REALIZACJA I EWALUACJA PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO PRZEDSZKOLA Mgr Małgorzata Pawlik
CELEM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO JEST: 1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji; 2) budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe; 3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek; 4) rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi; 5) stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych;
6) troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych; 7) budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych; 8) wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne; 9) kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej; 10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej.
Cele te są realizowane we wszystkich obszarach działalności edukacyjnej przedszkola. W każdym z obszarów podane są umiejętności i wiadomości, którymi powinny wykazywać się dzieci pod koniec wychowania przedszkolnego.
Tak znacząca obecność treści wychowawczych w podstawie programowej wychowania przed szkolnego ma bezpośredni związek ze zmianami obserwowanymi w wychowaniu rodzinnym. Większość rodziców troszczy się o wszechstronny rozwój i wychowanie swoich dzieci. Niestety, niepokojąco zwiększa się też liczba rodziców, którzy poświęcają swoim dzieciom zbyt mało czasu. Na dodatek, coraz mniej uwagi przywiązują do wychowania: kształtowania u dzieci nawyków odpowiedniego zwracania się do innych oraz zgodnego współdziałania z dorosłymi i dziećmi,
Z tego powodu uznano, że jednym z głównych celów działalności pedagogicznej przedszkola jest budowanie w umysłach dzieci systemu wartości, zwłaszcza w zakresie rozróżniania dobra od zła i preferowania dobra. Idea ta jest konkretyzowana we wszystkich zakresach wspomagania rozwoju i edukacji przedszkolnej dzieci, począwszy od kształtowania umiejętności społecznych, aż po wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.
Zgodnie z założeniami reformy Edukacja przedszkolna / szkolna ma za zadanie harmonijnie oddziaływać zarówno w zakresie przekazywania wiedzy, jak i kształcenia umiejętności i postaw
ZGODNIE Z ZAŁOŻENIAMI REFORMY PODSTAWY PROGRAMOWEJ DZIAŁALNOŚĆ EDUKACYJNA SZKOŁY JEST OKREŚLONA PRZEZ: 1) szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego, 2) program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym; 3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym
Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela.".
Jak tworzyć program wychowawczy szkoły/przedszkola?
Wstęp do programu wychowawczego powinien być wizytówką" całego programu, a to oznacza, że powinny się w nim znaleźć wszystkie najważniejsze informacje dotyczące całego programu wychowawczego.
POWINIEN TO BYĆ KRÓTKI, 2-3-STRONICOWY TEKST, W KTÓRYM MOŻNA PRZECZYTAĆ: na jakich założeniach wychowawczoprofilaktycznych został oparty dany program, jakie podstawy prawne zostały wzięte pod uwagę przy jego konstruowaniu, opis funkcjonowania szkoły (jaką specyfiką ma dana szkoła - charakterystyka środowiska szkoły, podmioty wspierające), jaka jest wizja szkoły, jaka została przyjęta sylwetka wychowanka,
POWINIEN TO BYĆ KRÓTKI, 2-3-STRONICOWY TEKST, W KTÓRYM MOŻNA PRZECZYTAĆ: na jakich wartościach opiera się dany program wychowawczy i w jaki sposób zostały one wyłonione, kto będzie uczestniczył w realizacji programu (realizatorzy i uczestnicy), jakie podstawy teoretyczne zostały wzięte pod uwagę (głównie związane z rozumieniem etapów rozwojowych dziecka), podstawowe informacje dotyczące kierunków pracy wychowawczej, które będą realizowane w ramach programu wychowawczego szkoły.
Opis zawarty we wstępie powinna charakteryzować spójność między aktami prawnymi obowiązującymi szkołę, założeniami szkoły, sylwetką wychowanka, możliwościami i potrzebami rozwojowymi dzieci w danym wieku.
Zgodnie z założeniami reformy ustalenie ważnych wartości jest elementem niezbędnym i kluczowym w budowaniu programu wychowawczego. W wytycznych Ministerstwa Edukacji Narodowej czytamy, że opracowując program wychowawczy szkoły należy brać pod uwagę jakie wartości są szczególnie ważne dla społeczności szkolnej".
CELE OGÓLNE STRATEGICZNE Ustalone przez społeczność przedszkolną wartości pozwalają na stworzenie pewnej wizji przedszkola, sprzyjającej wychowaniu w zgodzie z tymi wartościami. Stanowią także podstawę dla stworzenia sylwetki absolwenta - czyli obrazu osoby kończącej przedszkole, do którego osiągnięcia dążą wspólne oddziaływania rodziców i pracowników przedszkola.
