glinianki. Pozwoliło to na polepszenie w znacznym stopniu skomunikowania Gminy z Warszawą. Stanowi to istotną wartość dla promocji Gminy, zachętę dla potencjalnych inwestorów i poprawę warunków życia dla mieszkańców. KOLEJ W Gminie brak kolei pomimo, że jej obszar znajduje się w widłach dwóch linii kolejowych: Warszawa Otwock (Lublin) i Warszawa Mińsk Mazowiecki (obie - trakcja elektryczna) co przy rozważeniu lokalnej komunikacji gminnej pozwoliłoby włączyć je do programu obsługi komunikacyjnej Gminy nastawionej na wykorzystanie sąsiedztwa aglomeracji warszawskiej. 2.2.3. Infrastruktura teleinformatyczna 13

SIEĆ TELEFONICZNA W Gminie istnieje sieć telefoniczna TPSA, ale głównie wzdłuż ważniejszych dróg i w najbardziej zwartych układach osadniczych, oraz kilka masztów telefonii komórkowej; dostęp do Internetu jest możliwy poprzez linie telefoniczne (w tym komórkowe). Brak w chwili obecnej Internetu dostarczanego drogą radiową. Istnieją dwie placówki pocztowe: Urząd Pocztowy Wiązowna i Filia w Gliniance. 2.2.4. Infrastruktura energetyczna ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ Obszar całej Gminy jest pokryty siecią linii energetycznych. Odmowa, a raczej odsunięcie w czasie podłączenia energii pojawia się rzadko i tylko w wypadku konieczności dostarczenia energii do pojedynczych zabudowań. Problemem jest awaryjność sieci elektrycznej, szczególnie w północnym obszarze Gminy Wiązowna tj. we wsi Zakręt, Majdan, Góraszka i Izabela średnio kilka razy w roku są tam awarie lub remonty i konserwacje sieci. Sieć średniego napięcia wymaga modernizacji na wybranych odcinkach. OŚWIETLENIE ULICZNE W większości drogi na terenie wsi są oświetlone dotyczy to głównie dróg utwardzonych. Liczba istniejących punktów świetlnych na terenie gminy Wiązowna wynosi 1250. Oświetlenie jest jednak stare są to z reguły energochłonne lampy rtęciowe i nienowoczesny osprzęt SON. Problemy oświetlenia ulicznego: Niezadowalający stan techniczny części obwodów stare energochłonne lampy rtęciowe, osprzęt SON na fotokomórki, brak zegarów astronomicznych. Brak nowych punktów świetlnych w Żanęcinie, Kącku, Zakręcie, Dziechcińcu i Bolesławowie. GAZ 14

Na terenie Gminy znajdują się 3 stacje redukcyjne gazu, do których podłączone są lokalne gazociągi. Sieć gazowa znajduje się w ciągłym rozwoju. Przez Gminę przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 500, z którego obsługiwane są stacje redukcyjne. 2.2.5. System wodno- kanalizacyjny ZAOPATRZENIE W WODĘ Zaopatrzenie w wodę realizowane jest poprzez wodociągi wiejskie z lokalnych stacji ujęcia i uzdatnienia wód podziemnych, nieznaczna część gospodarstw rolnych pozyskuje wodę z ujęć indywidualnych. Produkcja wody w 2005r. wyniosła 557.840 m 3. Długość przyłączy wodociągowych na koniec 2005r. wynosiła 81,7 km, a długość sieci rozdzielczej 144,6 km. Średnia ilość dostarczonej wody: 1528 m 3 /dobę. Wykaz obsługiwanych sołectw: Bolesławów, Boryszew, Czarnówka, Duchnów, Dziechciniec, Emów (częściowo), Glinianka, Góraszka, Izabela, Kąck (częściowo), Kopki, Kruszówiec, Lipowo, Majdan, Malcanów, Michałówek, Pęclin, Radiówek, Rzakta, Stefanówka, Wiązowna, Wola Ducka, Wola Karczewska, Zakręt (część), Żanęcin. Woda pozyskiwana jest z 4-ech stacji uzdatniania wody (SUW), ze studni głębinowych, z pokładów czwartorzędowych (z głębokości 30-60m). We wszystkich studniach występują ponadnormatywne zawartości żelaza i manganu typowe dla tego rodzaju wód. Każda stacja jest zautomatyzowana, wyposażona w filtry pośpieszne odżelaziające i odmanganiające. Rozwojowymi Stacjami Uzdatniania Wody są Majdan i Lipowo ze względu na dobrą jakość i dużą ilość dostępnej wody podziemnej, o stosunkowo małej zawartości żelaza i manganu, Stacje w Wiązownie i Rzakcie należy w przyszłości traktować jako awaryjne lub wspomagające pracę dwóch stacji głównych, a w dalszej przyszłości zlikwidować jako nieekonomiczne. Szacunkowo 93% mieszkańców Gminy ma dostęp do wody z sieci wodociągowej. Problemy zaopatrzenia w wodę: 15

