Analiza finansowa ekonomicznej kondycji na przykładzie przedsiębiorstwa z branży paliwowej Financial analysis of the economic health of the example of companies in the petroleum industry K.Ladra Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Streszczenie: Celem pracy jest ocena kondycji finansowej na przykładzie przedsiębiorstwa z branży paliwowej. Analiza jest przeprowadzona na podstawie modelu J. Zieltowa, przedstawionego w pracy A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Model ten pozwala na obliczenie wskaźników ogólnych, o natychmiastowym terminie, krótkoterminowych oraz średnioterminowych, które następnie pozwalają na obliczenie wskaźnika kondycji finansowej. Badany okres to lata 2007-2012. Słowa kluczowe: analiza finansowa, J. Zietlow, Financial Health Index. Abstract: The aim of this study is to evaluate the financial condition of the company as an example of the fuel industry. The analysis is carried out on the basis of the model of J. Zieltowa presented in the work "A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability". This model allows the calculation of indicators of general immediate term, short-term and medium-term, which then allows the calculation of the index's financial condition. The test period is 2007-2012. Keywords: financial analysis, J. Zietlow, Financial Health Index. JEL Clasiffication: G23, G21, G20
Recenzent 1: Małgorzata Bąk http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_analiza_finansowa_ekonomicznej_kondycji_na_ przyk_adzie_przedsi_biorstwa_z_bran_y_paliwowej_autorstwa_k_ladra/900377 Recenzent 2: Iwona Łuciów http://figshare.com/articles/recenzja_pracy_pt_analiza_finansowa_ekonomicznej_kondycji_na_przyk_a dzie_przedsi_biorstwa_z_bran_y_paliwowej_autorstwa_k_ladra/888369 WSTĘP Wykorzystanie sprawozdań finansowych jako źródeł informacji nie może ograniczać się wyłącznie do odczytania zawartych w nich wielkości, stanowiących agregaty danych. 1 Wskaźniki finansowe umożliwiają ocenę kondycji przedsiębiorstwa, ustalenie jednolitych celów w spółkach zarządzających wieloma przedsiębiorstwami, stwarzają szanse porównań, umożliwiają badanie trendów i progresji w ciągu kilku lat. J. Zietlow przedstawia najnowszą metodę analizy - Financial Health Index. Metoda ta składa się z obliczenia kolejno pięciu wskaźników: General Index, Immediate-Term Index, Short-Term Index, Medium-Term Index oraz wskaźnika Financial Health Index, który wyliczamy przez przemnożenie wyżej wymienionych przez odpowiednie wagi. Do analizy wykorzystałam przedsiębiorstwo z branży paliwowej, a dokładnie wytwarzające produkty rafinacji ropy naftowej. Jest ono dominującym producentem i dystrybutorem produktów naftowych i petrochemicznych w Polsce. Zajmuje się przerobem ropy naftowej na takie produkty jak: benzyny bezołowiowe, olej napędowy, olej opałowy, paliwo lotnicze, tworzywa sztuczne i wyroby petrochemiczne. Firma posiada największą w Europie Centralnej sieć stacji paliw zlokalizowanych w Polsce, Niemczech, Czechach i na Litwie. 1 Polityka Bilansowa i Analiza Finansowa, Nowoczesne instrumenty zarządzania firmą wydanie II, Wyd. Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, pod red. Kazimierza Sawickiego, Wrocław 2002