Wizja powinna być sformułowana krótko (najlepiej na piśmie), wyrażać wspólnotę dążeń i wartości wszystkich członków społeczności przedszkolnej, zarówno dzieci, rodziców jak i pracowników (pedagogicznych i niepedagogicznych) wokół zadań przedszkola.
DLACZEGO OKREŚLENIE WIZJI JEST KONIECZNE? Ponieważ określenie celów ogólnych, zwanych także strategicznymi, wypełnia lukę między stanem pożądanym (ideałem określonym w wizji i opartym na określonych wartościach) a stanem rzeczywistym (związanym ze świadomością tego, czego nam brakuje, by ideał osiągnąć).
Formułowanie celów polega na przetransponowaniu misji na określone długofalowe działania (w odróżnieniu do celów szczegółowych, które wytyczają działania krótkoterminowe). Cele ogólne wyznaczają kierunek oddziaływań wychowawczych.
Konieczne jest ustalenie, co nam pokaże, że cele zostały osiągnięte i jaki stan uznamy za zadowalający. Te kryteria sukcesu będą sformułowane również bardziej ogólnie niż w przypadku celów szczegółowych (będą odnosić się do tego, czy udało nam się wykształcić pewne rysy zawarte w opisie sylwetki absolwenta).
PODSTAWOWE AKTY PRAWNE Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Deklaracja Praw Dziecka Konwencja o Prawach Dziecka Narodów Zjednoczonych Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (art. 48, 53, 70) Ustawa o systemie oświaty Karta Nauczyciela (art. 6) Program Polityki Prorodzinnej Państwa Rozporządzenie MEN. w sprawie ramowego statutu szkoły publicznej Rozporządzenie MEN w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego Ramowy Statut szkoły Podstawa Programowa kształcenia ogólnego
Ustalenie kalendarza świąt i uroczystości ważnych z punktu widzenia środowiska przedszkola i środowiska lokalnego.
Wspólne obchodzenie uroczystości jest również doskonałą okazją do integrowania środowiska szkoły, a także włączania środowiska lokalnego w działania szkoły. Świętowanie niesie ze sobą niemal nieograniczone możliwości wychowawcze. Warto je potraktować jako okazję do kształtowania postaw (m.in. tolerancji) i umiejętności (np. pracy w zespole), integracji środowiska (także lokalnego), rozbudzania zainteresowań (m.in. kulturą, tradycją), odkrywania nowych możliwości (poprzez wykonywanie różnych czynności, np. manualnych) itp
DIAGNOZA POTRZEB I ZASOBÓW Program wychowawczy powinien być odpowiedzią na potrzeby i trudności danej społeczności szkolnej. By taką odpowiedź móc sformułować trzeba najpierw rozpoznać potrzeby wszystkich grup społeczności. Natomiast żeby znaleźć sposoby rozwiązania trudności, konieczna jest diagnoza zasobów.
OKREŚLENIE CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH (OPERACYJNYCH) Wyznaczanie celów szczegółowych, polega na konkretyzacji celów ogólnych. Cele strategiczne nie mają być ogólnikowymi postulatami, lecz powinny być wskazaniem konkretnych zachowań uczniów, świadczących o zmianie.
DO FORMUŁOWANIA CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH WARTO ZASTOSOWAĆ POPULARNE NARZĘDZIE - TECHNIKĘ WYTYCZANIA CELÓW SMART (+) WEDŁUG TEGO MODELU CEL POWINIEN BYĆ:
odczuwalnych); sprawdzalny. CEL POWINIEN BYĆ: S - specyficzny, szczegółowy/prosty (ang. Specific/ Simple - konkretny, jednoznacznie określony, krótko i bez żadnych ale" określający to, co ma się zdarzyć (a nie to, co ma się nie zdarzyć! - chodzi więc o sformułowania pozytywne, a nie przez negację). M - mierzalny (ang. Measurable) - tak by można było stwierdzić, czy cel faktycznie został osiągnięty; umożliwiający rozpoznanie jego osiągnięcia przez odwołanie do konkretnych wskaźników (obserwowalnych, mierzalnych,
CEL POWINIEN BYĆ: A - akceptowalny/atrakcyjny (ang. Acceptable/ Attractive) - opisujący czego się chce i/lub jest do przyjęcia (a nie tego co jest wymuszane); warty zrealizowania z punktu widzenia stawiających go, motywujący ich. R - realistyczny (ang. Realistic/ Relevant ) - realny do osiągnięcia; dotyczący tego co możliwe do zmiany (a nie dotyczący rzeczy całkowicie niezależnych od osób tworzących cel). T - terminowy (ang. Timed/ Time lined/ Timely definied ) - określony w czasie, z konkretnym terminem osiągnięcia (a nie kiedyś").