1. Stacja wodociągowa SUW Lipowo: zbyt mała wydajność instalacji uzdatniania wody, brak trzeciego filtra o wydajności 40 60 m 3 /d, brak agregatów pompowych wysokowydajnych o mniejszej mocy, zły stan techniczny budynku - elewacji i dachu budynku, brak docieplenia, zły stan okien i drzwi, brak pomieszczenia na agregat prądotwórczy. 2. Stacja wodociągowa SUW Majdan: zły stan techniczny instalacji uzdatniania wody oraz zbyt mała wydajność instalacji uzdatniania i pompowania wody do sieci wodociągowej, brak wydajności uzdatnianej wody o bezawaryjnym działaniu, optymalizacji procesu produkcji wody, orurowanie i armatura uzdatniania wody w budynku stacji wymagająca wymiany, złóża filtracyjne we wszystkich trzech filtrach do wymiany, brak podłączenia nowej studni nr 3A ze stacją( w trakcie realizacji), brak agregatu prądotwórczego aby zapewnić ciągłość dostaw wody na terenach o dużej liczbie podmiotów gospodarczych. 3. Stacja wodociągowa SUW Wiązowna: złej jakości i w małej ilości dostępna woda podziemna oraz mała wydajność instalacji uzdatniania wody i pompowania wody do sieci wodociągowej, brak perspektyw na rozbudowę, konieczna częściowa wymiana urządzeń: pompy sieciowe i głębinowe na energooszczędne, część armatury zawory. 4. Stacja wodociągowa SUW Rzakta: mała wydajność instalacji uzdatniania wody i mała ilość dostępnej wody podziemnej w studniach. 5. Sieć wodociągowa (na terenie całego wodociągu): istnieją zdławienia sieci tj. odcinki sieci o mniejszej średnicy niż kolejne fragmenty bardziej oddalone od SUW, niesprawność zasuw liniowych, niesprawne hydranty, część zasuw domowych do wymiany. 6. Sieć wodociągowa w obrębie Wiązowny Gminnej i Kościelnej: 16

większość węzłów wodociągowych do wymiany, niezbędna wymiana rur żeliwnych na PCV na ul. Duchnowskiej. 7. Sieć wodociągowa w obrębie osiedla Radiówek: konieczne dokończenie wymiany starej żeliwnej sieci wodociągowej wraz z przyłączami na PCV i PE. 8. Sieć wodociągowa we wsi Żanęcin: konieczna budowa reduktora ciśnienia między stacjami Lipowo i Wiązowna ze względu na różnicę wysokości między stacjami wodociągowymi, małą wydajność stacji w Wiązownie i ochronę starej sieci wodociągowej i przyłączy na terenie Wiązowny Gminnej i Kościelnej. KANALIZACJA W Gminie Wiązowna została wybudowana nowoczesna oczyszczalnia ścieków (Emów) - oddana do użytkowania w 2006 r. Do końca grudnia 2005r. wykonano 13,4 km sieci kanalizacyjnej sanitarnej i 227 przyłączy na terenie Wiązowny Kościelnej. Obszar Gminy Wiązowna, oprócz w/w sieci w Wiązownie Kościelnej i starej sieci w Radiówku, jest nie skanalizowany istnieje konieczność budowy sieci kanalizacyjnej celem zaspokojenia potrzeb mieszkańców i podmiotów gospodarczych. Problemy w obszarze kanalizacji: 1. Oczyszczalnia Emów: niewykorzystany potencjał techniczny oczyszczalni Emów tzn. zbyt mała ilość ścieków dopływających do oczyszczalni. Obecnie nie ma możliwości zbilansowania kosztów eksploatacji oczyszczalni. konieczne jest podłączenie jak największej liczby domów do istniejącej sieci kanalizacyjnej, konieczna jest budowa nowych odcinków sieci kanalizacyjnej wraz z przyłączami, konieczna jest budowa punktu zlewnego dla wozów asenizacyjnych na terenie oczyszczalni w Emowie. 2. Osiedle Radiówek: konieczna wymiana starej sieci kanalizacyjnej, która ma ponad 50 lat i uległa zużyciu technicznemu - występują liczne awarie, zatory, nieszczelności wpływ 17

wody opadowej zwiększający dopływ do Oczyszczalni Radiówek (która spełnia tylko rolę zbiornika) do około 100%, konieczne zamknięcie i zlikwidowanie budynku Oczyszczalni Radiówek, ze względu na stan techniczny, należy jak najszybciej podłączyć Osiedle Radiówek do oczyszczalni w Emowie. Ogólne problemy w obszarze infrastruktura: Trudności wynikające z prowadzenia tras infrastruktury technicznej, zwłaszcza na terenach silniej zurbanizowanych (np., Zakręt) i w związku z planowaną przebudową drogi nr 17 i nr 721. Brak doprowadzenia ciągów infrastruktury do terenów przygotowywanych pod przyszłe inwestycje. Niska świadomość społeczna powodująca znaczące utrudnienia w prowadzeniu niezbędnej infrastruktury, związana też z niechęcią uczestniczenia w kosztach prowadzenia sieci. 2.2.6. Budownictwo komunalne Gmina posiada pewną ilość budynków komunalnych, a w szczególności: kilka świetlic, szkoły, stare zlewnie mleka, kilka budynków mieszkalnych. Infrastruktura społeczno usługowa jest jednak niewystarczająca dla planowanego rozwoju i winna być uzupełniana i modernizowana; np. handel w gminie jest realizowany na bazie małych, prywatnych punktów handlowych o niewystarczającym asortymencie towarów. W przypadku rozwoju funkcji mieszkaniowej w Gminie niezbędne będzie poszerzenie oferty oświatowej i kulturalnej w związku ze znaczącym wzrostem zapotrzebowania. Zakład Usług Komunalnych Gminy Wiązowna administruje 14 budynkami komunalnymi o charakterze mieszkalnym, użytkowym lub mieszanym co daje 15 lokali użytkowych i 19 lokali mieszkalnych. Powyższe budynki w większości wymagają remontów pokryć dachów, rynien, kominów, instalacji elektrycznych, a w części konieczna jest wymiana okien i remont elewacji. Istnieje potrzeba zinwentaryzowania zasobów komunalnego budownictwa mieszkaniowego oraz analiza potrzeb mieszkańców w tym zakresie. 18

