Raport z badania dotyczącego potrzeb szkoleniowych pracowników Urzędów Pracy. 1. Wstęp. 2. Dane ilościowe

Transkrypt

1 Raport z badania dotyczącego potrzeb szkoleniowych pracowników Urzędów Pracy 1. Wstęp Niniejszy raport został opracowany celem przedstawienia potrzeb szkoleniowych pracowników Urzędów Pracy w całej Polsce w zakresie ekonomii społecznej oraz współpracy z organizacjami pozarządowymi. Dane zostały zebrane od pracowników Urzędów Pracy zgłoszonych do wzięcia udziału w szkoleniach organizowanych przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Próba dla badań ilościowych wynosi N=76 (kwestionariusz przesyłany łącznie ze zgłoszeniem na szkolenie), a dla badań jakościowych N=30 (telefoniczny wywiad strukturyzowany oparty o dane z kwestionariusza). 2. Dane ilościowe W oparciu o dane pozyskane od pracowników Urzędów Pracy stwierdzono, iż 69% respondentów, deklaruje, że spotkało się z terminem ekonomia społeczna, natomiast około 25% respondentów w ogóle z tym pojęciem się nie spotkało. Prawie 65% respondentów twierdzi, iż ich wiedza o samym pojęciu ekonomii społecznej jest słaba lub bardzo słaba, a jedynie niecałe 10% z nich deklaruje, iż bardzo dobrze lub dobrze wie czym jest powyższe pojęcie.

2 Ponadto, 68% badanych zna przykłady organizacji zajmujących się działaniem w powyższym sektorze, a 32% nie potrafi takich przykładów wymienić ( Czy zna Pan/Pani przykłady organizacji zajmujących się ekonomią społeczną? ), z drugiej jednak strony bezpośrednie kontakty z organizacjami działającymi na rzecz ekonomii społecznej miało o prawie 20% mniej respondentów (44% odpowiedziało tak na pyt. Czy miał(a) Pan/Pani kiedykolwiek do czynienia z podmiotami ekonomii społecznej? ). Warto zauważyć, iż jedynie niespełna 1/3 respondentów brała udział w projektach związanych z ekonomią społeczną, co pozwala przypuszczać, iż szkolenia powinny zawierać praktyczne wskazówki dotyczące tego jak poruszać się w jej obszarze. Należy wziąć także pod uwagę, iż 86%, a więc

3 zdecydowana większość respondentów, nie brało nigdy udziału w szkoleniu dotyczącym ekonomii społecznej. Powyższe różnice pomiędzy odpowiedziami pokazują, iż pojęcie ekonomii społecznej jest obecne w środowisku pracowników UP, jednakże brakuje nadal solidnej merytorycznej wiedzy na podstawowym poziomie. Druga część kwestionariusza dotyczyła kontaktów Urzędów Pracy z organizacjami pozarządowymi z danych wynika, iż prawie 70% osób miało kontakt z przynajmniej jedną organizacją pozarządową, natomiast przynajmniej połowa respondentów twierdzi, iż współpraca Urzędów Pracy z organizacjami pozarządowymi jest niewystarczająca co wspólnie z danymi z kolejnego pytania ( Czy Pana/Pani zdaniem należy zwiększać zakres współpracy pomiędzy Urzędami Pracy a organizacjami pozarządowymi? ponad 80% osób odpowiedziało tak ) można potraktować jako deklarację chęci rozwijania takiej współpracy w przyszłości.

4 3. Dane jakościowe Podczas wywiadów telefonicznych respondentom zadano pytanie Co Pana/Pani zdaniem oznacza termin ekonomia społeczna? Duża część rozmówców (ponad 1/3) nie potrafiła na to pytanie odpowiedzieć, a pozostała część wiąże ją głównie z: (a) realizacją celów społecznych; (b) działaniami ekonomicznymi; (c) działaniami non-profit; głównie na rzecz: (d) bezrobotnych (e) wykluczonych społecznie (f) potrzebujących, w tym także niepełnosprawnych. Odpowiedzi te pokazują, iż rozumienie pojęcia ekonomia społeczna jest zazwyczaj albo zbyt szerokie albo zbyt wąskie co pozwala stwierdzić, iż podczas szkolenia należy jasno wyznaczyć granice tego pojęcia. Wiele osób podkreślało także, iż brakuje im ogólnej, podstawowej wiedzy (w tym także podstaw teoretycznych), ponadto respondenci chcieliby dowiedzieć się: (a) jak Urzędy Pracy mogą wykorzystywać podmioty ekonomii społecznej; (b) jak pozyskiwać środki finansowe i fundusze unijne na realizację celów ekonomii społecznej; (c) jak zakładać spółdzielnie i partnerstwa społeczne; interesują ich także (d) kwestie natury prawnej powiązane z ekonomią społeczną. Rozmówców proszono także o podanie przykładów podmiotów ekonomii społecznej. W odpowiedzi wspominano głównie o różnego rodzaju: (a) stowarzyszeniach; (b) fundacjach; (c) spółdzielniach socjalnych; (d) centrach integracji społecznej; (e) organizacjach pozarządowych. Część respondentów uważa także (f) Urzędy Pracy i (g) ośrodki pomocy społecznej za podmioty ekonomii społecznej. Podczas rozmów telefonicznych okazało się m.in., iż większość rozmówców (ponad 2/3) nie wie czy ich Urzędy brały kiedykolwiek udział w projektach związanych z ekonomią społeczną, co wskazuje na fakt, iż jedynie niewielka część uczestników szkolenia ma jakiekolwiek osobiste doświadczenia związane z działalnością w tym obszarze. Pozostali respondenci wspominali o programach związanych z: (a) pośrednictwem pracy; (b) doradztwem zawodowym i psychologicznym;

