2.1. Pasywne metody walki z bezrobociem

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "2.1. Pasywne metody walki z bezrobociem"

Dawid Markowski
6 lat temu
Przeglądów:

1 2.1. Pasywne metody walki z bezrobociem Przez instrumenty wskazywane jako pasywna forma walki z bezrobociem uznaje się zasiłki dla bezrobotnych oraz świadczenia przedemerytalne. Nie likwidują one bezrobocia, a ich charakter jest uznawany jako pomoc społeczna udzielana osobie bezrobotnej, która dzięki temu ma zapewnione minimum egzystencji. Praktyka pokazuje, że to właśnie pasywne formy walki z bezrobociem są najczęściej stosowane tzn. bezrobotni mają zapewniony zasiłek. Przysługuje on osobom spełniającym wskazane w przepisach kryteria i wypłacany jest przez określony w ustawie czas Zasiłki dla bezrobotnych Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w rozdziale 15 Świadczenia dla bezrobotnych określa, komu i na jakich zasadach przysługuje zasiłek dla bezrobotnych. Na podstawie art. 71 można stwierdzić, że prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, w sytuacji gdy urząd nie może zaproponować mu odpowiedniej pracy, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego lub innych robót subsydiowanych. Inna sytuacja to, gdy bezrobotny w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres, co najmniej 365 dni był zatrudniony w różnej formie, ale również, co bardzo istotne, osiągał wynagrodzenie w kwocie, co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy 1. Z dniem 1 stycznia 2010 r. obowiązuje nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która zmieniła sposób przyznawania zasiłków dla bezrobotnych, a także ich wysokość. W chwili obecnej nowy zasiłek dla bezrobotnych wynosi 717 zł brutto to kwota wypłacana tylko przez pierwsze trzy miesiące. Po upływie trzech miesięcy wysokość zasiłku obniży się do 563 zł brutto. Gdy staż pracy wynosi do 5 lat pracy - zasiłek jest wypłacany w wysokości 80% zasiłku podstawowego. Przy stażu pracy od 5 do 20 lat - zasiłek jest wypłacany w wysokości 100% zasiłku podstawowego. Natomiast gdy staż pracy wynosi co najmniej 20 lat pracy - zasiłek jest wypłacany w wysokości 120% zasiłku podstawowego. 1 Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.)

2 Zasiłek dla bezrobotny podlega waloryzacji raz w roku 1 czerwca. Bezrobotny pobiera go w zależności 6 lub 12 miesięcy i zależy to od stopy bezrobocia w powiecie. Gdy stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie niższym niż przeciętna krajowa wówczas zasiłek wypłacany jest przez 6 miesięcy. Gdy wynosi co najmniej 150 % stopy przeciętnego bezrobocia, to jest wypłacany przez 12 miesięcy. W dalszej części ustawa przewiduje, że zasiłek dla bezrobotnych wypłacany jest przez 12 miesięcy także osobom, które skończyły 50 lat oraz tym osobom, które przepracowały co najmniej 20 lat, a pracodawca w tym okresie płacił wszystkie składki. Do zasiłku przez 12 miesięcy mają także prawo osoby, które mają na utrzymaniu dzieci do 15 roku życia. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy dokładnie wyjaśnia, o jakie sytuacje chodzi. Zasadniczo zasiłek dla bezrobotnych przysługuje za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od rejestracji w urzędzie pracy. W innej sytuacji, gdy osoba bezrobotna rozwiązała stosunek pracy (służbowy) za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron, zasiłek dla bezrobotnych przysługuje po upływie 90 dni od zarejestrowania. W innym przypadku, gdy bezrobotny w okresie 6 miesięcy przez rejestracją w urzędzie pracy został dyscyplinarnie wyrzucony z pracy bez wypowiedzenia, zasiłek zostanie mu wypłacony dopiero po upływie 180 dni. Jeżeli bezrobotny otrzymał odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia, jest zmuszony poczekać na zasiłek tak długo, za jaki okres otrzymał odszkodowanie. Jeśli bezrobotny, który ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych podejmie zatrudnienie lub inna prace zarobkową, ma prawo starać się o przyznanie dodatku aktywizacyjnego. Ustawa stanowi, iż okresy pobierania zasiłku zaliczane są do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych oraz okresów składkowych w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Trzeba jednak zachować dużą ostrożność przy ich przyznawaniu, ponieważ ludzie mogą starać się wykorzystywać je jako możliwość do szybkiego zarobku. Zasiłki powinny być traktowane jako pomoc i wsparcie potrzebne do zmobilizowania się do powrotu na rynek pracy. Zasiłek dla bezrobotnych spełnia jednocześnie dwie funkcje dochodową i motywacyjną. W swej funkcji dochodowej zasiłek powinien zapewniać bezrobotnym, choćby przez pewien okres, środki utrzymania przynajmniej na poziomie niezbędnej konsumpcji lub minimum socjalnego. Funkcja ta polega zatem na zabezpieczeniu osób bezrobotnych przed zbyt radykalnym obniżeniem standardu życiowego w związku z utratą pracy. Z kolei motywacyjna zasiłku ma na celu pobudzanie bezrobotnych do poszukiwania pracy, nie zaś powstrzymywanie ich od takiego działania. Realizacja tego celu wymaga ustalenia zasiłku w

