Tramwaj zdobi miasto - zagraniczne przykłady najlepszej praktyki dr Michał Beim Instytut Melioracji, InŜynierii Środowiska i Geodezji Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Instytut Sobieskiego w Warszawie www.beim.pl, michal.beim@sobieski.org.pl 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 1
Plan wystąpienia 1. Wstęp 2. Transit Oriented Development 3. Gęstości, dostępność do sieci 4. Trzy szkoły planowania sieci tramwajowych 5. Przykłady: Fryburg Bryzgowijski Bazylea Casablanca 6. Design dla pasaŝera nie dla inŝyniera 7. Tramwaj a image miasta 8. Podsumowanie 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 2
Wstęp Przełom XX i XXI w. to renesans tramwaju, głównie za sprawą doświadczeń francuskich i sukcesu Strasbourga! Projekty inwestycyjne w tramwaje i w inne środki transportu publicznego korzystające z wydzielonej infrastruktury. źródło: thetransportpolitic.com 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 3
Wstęp Tramwaj to więcej niŝ środek transportu Polityka energetyczna (niezaleŝność energetyczna) Polityka społeczna (przeciwdziałanie wykluczeniu, prorodzinna) Polityka klimatyczna (redukcja emisji CO2) Inwestycje tramwajowe jako element polityki transportowej Polityka gospodarcza (poprawa efektywności) Polityka przestrzenna (rewitalizacja, odnowa, rozwój) Polityka ekologiczna (redukcja emisji hałasu i zanieczyszczeń powietrza) 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego źródło: opracowanie własne 4
Transit Oriented Development Szkoła planowania przestrzennego: zakładająca koncentrację zabudowy wokół stref dojścia i dojazdu rowerem stacji szybkiego transportu szynowego utrzymanie stosownych gęstości zaludnienia i liczby miejsc pracy wokół stacji poszanowanie ograniczonych zasobów terenowych Zasięg stacji (pieszy i rowerowy) i przystanków autobusowych (pieszy) źródło: opracowanie własne 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 5
Transit Oriented Development 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego Nowa Huta Przyszłości. Projekt konkursowy: M.Stangel, M.Beim i inni 6
Gęstość, dostępność do sieci Środek lokomocji Zasięg oddziaływania przystanków 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r.; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Liczba osób mieszkająca w promieniu dojścia Autobus 300 m Ok. 1000-1500 Tramwaj 400 m Min. 3000 Kolej aglomeracyjna 500 m Min. 4000 źródło: Loose 2001 7
Gęstość, dostępność do sieci Przy 40 mieszkaniach/ha: 1 476 mieszkańców w zasięgu przystanku autobusowego, 2 623 mieszkańców w zasięgu przystanku tramwajowego, 4 100 mieszkańców w zasięgu przystanku SKM. Przy 70 mieszkaniach/ha: 2 583 mieszkańców w zasięgu przystanku autobusowego, 4 591 mieszkańców w zasięgu przystanku tramwajowego, 7 174 mieszkańców w zasięgu przystanku SKM. ZałoŜenie ok. 3,1 osoby/mieszkanie. 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 8
Szkoły planowania sieci tramwajowych Szkoła niemiecka: najszybszy przejazd najkrótsza droga rozjazdy na trasie wiele relacji Rozwinięcie dwóch róŝnych terminów określających tramwaj: Stadtbahn Strassenbahn źródło: opracowanie własne 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 9
Szkoły planowania sieci tramwajowych Szkoła szwajcarska: duŝa gęstość sieci niewielkie odległości między przystankami niezbyt wysokie prędkości handlowe na odcinkach śródmiejskich w miarę prosty przebieg linii źródło: opracowanie własne 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 10
Szkoły planowania sieci tramwajowych Szkoła francuska: przebieg trasy mający obsłuŝyć jak największą liczbę pasaŝerów bardzo wysokie prędkości handlowe (>25 km/h) niewielka liczba rozjazdów, wręcz niezaleŝny przebieg linii tramwajowych tramwaje dwukierunkowe wysoka estetyka rozwiązań unikalny design źródło: opracowanie własne 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 11
Przykłady: Fryburg Bryzgowijski Liczba mieszkańców miasta: ok.. 220 000 Liczba mieszkańców dzielnicy: ok.5500 Miejsca pracy: 600 Powierzchnia: 0,4 km² Rok powstania: 2001-2005 Wcześniejsze uŝytkowanie: poligon armii francuskiej 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu mapa: Urząd Miasta Fryburga 12