Istotne dla kryterium mierzalności jest określenie kryteriów sukcesu, na podstawie których będziemy mogli stwierdzić, że cel został osiągnięty. Pomocne są tu pytania dotyczące stopnia osiągnięcia celu oraz wskaźników, na podstawie których możemy stwierdzić, że cel został osiągnięty.
Wskaźniki, to dane liczbowe lub procentowe albo inne informacje, które możemy zaobserwować, zapisać lub w inny sposób zarejestrować (np. zmiany zachowań).
FORMUŁOWANIE ZADAŃ. USTALANIE PLANU DZIAŁAŃ Po określeniu celów szczegółowych przekładamy je na zadania, a więc określamy działania, jakie mają służyć osiągnięciu tych celów.
WYZNACZENIE ZADAŃ SPROWADZA SIĘ DO ODPOWIEDZI NA DWA PYTANIA: Co trzeba (z)robić by rozwiązać problem, osiągnąć wyznaczony cel? Jak należy to zrobić?
REALIZACJA ZADAŃ POWINNA BYĆ ZAPLANOWANA. PRZEKŁADAJĄC PYTANIE O SPOSOBY REALIZACJI ZADANIA NA RZECZYWISTOŚĆ PRZEDSZKOLNĄ POWINNIŚMY PAMIĘTAĆ O TYM, ŻE: sformułowanie zadań powinno być precyzyjne i konkretne - należy unikać ogólników i dwuznaczności, należy ustalić kto, kiedy i jakimi metodami ma wykonać dane zadania, należy ustalić, czy posiadamy zasoby do wykonania danego zadania (w tym także środki finansowe).
PLANOWANIE OZNACZA DANIE ODPOWIEDZI NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA: Co jest do zrobienia? Jak ma to zostać wykonane? Kto ma to wykonać? Czego lub pomocy kogo będzie/będą potrzebował/potrzebowali? Kto może być jego/ ich sojusznikiem? Na jakie etapy musi rozłożyć pracę? Jakie kroki musi/muszą poczynić? Do kiedy zrealizuje/zrealizują zadanie? Jakie zasoby może/mogą wykorzystać w realizacji zadania?
Gdy nauczyciele wspierając rodziców, we współpracy z niepedagogicznymi pracownikami szkoły i przy współudziale uczniów rozpoczynają realizację zadań programu wychowawczego niezbędny jest monitoring działań.
Monitoring polega na ciągłym zestawianiu działań z planem i sygnalizowaniu konieczności ewentualnych korekt w prowadzonych działaniach. Monitoring służy też identyfikowaniu osiągania poszczególnych sukcesów na wieloetapowej drodze do osiągania celów
EWALUACJA ZADAŃ POLEGA NA: końcowym zestawieniu wyników działań z oczekiwanymi kryteriami sukcesu ocenie procesu, a więc przebiegu dochodzenia do celu w realizacji zadań
EWALUACJA
KRYTERIUM : CEL EWALUACJI 1. Ewaluacja diagnostyczna służąca zaplanowaniu działań ( informuje o możliwościach, problemach, zasobach ) 2.Ewaluacja formatywna polega na zbieraniu danych w trakcie wdrażania nowych rozwiązań, służy monitorowaniu skuteczności podjętych działań. 3. Ewaluacja sumatywna podejmowana po zakończeniu procesu wdrażania zmian/programu..
ETAPY PROCESU EWALUACJI: Ustalenie obiektu ewaluacji. Planowanie procesu ewaluacji. Określenie celów ewaluacji. Sformułowanie pytań kluczowych. Określenie kryteriów ewaluacji. Wskaźniki, które zostaną użyte do badania obiektu. Określenie metod badawczych. Określenie próby badawczej. Zbieranie informacji. Przetwarzanie danych. Prezentowanie wyników ewaluacji.
PLANUJĄC EWALUACJĘ NALEŻY ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA : Co? Po co? Komu? Kto? Jak? Kiedy?
