Miejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy

Transkrypt

1 Miejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Pracownia Pomocy i Integracji Społecznej Konferencja pt. Innowacyjne rozwiązania dla osób bezrobotnych 50+. Prezentacja modelu Jobfirma, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

2 Stosunek w roku 2050 Polska jeden z najszybciej starzejących się krajów Stosunek ludności w wieku 65+ do ludności w wieku w roku 2012 i = 4 razy = 2 razy JPN TUR MEX CHL KOR POLSKA SVK IRL ISL ISR OECD CZE CAN LUX NZL AUS USA ESP PRT GRC SVN NLD AUT FRA BEL HUN EST FIN CHE NOR DNK SWE GBR ITA DEU 2050 = Stosunek w roku 2012 Starzenie się i Polityka Zatrudnienia. Polska Lepsza praca wraz z wiekiem, OECD, CRZL, 2015, s. 28

3 Udział w 2050 Zmiana udziału starszych osób w wieku produkcyjnym Udział ludności w wieku do ludności w wieku produkcyjnym (20-64) KOR MEX TUR CHL ESP LUX ISL SVK PRT AUT CHE GRC AUS NZL EST GBR ITA POLSKA DEU SVN HUN CZE CAN DNK SWE NLD NOR BEL FRA JPN FIN 2050 = USA IRL ISR Udział w 2010 Dane OECD, opracowanie własne

4 Udział w 2050 Zmiana udziału młodych osób w wieku produkcyjnym Udział ludności w wieku w ludności w wieku produkcyjnym (20-64) 2050 = ISR BEL NOR FRA SWE NLD DNK FIN CAN GBR LUX DEU CHE GRC ITA SVN JPN AUT KOR USA NZL ESP HUN AUS CZE ISL IRL EST POLSKA SVK CHL MEX TUR 28 PRT Udział w 2010 Dane OECD, opracowanie własne

5 Problem emerytalny i jego rozwiązanie 1. Fundusz emerytalny to składki od pracujących i wypłacane świadczenia dla emerytów 2. Im mniej pracujących i im więcej emerytów, tym gorsza sytuacja funduszu emerytalnego 3. Prognozy demograficzne szybkie starzenie się społeczeństwa W odpowiedzi pakiet reformatorski: Reformy gospodarcze i rynku pracy mają zwiększać liczbę pracujących Reformy świadczeń dla osób w wieku produkcyjnym mają zwiększać liczbę pracujących Zmiany parametrów emerytalnych (np. podniesienie wieku emerytalnego) mają zmniejszać dynamikę wzrostu liczby osób uprawnionych do emerytur

6 Udział pracujących w ludności według wieku i lat w latach Udział pracujących w wieku lata w liczbie ludności w tym wieku Udział pracujących w wieku lat w liczbie ludności w tym wieku 80,0 70,0 75,0 70,0 65,0 60,0 65,5 62,5 59,6 59,9 61,1 64,9 67,1 70,1 73,0 73,2 73,0 73,3 60,8 63,4 65,7 66,4 74,5 74,3 67,4 67,3 65,0 60,0 55,0 50,0 45,0 46,6 47,8 44,3 45,6 43,7 44,9 46,0 50,4 54,7 57,4 59,4 62,0 63,0 64,4 43,1 46,9 55,0 50,0 45,0 54,7 54,0 51,7 51,3 50,6 51,3 53,0 56,7 40,0 35,0 30,0 25,0 28,5 29,5 28,3 27,5 26,4 26,6 23,6 24,5 27,2 29,4 33,6 39,1 40, , Polska Mężczyźni Polska Kobiety Polska Mężczyźni Polska Kobiety Dane OECD, opracowanie własne

7 Bezrobocie osób w wieku 55+ ze względu na czas trwania ( ) ,2 51,4 57,7 58,3 52,7 61,6 53, , ,6 40,1 43,9 45, ,5 20,9 22,2 20,1 22,6 18,1 21,9 17,7 18,8 18,8 22,7 18,9 21,2 20,2 20,9 16,5 18,9 18,2 15,9 14, ,7 14,3 16,1 9,7 13,1 12,5 12,7 13,9 15,6 11,2 10,7 13,9 13,8 12,8 9,1 9,7 8,1 6,6 7,1 7,3 6,5 6,7 11,6 11,2 9,7 8,6 1,8 4,3 2,5 3,7 5,1 3 4,6 5,3 7,5 8, < 1 miesiąc > 1 miesiac i < 3 miesiące > 3 miesiące i < 6 miesięcy > 6 miesięcy i < 1 rok 1 rok i więcej Dane OECD, opracowanie własne

8 Status na rynku pracy według rocznika od 50 do 69 roku życia 100,0 12,7 11,8 13,3 14,2 90,0 16,0 18,3 20,3 23,0 26,3 28,7 80,0 5,5 5,8 6,6 6,6 6,3 5,8 70,0 60,0 50,0 5,6 Mężczyźni (2013) 6,4 6,1 5,3 4,6 Wiek emerytalny stary i nowy w pełni od ,4 47,4 56,6 59,9 68,6 78,3 83,5 84,8 85,4 86,9 4,5 40,0 3,3 2,3 30,0 53,3 54,6 51,5 49,8 47,5 49,5 1,3 45,9 43,5 44,6 20,0 39,5 0,7 30,8 27,4 0,3 23,0 0,2 21,5 0,4 10,0 0,2 15,6 8,4 7,5 6,4 4,7 4,2 0, Pracownik Samozatrudniony Bezrobotny Nieaktywny poszukuje Nieaktywny nie poszukuje Wiek emerytalny stary i nowy w pełni od ,8 15, ,1 21,6 24,3 28,6 36, ,6 45, ,3 6,0 7,3 5,9 58,8 56,3 50,9 51,1 Kobiety (2013) 56,7 5,5 4,5 4,2 4,6 3,6 2,2 48,5 45,7 39,6 38,4 35,1 26,2 73,1 80,5 85,1 85,7 88,5 88,9 90,8 91,5 92,6 93,3 1,3 1,1 0,2 0,3 0,3 14,5 0,1 0,2 0,1 9,6 0,1 0,0 6,8 6,5 5,0 4,5 3,9 3,1 1,8 2, Pracowniczka Samozatrudniona Bezrobotna Nieaktywna poszukująca Nieaktywna nieposzukująca Dane OECD, opracowanie własne