I. GENERAL Tabela nr 1 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Logarytm naturalny wieku 7,60 7,60 7,61 7,61 7,61 7,61 Logarytm naturalny rozmiaru 24,88 25,10 24,94 25,15 25,40 25,51 Wskaźnik niestabilności aktywów 20,50 17,21 18,98 23,44 20,88 21,33 General Subscore 17,72 17,79 17,74 17,81 17,89 17,93 Źródła: Zietlow J. (2012) A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability, sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Polski B. Logarytm naturalny wieku obliczony jest na podstawie danej jaką są lata prowadzonej działalności; wzrasta zawsze ze wzrostem kolejnego roku funkcjonowania na rynku. Wiek funkcjonowania w przedsiębiorstwie znajduje się mniej więcej na tym samym poziomie w każdym z analizowanych lat, co oznacza stabilność finansów. Drugi wskaźnik, czyli logarytm naturalny rozmiaru jest również wskaźnikiem elastyczności oraz stabilności. Im większa jego wartość, tym lepiej. Zauważamy, że analizowana firma ma bardzo stabilną politykę finansową. Indeks niestabilności aktywów jest kolejną miarą finansowej elastyczności przedsiębiorstwa. W krajach wysoko rozwiniętych większość upadających firm stanowią jednostki przynoszące zyski, ale mające problemy z zachowaniem stabilności finansowej. 2 Wartości otrzymane nie są zróżnicowane. Trzy pierwsze opisane wskaźniki składają się na General Subscore, co pozwala ocenić, że przedsiębiorstwo zmierza w dobrym kierunku. Zauważalny jest minimalny wzrost i wysokie wartości wskaźnika, a im wyższa jego wartość tym lepsza kondycja finansowa. 2 Analiza Finansowa w Zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem, pod red. Mariana Walczaka, Difin, Vademecum Rachunkowości
II IMMEDIATE-TERM Tabela nr 2. 2007 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej 0,77 0,77 0,79 0,79 0,80 0,77 Zmodyfikowany wskaźnik gotówki -0,48-0,53-0,50-0,47-0,45-0,42 Docelowa płynność Lambda 4,65 4,54 4,08 6,19 3,30 2,06 Skorygowany wskaźnik płynności 4,84 4,09 68,98 61,79 13,95 43,45 Immediate-Term Subscore 1,38 0,19 32,72 31,25 5,14 19,19 Źródła: Zietlow J. (2012) A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability, sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Polski B. Współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej wskazuje, w jakim stopniu gotówka jest w stanie pokryć koszty organizacji. Im wyższa wartość tego wskaźnika tym lepiej, jednak zbyt wysoka jego wartość może wskazywać na zamrażanie gotówki. Jest on uzależniony w znacznym stopniu od profilu działalności i wysokości ponoszonych kosztów. Współczynnik w analizowanym przedsiębiorstwie wykazuje stabilność i niezmienność rezerwy gotówkowej. W roku 2012 zauważalny jest minimalny spadek. Zarząd powinien zwrócić uwagę na wysokość rezerwy, by firma w kolejnych latach nie odnotowywała spadków. Zmodyfikowany wskaźnik gotówki pokazuje jaką część całości aktywów stanowi gotówka po odjęciu od niej zobowiązań. Analizowana firma posiada widocznie duże zobowiązania. Im wyższa wartość wskaźnika tym lepiej; przedsiębiorstwo powinno dążyć do zwiększenia ilości gotówki lub zmniejszenia ilości zobowiązań. Wskaźnik docelowej płynności Lambda określa zdolność do regulowania krótkoterminowych zobowiązań. Obliczane wskaźniki płynności powinny umożliwić sformułowanie opinii o stopniu wypłacalności przedsiębiorstwa, o jego zdolności do terminowego regulowania bieżących zobowiązań. 3 Zobowiązania krótkoterminowe, zwane też bieżącymi, to forma finansowania krótkookresowego, która pozwala na uproszczenie i ułatwienie rozliczeń pieniężnych między podmiotami gospodarczymi. Występuje jako finansowanie uzupełniające na każdym etapie procesu realizacji wszelkich inwestycji. 4 Najbardziej pożądana jest jak najmniejsza wartość tego wskaźnika. Wzrost tej wartości niepożądanie nastąpił w roku 2010, 3 Lech Bednarski Analiza Finansowa w Przedsiębiorstwie wyd. IV zmienione, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999 4 Aneta Michalak, Finansowanie Inwestycji w Teorii i Praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
