Transport publiczny. Dr inż. Marcin Kiciński. Projektowanie transportu na poziomie regionalnym oraz małych i średnich miast

Transkrypt

1 Politechnika Poznańska Wydział Maszyn Roboczych i Transportu Transport publiczny Projektowanie transportu na poziomie regionalnym oraz małych i średnich miast Dr inż. Marcin Kiciński Marcin.Kicinski@put.poznan.pl

2 Agenda 1. Wprowadzenie Projektowanie/planowanie sieci TP Rodzaje planowania TP 2. Co należy brać pod uwagę przy planowaniu TP 3. Czynniki gwarantujące sukces TP 2

3 Wprowadzenie Projektowanie sieci transportowej Należy określić zadania dotyczące planowania na podstawie celów Transportu Publicznego w mieście oraz zaplanować system tak, aby był [Proceded, 2009]: 1. Prosty dla użytkowników 2. Atrakcyjny dla użytkowników 3. Wydajny 3

4 Wprowadzenie Projektowanie sieci transportowej: 1. Element kluczowy niezależny od rodzaju środka transportu 2. Element traktowany powierzchniowo (marginalnie) przez decydentów polityki transportowej Rola transportu System autobusowy vs. szynowy Rozwiązania multimodalne transportu publicznego 4

5 Wprowadzenie Projektowanie sieci transportu publicznego na poziomie regionalnym 1. Dojazd do pracy, do punktów usługowych, dojazd do ośrodków wiejskich i miejskich 2. Zróżnicowanie regionów: Powierzchnia całkowita, Ukształtowanie granic Infrastruktura drogowa Struktura zaludnienia Topografia 5

6 Wprowadzenie PLANOWANIE Planowanie długookresowe Planowanie średniookresowe Planowanie krótkookresowe 6-25 lat Jaki rodzaj transportu pasuje do planowanej rozbudowy obszaru? Gdzie należy zbudować nowe centra mieszkalne i miejsca pracy? 2-5 lat Gęstość sieci Rodzaj Usług Rodzaj środków transportu Ceny i struktura taryf Do 1 roku W jaki sposób dostosować częstotliwość kursowania dla zmieniających się potrzeb? Jakie godziny kursowania są potrzebne na poszczególnych liniach i w różne dni tygodnia? 6

7 Co należy brać pod uwagę przy planowaniu TP? Elementy warunkujące sukces TP 1. Zasady organizacji i polityka transportowa 2. Stabilność w dłuższym horyzoncie czasu 3. Czytelna i prosta konstrukcja sieci 4. Transport dla wszystkich 7

8 1. Zasady organizacji i polityka transportowa 1. Organizator transportu na poziomie regionalnym 2. Finansowanie infrastruktury transportu publicznego 3. Wspieranie polityki transportu publicznego 4. Odpowiednia polityka zagospodarowania terenów (koordynacja) 8

9 2. Stabilność w dłuższym horyzoncie czasu Stabilność jakość usług publicznego transportu zbiorowego Wpływ na rozwój obszarów miejskich i wiejskich Konieczność dostosowywania się do dynamicznych potrzeb mieszkańców, warunków ekonomicznych Możliwość wprowadzania krótkookresowych zmian (częstotliwość, pojemność środków transportu, wyłączania linii Uwzględnienie możliwości rozwoju miast i terenów wiejskich, bez konieczności przeprojektowywania całej sieci regionu Zmiany korytarzy transportowych (z autobusu na kolej) nie powinna wpływać na zmianę struktury sieci na terenach zurbanizowanych 9

10 3. Czytelna i prosta konstrukcja sieci Kilka linii dla każdego środka transportu Łatwość dostrzegania i zapamiętania przez pasażera Łatwość postrzegania marki Łatwiejsze planowanie Myśl o tramwaju, używaj autobusu! 10

11 4. Transport dla wszystkich Znaczna część zasobów skierowana na główne korytarze transportowe Zapewnienie minimalnej dostępności transportowej (niezależnie od miejsca, liczby posiadanych samochodów przez mieszkańców itp. ) Zwrócenie uwagi na rozwiązania specjalne TP 11

