Część pierwsza. PODSTAWY TEORII FINANSÓW PUBLICZNYCH

Transkrypt

1 Stanisław Owsiak, Finanse publiczne teoria i praktyka. Spis treści: Wstęp Część pierwsza. PODSTAWY TEORII FINANSÓW PUBLICZNYCH Rozdział 1. Przedmiot nauki o finansach publicznych Pojęcie nauki o finansach publicznych Kategoria potrzeb zbiorowych Dobro publiczne Dobro społeczne Finanse publiczne jako przedmiot zainteresowania różnych dyscyplin Rozdział 2. Przegląd ważniejszych teorii finansów publicznych Znaczenie teorii finansów publicznych Okres przedkapitalistyczny Finanse publiczne w okresie powstawania kapitalizmu Liberalna myśl finansowa Ortodoksyjna teoria finansów publicznych Pierwsze próby interwencjonizmu fiskalnego Złota reguła finansów publicznych Rewolucja keynesowska Neokeynesowskie teorie finansów publicznych Zalecenia A. H. Hansena Koncepcja finansów funkcjonalnych A. Lernera Teorie finansów publicznych według J. M. Buchanana Kryzys państwa podatkowego według J. A. Schumpetera Neoliberalizm i nowy konserwatyzm fiskalny Rozdział 3. Funkcje finansów publicznych Rodzaje funkcji Funkcja alokacyjna Funkcja redystrybucyjna Funkcja stabilizacyjna Problem sprzeczności między funkcjami finansów publicznych Rozdział 4. Elementy teorii wyboru publicznego Mechanizm alokacji dobra prywatnego i dobra publicznego Cele i przedmiot wyboru publicznego Istota wyboru publicznego Sposoby wyrażania preferencji w sprawach publicznych Kryterium kosztów i korzyści Zasady ustalania wyników głosowania w sprawach publicznych Paradoks wyborczy Rozdział 5. System finansów publicznych Sektor publiczny a finanse publiczne Struktura systemu finansów publicznych

2 Budżet państwa Pojęcie budżetu państwa Rozwój budżetu państwa Cechy budżetu państwa Funkcje budżetu państwa Problem zasad budżetowych Finanse regionalne Przesłanki decentralizacji finansów publicznych Podział kompetencji władz podstawą decentralizacji finansów publicznych Finansowe podstawy działalności władz regionalnych Mechanizm kształtowania finansowych zasobów regionu Finanse lokalne Problem granic autonomii władz samorządowych Finansowe podstawy autonomii władz samorządowych Rodzaje publicznych funduszy lokalnych Publiczne fundusze celowe Pojęcie funduszu celowego Funkcje funduszy celowych Rodzaje funduszy celowych Finanse ubezpieczeń społecznych Kwestia obowiązków państwa w zakresie ubezpieczeń Wpływ ubezpieczeń emerytalno-rentowych na gospodarkę i finanse publiczne System finansowy ubezpieczeń zdrowotnych Ubezpieczenie od bezrobocia Finanse agencji władz publicznych Rozdział 6. Dochody publiczne Przyczyny gromadzenia dochodów publicznych Rodzaje dochodów publicznych Podatek Pojęcie podatku Rodzaje podatków Technika podatkowa Opłaty Cła Rozdział 7. Gospodarcze i społeczne skutki podatków Zasady podatkowe Podatek a alokacja zasobów w gospodarce rynkowej Rynkowe reakcje podmiotów na podatek Efekt podatkowego spustoszenia Wpływ podatków na oszczędności i inwestycje Redystrybucyjne skutki podatków Problem granic opodatkowania Przerzucalność podatków Ucieczka przed podatkami Etyczne aspekty podatku Wprowadzenie Istota etycznego postępowania w kwestiach podatkowych Podatek w społeczeństwach transformujących ustrój gospodarczy - przypadek Polski