jednak w kolejnych latach liczba wskaźnika jest coraz niższa, co jest pozytywnym zjawiskiem. Skorygowana bieżąca płynność finansowa jest skutkiem uwzględnienia w aktywach obrotowych korekt, które pozwalają wartość tych aktywów wyrazić według wartości rynkowej na moment bilansowy. 5 Wskaźnik ten pozwala na ocenę płynności, wypłacalności w stosunku do otrzymywanych stałych płatności. Jego wartości w analizowanym przedsiębiorstwie są niestabilne. W najlepszej kondycji finansowej firma była w roku 2009. W 2012 roku, w porównaniu do roku poprzedniego, wartość wskaźnika wzrasta, co jest pozytywnym zjawiskiem. Immediate-Term Subscore przedstawia kondycję finansową przedsiębiorstwa w stosunku do nieoczekiwanych wpływów i wypływów środków pieniężnych; inaczej jest to wskaźnik płynności bieżącej. Wysnuć można takie same wnioski jak przy wskaźniku skorygowanej bieżącej płynności finansowej - w najlepszej kondycji finansowej firma była w roku 2009, natomiast po spadku w 2011 roku zauważalna jest poprawa w roku 2012. Wskaźnik ma tendencję wzrostową. III SHORT TERM Tabela nr 3. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej 0,16 0,17 0,36 0,38 0,04 0,20 Wskaźnik aktywów 0,42 0,38 0,40 0,41 0,51 0,49 Administracyjny współczynnik wydatków 0,03 0,02 0,02 0,02 0,01 0,01 Short-Term Subscore 3,12 2,77 3,07 2,97 3,53 3,50 Źródła: Zietlow J. (2012) A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability, sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Polski B. 5 Analiza Finansowa Przedsiębiorstwa- ujęcie sytuacyjne, red. Mirosław Hamrol, Poznań 2004
Przedsiębiorstwo nastawione na rozwój powinno być zainteresowane maksymalizowaniem nadwyżki finansowej i prawidłowym jej wykorzystaniem. Pozycja przedsiębiorstwa na rynku ma wpływ na poziom bieżących wpływów z działalności operacyjnej. 6 Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej obrazuje zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych z przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Wartości tego wskaźnika w badanym przedsiębiorstwie są zróżnicowane - do 2010 roku wzrastały, 2011 rok przyniósł duży spadek, natomiast w 2012 znów wzrósł, co jest atutem firmy. Wskaźnik aktywów bieżących mierzy jaki procent aktywów ogółem stanowią aktywa bieżące. W analizowanym przedsiębiorstwie jest to niespełna 50%, co jest niską wartością. Im większa wartość wskaźnika tym lepsza kondycja finansowa organizacji (J.Zietlow). Przedsiębiorstwo powinno dążyć do optymalnego poziomu administracyjnego współczynnika wydatków. Im administracyjny współczynnik wydatków mniejszy tym wydatki administracyjne są niższe. W badanej firmie jest on bardzo niski i posiada tendencję spadkową. Analizowane powyżej wskaźniki należące do kategorii krótkoterminowej, z uwagi na to, że wykraczają poza zdolność przedsiębiorstwa do zaspokajania najbliższych i pilnych potrzeb finansowych, mogą być pomocne dla zarządu podczas podejmowania decyzji uwzględniających dalszą perspektywę czasową (J. Zieltow). Na ich podstawie został oszacowany Short-Term Subscore. Wartości tego wskaźnika są zróżnicowane, nie zanotowano dużych spadków jak i zarówno dużych wzrostów. Jednak im wskaźnik wyższy tym lepiej, więc firma powinna zatroszczyć się o dostateczny przepływ środków pieniężnych na pokrycie krótkoterminowych zobowiązań, płynną strukturę aktywów czy też finansową elastyczność. 6 Analiza Finansowa w Procesie Decyzyjnym Współczesnego Przedsiębiorstwa, pod red. Gabrieli Łukasik, Katowice 2009