W przebieg ewaluacji powinni być zaangażowani wszyscy nauczyciele. Ważne jest, aby była świadomość kogo lub czego ewaluacja dotyczy, jaki jest jej cel, jak będzie realizowana. Niezwykle istotne są pytania kluczowe ważne dla badanego obszaru i rozwoju szkoły, jednoznaczne i zrozumiałe. Objęcie badaniami : uczniów, rodziców i nauczycieli da szansę uzyskania opinii różnych środowisk uwzględniającą ich różne punkty widzenia. Ma to wpływ na obiektywizację wyników ewaluacji.
PYTANIA KLUCZOWE, TO PYTANIA, KTÓRE: pokazują szerszą perspektywę zagadnienia, są ściśle związane z celem ewaluacji, opisują główne problemy podlegające ewaluacji, mają spowodować zainteresowanie badanych zagadnieniem, odpowiedź na te pytanie badany podaje z własnego doświadczenia.
PYTANIA KLUCZOWE POWINNY: podkreślać cele ewaluacji i przyspieszać ich ocenę, wzbudzać chęć uzyskania odpowiedzi na pytanie, angażować wszystkich badanych, stawiać im wyzwanie, zachęcać badanych do samodzielnego myślenia i poszukiwania odpowiedzi, zachęcać do uzasadniania poglądów i sposobu rozumowania
Komponenty projektu ewaluacji obiekt ewaluacji zadania ewaluacji zasadnicze problemy badawcze kryteria ewaluacji pytania kluczowe Pytania pomocne przy projektowaniu Co jest przedmiotem ewaluacji (ludzie? proces? zjawisko?) Dlaczego chcesz to badać? Dla kogo chcesz to badać? Jak zostaną wykorzystane wyniki twoich badań? Jakie problemy badawcze można wyróżnić w ramach danego obiektu ewaluacji? Jak sformułować problemy badawcze? Na podstawie, jakich kryteriów będziesz wnioskować o obiekcie ewaluacji oraz orzekać o problemach badawczych? Kto formułuje kryteria ewaluacji? Jakie zasadnicze pytania można postawić w odniesieniu do wyróżnionych problemów badawczych?
metodologia i metody Jakie metody badacze pozwolą na orzekanie o przedmiocie ewaluacji? Jak zoperacjonalizować pytania badawcze? Na jakie pytania można uzyskać odpowiedzi, stosując konkretne metody badawcze? Jak zintegrować wykorzystane metody badawcze? próba badawcza Kto może dostarczyć istotnych informacji (danych)? Do kogo i do czego możesz mieć dostęp? Jak liczne przypadki pozwolą ci orzekać o przedmiocie badań?
monitorowanie Jak będziesz kontrolować przebieg swoich badań? Jak będziesz kontrolować przestrzeganie standardów etycznych, merytorycznych i profesjonalnych? organizacja Jak będzie przeprowadzona ewaluacja? Jak będą prezentowane wyniki ewaluacji? Ile masz czasu na przeprowadzenie ewaluacji?
METODY EWALUACJI Metody ewaluacji uzależnione są od określonych wskaźników. W ewaluacji mogą być wykorzystane następujące narzędzia: ankieta wywiady; obserwacje; analiza dokumentów
PRZYKŁAD PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO
Podstawowym celem wychowania przedszkolnego, zgodnie z obowiązującą podstawą prawną, jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno-kulturalnym i przyrodniczym
ZAŁOŻENIA PROGRAMU Główne cele pracy wychowawczej: 1. Zapoznanie dzieci z regułami życia w grupie, wdrażanie do samodzielności i umiejętności współżycia i współdziałania z innymi. 2. Zapoznanie dzieci z prawami i obowiązkami, światem wartości moralnych oraz koniecznością ponoszenia konsekwencji swoich czynów. 3. Czynienie wielorakich starań zmierzających do jednolitych oddziaływań wychowawczych pomiędzy domem rodzinnym a przedszkolnym.
CELE OPERACYJNE: 1. Organizowanie sytuacji pozwalających na poznanie możliwości własnych i innych ludzi. 2. Umożliwianie dzieciom dokonywania wyborów i przeżywania pozytywnych efektów własnych działań. 3. Uczenie sposobów radzenia sobie z własnymi emocjami i właściwego reagowania na przejawy emocji innych oraz kontrolowania własnych zachowań. 4. Stwarzanie okazji do podejmowania przez dzieci wyborów i zdawania sobie sprawy z ich konsekwencji. 5. Zacieśnienie więzi z najbliższym otoczeniem społecznym budowanie relacji: dziecko nauczyciel rodzic.