3 Warunki przestrzegania zasad etyki przez podatnika Etyka aparatu skarbowego Cechy współczesnego systemu podatkowego Rozdział 8. Wydatki publiczne Istota wydatków publicznych Rodzaje wydatków publicznych Problem racjonalizacji wydatków publicznych Dwie płaszczyzny racjonalizacji wydatków publicznych Efektywność wydatków publicznych Oszczędności w wydatkach publicznych Metody racjonalizacji wydatków publicznych Metody kształtowania wydatków publicznych Programowanie budżetowe - charakterystyka idei Programowanie budżetowe Metoda analizy kosztów i korzyści Metoda budżetowania od zera Budżet jako narzędzie zarządzania i racjonalizacji wydatków jednostek publicznych Rodzaje budżetów stosowanych w zarządzaniu podmiotami publicznymi Doświadczenia z metodami budżetowania wybranych krajów Stany Zjednoczone Wielka Brytania Polska Rozdział 9. Równowaga budżetowa Istota równowagi budżetowej Czynniki równowagi budżetowej Mnożnik zrównoważonego budżetu Rodzaje sald budżetowych Standardowe metody obliczania deficytu budżetowego (GFS i ESA 95) Mechanizm powstawania deficytu budżetowego Ekonomiczne rodzaje deficytu budżetowego Równowaga budżetowa jako kryterium oceny działalności władz publicznych Rozdział 10. Dług publiczny Ekonomiczna istota długu publicznego Rodzaje długu publicznego Przyczyny powstawania długu publicznego Dylematy związane z zaciąganiem pożyczek publicznych Instrumenty zaciągania długu publicznego Cele zarządzania długiem publicznym Rola banku centralnego w finansowaniu długu publicznego Przesłanki zaangażowania banku centralnego w finansowanie długu publicznego Relacje między bankiem centralnym a rządem Autonomia banku centralnego względem rządu Własność banku centralnego Przesłanki współpracy banku centralnego z rządem w zakresie długu publicznego

4 Rozdział 11. Polityka fiskalna Istota i cel polityki fiskalnej Narzędzia polityki fiskalnej Instytucjonalne podstawy polityki fiskalnej Aktywna i pasywna polityka fiskalna Cechy "dobrej" polityki fiskalnej Część druga. FINANSE PUBLICZNE W POLSCE Rozdział 12. Budowanie systemu finansów publicznych Podstawy budowania systemu finansów publicznych Konsekwencje zmiany treści kategorii finansowych Budowanie systemu finansów publicznych w Polsce Warunki Główne etapy Sektor finansów publicznych Sektor publiczny a sektor finansów publicznych Sektor finansów publicznych - ujęcie jakościowe Sektor finansów publicznych - ujęcie ilościowe Rozdział 13. System budżetowy Istota systemu budżetowego Budżet państwa Warunki budowania budżetu Zakres ustawy budżetowej Procedura budżetowa i kalendarium budżetowe Klasyfikacja budżetowa Koncepcja środków publicznych System dochodów budżetu państwa System wydatków budżetu państwa Wynik budżetu państwa Formy organizacyjne gospodarki budżetowej Podstawowe zasady gospodarowania środkami budżetu państwa Budżety jednostek samorządu terytorialnego Pierwszy krok ku samorządności terytorialnej - powstanie gmin w 1990 r Eksperymenty w systemie finansowania zadań publicznych Radykalna reforma samorządowa z 1999 r. Zasady funkcjonowania budżetu samorządowego Dochody jednostek samorządu terytorialnego Ewolucja systemu dochodów jednostek samorządowych Dochody jednostek samorządu terytorialnego od 2004 r. Dochody gminy Dochody powiatu Dochody województwa samorządowego Rozdział 14. System podatkowy Przesłanki rewolucji podatkowej Główne zasady i etapy budowania nowego systemu podatkowego Ordynacja podatkowa

5 Skutki łagodnej rewolucji podatkowej Charakterystyka podatków centralnych Podatek dochodowy od osób fizycznych Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek od towarów i usług (VAT) Podatek akcyzowy Inne podatki i opłaty centralne Podatki i opłaty lokalne Podatki lokalne Opłaty lokalne Co dalej z polskim systemem podatkowym? Rozdział 15. Fundusze celowe i agencje władz publicznych Reformowanie publicznych funduszy celowych Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Fundusze ubezpieczeń społecznych w rolnictwie Fundusz Emerytalno-Rentowy Fundusz Prewencji i Rehabilitacji Fundusz Administracyjny Fundusz Składkowy Fundusze rynku pracy Fundusz Pracy Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Fundusze ekologiczne Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych Pozostałe fundusze Agencje władz publicznych Ogólna charakterystyka Agencje władz publicznych powiązane z budżetem państwa 2004 r Ocena funduszy celowych oraz agencji władz publicznych Rozdział 16. Wydatki budżetowe Charakterystyka wydatków sektora finansów publicznych Wydatki publiczne w układzie przestrzennym Wydatki budżetu państwa Ogólna struktura wydatków Wydatki sztywne i wydatki elastyczne Wydatki budżetu według funkcji państwa Wydatki budżetu państwa w układzie rodzajowym Wydatki budżetu państwa na gospodarkę Koncepcja wykorzystania budżetu państwa w restrukturyzacji gospodarki Kwestia zakresu wydatków budżetowych na gospodarkę Pośrednie finansowanie gospodarki z budżetu państwa Wydatki jednostek samorządu terytorialnego Wydatki gmin Wydatki powiatów Wydatki miast na prawach powiatów Wydatki województw

