Ekonomiczne i społeczne problemy w funkcjonowaniu instytucji działających na rzecz pomocy osobo niepełnosprawnym dr Joanna Bielecka-Prus Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie
Metoda badań i dobór próby badawczej 1. Wywiad częściowo ustrukturyzowany 2. Pytania badawcze: Jakie problemy napotykają pracownicy instytucji wspierających aktywność osób niepełnosprawnych na rynku pracy? Jakie są formy wzajemnej współpracy instytucji zajmujących się wspieraniem zatrudnienia niepełnosprawnych? 2
Metoda badań i dobór próby badawczej pozarządowe samorządowe ogółem N % N % N % Lublin 15 50 5 17 20 67 Puławy 1 3 4 13 5 16 Włodawa 2 7 3 10 5 17 ogółem 18 60 12 40 30 100 3
Problemy finansowe małe zasoby finansowe duża konkurencja zły podział środków trudności z uzyskaniem środków zawiłe procedury i systemy rozliczenia opóźnienia w transferze środków niskie wynagrodzenia pracowników 4
Problemy finansowe Ograniczony zasób środków na różnego rodzaju działania, duża konkurencja wśród organizacji pozarządowych czy innych. Ta pula środków na pewno jest nie do końca tak rozdysponowana, jakbyśmy my chcieli. (NGO 9) Jesteśmy organizacją pozarządową, niemającą stałej dotacji na swoje funkcjonowanie ( ) i to cały czas realizujemy mimo braku zabezpieczenia finansowego. ( ) Na poszczególne projekty pozyskujemy środki, ale to wymaga zaangażowania naszych własnych sil. To nie jest tak, ze mamy zapewnione środki na funkcjonowanie, bo to są konkursy, dotacje i jak to z tym bywa wszystko zależy od konkurencji itd. (NGO 3) 5
Problemy finansowe Do dnia dzisiejszego jeszcze wynagrodzeń nie mieliśmy w tym roku, czekamy i też nigdy nie można wiedzieć, jak zaplanować następny rok, bo nie wiadomo, jak dostaniemy, bo to jest w ramach ofert. Mieliśmy taki rok, że we wrześniu dostaliśmy pierwszą transzę. (NGO 20) 6
Współpraca z pracodawcami proces profesjonalizacji kontaktów z pracodawcami Moje doświadczenie opiera się głównie na tej agencji zatrudnienia, gdzie to pracodawca zgłaszał się z chęcią zatrudnienia osoby niepełnosprawnej. I tutaj był nastawiony na zatrudnienie określonej osoby, tzn. z określonym rodzajem niepełnosprawności, bo chorych psychicznie nie chciał. To pokazuje, że ich sytuacja na rynku pracy jest szczególnie trudna. (NGO 10) 7
Współpraca z pracodawcami własne bazy danych firm, kontakty telefoniczne, kontakty prywatne, organizowanie praktyk i staży Stworzyliśmy sobie taką bazę większych firm, bo przyjęliśmy, że w takich firmach łatwiej będzie znaleźć pracę i wysłaliśmy swoją ofertę o możliwości zatrudnienia. Później wykonaliśmy telefon. Tutaj wykorzystamy kontakty naszego partnera, który się w tych kręgach biznesowych porusza. Najprościej, gdyby byłoby, gdybyśmy mieli jako partnera administrację samorządową, niestety oni są tak samo oporni, jak pracodawcy komercyjnego rynku pracy na zatrudnienie osób niepełnosprawnych. (NGO10) 8
Współpraca z pracodawcami Niechęć pracodawców wynika z: skomplikowanego systemu procedur biurokratycznych; uprzywilejowania niektórych grup niepełnosprawnych; słabej kampanii informującej pracodawców o korzyściach; niekorzystnego stereotypu pracownika niepełnosprawnego. 9
Działania, które w rezultacie mogą prowadzić do zmiany negatywnego obrazu pracownika niepełnosprawnego: stworzenie stanowisk dla asystenta osoby niepełnosprawnej, która podejmuje pracę; organizowanie wolontariatu i staży dla osób niepełnosprawnych, trakcie których niepełnosprawny mógłby wykazać się swoimi kompetencjami; stworzenie sieci organizacji pośredniczących w kontaktach między niepełnosprawnymi a pracodawcami, które byłyby wiarygodne w oczach pracodawców, cieszyły się zaufaniem i miały doświadczenie jako agencje zatrudnienia; 10
Działania, które w rezultacie mogą prowadzić do zmiany negatywnego obrazu pracownika niepełnosprawnego zachęcanie pracodawców do przedłużania umów z pracownikami, którzy uzyskali status osoby niepełnosprawnej; uniemożliwienie identyfikacji przez pracodawcę rodzaju niepełnosprawności (dotyczy to przede wszystkim osób z niepełnosprawnością intelektualną) w przypadku niepełnosprawnych poszukujących pracy; organizowanie konferencji, seminariów z udziałem aktualnych i potencjalnych pracodawców dla osób niepełnosprawnych; docieranie z oferta do małych i średnich przedsiębiorstw. 11
Współpraca między instytucjami wspierającymi osoby niepełnosprawne współpraca między organizacjami samorządowymi; współpraca między organizacjami samorządowymi i pozarządowymi; współpraca między organizacjami pozarządowymi. 12