5 (c) prowadzeniem kursów i szkoleń zawodowych (w tym jedna osoba prowadziła szkolenie na temat ekonomii społecznej); (d) zakładaniem spółdzielni socjalnych; oraz (e) aktywizacją zawodową. Adresatami tych działań byli głównie bezrobotni, ale także choć w zdecydowanie mniejszym stopniu - kobiety, młodzież i niepełnosprawni. Osoby, które mogły odnieść się do własnego doświadczenia w obszarze ekonomii społecznej ( Z jakimi podmiotami ekonomii społecznej miał(a) Pan/Pani osobiście do czynienia? ) wspominały o kontaktach z takimi organizacjami jak np. Caritas, Akademia Rozwoju Filantropii, Stowarzyszenie ZPiORON, Lubelska Fundacja Rozwoju czy Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości. Niestety, w większości kontakty te były pobieżne - pracownicy Urzędów Pracy kierowali osoby potrzebujące do tychże organizacji m.in. po zasiłki. Ostatnim elementem badań jakościowych (informacje uzyskane w ankiecie) było pytanie W jaki sposób Pana/Pani zdaniem Urzędy Pracy mogą wykorzystywać narzędzia ekonomii społecznej? Respondenci potrafiący na powyższe pytanie odpowiedzieć wspominali m.in., iż: (a) Urzędy Pracy mogą kierować beneficjentów do podmiotów ekonomii społecznej, w tym także kierować osoby młode, zdobywające pierwsze doświadczenia zawodowe do podmiotów ekonomii społecznej na staże, lub kierować osoby bezrobotne do pracy do CIS, KIS lub OHP; (b) Urzędy Pracy i podmioty ekonomii społecznej mogą wspólnie pozyskiwać środki oraz finansować spółdzielnie socjalne; (c) mogą wspólnie realizować projekty na rzecz bezrobotnych i wykluczonych społecznie; (d) powinny wymieniać informacje na temat lokalnego i krajowego rynku pracy, potrzeb szkoleniowych beneficjentów; oraz (e) wspólnie prowadzić szkolenia; (f) Urzędy Pracy mogą zlecać podmiotom ekonomii społecznej prowadzenie klubów pracy. 4. Podsumowanie Jak pokazują wyniki ankiet oraz informacje uzyskane w trakcie rozmów telefonicznych, pracownicy Urzędów Pracy mają w większości znikomą wiedzę na temat ekonomii społecznej. W wielu przypadkach wiedza ta jest wyraźnie intuicyjna, często nie poparta żadną wiedzą teoretyczną, a jedynie część osób może pochwalić się jakimkolwiek osobistym doświadczeniem w zakresie prowadzenia projektów na rzecz ekonomii społecznej. Jak wskazano wcześniej w niniejszej pracy, wielu respondentów nie potrafi jasno określić czym jest ekonomia społeczna, a wskazywane przez nich definicje są albo zbyt szerokie albo zbyt wąskie. Jasne

6 więc wydaje się, iż szkolenia powinny zawierać zarówno teoretyczne podstawy ekonomii społecznej, jak i rozważania na temat natury samego pojęcia, co w przyszłości pozwoli uniknąć pracownikom Urzędów Pracy nieporozumień związanych z użytkowaniem i rozumieniem samego pojęcia ekonomii społecznej. Wniosek ten dodatkowo poprzeć można faktem, iż jedynie niewielka część respondentów brała wcześniej udział szkoleniach z zakresu ekonomii społecznej. Plan szkolenia powinien ponadto uwzględnić zainteresowania uczestników dotyczące zarówno praktycznego zastosowania ekonomii społecznej, jak i aspektów finansowych i prawnych związanych z funkcjonowaniem w tym obszarze (m.in. problematyka zakładania i prowadzenia spółdzielni socjalnych, pozyskiwanie środków unijnych). Należy także wziąć pod uwagę, iż większość respondentów podaje podobne lub wręcz takie same przykłady podmiotów ekonomii społecznej, a więc warto byłoby w trakcie szkoleń wzbogacić ich pulę. Podobne tendencje dotyczą wskazywania adresatów działań ekonomii społecznej. Zdecydowana większość uważa, iż ekonomia społeczna może pomóc osobom bezrobotnym, warto zatem wskazać inne grupy społeczne mogące korzystać z jej dobrodziejstw. Jednym z ważniejszych punktów szkolenia powinny być także możliwości wykorzystania ekonomii społecznej i jej podmiotów w codziennej pracy uczestników szkolenia. Niestety większość danych uzyskanych w kwestionariuszu wskazuje, iż respondenci potrafią wymienić jedynie ogólne obszary, w których narzędzia ekonomii społecznej można wykorzystać, ale nie wiedzą jak można powyższe obszary wykorzystać w praktyce. Ponadto respondenci uważają, że kontakty Urzędów Pracy z organizacjami pozarządowymi są niewystarczające, a więc warto w trakcie szkolenia wskazać, jak można powiększać zakres wyżej wymienionej współpracy. Reasumując, można stwierdzić, iż ogólny poziom wiedzy respondentów na temat ekonomii społecznej jest niski, a osoby prowadzące szkolenia powinny w pierwszej kolejności zadbać o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości dotyczących samego pojęcia ekonomii społecznej, a także jego praktycznych zastosowań. Agnieszka Bojanowska