2.3. Sfera społeczna 2.3.1. Demografia, bezrobocie, liczba i struktura ludności Sytuację demograficzną Gminy Wiązowna przedstawiono w formie poniższych zestawień tabelarycznych. Tabela nr 3. Informacje o liczbie ludności w Gminie Wiązowna wg wieku i płci (2003-IX.2006) Ludność Rok Ogółem W tym Mężczyźni Kobiety 2003 8450 4137 4313 2004 8601 4202 4399 2005 8775 4287 4488 Do września 2006 8915 4359 4556 Źródło: informacja z UGW. Tabela nr 4. Statystyka stałych mieszkańców wg wieku i płci w latach 2003 IX.2006 Grupy 2003 2004 2005 Do września 2006 K M K M K M K M 0-6 298 290 294 275 311 282 292 312 7-18 735 777 710 778 711 770 699 742 19-65 - 2694-2770 - 2836-2894 19-60 2527-2618 - 2684-2758 - pow.60 753-777 - 782-807 - pow.65-376 - 379-399 - 411 Ogółem 4313 4137 4399 4202 4488 4287 4556 4359 Liczba ludności ogółem 8450 8601 8775 8915 Źródło: informacja UGW. Tabela nr 5. Przekrój wieku ludności Gminy Wiązowna w oparciu o wiek przedprodukcyjny, poprodukcyjny i produkcyjny w latach 2003 IX.2006 Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny Rok K M K (19-60) M (19-65) K M Ogółem 2003 1033 1067 2527 2694 753 376 8450 2004 1004 1053 2618 2770 777 379 8601 19

2005 1022 1052 2684 2836 782 399 8775 Do IX. 991 1054 2758 2894 807 411 8915 2006 Źródło: informacja UGW. Tabela nr 6. Przyrost naturalny w Gminie Wiązowna w latach 2003- IX. 2006 Rok Urodzenia Zgony Przyrost 2003 88 83 + 5 2004 80 70 + 10 2005 83 72 + 11 Do IX. 2006 85 61 + 24 Źródło: informacja UGW. Tabela nr 7. Liczba osób bezrobotnych w Gminie Wiązowna w latach 2001-2005 Rok Ogółem Kobiety 2001 455 222 2002 451 209 2003 468 204 2004 479 200 2005 444 186 Źródło: informacja UGW. Liczba ludności zameldowanej na terenie gminy zwiększa się w niewielkim stopniu. Jest to zjawisko niepokojące w zestawieniu z danymi o ilości wydanych zezwoleń na budowę domów mieszkalnych. Stale rosnąca liczba ludności zamieszkałej nie znajduje swojego pokrycia w ilości osób, które meldują się w Gminie Wiązowna, a to przekłada się bezpośrednio na wpływy do budżetu Gminy. Potrzeby inwestycyjne w zakresie infrastruktury rosną proporcjonalnie do rozwoju jednorodzinnego budownictwa mieszkaniowego, a budżet Gminy nie jest z tego tytułu równie proporcjonalnie zasilany. 2.3.2. Oświata i edukacja Na terenie Gminy Wiązowna od roku 1999 istnieją 2 gimnazja, 3 szkoły podstawowe, 3 przedszkola: 1. Gimnazjum im. Jana Pawła II w Gliniance, gdzie uczy się 149 gimnazjalistów, którzy od września 2006r. rozpoczęli naukę w nowo powstałym budynku. W skład budynku wchodzą: Kompleks dydaktyczny z salami lekcyjnymi, biblioteką, pracownią chemiczną, fizyczną, trzema nowoczesnymi salami językowymi, 20

Kompleks socjalny, Pomieszczenia administracji i obsługi, Gabinet pedagoga szkolnego. 2. Gimnazjum Publiczne im. Polskiego Państwa Podziemnego w Wiązownie z 224 uczniami. 3. Szkoła Podstawowa im. Wincentego Witosa w Gliniance, gdzie uczy się 199 uczniów i od roku szkolnego 2006/2007 jest również oddział 0 liczący 21 dzieci. 4. Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi im. Bohaterskich Lotników Polskich w Wiązownie mająca 438 uczniów. Budynek szkoły zbudowany został w 1966r. W 1997r. oddano do użytku dwa nowe skrzydła budynku. Łączna powierzchnia kompleksu wynosi 4000m2 i znajduje się na działce o pow.1,36 ha. Budynek szkoły przystosowany jest do przyjmowania uczniów niepełnosprawnych. W jego skład wchodzą: Kompleks dydaktyczny z salami lekcyjnymi, biblioteką, czytelnią i świetlicą oraz pięcioma pracowniami przedmiotowymi, Kompleks socjalny z kuchnią i jadalnią, Kompleks sportowy z salą gimnastyczną oraz boiskami do piłki ręcznej (ze sztuczną nawierzchnią), koszykówki i piłki nożnej, Pomieszczenia administracji i obsługi, Gabinet pielęgniarki. 5. Szkoła Podstawowa im. C. K. Norwida w Zakręcie, gdzie uczy się 106 uczniów. 6. Gminne Przedszkole im. Misia Uszatka z siedzibą w Wiązownie mające 121 przedszkolaków. 7. Gminne Przedszkole w Pęclinie liczące 70 przedszkolaków. 8. Przedszkole w Zakręcie ma 30 wychowanków. Łącznie do szkół i przedszkoli uczęszcza 1337 +21 dzieci, a zatrudnionych jest 113 nauczycieli + 26 nauczycieli w niepełnym wymiarze. Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi i Publiczne Gimnazjum w Wiązownie dzielą wspólny budynek, co utrudnia funkcjonowanie obydwu placówkom. 21