12 Projektowanie układu sieci połączeń (zasady): 1. Pokrycie zapotrzebowania jak najmniejszą liczbą linii o wysokiej częstotliwości kursowania 2. Dopasowanie linii peryferyjnych lub korytarzy - kompletna sieć. 3. Uwzględnienie usług transportowych na różnych poziomach regionów. 4. Usprawnienie dostępu do sieci magistral komunikacyjnych poprzez poprawę usług autobusowych. 5. Odległość między przystankami winna uwzględniać prędkość podróży oraz zapotrzebowanie. 6. Odpowiednia odległości do przejścia. 7. Odpowiedni przebieg linii przez dzielnice centralne i mieszkalne. 8. Hierarchia sieci Transportu Publicznego. 12

13 10. Efektywne wykorzystanie ograniczonej liczby pojazdów. 11. Współdziałanie z regionalnymi usługami transportu publicznego. 13

14 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 1. Częstotliwość świadczenia usług 2. Struktura sieci transportowej 3. Wielkość regionu, gęstość zaludnienia, struktura urbanistyczna 4. Kluczowa rola punktów przesiadkowych 5. Ustalenie klas poziomów usług 6. Standard realizowanych usług 7. Uwzględnienie elementów kongestii oraz ograniczeń infrastruktury 8. Podniesienie jakości usług na terenach pozamiejskich 9. Prostota struktury sieci TP 10. Właściwe zaplanowany projekt rozwoju sieci 14

15 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 1. Częstotliwość świadczenia usług Różnorodność zapotrzebowania i wpływu zmian na decyzje potencjalnych podróżnych (związek miedzy częstotliwością oczekiwaną a potencjalną decyzją) elastyczność popytu 2. Struktura sieci transportowej 15

16 Analiza przypadku 800m Hipotetyczne miasto A cechujące się : Idealną (równomierną) siecią drogową Równomierny (idealny) rozproszony popyt obszar wokół każdego skrzyżowania generuje jedną podróż na każdym innym skrzyżowaniu - łącznie 9900 podróży 10 linii autobusowych mogących obsłużyć 900 podróży (mniej niż 10%) Obecnie usługi TP przyciągają 1/3 podróży (300) 3% wszystkich w mieście Dystans do przejścia Obszar wokół każdego skrzyżowania ulicy generuje jedną podróż na każdym innym skrzyżowaniu ulic 800m Nielsen,

17 Analiza przypadku skrzyżowań - 99 podróżnych z każdego Obszar wokół każdego skrzyżowania ulicy generuje jedną podróż na każdym innym skrzyżowaniu ulic 17

18 Analiza przypadku Pytanie: dla zwiększenia przewozów transportem publicznym co jest korzystniejsze: 1. Zwiększenie częstotliwości kursowania? 2. Zmianę sieci? Założenie: ponoszone są te same nakłady finansowe. 18

19 Analiza przypadku Sytuacja 1 - Podwojona częstotliwość kursowania cel zachęcenie do korzystania z TP Wzrost pasażerów o 50% (100% wzrostu częstotliwości wygeneruje 50% popytu) elastyczność 0,5: 450 podróży 4,5% przewozów 19

20 Analiza przypadku Sytuacja 2 Podwojona liczba linii (dodatkowo wschód zachód) Popyt Wzrost o 900 osób (wschód zachód) podróże bezpośrednie Wzrost o 8100 osób podróże z przesiadką Zakładając, że z TP skorzystają osoby o długości krótszej od podróży bezpośredniej (1/6) Łącznie: 1800/ /6 = 1950 Punkt przesiadkowy na każdym przystanku Wzrost z 3% do 20% Elastyczność? 20

21 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 3. Wielkość regionu, gęstość zaludnienia, struktura urbanistyczna Średnie miasto małe miasto 21

22 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 3. Wielkość regionu, gęstość zaludnienia, struktura urbanistyczna b. mała miejscowość Osada/wieś Dworzec lub przystanek szybkiego autobusu 22