SPODZIEWANE EFEKTY: Ukształtowanie dziecka: empatycznego, wrażliwego na potrzeby i krzywdę innych; rozumiejącego konieczność poszanowania cudzej własności; ceniącego wartości moralne; tolerancyjnego, szanującego odmienność i indywidualność innych ludzi; posiadającego umiejętność współżycia w społeczeństwie, zgodnie z przyjętymi normami; znającego swoje prawa i obowiązki; posiadającego umiejętność ponoszenia konsekwencji swoich czynów; rozumiejącego konsekwencję kłamstwa dla siebie i innych.
SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU: W stosunku do dziecka: Systematyczne oddziaływanie i kształtowanie postaw społecznych poprzez: rozmowy i dyskusje; rozwiązywanie konfliktów na drodze porozumienia; czytanie opowiadań związanych z zachowaniami społecznymi; omawianie historyjek obrazkowych przedstawiających konflikty społeczne; stworzenie kodeksu właściwych zachowań współżycia w grupie oraz konieczność jego respektowania; ustalenie środków zaradczych stosowanych w przypadku nierespektowania ustalonych zasad.
SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU: W stosunku do rodziców: zapoznanie z programem wychowawczym Przedszkola Publicznego nr... oraz zasadami i regułami przyjętymi przez dzieci i nauczycieli; zaopiniowanie programu wychowawczego; realizowanie programu w domu przez rodziców; organizowanie dla rodziców warsztatów psychologicznych w celu uświadomienia konieczności ujednolicenia oddziaływań wychowawczych w domu i w przedszkolu; udział rodziców w zebraniach, spotkaniach indywidualnych oraz zajęciach otwartych.
SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU: W stosunku do nauczycieli: prowadzenie zajęć koleżeńskich; wymiana koleżeńska w zakresie doświadczeń, scenariuszy zajęć; integracja nauczycieli podczas przygotowywania zajęć i opracowywania kodeksu zachowań; ujednolicenie oddziaływań wychowawczych wszystkich nauczycieli w relacjach nauczyciel dziecko.
METODY PRACY: zabawy organizowane i spontaniczne, drama; twórczość plastyczna i artystyczna dzieci; dobór i przybliżanie odpowiedniej literatury dziecięcej; organizacja imprez integracyjnych
FORMY PRACY: w małych zespołach; w zespołach całą grupą; indywidualnie z dzieckiem.
EWALUACJA PROGRAMU: Analiza dokumentacji pedagogicznej: plany, zapisy w dziennikach; zeszyty obserwacji, hospitacje diagnozujące; ankiety ewaluacyjne dla nauczycieli. Analiza dokumentacji współpracy z rodzicami: ankiety dla rodziców, scenariusze spotkań z rodzicami. protokoły zebrań z rodzicami; informacja zwrotna od rodziców; kronika przedszkolna;
PRAWA I OBOWIĄZKI PRZEDSZKOLAKA Dziecko w przedszkolu ma prawa wynikające z Konwencji Praw Dziecka, a w szczególności prawo do: 1)właściwie zorganizowanego procesu opiekuńczego, wychowawczego i dydaktycznego, zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej, 2) szacunku dla wszystkich jego potrzeb, życzliwego i podmiotowego traktowania; 3) ochrony przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej; 4) poszanowania jego godności osobistej; 5) poszanowania własności; 6) opieki i ochrony; 7) partnerskiej rozmowy na każdy temat; 8) akceptacji jego osoby.
W NASZEJ PLACÓWCE WYCHOWANEK MA PRAWO DO: 1) zaspokajania potrzeb rozwojowych, a szczególnie potrzeby bezpieczeństwa i akceptacji; 2) zdrowego jedzenia; 3) zaspokojenia ciekawości i poznania otaczającej go rzeczywistości; 4) badania i odkrywania; 5) kontaktu i zabawy z innymi, wyboru towarzyszy zabaw; 6) rozwijania swoich zainteresowań i własnych możliwości twórczych; 7) decydowania i dokonywania wyborów, wyrażania własnego zdania, sądów i oczekiwań; 8) poznania, nazywania i wyrażania własnych emocji; 9) zrozumiałego dla siebie systemu wyróżnień, nagród i logicznych konsekwencji.
