Bezpieczeństwo ludzi Możliwości rozwoju potencjału zdolności i umiejętności oraz jego spożytkowanie Równouprawnienie, równość i sprawiedliwość Podmiotowość i autonomia Możliwość zachowania i rozwijania własnej kultury i tożsamości Więzi społeczne, solidarność między ludźmi J. Danecki
Tradycyjnie zrośnięte z pojęciem PS Kolektywizm Równość Bezpieczeństwo Biologizm Nowe Wolność Efektywność J. Supińska
Wspieranie efektywności ekonomicznej Ograniczanie ubóstwa Wspieranie równości społecznej Wspieranie integracji społecznej i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Wspieranie stabilności społecznej Wspieranie autonomii R. E. Goodin et al.
Stosunek kosztów do korzyści pewnego działania (w szczególności kosztów i korzyści finansowych) Taki stan społeczeństwa, w którym nie da się już poprawić niczyjej sytuacji bez pogarszania jej u kogoś innego Przy danych zasobach osiąganie maksimum wszystkich cenionych wartości
Kondycja gospodarki jako wskaźnik osiąganej efektywności ekonomicznej Jeżeli gospodarka ma się dobrze to znaczy, że efektywność ekonomiczna jest na wysokim poziomie Jeżeli gospodarka ma się źle, to znaczy, że efektywność jest na niskim poziomie, np. marnotrawstwo zasobów ludzkich Jaki wskaźnik kondycji gospodarki? Dochód narodowy, produkt krajowy etc.
Wytwarzanie zaspokajaczy potrzeb i pragnień (produkcja) Dostęp do zaspokajaczy potrzeb i pragnień (praca) Czy gospodarka zawsze jest dobra? Wytwarzanie szkodliwych zaspokajaczy Samo wytwarzanie staje się szkodliwe Praca niemoralna Praca przestępcza Praca niewolnicza Praca szkodliwa dla zdrowia Praca szkodliwa dla rodziny
Wpływ otoczenia na gospodarkę Ocena gospodarki Negatywna Pozytywna Ujemny Ograniczanie złej gospodarki (wpływ pozytywny) Szkodzenie dobrej gospodarce (wpływ negatywny) Dodatni Zwiększanie złej gospodarki (wpływ negatywny) Wzmacnianie dobrej gospodarki (wpływ pozytywny)
Hipotezy krytyczne (wpływ negatywny) 1. Polityka społeczna ma ujemny wpływ na dobrą gospodarkę: PS =(-)=> G(+) 2. Polityka społeczna ma dodatni wpływ na złą gospodarkę: PS =(+)=> G(-) Hipotezy afirmacyjne (wpływ pozytywny) 1. Polityka społeczna ma ujemny wpływ na złą gospodarkę: PS =(-)=> G(-) 2. Polityka społeczna ma dodatni wpływ na dobrą gospodarkę: PS =(+)=> G(+)
Polityka społeczna ma ujemny wpływ na gospodarkę niezależnie od jej oceny (ocena wpływu nie jest istotna): PS =(-)=> G Polityka społeczna ma dodatni wpływ na gospodarkę niezależnie od jej oceny (ocena wpływu nie jest istotna): PS =(+)=> G Hipotezy o braku wpływu PS na G Wpływ polityki społecznej na gospodarkę jest zerowy lub nieznaczący: PS =(0)=> G
Wpływ to rodzaj relacji: X wpływa na Y Relacja ta jest asymetryczna: X => Y Czy relacja ta jest relacją przyczynowoskutkową? Czy X wpływa na Y to: X jest przyczyną Y? Czy polityka społeczna jest przyczyną gospodarki? PS ma cechy C1PS, C2PS, G ma cechy C1G, C2G, zmiany CPS są przyczyną, a zmiany CG skutkiem PS wpływa na gospodarkę to: zmiany cech PS są przyczyną zmian cech G
Przyczyny Skutki C1PS C1G PS G C2PS C2G Zmiana C1PS jest przyczyną zmiany C1G Zmiana C1PS jest przyczyną zmiany C2G Zmiana C2PS jest przyczyną zmiany C1G Zmiana C2PS jest przyczyną zmiany C2G Grubość strzałek oznacza możliwość stopniowalności siły wpływu, grubsza strzałka oznacza wpływ silniejszy, tzn. C1PS wywołuje większą zmianę w C1G, niż w C2G
Cecha 1PS wpływa na cechę 1G Cecha 2 PS wpływa na cechę 1 G Wpływa ujemnie Wpływa dodatnio Wpływa ujemnie Wpływa dodatnio Podwójnie ujemny wpływ PS na G Równoważące się wpływy PS na G Równoważące się wpływy PS na G Podwójnie dodatni wpływ PS na G Gdy wpływy mają różną siłę, może być tak, że wpływ dodatni C2PS będzie większy lub mniejszy od wpływu ujemnego C1PS. Bilans wpływów sprzecznych może być więc różny od zera
1. Operacjonalizacja cech polityki społecznej i cech gospodarki, np. PS = wysiłek PS = wydatki na PS w PKB G = produkcja = PKB na głowę 2. Dane dotyczące zoperacjonalizowanych cech dla co najmniej dwóch okresów lub miejsc, np. 1995: 30% PKB, 10 tys. PLN 2000: 35% PKB, 12 tys. PLN 2005: 36% PKB, 15 tys. PLN 3. Interpretacja: dla tych lat wzrostowi wysiłku PS o 20% towarzyszył średni wzrost o 17% Pytanie: co było przyczyną czego i czy w ogóle mamy tu do czynienia z przyczyną i skutkiem?