Główne problemy to zbyt mały kompleks sportowy przy zwiększonej liczbie godzin wychowania fizycznego w okresie jesienno zimowym, niektóre lekcje wychowania fizycznego muszą odbywać na korytarzach szkolnych. W ankietach przeprowadzonych wśród uczniów wspólny budynek SP i Gimnazjum są wskazywane jako główne przyczyny poczucia zmniejszonego bezpieczeństwa. Ma to wpływ na jakość pracy szkoły. Przy Szkole Podstawowej w Zakręcie budowana jest sala gimnastyczna. Przedszkole w Pęclinie oraz siedziba Biura Obsługi Oświaty Samorządowej wymagają w najbliższych latach termomodernizacji. Budynek Szkoły Podstawowej w Gliniance po przeniesieniu Gimnazjum do nowej siedziby będzie wymagał remontu w celu poprawy warunków nauczania i dopasowania szkoły do standardów obowiązujących w oświacie. W Gminie Wiązowna przy wsparciu finansowym środkami nie pochodzącymi z budżetu istnieją warunki do objęcia pełną opieką wszystkich dzieci w wieku przedszkolnym. Z ogólnej liczby dzieci w Gminie Wiązowna 60% uczęszcza do placówek oświatowych w Wiązownie. Potrzebą środowiska lokalnego Wiązowny jest powstanie wielofunkcyjnego terenu rekreacyjno sportowego ukierunkowanego na zajęcia w różnych grupach wiekowych dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Nauczyciele i rodzice z Wiązowny apelują o zorganizowanie zaplecza dla przedłużonego pobytu dzieci w przedszkolach i szkołach, w tym uczniów niepełnosprawnych. Wnioskują o stworzenie jak najszerszego zakresu zajęć pozalekcyjnych, pomocy pedagogiczno psychologicznej oraz opiekuńczej. Większość rodziców uczniów z Wiązowny pracuje w Warszawie i jest to zjawisko narastające, stąd potrzeba przygotowywania oferty edukacyjnej zapewniającej bezpieczne przebywanie w placówkach do późniejszych godzin popołudniowych. Inwestycje w oświacie gminnej będą stwarzały następujące możliwości: promocja zdrowego stylu życia, wspomaganie wszechstronnego rozwoju uczniów, wyrównywanie szans w dostępie do edukacji uczniów z obszarów wiejskich, podniesienie jakości kształcenia do poziomu odpowiadającego współczesnym wymaganiom, stworzenie podstaw podnoszenia poziomu wykształcenia mieszkańców gminy wchodzących w wiek aktywności zawodowej i podejmujących pracę, 22

poprawę dostępu społeczności Gminy Wiązowna, w tym w szczególności mieszkańców wsi położonych w oddaleniu od miejscowości Wiązowna, do podstawowej infrastruktury sportowej, podnoszenie poziomu oświaty i kwalifikacji zasobów pracy w ramach tzw. kształcenia ustawicznego, upowszechnianie i doskonalenie form i metod nauczania języków obcych. Placówki oświatowo-wychowawcze obsługuje administracyjnie Biuro Obsługi Oświaty Samorządowej, które ma swoją siedzibę po zlikwidowanej w 1999r. Szkole Podstawowej w Malcanowie. 2.3.3. Kultura i dziedzictwo kulturowe Działalnością kulturalną w Gminie zajmuje się przede wszystkim Gminny Ośrodek Kultury, Rekreacji i Sportu z siedzibą w Wiązownie. Posiada on następujące sekcje i zespoły: Sekcja Taneczna, Sekcja Plastyczna, Sekcja Muzyczna, Młodzieżowy Zespół Rockowy, Kącik Poetycki, Sekcja Akustyczna, Towarzystwo Miłośników Gminy Wiązowna. W Gminnym Ośrodku Kultury, Rekreacji i Sportu działa, w oparciu o dotację otrzymaną z Wojewódzkiego Urzędu Pracy, Gminne Centrum Informacji. W ramach akcji Lato w GOKRiS funkcjonuje bezpłatna Kawiarenka Internetowa. Na terenie Gminy działają trzy biblioteki: w Gliniance, w Wiązownie, w Duchnowie. W ramach upowszechniania czytelnictwa w bibliotekach prowadzone są lekcje biblioteczne, spotkania z grupami przedszkolnymi, działalność wystawiennicza mini galerie. W bibliotece w Wiązownie prowadzona jest wypożyczalnia kaset, jako jedyna posiada ona dostęp do Internetu. 23