W NASZYM PRZEDSZKOLU WYCHOWANEK MA OBOWIĄZEK: 1) przestrzegać zasad i norm współżycia w grupie; 2) nie oddalać się od grupy bez pozwolenia osoby dorosłej; 3) zgłaszać swoje niedyspozycje zdrowotne; 4) nie przeszkadzać innym w zabawie, gdy sam nie ma na nią ochoty; 5) po skończonej zabawie posprzątać miejsce zabawy; 6) umieć dzielić się z kolegami atrakcyjnymi zabawkami; 7) szanować prawo do zabawy wszystkich kolegów; 8) zachowywać zasady bezpieczeństwa podczas zabawy; 9) nie przeszkadzać odpoczywającym; 10) poprawnie zachowywać się w miejscach publicznych.
PRAWA I OBOWIĄZKI RODZICÓW Prawa rodziców do: 1) zapoznania się z programem oraz zadaniami wynikającymi z programu rozwoju placówki oraz planów pracy w danym oddziale; 2) uzyskiwania na bieżąco rzetelnej informacji na temat swojego dziecka, stałych kontaktów z nauczycielem według potrzeb; 3) uzyskiwania porad i wskazówek od nauczycieli w rozpoznawaniu przyczyn trudności wychowawczych oraz doborze metod udzielania pomocy dziecku; 4) wyrażania i przekazywania nauczycielowi oraz dyrektorowi wniosków z obserwacji pracy opiekuńczo-wychowawczej przedszkola;
PRAWA I OBOWIĄZKI RODZICÓW 5) uczestnictwa w przeprowadzanych formach diagnozowania potrzeb w zakresie opieki, wychowania i nauki dziecka; 6) uczestniczenia w zajęciach prowadzonych w ramach oddziału, do którego uczęszcza jego dziecko, według zgłoszonych przez niego potrzeb oraz w zajęciach prowadzonych ze specjalistami na terenie placówki; 7) aktywnego uczestniczenia w życiu przedszkola i oddziału, do którego uczęszcza jego dziecko; 8) uczestniczenia w zebraniach rodziców, podejmowaniu decyzji służących dobru ogółu dzieci; 9) służenia pomocą opiekuńczą podczas planowanych wyjazdów i wycieczek.
OBOWIĄZKI RODZICÓW: 1) przestrzeganie statutu przedszkola; 2) zaopatrzenie dziecka w niezbędne przybory i pomoce; 3) respektowanie uchwał organu prowadzącego, rady pedagogicznej i rady rodziców; 4) przyprowadzanie dziecka w ustalonych z nauczycielem godzinach i punktualne odbieranie z przedszkola osobiście lub przez upoważnioną przez rodziców osobę, zapewniającą dziecku pełne bezpieczeństwo, zgłoszoną pisemnie lub w wyjątkowych sytuacjach telefonicznie;
OBOWIĄZKI RODZICÓW: 5) dopilnowanie, aby dziecko w momencie przyprowadzenia do przedszkola zostało objęte opieką przez nauczyciela lub innego pracownika przedszkola; 6) po odebraniu dziecka z oddziału przez rodzica lub opiekuna rodzic lub opiekun zobowiązany jest do sprawowania opieki nad dzieckiem również na terenie obiektu przedszkolnego lub ogrodu; 7) w przypadku samodzielnego przychodzenia dziecka do przedszkola z woli rodzica lub opiekuna, pełną odpowiedzialność za bezpieczeństwo dziecka ponosi rodzi c lub opiekun, do momentu objęcia opieką dziecka przez nauczyciela lub innego pracownika przedszkola; 8) kontrolowania przedmiotów przynoszonych przez dziecko do przedszkola z domu, w szczególności tych z różnych względów niebezpiecznych, np. leków, ostrych przedmiotów, zapałek itp.;
OBOWIĄZKI RODZICÓW: 9) informowanie o przyczynach dłuższych nieobecności dziecka w przedszkolu, w szczególności o chorobach zakaźnych oraz zmianach numerów telefonicznych; 10) zapoznawanie się z informacjami i ogłoszeniami zamieszczanymi przez nauczycieli na tablicach ogłoszeniowych; 11) rodzice dziecka podlegającego spełnianiu obowiązku szkolnego obowiązani są dopełnić czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do przedszkola, a także zapewnić jego regularne uczęszczanie na zajęcia; 12) rodzice dziecka podlegającego spełnianiu obowiązku szkolnego obowiązani są do pisemnego usprawiedliwiania nieobecności na zajęciach w terminie 7 dni od dnia powrotu dziecka do przedszkola.
