Podmioty administracji publicznej
Podmiotowe ujęcie administracji Administracja publiczna w ujęciu podmiotowym to ogół jednostek organizacyjnych wykonujących funkcje administracji.
PODMIOTY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - KLASYFIKACJA
Podmiotowa struktura administracji Administracja w znaczeniu podmiotowym to zespół różnego rodzaju jednostek organizacyjnych. Zaliczamy do nich: organy administracji publicznej, zakłady administracyjne, spółki, inne podmioty: fundacje prawa publicznego, agencje wykonawcze, przedsiębiorstwa państwowe itp. Ich wspólną cechą jest wykonywanie administracji w znaczeniu funkcjonalnym czyli wykonywanie funkcji adm. publ.
Podmioty administracji publicznej ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Organ administracji publicznej Organ administracji to: jedna osoba lub grupa osób, wyodrębniona organizacyjnie, działająca na podstawie ustawy w imieniu państwa, działająca w sposób władczy, powołana do realizacji określonych przez prawo kompetencji, polegających najczęściej na zarządzaniu sprawami państwa, załatwianiu spraw obywateli i kształtowaniu ich sytuacji prawnej (funkcja porządkowo-reglamentacyjna i organizatorska).
Kompetencja To upoważnienie organu do podejmowania konkretnych działań na podstawie obowiązującego prawa. Wiąże się z nią pojęcie właściwości: rzeczowej (załatwianie spraw określonego rodzaju), miejscowej (załatwianie spraw z określonego obszaru), instancyjnej (załatwianie spraw ze względu na pozycję w administracyjnym toku instancji).
Przykłady organów administracji: wójt, wojewoda, inspektor nadzoru budowlanego, komendant wojewódzki policji, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Prezes Rady Ministrów.
Aparat pomocniczy organu administracji publicznej Od organu administracji trzeba odróżnić jego aparat pomocniczy (urząd), czyli zorganizowany zespół osób, które obsługują organ, umożliwiając mu prawidłowe funkcjonowanie. Organem administracji jest np. minister, a jego aparatem pomocniczym ministerstwo. W aparacie pomocniczym zatrudnieni są liczni urzędnicy oraz inny personel.
Rodzaje organów administracji publicznej Organy scentralizowane i zdecentralizowane podział ze względu na kryterium hierarchicznego podporządkowania (odpowiada mu podział na organy rządowe i samorządowe). Organy centralne i terenowe podział ze względu na kryterium obszaru działania organu.
Organy jednoosobowe i kolegialne kryterium składu organu. Organy wybieralne, obsadzane w drodze nominacji, powołania lub kreowane z mocy prawa kryterium sposobu obsady organu.
Podmioty administracji publicznej ZAKŁADY ADMINISTRACYJNE
Zakłady administracyjne Zakład administracyjny to jednostka organizacyjna administracji, nie będąca organem administracji publicznej, świadcząca społecznie użyteczne usługi na rzecz użytkowników zakładu, zwanych destynatariuszami, posiadająca zarazem tzw. władztwo zakładowe nad destynatariuszami. Zakłady administracyjne zajmują się wykonywaniem funkcji świadczącej.
Władztwo zakładowe Władztwo zakładowe służy zapewnieniu przestrzegania reguł zakładu przez jego użytkowników za ich naruszenie grożą sankcje administracyjne np. kary dyscyplinarne, wykluczenie z grona użytkowników.
Przykłady i rodzaje zakładów administracyjnych Do zakładów administracyjnych zalicza się m.in. publiczne szkoły i uczelnie; publiczne szpitale; więzienia; muzea; biblioteki itp. Ze względu na dostępność wyróżnia się zakłady: otwarte, o ograniczonym zasięgu oraz zamknięte. Wyróżnia się też zakłady dobrowolne i przymusowe.
Podmioty administracji publicznej SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO
Spółki prawa handlowego Należące do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego spółki wykorzystywane są do świadczenia społecznie użytecznych usług, np. zakłady autobusowe, koleje państwowe, przedsiębiorstwa wodociągowe. Nie korzystają z władztwa zakładowego działają jak prywatne spółki, na podstawie umów z usługobiorcami, co odróżnia je od zakładów administracyjnych. Powstały na skutek komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych lub komunalnych.
Przedsiębiorstwo państwowe Komercjalizacja a prywatyzacja Jednoosobowa spółka Skarbu Państwa Spółka o prywatnych udziałowcach/ akcjonariuszach
Podmioty administracji publicznej PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE
Przedsiębiorstwa państwowe Są specyficzną formą prowadzenia działalności gospodarczej przez państwo i reliktem minionego ustroju. Dąży się do ich komercjalizacji i prywatyzacji. Podobnie jak spółki, wykonują społecznie użyteczne usługi. W Polsce należy do tej kategorii Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze. Do 2008 r. p.p. była również Poczta Polska (obecnie to spółka akcyjna), wcześniej PKP.
Podmioty administracji publicznej INNE PODMIOTY
Fundacje prawa publicznego utworzone na mocy prawa masy majątkowe, wykorzystywane dla realizacji doniosłych społecznie celów ZN im. Ossolińskich (biblioteka, wydawnictwo), Zakłady Kórnickie (badania naukowe i popularyzacja nowoczesnego rolnictwa), CBOS (badania społeczne na potrzeby publiczne).
Agencje wykonawcze są bardzo zróżnicowane, np. Agencja Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa, Agencja Mienia Wojskowego zarządzają mieniem, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wykorzystuje środki budżetu państwa i europejskie na wspieranie przedsiębiorczości i innowacji. Przedsiębiorstwa państwowe już ich prawie nie ma, jedyne istotne to PP Porty Lotnicze (do niedawna PKP, Poczta Polska)
Funkcja administracji Porządkowo reglamentacyjna Świadcząca Kierująca (organizatorska) Właścicielsko zarządzająca Podmioty administracji realizujące daną funkcję Organy administracji publicznej. Zakłady administracyjne, spółki, przedsiębiorstwa państwowe. Organy administracji publicznej, agencje. Organy administracji publicznej, zakłady administracyjne, spółki, przedsiębiorstwa państwowe, agencje.
Podmioty administracji publicznej PODSTAWOWE POJĘCIA PRAWNE ZWIĄZANE ZE STRUKTURĄ PODMIOTOWĄ ADMINISTRACJI
Sfera wewnętrzna i zewnętrzna administracji Osoby i jednostki organizacyjne należące do struktur administracji publicznej tworzą sferę wewnętrzną administracji. Osoby i jednostki organizacyjne niepodporządkowane organizacyjnie czy służbowo administracji publicznej tworzą sferę zewnętrzną administracji.
Sfera zewnętrzna administracji Sfera wewnętrzna administracji
Podmioty administrujące i administrowane Podziałowi na sferę wewnętrzną i zewnętrzną administracji odpowiada wyodrębnienie podmiotów administrujących (należących do administracji i realizujących jej funkcje na podstawie prawa) i administrowanych (nienależących do administracji, będących adresatami jej działań).