2.3.4. Sport i rekreacja Kluby sportowe na terenie Gminy Wiązowna. Klub sportowy Glinianka Sekcja piłki nożnej, drużyna klasy B, drużyna młodzików, sekcja lekkoatletyki, Klub sportowy Advit Sekcja piłki nożnej: seniorów liga okręgowa, młodzików, trampkarzy, juniorów Gminny Klub Tenisa Stołowego, Uczniowski Klub Sportowy Smoki w Gliniance, Uczniowski Klub Sportowy Wiąz w Wiązownie, Imprezy kulturalno - sportowe w Gminie Wiązowna zakres i organizatorzy: Dni Gminy Wiązowna impreza coroczna o charakterze kulturalnym, rekreacyjnym. Organizatorzy: Gminny Ośrodek Kultury, Rekreacji i Sportu, Wójt Gminy Wiązowna, Ochotnicze Straże Pożarne, szkoły podstawowe i gimnazja z terenu gminy. Półmaraton Wiązowski coroczna impreza sportowa o zasięgu międzynarodowym organizowana przez Wójta Gminy Wiązowna, Firmę Megal, GOKRiS i wielu innych sponsorów. Konkurs recytatorski Warszawska Syrenka impreza coroczna, eliminacje gminne. Międzynarodowy Piknik Lotniczy w Góraszce międzynarodowa impreza organizowana przez fundację Polskie Orły przy współpracy z Gminą Wiązowna. Uroczystość patriotyczna organizowana z okazji Konstytucji 3 Maja w Zakręcie gminna impreza coroczna o charakterze kulturalno rekreacyjnym, głównym organizatorem jest Szkoła Podstawowa w Zakręcie oraz Gminny Ośrodek Kultury, Rekreacji i Sportu. Uroczystość o charakterze kulturalno patriotycznym z okazji Dnia Wojska Polskiego (15sierpnia) organizator GOKRiS i Publiczne Gimnazjum w Wiązownie. Pierzyna - organizatorem jest Szkoła Podstawowa w Wiązownie. Gminna uroczystość z okazji Święta Niepodległości organizatorem jest Szkoła Podstawowa w Wiązownie. Turniej Tenisowy o Puchar Wójta Gminy Wiązowna coroczna impreza o zasięgu gminnym organizowana przez GOKRiS i szkoły. 24

Turniej Piłki Nożnej o Puchar Wójta Gminy Wiązowna coroczna impreza o zasięgu gminnym organizowana przez GOKRiS i szkoły. Powiatowy Konkurs Ortograficzny konkurs skierowany do gimnazjalistów uczących się na terenie Powiatu Otwock, organizatorem jest Publiczne Gimnazjum w Wiązownie Konkurs wiedzy o AK i PPP. Obiekty i Urządzenia sportowe na terenie Gminy Wiązowna: Gminny Ośrodek Kultury, Rekreacji i Sportu w Wiązownie, Boiska do piłki nożnej w Wiązownie i Gliniance (pod opieką GOKRiS), Szkoła Podstawowa w Wiązownie sala gimnastyczna Publiczne Gimnazjum w Wiązownie sala gimnastyczna Boiska do piłki nożnej w Woli Duckiej, Duchnowie, Malcanowie, Rzakcie i Dziechcińcu pod opieką sołectw. Z pobieżnego opisu widać wyraźnie, że w Szkole Podstawowej w Zakręcie i w Gliniance oraz Gimnazjum w Gliniance brak jest sali gimnastycznej. W Zakręcie jest prowadzona budowa sali sportowej o wymiarach, które umożliwiły otrzymywanie dotacji z Totalizatora sportowego. Planowane zakończenie budowy sali: III kwartał 2007r. Natomiast w Gliniance w najbliższej przyszłości jest planowana budowa sali gimnastycznej przy Gimnazjum. Przy Gimnazjum w Gliniance potrzeba również wybudować boiska do gier zespołowych oraz niezbędne obiekty do trenowania lekkiej atletyki. Nie rozwiązuje to jednak problemu braku sali przy Szkole Podstawowej w Gliniance. Część główna Szkoły mieści się w budynku z roku 1939 i posiada drewniane stropy. Jest budynkiem dwupiętrowym. Na piętrach brak jest łazienek i ubikacji. Szkoła nie posiada sali gimnastycznej, a zajęcia z wychowania fizycznego odbywają się na drugim piętrze w sali widowiskowej, która podczas dobudowy części budynku miała w zastępstwie pełnić rolę sali gimnastycznej. Gminne Przedszkole w Wiązownie i Gminne Przedszkole w Pęclinie wymaga termomodernizacji. Również budynek Biura Obsługi Oświaty Samorządowej w Malcanowie powinno się ocieplić i dokonać wymiany okien na energooszczędne. Nowa siedziba gimnazjum w Gliniance, poza oczywistą poprawą warunków nauki w tej szkole, pozwoli na stworzenie centrum życia kulturalnego, intelektualnego i sportowego dla środowiska lokalnego. Docelowo istnieje możliwość wykorzystania zaplecza szkoły w godzinach pozalekcyjnych do kształcenia osób w wieku pozaszkolnym w ramach kształcenia ustawicznego, podnoszenia kwalifikacji 25