DZIECIĘCY KODEKS ZACHOWAŃ Chcemy: pomagać sobie wzajemnie; być uprzejmi; bawić się zgodnie; szanować własność innych; słuchać poleceń dorosłych; dbać o książki i zabawki; dbać o czystość i porządek; szanować pracę innych; okazywać, co myślimy i czujemy. Nie możemy: bić, popychać i wyrządzać krzywdy innym; przezywać i wyśmiewać innych; przeszkadzać innym w zabawie i w pracy; niszczyć pracy innych; krzyczeć, hałasować i biegać w sali zajęć; niszczyć zabawek i innych przedmiotów w przedszkolu; oddalać się od grupy podczas wyjść w teren.
SPOSOBY NAGRADZANIA, WYRÓŻNIANIA I DEZAPROBATY DLA ZACHOWAŃ NIEPOŻĄDANYCH Formy nagradzania, wyróżniania: nagradzanie uznaniem, pochwałą, uściskiem dłoni; nagradzanie poprzez sprawienie przyjemności dziecku przez nauczyciela lub kolegów w kontaktach indywidualnych lub na forum całej grupy; obdarzanie dziecka szczególnym zaufaniem, np. poprzez zwiększanie zakresu jego samodzielności; przywilej wykonywania prostych czynności wskazanych przez nauczyciela, obowiązków wobec grupy rówieśniczej; atrakcyjne spędzanie czasu, atrakcyjna zabawa w grupie wg pomysłu dzieci; drobne nagrody rzeczowe, emblematy uznania.
SPOSOBY NAGRADZANIA, WYRÓŻNIANIA I DEZAPROBATY DLA ZACHOWAŃ NIEPOŻĄDANYCH Dezaprobata dla zachowań niepożądanych: tłumaczenie, wyjaśnienie; wyrażanie przez nauczyciela smutku i zawodu z powodu zachowania dziecka; ukazywanie następstw zachowania, tłumaczenie dziecku, aby je skłonić do autorefleksji; czasowe odebranie przyznanego przywileju; modelowanie zachowania empatia; odsunięcie od zabawy kącik ciszy.
Plan działań wychowawczych
GRUPA 3-LATKÓW Cel: Przystosowanie dzieci do życia w nowym środowisku oraz zapewnienie poczucia bezpieczeństwa Efekty działań wychowawczych Dziecko: ma poczucie bezpieczeństwa; ma dużo swobody potrafi dostrzec konsekwencje swojego zachowania; potrafi samodzielnie decydować o wyborze zabawki, podejmując z pomocą nauczycielki różnorodną aktywność zgodnie ze swoimi zainteresowaniami; współdziała z osobą dorosłą w prostych czynnościach samoobsługowych i porządkowych; uczestniczy w rozmowach prowadzonych przez nauczycielkę indywidualnie lub w małych grupach; stosuje się do najważniejszych zasad i zwyczajów obowiązujących w zabawie i we wzajemnym współżyciu; stara się ufnie i bezpośrednio odnosić do osób dorosłych.
GRUPA 4-LATKÓW Cel: Dziecko czynnie poznaje życie w grupie i znajduje w niej swoje miejsce Efekty działań wychowawczych Dziecko: zna zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi dziećmi i przestrzega ich; potrafi wyrazić swoje potrzeby w kontaktach z dorosłymi i innymi dziećmi; rozpoznaje i nazywa podstawowe uczucia u siebie i innych; wie, że w różnych sytuacjach ludzie przeżywają różne uczucia; sprawnie wykonuje czynności samoobsługowe, współdziała z rówieśnikami; nie okazuje zdziwienia wobec dzieci z ułomnościami; uczestniczy w opiekowaniu się nowo przybyłymi kolegami; planuje własne działania, gromadzi informacje o sobie; potrafi zaprezentować rodzicom własne umiejętności.