6 Rozdział 17. Deficyt finansów publicznych i dług publiczny Ewolucja podejścia do równowagi budżetowej Charakter deficytu budżetowego w Polsce Zmiany dotyczące metody i źródeł finansowania deficytu budżetowego Deficyt sektora finansów publicznych Państwo na rynkach finansowych Przyczyny emisji papierów wartościowych Rodzaje papierów wartościowych emitowanych przez państwo Działalność emisyjna państwa Ocena działalności emisyjnej państwa Dług publiczny Powstanie instytucji długu publicznego Państwowy dług publiczny Dług krajowy i dług zagraniczny Zagraniczny dług skarbu państwa Dług skarbu państwa według instrumentów Koszty obsługi długu publicznego Potencjalne zobowiązania skarbu państwa Należności skarbu państwa Mechanizm powstawania należności skarbu państwa Ekonomiczne skutki należności skarbu państwa Kształtowanie się należności skarbu państwa Rozdział 18. Cechy polityki fiskalnej w okresie transformacji Periodyzacja okresu transformacji Kryteria oceny polityki fiskalnej Główne tendencje w polityce gospodarczej i fiskalnej Kwestia nadmiernego fiskalizmu Istota fiskalizmu w warunkach polskich Fiskalizm w Polsce na tle innych krajów Fiskalizm w Polsce na tle wybranych krajów transformujących gospodarkę Nadmierny fiskalizm - próba oceny Polityka fiskalna a podział dochodów w społeczeństwie Rozdział 19. Kryzysy finansów publicznych Istota zjawiska Kryzys finansów publicznych z lat Wychodzenie z kryzysu: lata Stabilizacja finansów publicznych w latach Zalążki nowego kryzysu - reformy społeczne z 1999 r. Kryzys z r. i jego konsekwencje Instytucjonalne warunki bezpieczeństwa finansów publicznych Przegląd ogólny Procedury ostrożnościowe i sanacyjne Warunki przezwyciężenia kryzysu finansów publicznych Rozdział 20. Reformy finansów publicznych w Polsce w okresie transformacji Koncepcja reformowania finansów publicznych "Strategia dla Polski" z 1994 r

7 "Biała księga podatków" z 1998 r. "Średniookresowa strategia finansowa" z 1998 r. "Strategia finansów publicznych i rozwoju gospodarczego Polska " Program oddłużania przedsiębiorców z 2002 r. "Narodowy plan rozwoju" na lata "Program naprawy finansów Rzeczypospolitej" z czerwca 2003 r. "Średniookresowa strategia finansów publicznych" z września 2003 r. "Program uporządkowania i ograniczania wydatków publicznych" z października 2003 r. "Zielona księga" Przyczyny niepowodzenia reform finansów publicznych w Polsce i warunki ich naprawy Rozdział 21. Finanse Unii Europejskiej Ogólna charakterystyka UE Budżet UE Ogólna charakterystyka budżetu UE Procedura opracowywania i uchwalania budżetu UE Wykonywanie budżetu UE System dochodów budżetu UE "Perspektywa finansowa" Wydatki strukturalne Rozliczenia Polski z UE Perspektywy koordynacji polityki fiskalnej w krajach członkowskich UE Przesłanki koordynacji Stopień harmonizacji polityki fiskalnej w UE przed rozszerzeniem Finanse publiczne nowych członków UE w świetle kryteriów zbieżności Harmonizacja systemów podatkowych w UE Bibliografia Wykaz cytowanych aktów prawnych Indeks nazwisk Indeks rzeczowy