9 Uczestnictwo w rynku pracy ma wiele uwarunkowań Kontekst społeczny, gospodarka Rynek pracy Rodzina i mieszkanie Motywacja emerytura Organizacja Zdrowie Finanse wczesna Praca pracy Zdolność do pracy Legislacja w wieku emerytalnym Pozycja społeczna Styl życia Wiedza i umiejętności Praca późna Hasselhorn H.M., Apt W. (2015). Understanding employment participation of older workers: Creating a knowledge base for future labour market challenges. Research Report. BMAS/ BAuA, Berlin, s. 24.

10 Przechodzenie na emeryturę to skomplikowany proces Długotrwały (wczesne determinanty, późne objawy, wychodzenie z zatrudnienia) Determinowany poprzez interakcję obszarów (rynek pracy, legislacja, gospodarstwo domowe, zdrowie, pracodawca etc.) i poziomów (mikro, mezo, makro) Determinowany poprzez czynniki podlegające ciągłej zmianie (ludność, rozwój gospodarczy, organizacja pracy, treść pracy, rozwój technologiczny, legislacja, normy i wartości społeczne etc.) Różny dla różnych grup (płeć, status rodzinny, pozycja społeczna, grupa wiekowa, status migracyjny) Podlegający fragmentacji (zatrudnienie pomostowe, renty, zatrudnienie w niepełnym czasie pracy, częściowe emerytury, praca na emeryturze etc.) Hasselhorn H.M., Apt W. (2015). Understanding employment participation of older workers: Creating a knowledge base for future labour market challenges. Research Report. BMAS/ BAuA, Berlin, s. 21.

11 Co proponuje OECD? Zachęty do pozostawania w zatrudnieniu Ograniczanie możliwości przechodzenia na wcześniejsze emerytury poprzez ujednolicanie systemu emerytalnego Stosowanie zachęt do pozostawania w zatrudnieniu Uwzględnianie sytuacji kobiet na rynku pracy i jej wpływu na przyszłe emerytury Zapobieganie wycofywaniu się z rynku pracy poprzez system rent z tytułu niezdolności do pracy Lepsze uzupełnianie się systemów zasiłków dla bezrobotnych z systemem pomocy społecznej Starzenie się i Polityka Zatrudnienia. Polska Lepsza praca wraz z wiekiem, OECD, CRZL, 2015.

12 Co proponuje OECD? Usuwanie barier po stronie pracodawców Zniesienie przepisów przewidujących szczególną ochronę starszych pracowników Ograniczenia możliwych negatywnych, krótkoterminowych skutków utraty pracy poprzez aktywną politykę rynku pracy Usuwanie barier związanych z zatrudnieniem po stronie pracodawców Promowanie zarządzania i organizacji pracy z punktu widzenia cyklu życia (zarządzanie wiekiem) Poprawa warunków oraz dostępu do elastycznych form zatrudnienia o wysokiej jakości w szczególności dla kobiet Dobre praktyki winny być sprawniej rozpowszechniane, a sieci służące wymianie doświadczeń powinny być szerzej dostępne Siłą napędową opracowywania i wdrażania polityki służącej wydłużeniu okresu aktywności zawodowej powinien być dialog społeczny Starzenie się i Polityka Zatrudnienia. Polska Lepsza praca wraz z wiekiem, OECD, CRZL, 2015.

13 Co proponuje OECD? Zatrudnialność starszych pracowników Tworzenie nowoczesnych placówek opiekuńczych, które pozwoliłyby odciążyć starsze kobiety od opieki nad członkami rodziny Poprawa zatrudnialności starszych pracowników Szkolenia przeznaczone dla dorosłych oraz starszych pracowników powinny być bardziej ukierunkowane na zdobycie zatrudnienia Opieka zdrowotna w zakresie medycyny pracy winna koncentrować się na profilaktyce Priorytet dla działań profilaktycznych oraz szybsze wykrywanie zagrożeń zdrowotnych w lokalnych ośrodkach zdrowia Centralna koordynacja kontroli i pomiaru efektywności działań oraz usług świadczonych na szczeblu lokalnym na rzecz bezrobotnych osób starszych Starzenie się i Polityka Zatrudnienia. Polska Lepsza praca wraz z wiekiem, OECD, CRZL, 2015.

14 Podsumowanie 1. Demograficzne starzenie się populacji jest argumentem za reformą emerytalną 2. Reforma emerytalna zmienia kontekst zatrudnienia starszych pracowników 3. Ze względu na reformę emerytalną będzie przybywało starszych pracowników (w szczególności kobiet) 4. Ze względu na proces demograficzny będzie ubywało młodszych pracowników 5. Rynek pracy dostosuje się do zmian w strukturze podaży pracowników 6. Rola państwa (i partnerów społecznych) polega na tym, by proces dostosowawczy przebiegał sprawnie po obu stronach (pracodawcy i pracownicy)