Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury. Warszawa, 29 lutego 2008 roku

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury. Warszawa, 29 lutego 2008 roku"

Jerzy Jankowski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury Andrzej Rzońca Wiktor Wojciechowski Warszawa, 29 lutego 2008 roku

2 W Polsce jest prawie 3,5 mln osób w wieku produkcyjnym, które pobierają świadczenia osłabiające bodźce do pracy zawodowej tys. osób Wcześniejsze emerytury - KRUS Wcześniejsze emerytury - system pozarolniczy Świadczenia i zasiłki przedemerytalne Renty z tytułu niezdolności do pracy - KRUS Renty z tytułu niezdolności do pracy - system pozarolniczy

osób 2000 1500 1000 500 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wcześniejsze emerytury

3 System rent z tytułu niezdolności do pracy został znacząco uszczelniony w 1997 r tys. osób Renty z tytułu niezdolności do pracy ogółem (FUS) Nowoprzyznane renty z tytułu niezdolności do pracy (FUS) 0

osób 2000 1500 1000 250 200 150 100 500 50 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997

4 Wcześniejsze emerytury - system pozarolniczy W latach wcześniejsze emerytury wykorzystywano w Polsce jako sposób na wczesną dezaktywizację zawodową osób bezrobotnych Prawo do wcześniejszej emerytury można nabyć do końca 2008 r. W 2005 r. górnicy wywalczyli dla siebie bezterminowe prawo do wcześniejszych emerytur Trybunał Konstytucyjny w 2007 r. uznał brak prawa mężczyzn do wcześniejszych emerytur jako niezgodne z konstytucją rząd zaproponował wcześniejsze emerytury dla mężczyzn zamiast zlikwidować prawo do tych świadczeń kobietom. Od 2009 r. wcześniejsze emerytury mają zostać zastąpione emeryturami pomostowymi Wcześniejsze emerytury resortowe zostaną jednak utrzymane w obecnym kształcie

górnicy wywalczyli dla siebie bezterminowe prawo do wcześniejszych emerytur Trybunał Konstytucyjny w 2007 r.

5 Mężczyźni w Polsce kończą swoją aktywność zawodową aż 8 lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego Ustawowy wiek emerytalny (2006) Francja Czechy Węgry Słowacja Łotwa Litwa Estonia Szwecja Polska Belgia Włochy Austria Holandia Finlandia Niemcy Hiszpania Wlk. Brytania Portugalia Irlandia Dania

68 66 1998 2005 Ustawowy wiek emerytalny (2006) 64 62 60 58 56 54 52 50 48 Francja

6 Przeciętny wiek kobiet, odchodzących z rynku pracy Polsce jest najniższy wśród wszystkich krajów UE Ustawowy wiek emerytalny (2006) Czechy Estonia Polska Austria Włochy Francja Litwa Wlk. Brytania Łotwa Słowacja Węgry Belgia Szwecja Holandia Hiszpania Niemcy Finlandia Portugalia Irlandia Dania

68 66 1998 2005 Ustawowy wiek emerytalny (2006) 64 62 60 58 56 54 52 50 48 Czechy

7 Ustawowy wiek emerytalny 67 lat dla kobiet i mężczyzn Islandia, Dania, Norwegia 65 lat dla kobiet i mężczyzn Niemcy, Irlandia, Holandia, Hiszpania, Portugalia Zrównywanie wieku emerytalnego do poziomu 65 lat Belgia (w 2009), Austria ( ), Wlk. Brytania ( ). Zrównywanie wieku emerytalnego do poziomu 63 lat Czechy ( ), Estonia (do 2016) Zrównywanie wieku emerytalnego do poziomu 62 lat Słowacja ( ), Łotwa (2009) W Polsce nie przedstawiono dotychczas konkretnych planów zmian wieku emerytalnego

8 W ciągu ostatnich 10 lat kilka krajów osiągnęło spektakularny sukces w podnoszeniu zatrudnienia osób starszych Wsp. zatrudnienia osób w wieku lat Polska Irlandia Łotwa Węgry Holandia Finlandia

zatrudnienia osób w wieku 55-64 lat 50 45 40 35 30 25 20 15 10 1990 1991 1992

9 Udane reformy zwiększające zatrudnienie osób starszych Ograniczenie dostępu do rent z tytułu niezdolności do pacy Ograniczenie dostępu do wcześniejszych emerytur Podnoszenie ustawowego wieku emerytalnego Ograniczenie dostępu do bezterminowych zasiłków dla bezrobotnych w wieku przedemerytalnym Specjalne ulgi dla pracodawców zatrudniających osoby starsze Aktuarialne dostosowanie wysokości wcześniejszych emerytur Likwidacja preferencji podatkowych do wczesnej dezaktywizacji Holandia Węgry Finlandia Łotwa

w wieku przedemerytalnym Specjalne ulgi dla pracodawców zatrudniających osoby starsze Aktuarialne dostosowanie wysokości

10 W 2006 r. wydatki na wcześniejsze emerytury wyniosły 27,5 mld zł. Każdego pracownika kosztowały one przeciętnie 2522 zł mln PLN Świadczenia i zasiłki przedemerytalne Wcześniejsze emerytury - systemy resortowe (MON, MSWiA, MS) Wcześniejsze emerytury - FUS Wcześniejsze emerytury - KRUS