3 odpowiedniej nie nadmiernie wysokiej relacji do najniższego wynagrodzenia, jakie można otrzymać za wykonywanie pracy. Jeśli bowiem wysokość zasiłku jest zbliżona do poziomu wynagrodzenia, bezrobotny nie będzie materialnie zainteresowany ani poszukiwaniem nowej pracy, ani zdobywaniem kwalifikacji, dzięki którym mógłby tę pracę uzyskać. Istnieją trzy sposoby rozwiązywania sprzeczności występującej między dwiema funkcjami zasiłku 2 : ustalenie zasiłku na poziomie znacznie niższym (np. około 50-60%) od wynagrodzenia za pracę, co ma na celu silniejsze zachęcenie bezrobotnych do aktywnego poszukiwania pracy; stopniowe obniżanie zasiłku od poziomu stosunkowo wysokiego (wynoszącego np. 70% płacy) do niskiego; ograniczanie okresu otrzymywania zasiłku (np. do pół roku ), z wyłączeniem prawa do niego dla absolwentów szkół oraz innych osób podejmujących pracę po raz pierwszy. Zmierzając do osiągnięcia kompromisu między omawianymi funkcjami zasiłku, należy uzależnić wybór jednego z powyższych rozwiązań od charakteru bezrobocia i przewidywań w tym zakresie, biorąc jednocześnie pod uwagę stan pomocy społecznej w danym kraju. Jeśli mianowicie przyjmuje się, że bezrobocie ma charakter frykcyjny i przejściowy, zasiłek powinien być ukierunkowany motywacyjnie aby zachęcał do poszukiwania pracy. Poziom zasiłku może być wówczas relatywnie niski, a okres jego otrzymywania względnie krótki, pomoc społeczna zaś nie powinna być traktowana jako prawnie usankcjonowane roszczenie. W przeciwnym wypadku, gdy bezrobocie ma charakter długookresowy, przewagę zyskuje dochodowa funkcja zasiłku, co oznacza, że powinien on przynajmniej przez pewien okres zapewnić utrzymanie poziomu niezbędnej konsumpcji, a po upływie tego okresu bezrobotnym powinna przysługiwać pomoc społeczna o charakterze roszczeniowym Świadczenia przedemerytalne Świadczenia przedemerytalne uznawane są za tzw. ostatnią deskę ratunkową dla osób, które zaledwie kilka lat przed emeryturą straciły pracę. Aby otrzymać świadczenie 2 M. Kabaj, Elementy programu przeciwdziałania bezrobociu [w:] J. Auleytner (red.), Polityka społeczna. Stan i perspektywy, ITE, Radom 1995, s. 124.

4 przedemerytalne konieczne jest spełnienie szeregu warunków związanych przede wszystkim z: - przyczyną utracenia dochodów uzyskiwanych dotychczas, a raczej przyczyną stania się bezrobotnym, - posiadanym stażem pracy w danym miejscu zatrudnienia, - wiekiem, - długością okresu uprawniającego do emerytury, na który będzie składać się suma wszystkich okresów w twoim życiu, które uznane zostały za zaliczające się do emerytury czyli okresy zatrudnienia czy prowadzenia działalności gospodarczej. Po spełnieniu powyższych wymagań osoba starająca się o świadczenie przedemerytalne powinna zarejestrować się jako bezrobotna i pobierać półroczny zasiłek dla bezrobotnych. Z upływem tego okresu powinna w terminie 30 dni złożyć wniosek o świadczenie przedemerytalne, które obecnie wynosi 804,02 zł Aktywne metody walki z bezrobociem Wraz z początkiem okresu transformacji głównym elementem przeciwdziałania bezrobociu i łagodzenia jego skutków stały się wdrażane z biegiem czasu programy rynku pracy. W strukturze tych programów wymienić można m.in. programy aktywne (aktywizujące bezrobotnych) skupiające: szkolenia i przekwalifikowania, prace subsydiowane tj prace interwencyjne i roboty publiczne, pożyczki dla bezrobotnych i dla pracodawców, staże i przygotowanie zawodowe młodocianych. Realizacja tych programów rynku pracy została powierzona ministrowi pracy i polityki socjalnej oraz wojewódzkim i powiatowym urzędom pracy. W świetle przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. osoby bezrobotne mogą korzystać z niżej wymienionych form aktywizacji zawodowej: - dodatek aktywizacyjny, - prace interwencyjne i roboty publiczne, - prace społecznie użyteczne, - staż i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, - pożyczki szkoleniowe, - stypendia w okresie kontynuowania nauki,

5 - szkolenia, - wsparcie działalności gospodarczej.

Podobne dokumenty

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne Wykład 12. Ochrona przed ubóstwem w Polsce opieka społeczna i inne instytucje zabezpieczenia społecznego Literatura: Bukowska (2011) www.zus.pl www.mpips.gov.pl Granice ubóstwa