IV MEDIUM-TERM Tabela nr 4. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Zmiana aktywów netto (tys.) 1036804,00-2087720,00 1175564,00 2532742,00 2558730,00 1508150,00 Wskaźnik wniesionego wkładu 0,95 1,04 0,98 0,96 0,97 0,98 Współczynnik samofinansowania 1,01 1,46 1,33 1,28 1,30 1,33 Wskaźnik zadłużenia finansowego 0,029 0,015 0,021 0,026 0,023 0,021 Wskaźnik koszów pozyskiwania funduszy 0,95 0,99 0,98 0,96 0,97 0,98 Medium-Term Subscore 8,53-22,04 10,45 23,98 24,26 13,79 Źródła: Zietlow J. (2012) A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability, sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Polski B. Zmiana wartości aktywów netto powinna być stała i rosnąca. W badanych przedsiębiorstwie zauważamy spadek w roku 2008, w następnych latach wzrost, jednak zmiana ta jest zróżnicowana. Lepszą kondycję finansową (według Zietlowa) posiada organizacja mająca niższe wartości wskaźnika wniesionego wkładu. W firmie zauważamy, ze od 2009 roku nie ulegają one dużej zmianie, jednak przedsiębiorstwo powinno dążyć do jak najniższych wartości i spowodować spadek wskaźnika w kolejnych latach. Im większa wartość współczynnika samofinansowania, tym organizacje są bardziej zdolne do samodzielnego finansowania np. sprzętu, rozbudowy zakładu. Wysoka wartość wskaźnika oznacza większą ilość zapasu finansowego. Wskaźnik zaangażowania majątku wyraża stopień efektywności wykorzystania zaangażowanych w działalność zasobów majątkowych lub też całości kapitałów ulokowanych w majątku trwałym i obrotowym przedsiębiorstwa. 7 W analizowanej firmie wartości te są niewiele większe od 1, więc nie posiada ona dużego zapasu finansowego. Wskaźnik zadłużenia finansowego obrazuje zawartość zobowiązań finansowych, będących zobowiązaniami jednostki do wydania aktywów finansowych albo do wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką, na niekorzystnych warunkach (UoR Art. 3 ust. 1 pkt 27) w zobowiązaniach ogółem łącznie z aktywami netto. Im niższa wartość wskaźnika tym lepiej, 7 Lech Bednarski Analiza Finansowa w Przedsiębiorstwie Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1994
gdyż oznacza to mniejsze zadłużenie instytucji. W danym przedsiębiorstwie z branży paliwowej współczynnik jest bardzo niski. Firma powinna dążyć również do jak najmniejszej wartości wskaźnika kosztów pozyskiwania funduszy. Niestety w analizowanym przedsiębiorstwie wartość jest stabilna. Powinno zwrócić się większą uwagę na ponoszone koszty podczas pozyskiwania funduszy. Medium-Term Subscore odzwierciedla w dużym stopniu wymagania finansowe wynikające z nakładów inwestycyjnych. W podanym przykładzie zauważalna jest niestabilność wartości tego wskaźnika w 2008 roku zmalał, od 2010 roku wzrastał, po czym w 2012 roku znów zmalał. Wyniki świadczą o dużych zmianach tego składnika pomiaru kondycji finansowej. FINANCIAL HEALTH INDEX Indeks kondycji finansowej (FHI, oznaczona φ) oblicza się przez zastosowanie odpowiednich wag do: General Subscore, Immediate-Term Subscore, Short-Term Subscore, Medium-Term Subscore. Tabela nr 5. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Financial Health Index 49,65-17,25 178,71 199,68 97,56 132,74 Źródła: Zietlow J. (2012) A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability, sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Polski B. W przedsiębiorstwie z branży paliwowej zauważamy zróżnicowanie indeksu kondycji finansowej. W 2008 roku zauważalny jest duży spadek, w kolejnych dwóch latach widoczna jest poprawa, w 2011 spadek, w 2012 roku znów wzrost. Zarząd powinien dążyć do utrzymania takiego wyniku, nie pozwalać na spadek, monitorując wartość wskaźników. Śledząc wyniki cząstkowe zauważamy, że przedsiębiorstwo w większości ocenianych kategorii prezentuje się dobrze, szczególnie na dzień dzisiejszy, czyli ostatnio analizowany rok 2012.