Hipoteza: PS ma duży ujemny wpływ na wzrost gospodarczy (m.in. L. Balcerowicz) Autorzy przeglądów analiz Liczba analiz, w których stwierdzono Wpływ ujemny Wpływ dodatni Brak wpływu A.B. Atkinson, 1999 4 4 2 R. Arjona i in., 2001 (+ ich własne) P.H. Lindert, 2004 (+ jego własne) 2 (A*) 2 3 3 (L) Suma 9 6 5 * Zespół R. Arjony stwierdził, że wydatki na aktywną PS mają wpływ dodatni, a na pasywną PS - ujemny
Wpływ zabezpieczenia społecznego na wzrost gospodarczy M. Radzikowski, Państwo socjalne, s. 201-202
Dodatni i istotny Dodatni i nieistotny Ujemny i istotny Ujemny i nieistotny Nieistotny 5 3 4 3 2 Dodatni wpływ niezależnie od istotności 8 Plus 2 badania tego samego autora, drugie z danymi dla trzech dodatkowych lat - silny ujemny bez oceny istotności (liczę jako 1) Ujemny wpływ niezależnie od istotności 8 10 przeciw hipotezie o ujemnym wpływie, 8 potwierdza ujemny wpływ, przy czym ocena siły wpływu została określona tylko dla jednego badania Nieistotny 2
Hipoteza: Instytucje rynku pracy (IRP, PS w sferze pracy) mają silny ujemny wpływ na zatrudnienie (OECD, IMF) Operacjonalizacja IRP = regulacje i świadczenia związane z pracą, czyli: ochrona zatrudnienia, okres wypłacania zasiłków dla bezrobotnych, wysokość zasiłków w stosunku do zarobków (stopa zastąpienia), uzwiązkowienie, koordynacja rokowań zbiorowych, aktywna polityka rynku pracy, klin podatkowy (podatki i składki w kosztach pracy) Z = zatrudnienie, bezrobocie, bierność zawodowa
Stopa bezrobocia w % Wskaźnik ochrony zatrudnienia
Stopa bezrobocia w % Uzwiązkowienie w %
Stopa bezrobocia w % Wskaźnik poziomu koordynacji rokowań zbiorowych
Stopa bezrobocia w % Stopa zastąpienia zarobków w %
Stopa bezrobocia w % Wskaźnik długości okresu wypłacania zasiłków
Stopa bezrobocia w % Wskaźnik pozapłacowych kosztów pracy, w %
Stopa bezrobocia w % Wskaźnik aktywnej polityki rynku pracy wydatki na APRP w PKB do stopy bezrobocia
Nasze wyniki pokazują głęboką przepaść między pewnością, z jaką zaleca się deregulację rynku pracy, a dowodami na to, że instytucje rynku pracy są winowajcami (Baker i in.) Dane po prostu nie potwierdzają ortodoksyjnych poglądów OECD i IMF. Dowody w oparciu o dane przekrojowe z różnych państw są sprzeczne i niepewne (Howell)
Podsumowanie Employment Outlook 2006, czyli OECD zmienia zdanie. Są co najmniej: DWIE drogi do sukcesu zatrudnieniowego 1. Model zgodny ze starymi zaleceniami OECD-IMF 2. Model niezgodny z zaleceniami OECD-IMF: 1) silny nacisk na skoordynowane negocjacje zbiorowe i dialog społeczny, 2) oferowanie hojnych świadczeń socjalnych, 3) zapewnianie bezrobotnym możliwości uczestnictwa w szkoleniach i programach aktywizacji zawodowej, 4) bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące ochrony zatrudnienia
Nie ma pewnych i bezspornych dowodów na to, że polityka społeczna silnie szkodzi gospodarce i źle wpływa na zatrudnienie Zalecenia radykalnych reform w kierunku wolnego rynku oparte na domniemaniu, że ograniczenie i zmniejszenie polityki społecznej będzie miało pozytywne skutki gospodarcze i zatrudnieniowe nie ma jednoznacznych podstaw naukowych Reformy deregulacyjne według zaleceń OECD- IMF z lat 90. były bardziej wyrazem wiary w dobrodziejstwa wolnego rynku, a nie dobrej jakości wiedzy naukowej