zawodowych czy zajęć tzw. uniwersytetu trzeciego wieku. Nie bez znaczenia jest możliwość wykorzystania szkoły do upowszechniania informatyki w Gminie i w tym umiejętności korzystania z Internetu. 2.3.5. Opieka zdrowotna Praktyka Lekarza Rodzinnego w Gliniance obejmuje swoją opieką 3000 pacjentów i grupą osób korzystających z pomocy lekarsko-pielęgniarskiej okresowo, zwłaszcza w okresie letnim (działkowicze). Opieka ta jest sprawowana przez zespół, składający się z: lekarza rodzinnego, lekarza pediatry, lekarza ginekologa (wszyscy z II specjalizacji zawodowej), trzech pielęgniarek: środowiskowej, rodzinnej i jednej położnej. Zakres świadczonych usług: ambulatoryjna podstawowa opieka zdrowotna, w tym poradnictwo bierne i czynne (prowadzenie grup dyspanseryjnych dla dzieci i dorosłych), opieka domowa wizyty lekarza rodzinnego, pediatry, pielęgniarek środowiskowo-rodzinnych, wizyty patronażowe położnej, opieka pediatryczna szczepienia profilaktyczne, bilanse zdrowia, leczenie dzieci chorych, opieka w zakresie medycyny szkolnej, obejmująca uczniów szkoły podstawowej w Gliniance, gimnazjum w Gliniance, oddział 0, pełny zakres badań laboratoryjnych, badania diagnostyczne: EKG, USG, konsultacje kardiologiczne w systemie tele-medycyny umowa z Centrum Nadzoru Kardiologicznego Kardiofon Warszawa ul. Hoża, - umożliwiające wysłanie badania EKG zarówno z poradni jak i w czasie wizyty domowej i uzyskanie natychmiastowej porady kardiologicznej, akcje profilaktyczne w szerokim zakresie (spirometria, densytometria, badanie słuchu, wzroku, badania USG naczyń, konsultacje kardiologiczne, urologiczne i alergologiczne) w ramach współpracy z firmami farmaceutycznymi, specjalistyczna poradnia położniczo-ginekologiczna prowadzenie ciąży (pełny zakres należnych badań, leczenie schorzeń narządu rodnego i zaburzeń hormonalnych). ZPLR w Wiązownie opiekuje się ok. 5500 pacjentów zapisanych do Praktyki i grupą osób korzystających z pomocy lekarsko-pielęgniarskiej okresowo, zwłaszcza w okresie letnim. W ZPLR pracuje: 26

W Podstawowej Opiece Zdrowotnej 2 lekarzy z II stopniem specjalizacji (lekarz rodzinny i ogólny) i rezydentka kończąca staż specjalizacyjny z med. rodzinnej. Przewidywane jest jej zatrudnienie w wymiarze ½ etatu. W Poradni K 1 lekarz z II stopniem specjalizacji z ginekologii, endokrynologii, cytologii, USG pełen zakres opieki ginekologiczno-położniczej, programy profilaktyczne, poradnia chorób sutka, badania USG. 1 lekarz konsultant diabetolog (prywatnie), 1 lekarz kardiolog reumatolog 1x w tygodniu zatrudniony przez ZPLR. W ramach POZ prowadzony jest pełen zakres opieki nad dziećmi od wieku najmłodszego do dzieci szkolnych (szczepienia obowiązkowe i dobrowolne, profilaktyka, dyspanseryzacja). Zatrudnione są 4 pielęgniarki przeszkolone w zakresie pielęgniarstwa środowiskowo rodzinnego, szczepień profilaktycznych opieki nad osobami przewlekle chorymi oraz 1 położna środowiskowo rodzinna. Pacjentom zapewniona jest też opieka domowa lekarska i pielęgniarska (pobrania, zabiegi, patronaże położnicze i pediatryczne). Pacjenci mają łatwy i szybki dostęp do badań laboratoryjnych w pełnym zakresie i na najwyższym poziomie oraz do badań obrazowych w szpitalach otwockich w ramach podpisanych umów, a także do konsultacji kardiologicznych w systemie Kardiofon. Oferta obejmuje także konsultacje specjalistyczne w ramach akcji i programów profilaktycznych: neurologiczne, pulmonologiczne, urologiczne, kardiologiczne, chirurgii naczyniowej, okulistyczne, badanie słuchu, wzroku, spirometrię, densytometrię. Problemy zdrowotne (problemy zdrowotne środowiska Gminy są typowe dla całego społeczeństwa): wzrost liczby zachorowań na tzw. choroby cywilizacyjne (układ krążenia, cukrzyca, nowotwory), wypadki komunikacyjne i w gospodarstwach domowych (przy pracach polowych), trudniejsza jest opieka nad ludźmi przewlekle chorymi, niepełnosprawnymi, starymi ze względu na specyfikę środowiska wiejskiego, problem uzależnienia od alkoholu, Dodatkowym problemem jest stan techniczny budynku i otoczenia placówki w Wiązownie remontu wymaga dach i elewacja budynku, taras i podjazd. 27

2.3.6. Pomoc społeczna Z usług Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiązownie w ciągu ostatnich 3 lat i w pierwszym półroczu tego roku skorzystało wiele osób zameldowanych w Gminie Wiązowna. Prezentuje to poniższa tabela. Tabela nr 8. Rzeczywista liczba rodzin i osób objętych pomocą. Rok Liczba rodzin objętych pomocą Liczba osób w rodzinach Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenia 2003 212 754 314 2004 183 598 271 2005 179 596 283 Źródło: opracowanie własne Biorąc pod uwagę fakt, iż od września 2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przejął wypłatę rent socjalnych (pobierało ją 37 osób) liczba rodzin objętych pomocą od 2002 r. utrzymuje się na tym samym poziomie. Tabela nr 9. Powody przyznawania pomocy. Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin Rok 2003 Rok 2004 Rok 2005 Liczba osób Liczba Liczba Liczba w rodzinach rodzin osób w rodzin Liczba osób w rodzinach rodzinach Ubóstwo 89 262 62 157 80 216 Sieroctwo 2 6 0 0 0 0 Bezdomność 2 2 3 3 2 4 Potrzeba ochrony macierzyństw a w tym: wielodzietnoś ć 31 132 29 110 27 117 - - 3 19 6 40 Bezrobocie 132 453 110 374 94 305 Niepełnospra 72 243 49 146 44 119 wność Długotrwała lub ciężka choroba 15 51 17 46 23 66 28