ZAKOŃCZENIE Należy zaznaczyć, że wskaźniki finansowe mimo wielu zalet nie są miernikami doskonałymi. Charakteryzują się licznymi ułomnościami, które niejednokrotnie uniemożliwiają ich prawidłową interpretację. Pozyskiwanie danych porównawczych jest trudne i czasochłonne. Problemy z ich zebraniem i przetworzeniem wynikają m.in. ze stosowania odmiennej polityki rachunkowości, niekompletności sprawozdań finansowych. Dane są ponadto zniekształcone przez inflację i czynniki związane z sezonowością zjawisk. 8 Niemniej jednak dostarczają niezbędnych informacji zarówno dla zarządzających jak i dla osób chcących podjąć współpracę z danym przedsiębiorstwem. Model Zietlowa pozwala na ocenę kondycji badanego przedsiębiorstwa z branży paliwowej. Każdy ze wskaźników niesie informacje na temat konkretnych obszarów, informuje co należy poprawić. Natomiast o kondycji finansowej w szerszym pojęciu mówią: General Subscore, Immediate-Term Subscore, Short-Term Subscore, Medium-Term Subscore oraz główny Financial Health Index. Jako, że ten model powstał stosunkowo niedawno, ciężko ocenić jakie prawidłowe wartości powinien mieć każdy ze wskaźników. Zietlow w swojej pracy podejmuje temat głównie instytucji non-profit. Model Zietlowa jako nowa metoda analizy finansowej z pewnością ma szansę na rozpowszechnienie i stosowanie jej wśród osób analizujących finanse przedsiębiorstwa. 8 Analiza Finansowa w Zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem, pod red. Mariana Walczaka, Difin, Vademecum Rachunkowości
Bibliografia: 1) Analiza finansowa w teorii i w praktyce; G. Gołębiowski, A. Tłaczała; wyd. Difin; Warszawa 2009, 2) Sprawozdania finansowe dostępne w Monitorze B oraz na stronach internetowych, 3) Materiały dydaktyczne dr Grzegorza Michalskiego, dr Dariusza Porębskiego, pracowników naukowych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 4) Zietlow J. (2012) A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Dostępne na SSRN: http://ssrn.com/abstract=2049022 (ostatni dostęp: 28 grudnia 2013), 5) http://figshare.com/articles/analiza_finansowa_ekonomicznej_kondycji_na_przyk_ad zie_polskich_instytucji_/865676, 6) http://figshare.com/articles/analiza_finansowa_ekonomicznej_kondycji_na_przyk_ad zie_polskich_instytucji/865643, 7) Polityka Bilansowa i Analiza Finansowa, Nowoczesne instrumenty zarządzania firmą wydanie II, Wyd. Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, pod red. Kazimierza Sawickiego, Wrocław 2002, 8) Analiza Finansowa w Zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem, pod red. Mariana Walczaka, Difin, Vademecum Rachunkowości, 9) Art. 3 ust. 1 pkt 27 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t. jedn. Dz.U. z 2009r., Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) 10) Analiza Finansowa w Przedsiębiorstwie Lech Bednarski wyd. IV zmienione, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999, 11) Finansowanie Inwestycji w Teorii i Praktyce, Aneta Michalak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, 12) Analiza Finansowa Przedsiębiorstwa- ujęcie sytuacyjne, red. Mirosław Hamrol, Poznań 2004, 13) Analiza Finansowa w Procesie Decyzyjnym Współczesnego Przedsiębiorstwa, pod red. Gabrielii Łukasik, Katowice 2009, 14) Lech Bednarski Analiza Finansowa w Przedsiębiorstwie Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1994 15) http://finanse.wnp.pl/akcje/pkn.html 16) http://figshare.com/articles/analiza_finansowa_ekonomicznej_kondycji_na_przyk_adzie_pol skich_instytucji/875387