23 Wskazówki ogólne do projektowania struktury sieci 1. Bazowanie w oparciu o podejście teoretyczne patrz przykład A 2. W miastach tys. mieszkańców można rozważyć wprowadzenie 1-2 linii pierścieniowej (częstotliwość kursowania atrakcyjna dla podróżnych, węzły przesiadkowe) 3. W miastach poniżej 100 tys. mieszkańców przejazd przez centrum lub linia wahadłowa przez centrum, duża częstotliwość na głównych korytarzach 4. Małe miejscowości (mały popyt) koordynacja z liniami regionalnymi (stworzenie sieci) 5. Wsie, osady przewozy publiczne oparte na transporcie regionalnym połączenie z najbliższym miastem 23

24 Przykłady Porównanie systemów TP Melbourne i Toronto Analiza 30 lat: Liczba mieszkańców: M 3,0 mln; T-3,9 mln 2. Liczba przejazdów TP na mieszkańca: M spadek o 56%; T-wzrost o 22% 3. Udział podróży zmotoryzowanych: M z 42% do 19%; T 33% (1964, 1986) 24

25 Przykłady Porównanie systemów TP Melbourne i Toronto 1. Wysoka jakość usług transportu autobusowego na przedmieściach T połączona z integracją z koleją; 2. W T efektywniejsze korzystanie z infrastruktury kolejowej bardziej zintegrowany system TP 3. Połączenie autobusowe i kolejowe w Toronto okazały się bardziej atrakcyjne dla mieszkańców w Toronto niż bardziej rozległych obiektów Park & Ride, które wybudowano w Melbourne (częściowo w wyniku złej integracji autobusu i kolei). 25

26 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 4. Kluczowa rola punktów przesiadkowych System połączeń bezpośrednich potencjalnie przyciąga osoby podróżujące samochodem ( - skomplikowana sieć, plątanina połączeń o niskiej częstotliwości) Skupienie pasażerów w korytarzach transportowych Różnorodność połączeń (szybkość, częstotliwość, cena, komfort jazdy, pora roku) 26

27 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP Jaka jest optymalna częstotliwość kursowania? 27

28 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP Wykres zależność średniego czasu oczekiwania pasażera od liczby odjazdów środka transportu w ciągu godziny 1. Brak znaczącego zmniejszania się czasu oczekiwania 2. Wzrastająca kongestia 3. Zwiększanie się znaczenia problemów 28

29 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 5. Ustalenie klas poziomów usług podział na 3 klasy: 6-12 przejazdów na godzinę Przejazdy bez harmonogramu Przejazdy w oparciu o ustalony, stały harmonogram Przejazdy na żądanie 1-2 przejazdy na godzinę (ustalona minuta) 29

30 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 6. Standard realizowanych usług Połowa częstotliwości Pełna częstotliwości idealna dla danej sieci Podwojona częstotliwość na tej samej drodze 30

31 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 6. Standard realizowanych usług Liczba zarejestrowanych wyjazdów w ciągu 30 min Częstotliwość kursowania wysoka Częstotliwość kursowania niska 31

32 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 7. Uwzględnienie elementów kongestii oraz ograniczeń infrastruktury Godziny szczytowe Zaburzenia miedzy pojazdami Wydzielenie torowisk / dróg dla autobusów Bezpieczeństwo pieszych oraz innych uczestników ruchu Uwzględnienie aspektów środowiskowych 32

33 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 8. Podniesienie jakości usług na terenach pozamiejskich Zapewnienie nowych możliwości podróżowania Decentralizacja usług transportu publicznego na terenach zurbanizowanych Duży ruch samochodowy koncentruje się poza centrum miasta! 33

34 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 9. Prostota struktury sieci TP Łatwość korzystania przez potencjalnych użytkowników (zachęcanie do przesiadania się z samochodu do środków TP) Ograniczona liczba tras i linii (patrz Londyn i Paryż) Hasło Less is more 34

35 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 10. Właściwe zaplanowany projekt rozwoju sieci 35

36 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 10. Właściwe zaplanowany projekt rozwoju sieci 36

37 Czynniki gwarantujące sukces sieci TP 10. Właściwe zaplanowany projekt rozwoju sieci 37