Przykłady: Fryburg Bryzgowijski źródło: opracowanie własne sport 0 100 200 domy mieszkalne budynki uŝyteczności publicznej i biura budynki przemysłowe pas zieleni wzdłuŝ rzeki zieleń urządzona wysoka zieleń urządzona niska drogi - tempo 50 drogi - tempo 30 strefy zamieszkania ciągi ruchu pieszego i rowerowego 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego P tramwaj, przystanki przystanki autobusowe P P 13
Przykłady: Fryburg Bryzgowijski 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego fot. Michał Beim 14
Przykłady: Fryburg Bryzgowijski 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego fot. Michał Beim 15
Przykłady: Fryburg Bryzgowijski 12 min 15 min 22 km/h Centrum (Bertoldsbrunnen) 5-km-promień (90% Mieszkańców) Czas jazdy do przystanku końcowego Średnia prędkość jazdy 18 min 16 min 15 min 22 km/h 20 km/h źródło: Torsten Perner, ETC Berlin 25 km/h 5 km 12 min 23 km/h 18 km/h 10 min 20 km/h 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 12 min 16
Przykłady: Bazylea Liczba mieszkańców miasta: ok. 180 000 Powierzchnia: 24 km² Sieć tramwajowa z XIX w. Długość sieci tramwajowej: 62 km w obrębie miasta Liczba linii tramwajowych: 10 miejskich i 2 regionalne 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego fot. Michał Beim 17
Przykłady: Bazylea Transgraniczny projekt: - granica UE - granica celna - wcześniej granica Strefy Schengen - linie w budowie do Niemiec i do Francji - jeden, transgraniczny system taryfowy 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 18
Przykłady: Bazylea 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 19 fot. Michał Beim
Przykłady: Casablanca Liczba mieszkańców miasta: ok. 3 672 000 Powierzchnia: 323 km² Sieć tramwajowa z 2012 r. Długość sieci tramwajowej: 41 km w obrębie miasta 1 linia tramwajowa z odgałęzieniami Mapa sieci tramwajowej źródło: urbanrail.net 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 20
Przykłady: Casablanca 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 21 fot. Michał Beim
Przykłady: Casablanca 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 22 fot. Michał Beim
Design dla pasaŝera, nie dla inŝyniera Tramwaj aby zachęcał do podróŝowania musi być nie tylko szybki czy dostępny, ale równieŝ ładny! Podobnie jak jego otoczenie. Tramwaj w Breście na głównym deptaku. fot. M.Beim 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 23
Design dla pasaŝera, nie dla inŝyniera źródło: Le paysage urbain :avant / après le tram 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 24
Tramwaj a image miasta Wizerunek transportu publicznego musi być starannie kreowany za pomocą tradycyjnej reklamy i niekonwencjonalnych metod, ale równieŝ musi odpowiadać rzeczywistości. Zrób kolegom przysługę i przyjedź do pracy odpręŝonym. źródło: VDV 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 25
Tramwaje a image miasta Na szczęście w Zurychu przystanki są co 300 m źródło: ZVV Spójrz, jedzie ten nowy tramwaj Wiener Linien 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 26
Tramwaj a image miasta Będę Twoim tramwajem Magdeburg. Fot. M.Beim 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 27
Tramwaj a image miasta Trafostacja inna niŝ wszystkie. Magdeburg. fot. Mi.Beim 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 28
Podsumowanie Przy tworzeniu systemów tramwajowych naleŝy zwracać szczególną uwagę na: kontekst urbanistyczny jakość przestrzeni publicznych dobór charakterystyki pojazdów do kontekstu lokalnego (pojemność, design) elastyczność systemu Obecnie najefektywniejszą szkołą budowy tramwajów jest szkoła francuska 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu 29
Dziękuję za uwagę! Zapraszam do dyskusji! dr Michał Beim Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Instytut Sobieskiego w Warszawie michal.beim@sobieski.org.pl, www.beim.pl 55 lat tramwaju w Częstochowie, Częstochowa dn. 8 marca 2014 r. ; dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ekspert Instytutu Sobieskiego 30 ryc, Urząd Miasta Tours