Bezradność w sprawach opiek-wych. i prowadzenia gospodarstwa domowego ogółem w tym: rodziny niepełne Rodziny wielodzietne Przemoc 97 326 48 162 51 187 31 94 7 15 19 59 11 68 6 38 7 46 - - 7 27 8 34 w rodzinie Alkoholizm 70 241 49 146 42 125 Narkomania 0 0 0 0 0 0 Trudności w przystosowani u do życia po zwolnieniu z zakładu karnego Trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy 4 14 0 0 1 1 - - 0 0 - - Zdarzenia - - 0 0 0 0 losowe Sytuacja kryzysowa - - 0 0 2 9 Źródło: opracowanie własne UGW. Jak wynika z powyższej tabeli jednym z głównych powodów przyznawania pomocy było bezrobocie, ubóstwo, bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, alkoholizm i niepełnosprawność. Zaobserwowano również zjawisko uzależnienia od świadczeń socjalnych, wyuczoną bezradność oraz bierność w poszukiwaniu rozwiązań trudnej sytuacji. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż bardziej rozpoznawalnym i dającym się zdiagnozować stało się zjawisko przemocy domowej. W roku 2004 zanotowano 7 rodzin, w których stosowane były różne formy przemocy, do czerwca 2005 r. zanotowano 5 takich rodzin. Poziom wydatków z budżetu Gminy na pomoc społeczną w ostatnich trzech latach utrzymuje się na tym samym poziomie (Tabela nr 10). Nastąpił znaczny wzrost procentowego udziału środków z budżetu centralnego na wydatki na pomoc społeczną w związku z przejęciem przez gminy wypłaty świadczeń rodzinnych. Poza świadczeniami rodzinnymi w ramach zadań zleconych gminom wypłacane są tylko zasiłki stałe. 29

Tabela nr 10. Poziom wydatków na pomoc społeczną. 2003 2004 2005 Rok zł % zł % zł % Budżet Wojewody 310. 986 53,8 674. 097 w tym świadczeni a rodzinne 523. 967 72,6 1.205.619 w tym świadczenia rodzinne 1.013.126 85 Budżet Gminy 266. 546 46,2 254. 341 27,4 220.923 15 Razem 577. 532 100 928. 438 100 1.426.542 100 Źródło: opracowanie własne Świadczenia pomocy społecznej oraz ich kwoty w ramach zadań własnych Gminy kształtowały się następująco (Tabela nr 11): Tabela nr 11. Świadczenia udzielane w ramach zadań własnych. 2003 2004 2005 liczba osób w liczba osób w Świadcze kwota rodzin rodzinie rodzin rodzinie kwota liczba osób w rodzin rodzinie kwota RAZEM nia 185 662 102. 232 172 566 124.861 175 590 154.997 Zasiłki x x x 34 28 9.806 59 192 35.807 okresowe Posiłek dla dzieci 75 341 35. 443 59 262 29.946 68 317 37.481 Zasiłki celowe 135 433 64. 5571 152 475 85.109 148 478 79.192 Celowe 13 42 2. 690 21 59 5.060 17 38 4.696 specjalne Usługi 1 6 2.232 - - - 1 2 2.517 opiekuńcz e Poradnict 8 21 x 14 33 x 23 56 x wo specjalisty czne Interwencj - - x 2 6 x 4 13 x a kryzysowa Praca socjalna 127 428 x 140 401 x 139 370 x Źródło: opracowanie własne UGW. W ciągu ostatnich trzech lat wydatki na świadczenia z pomocy społecznej w ramach zadań własnych Gminy wzrastały nieznacznie. W roku 2004 i 2005 przeznaczono więcej środków na wypłatę zasiłków celowych specjalnych, na 30

dofinansowanie dowozu osób niepełnosprawnych intelektualnie do Środowiskowego Klubu Samopomocy. Wsparcie tej inicjatywy zaowocowało działalnością Klubu dwa razy w tygodniu dla 10 osób w różnym wieku i z różnym stopniem upośledzenia. Jest to wynik współpracy Wójta Gminy, Świetlicy Caritas, GOPS u oraz grupy inicjatywnej rodziców dzieci niepełnosprawnych, którzy założyli Stowarzyszenie. Posiłki dla dzieci w 2003 roku były dofinansowywane w 50 % z budżetu centralnego. W 2004 roku już cała kwota przeznaczona na dożywianie dzieci pochodziła z budżetu Gminy. Od początku 2005 roku GOPS realizuje Rządowy Program Posiłek dla potrzebujących, na który Wojewoda przeznaczył środki w kwocie 34.000 zł i Gmina również 34.000 zł. Program ten obejmuje nie tylko dzieci szkolne, ale również dorosłych. W 2005 roku skorzystało z niego 346, osób w tym: dzieci od 0 7 lat - 58 osób, uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów - 125 osób, uczniowie szkół ponad gimnazjalnych - 21 osób, osoby stare, chore i niepełnosprawne - 9 osób, inne osoby 137. Wzrasta również zapotrzebowanie na pracę socjalną czyli bezpośrednią pracę z rodziną: pomoc w załatwianiu różnych spraw, organizowanie spotkań, integracja osób z podobnymi problemami, poradnictwo, rozdawnictwo żywności i ubrań itp. Coraz bardziej uwidacznia się potrzeba współpracy z innymi podmiotami działającymi na terenie Gminy. GOPS bardzo ściśle współpracuje z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, kuratorami sądowymi, policją, szkołą i Caritasem. Zaowocowało to większą liczbą osób korzystających z porad psychologa w Punkcie Konsultacyjnym, większą liczbą osób, które podjęły leczenie odwykowe oraz wzrostem liczby rodzin, w których zdiagnozowano przemoc domową. Problemy z obszaru pomocy społecznej: Wykluczenie społeczne osób długotrwale bezrobotnych, bez kwalifikacji, dotkniętych różnego rodzaju patologią społeczną (głównie problemem alkoholowym) z widocznym brakiem motywacji do wyjścia z tej sytuacji. Wykluczenie społeczne osób chronicznie chorych, niepełnosprawnych ruchowo, ofiar patologii życia rodzinnego, osób samotnych. Brak współpracy i integracji służb i struktur wsparcia działających na terenie Powiatu i Gminy na rzecz w/w grupy osób. Brak informacji oraz płynnego dostępu do informacji o rynku pracy. 31