5 000 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Świadczenia i zasiłki

11 Wydatki na wczesne emerytury stanowiły w ostatnich latach równowartość 2,6-2,8 proc. PKB. Na tę wielkość składały się wcześniejsze emerytury z FUS (1,4-1,7 proc. PKB), świadczenia i zasiłki przedemerytalne (0,5-0,6 proc.), wcześniejsze emerytury resortów MON, MSWiA i Ministerstwa Sprawiedliwości (0,4-0,5 proc. PKB) i wcześniejsze emerytury z KRUS (0,0-0,1 proc. PKB). 3,0% 2,5% 2,0% % PKB 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% Świadczenia i zasiłki przedemerytalne Wcześniejsze emerytury - systemy resortowe (MON, MSWiA, MS) Wcześniejsze emerytury - FUS Wcześniejsze emerytury - KRUS

), wcześniejsze emerytury resortów MON, MSWiA i Ministerstwa Sprawiedliwości (0,4-0,5 proc. PKB)

12 Do tego można dodać koszt niższego wieku emerytalnego kobiet niż mężczyzn. W 2006 r. wyniósł on 12,6 mld zł. Średnie obciążenie z tego tytułu osób pracujących najemnie wyniosło 1157 zł. Była to równowartość 1,2 proc. PKB. Gdyby nie było przywilejów emerytalnych, a wiek emerytalny kobiet byłby taki sam jak mężczyzn wydawalibyśmy co roku na emerytury mniej o 3,8 proc. PKB. Łącznie z rentami dla zdrowych rencistów wydatki publiczne na wczesną dezaktywizację zawodową wynosiły w 2006 roku aż 4,7 proc. PKB.

Gdyby nie było przywilejów emerytalnych, a wiek emerytalny kobiet byłby taki sam jak mężczyzn wydawalibyśmy co roku na

13 Zniesienie przywilejów emerytalnych nie oznacza, że osoby, które z nich mogły korzystać, nie będą miały pracy.

14 Jeśli nie wydłuży się radykalnie okresu aktywności zawodowej Polaków, to: utrzymanie w nowym systemie emerytalnym relacji średniej emerytury do przeciętnego wynagrodzenia na poziomie z 2006 roku (59 proc) będzie wymagało w dłuższym okresie podniesienia składki emerytalnej powyżej 30 proc. gdyby składka się nie zmieniła, wtedy relacja emerytur do płac spadłaby w najlepszym razie do około 35 proc.

roku (59 proc) będzie wymagało w dłuższym okresie podniesienia składki emerytalnej powyżej 30 proc.

15 Przywileje emerytalne skazują młodych ludzi na niskie emerytury w przyszłości także dlatego, że utrudniają szybkie znalezienie pracy Współczynnik zatrudnienia osób w wieku lat (w %) N. Zelandia Szwecja Norwegia Szwajcaria Japonia USA Dania Korea Płd. UK Kanada Australia Irlandia Finlandia Portugalia Holandia Niemcy Czechy Hiszpania Grecja Francja Węgry Austria Luksemburg Belgia Włochy Słowacja Polska Stopa bezrobocia osób w wieku lat (w %)

Zelandia Szwecja Norwegia Szwajcaria Japonia USA Dania Korea Płd.

16 Zniesienie możliwości przechodzenia na wczesne emerytury i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn pozwoliłoby: utrzymać obecną relację emerytur do wynagrodzeń przy jednoczesnym obniżeniu składki na ubezpieczenie emerytalne do nieco ponad 13 proc.

utrzymać obecną relację emerytur do wynagrodzeń przy

17 Rekomendujemy: Radykalne zawęzić możliwości przechodzenia na wczesne emerytury poprzez jak najszybsze zastąpienie wcześniejszych emerytur emeryturami pomostowymi dla ograniczonej grupy zawodów. Ograniczenie czasu pracy w warunkach szkodliwych, tak aby nie dopuścić do uszczerbku na zdrowiu. Zrównanie i podwyższenie wieku emerytalnego obu płci. Związanie wieku emerytalnego z przeciętnym oczekiwanym trwaniem życia. Oferowanie fachowej pomocy w zakresie doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy dla osób powyżej 50 roku życia, Usunięcie z Kodeksu pracy przepisu (art. 39), które uniemożliwia zwolnienie z pracy osób, którym do uzyskania prawa do emerytury pozostało nie więcej niż 4 lata. Wprowadzenie ulg dla pracodawców zatrudniających osoby, które dotychczas pobierały któreś z dostępnych świadczeń dezaktywizujących. Zwiększenie opłacalności tworzenia miejsc pracy przez obniżenie pozapłacowych kosztów pracy. W pierwszej kolejności należałoby zredukować składki na ubezpieczenie społeczne opłacane przez pracodawców.

Związanie wieku emerytalnego z przeciętnym oczekiwanym trwaniem życia.

Podobne dokumenty

Warszawa, 20-22 kwietnia 2012

Warszawa, 20-22 kwietnia 2012 Jak zwiększyć zatrudnienie osób starszych? wnioski z doświadczeń międzynarodowych Wiktor Wojciechowski Wiosenna Szkoła Leszka Balcerowicza 20 kwietnia 2012 roku Zakres wolności