Współpraca między instytucjami wspierającymi osoby niepełnosprawne Przyczyny słabej współpracy między sektorem samorządowym a pozarządowym: zły przepływ informacji między ośrodkami nadzorującymi funkcjonowanie instytucji czy realizację projektów; brak kompetentnego ośrodka doradczego, który wspomagałby organizacje; przedstawiciele instytucji państwowych częściej zauważali działania innych instytucji państwowych, rzadziej natomiast organizacje pozarządowe; brak wspólnej sieci działań międzysektorowej; dominacja współpracy opartej na przepływie środków i wymianie informacji; uprzywilejowanie pewnych organizacji pozarządowych, opierając się na nie zawsze jasne kryteria przyznawania środków. 13
Współpraca między instytucjami wspierającymi osoby niepełnosprawne Więc jak gdyby, kto szybszy, kto silniejszy, kto ma lepsze układy, ten zdobywa środki, ten rozpoczyna działania. I na pewno też nie jest tak, żeby decyzje, które są podejmowane z kolei w instytucjach finansujących były racjonalne. Śmiem twierdzić, że poszczególne jednostki decydujące o finansowaniu aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych podejmują decyzje w sposób zupełnie przypadkowy, tzn. nie jest to tak, że zawiązuje się jakaś taka koalicja i tworzony jest pewien system organizacji oddziaływań, które mają swoją strategię finansowania ( ) i kto ma większą siłę przebicia w danym momencie, ten otrzymuje środki finansowe. (NGO 10) 14
Współpraca między instytucjami wspierającymi osoby niepełnosprawne Na 820 zarejestrowanych [organizacji] zwracających się o dotacje, na 820 odpowiedziało chyba kilkanaście, ale w sytuacji jak trzeba było wziąć półki, zacząć orać, nikt nie przystąpił do takiej deklaracji intencji, że weźmy się za działanie. (S 1) 15
Relacje między organizacjami pozarządowymi Grupy przeszkód utrudniających nawiązanie współpracy: podobny profil działalności, inne organizacje pozarządowe traktowane są jak niepożądani rywale X. to jest ogólnie konkurencja dla nas, oni też zatrudniają osoby niepełnosprawne, dlatego my raczej nie współpracujemy z nimi. Współpracujemy z Y. (NGO 2) ubieganie się o środki przyznawane z tej samej puli (dotacje, projekty itp.) Współpraca wybiórcza w miarę potrzeb jest, ale tylko w miarę potrzeb. Jest to bardzo paskudne środowisko, zawistne, zazdrosne. (NGO 8) 16
Relacje między organizacjami pozarządowymi zbyt duże oczekiwania, wymagania w stosunku do partnera; skupienie się na własnej działalności Ja obserwuję taką prawidłowość, że każdy jest skupiony po pierwsze na swoich sprawach, swoich klientach i wreszcie na możliwościach sfinansowania swojej działalności. I ponieważ sposób skomplikowania tej działalność jest tak ogromny, więc ludziom już zwyczajnie nie wystarcza chyba siły i energii do tego, żeby zrobić coś ponad zabezpieczenie takiej bieżącej działalności. Jakby nie ma w ogóle tej przestrzeni, gdzie można by było coś wspólnie zrobić. (NGO 10) 17
Relacje między organizacjami pozarządowymi odmienny profil działania, aktywizowanie osób o określonych typach niepełnosprawności W ogóle oni z nikim nie mają kontaktu. Oni się odłączyli. Nawet nie bardzo chcą rozmawiać. Oni zawsze twierdzą, że mają swoje środki, swoje zadania. Zajmują się tylko pewną specyficzną grupą osób niepełnosprawnych i koniec. (NGO 5) Brak opracowanej strategii na poziomie lokalnym i regionalnym 18
Problemy wewnątrzorganizacyjne Problem z ustaleniem kierunków działań instytucji; Brak ewaluacji podejmowanych form aktywności; Niski poziom przedsiębiorczości i aktywności społecznej zarówno organizacji, jak i osób niepełnosprawnych; Skupienie się na szkoleniach: To mi się to nie podoba taka organizacja tych szkoleń. Ponieważ beneficjentami powinni być ci niepełnosprawni. A de facto beneficjentami są ludzie pełnosprawni, zatrudnieni przy organizacji i prowadzeniu tych szkoleń. (NGO 4); Problemy z mobilizowaniem swoich członków do działań aktywizujących zawodowo. 19
Podsumowanie Największe problemy dotyczyły zbyt małej puli zasobów finansowych dostępnych instytucjom; Nadmierna biurokratyzacja procedur finansowania, a także opóźnienia w transferze uzyskanych środków; Trudności w nawiązywaniu bezpośrednich lub pośrednich kontaktów z pracodawcami; Brak sieci współpracy między organizacjami; Brak opracowanej strategii rozwoju; Problemy w nawiązywaniu kontaktu z osobami niepełnosprawnymi 20
Dziękuję za uwagę 21