GRUPA 5-LATKÓW Cel: Rozwijanie umiejętności zgodnego współżycia i współdziałania z rówieśnikami i najbliższym środowiskiem Efekty działań wychowawczych Dziecko: radzi sobie z własnymi emocjami, właściwie reaguje na przejawy emocji u innych; zna swoje upodobania, zainteresowania, poszukuje form aktywności i wyrażania ich; potrafi wyrazić słowami swój problem, samodzielnie lub z pomocą nauczyciela zdecydować, jak go rozwiązać; wyraża się w jasny i zrozumiały dla otoczenia sposób i potrafi wysłuchać wypowiedzi innych; współdziała w zespole podczas zabaw czynnościowych i prac porządkowych;
GRUPA 5-LATKÓW Cel: Rozwijanie umiejętności zgodnego współżycia i współdziałania z rówieśnikami i najbliższym środowiskiem Efekty działań wychowawczych Dziecko: współdziała w zespole podczas zabaw czynnościowych i prac porządkowych; potrafi wykorzystać swoją wiedzę w zaspokajaniu aktywności poznawczej i rozwoju swoich zainteresowań; współdziała z dorosłymi w opiekowaniu się młodszymi dziećmi; próbuje samodzielnie rozwiązać konflikty zgodnie z ustalonymi normami postępowania; rozumie wartość koleżeństwa, dobroci, uczciwości, obowiązkowości; przeciwstawia się objawom samolubstwa, okrucieństwa, przezywania, dokuczania.
GRUPA 6-LATKÓW Cel: Rozwijanie samooceny, samokontroli w zakresie doskonalenia i modyfikowania swojego nastawienia do siebie i innych Efekty działań wychowawczych Dziecko: rozumie, jak odnosić się do innych i okazywać szacunek; potrafi być samodzielne, aktywne, obowiązkowe w podejmowaniu czynności samoobsługowych, prac użytecznych na rzecz grupy i przedszkola; potrafi rozróżniać, wartościować normy i zasady dobrego i złego postępowania, własnego i kolegów; umie ponieść odpowiedzialność za swoje postępowanie i słusznie podejmować decyzje;
GRUPA 6-LATKÓW Cel: Rozwijanie samooceny, samokontroli w zakresie doskonalenia i modyfikowania swojego nastawienia do siebie i innych Efekty działań wychowawczych Dziecko: nawiązuje poprawne kontakty z innymi ludźmi, potrafi jasno wyrażać swoje myśli i potrzeby; rozwija zainteresowania pięknem i bogactwem naszego kraju; okazuje szacunek dla pracy wszystkich pracowników przedszkola; jest świadome wartości koleżeństwa, sprawiedliwości i dobroci oraz konieczności poszanowania cudzej wartości na podstawie przykładów z życia grupy, literatury itp.; stosuje się do podstawowych przepisów savoir-vivre u.
LITERATURA Wydawnictwa zwarte 1. BABIUCH, Małgorzata Jak współpracować z rodzicami trudnych uczniów / Małgorzata Babiuch. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2002. 117, [1] s. ; 24 cm. (Psychologia. Pedagogika) 2. DUDZIAK, Urszula Wychowanie w klasie szkolnej : scenariusze godzin wychowawczych dla szkół ponadpodstawowych / Urszula Dudziak. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2002. 148 s. ; 24 cm. (Szkoła Dziś i Jutro) 3. DUDZIKOWA, Maria Mit o szkole jako o miejscu wszechstronnego rozwoju ucznia : eseje etnopedagogiczne / Maria Dudzikowa. Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2001. 265, [1] s. ; 21 cm 4. GORDON, Thomas Wychowanie bez porażek w szkole / Thomas Gordon ; przy współpr. Noela Burcha ; tł. [z ang.] Dorota Szafrańska Poniewierska. Wyd. 6. Warszawa : Pax, 2000. 395, [1] s. : rys. ; 20 cm. (Wychowanie bez Porażek)
LITERATURA Wydawnictwa zwarte 5. ŁOBOCKI, Mieczysław Teoria wychowania w zarysie / Mieczysław Łobocki. Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2003. S. 317 323 : Szkoła jako intencjonalne środowisko wychowawcze 6. NAUCZYCIELE i rodzice : współpraca w wychowaniu / red. Inetta Nowosad. Zielona Góra : Wydawnictwo Szkoły Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2001. 292 s. : rys. ; 25 cm 7. SAŁACIŃSKI, Lech Dylematy wychowania w reformowanej szkole / Lech Sałaciński. Zielona Góra : Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, 1999. 228 s. ; 21 cm 8. SAŁASIŃSKI, Mirosław Vademecum pedagoga szkolnego / Mirosław Sałasiński, Badziukiewicz Beata. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2003. 224 s. ; 24 cm. (Literatura Pedagogiczna) 9. ŚLIWERSKI, Bogusław Program wychowawczy szkoły / Bogusław Śliwerski. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001. 176 s. ; 24 cm. (Literatura Pedagogiczna)