Brak systemu publicznej pomocy prawnej zwłaszcza dla osób o bardzo niskich dochodach. Brak mieszkań socjalnych. 2.3.7. Organizacje pozarządowe W celu pogłębiania współpracy z organizacjami pozarządowymi Rada Gminy Wiązowna podjęła w 2004 roku uchwałę Nr 190/XXIV/04 z dnia 23 listopada 2004r.w sprawie zasad współpracy z organizacjami pozarządowymi i corocznie uchwala program współpracy. Tabela nr 12. Wykaz organizacji pozarządowych działających na terenie Gminy Wiązowna LP Nazwa stowarzyszenia Data rejes tracji Siedziba Cele 1 Forum Przedsiębiorczości Gminy Wiązowna 2 Ochotnicza Straż Pożarna w Malcanowie 3 Ochotnicza Straż Pożarna w Gliniance 4 Ochotnicza Straż Pożarna w Wiązownie 27.09. 1994r. 20.07. 1992r. 23.10. 1992r 20.02. 1992 ul. Kościelna 41 05--462 Wiązowna Malcanów 05-462 Wiązowna Glinianka 05-408 Glinianka ul. Kościelna 41 05-462 Wiązowna Promowanie działalności gospodarczej na terenie Gminy Wiązowna Współpraca z władzami administracji rządowej i samorządowej oraz innymi instytucjami i organizacjami w celu działania na rzecz tworzenia prawidłowych warunków rozwoju na terenie Gminy Wiązowna 1. Prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom, 2. Branie udziału w akcjach ratowniczych, 3. Uświadamianie ludności o konieczności i sposobach ochrony ppoż. 4. Branie udziału w obronie cywilnej, 5. Rozwijanie wśród członków OSP zainteresowań w dziedzinie kultury, oświaty i sportu, 6. Wykonywanie innych działań wynikających z przepisów o ochronie ppoż. 5 Klub Sportowy Advit Wiązowna ( GOKRiS) 08.02. 2002r ul. Kościelna 41 05-462 Wiązowna Krzewienie kultury fizycznej wśród dzieci, młodzieży i dorosłych 6 Stowarzyszenie Prywatnych Właścicieli Nieruchomości w Os. Radiówek 06.01. 2003 Radiówek 14 05-462 Wiązowna Reprezentowanie i obrona interesów prywatnych właścicieli nieruchomości położonych w Os. Radiówek Ochrona walorów krajobrazowych i przyrodniczych Os. Radiówek 7 Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Woli Karczewskiej Wola Karczewska 05-408 Glinianka 32

8 Oddział Gminny w Wiązownie Wspólnota Samorządowa Powiatu Otwockiego Organizacja pożytku publicznego 9 Stowarzyszenie Użytkowników Działek Rekreacyjnych w Woli Karczewskiej 10 Ruch Aktywności Społeczno- Gospodarczej Wola Organizacja pożytku publicznego 11 Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie,,Jesteśmy!,, 11.04. 2003 11.09. 2001 22.05. 2003 02.05. 2003 Radiówek 15/1 05-462 Wiązowna Wola Karczewska 62 05-408 Glinianka Wola Ducka 57 A lok.101 05-408 Glinianka gm.wiązowna Duchnów Propagowanie idei samorządności. Prowadzenie działalności na rzecz edukacji obywatelskiej i samorządowej, budowanie więzi wspólnotowych pomiędzy mieszkańcami i różnych rejonów powiatu otwockiego. Pomoc mieszkańcom powiatu w załatwianiu spraw urzędowych. Działanie na rzecz podnoszenia poziomu życia mieszkańców powiatu. Występowanie w obronie praworządności i przestrzegania praw obywatelskich oraz interesu publicznego społeczności lokalnej. Podejmowanie działań mających na celu ochronę środowiska naturalnego oraz rewaloryzację wartości przyrodniczych na terenie powiatu, Dbanie o zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz regionalnych tradycji i zwyczajów ludowych. Edukacja ekologiczna i regionalna Współdziałanie z samorządem terytorialnym. Wspieranie agroturystyki, kultury ludowej, przedsiębiorczości Działania na rzecz dzieci i osób niepełnosprawnych Działanie na rzecz osób niepełnosprawnych intelektualnie. Wykorzystanie ich potencjału w pełnieniu ról społecznych, inicjowanie. Wspieranie działań tworzących warunki ich rozwoju, zdrowia i godnego życia wszechstronna pomoc rodzinom osób niepełnosprawnych intelektualnie 12 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Otwock Organizacja pożytku publicznego Otwock, ul. Andriollego 13 UKS WIĄZ Szkoła Podstawowa Ognisko zapewnia dzieciom należytą opiekę pozaszkolną, pomaga dzieciom w odrabianiu lekcji oraz zapewnia dzieciom wiele innych atrakcji. Ognisko Wychowawcze w Pęclinie, Wiązownie, Zakręcie, Rzakcie, Malcanów Propagowanie zdrowego stylu życia, rozwijanie umiejętności sportowych. 33