Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe

Transkrypt

1 CZ.1

2 Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe

3 Źródła prawa powszechnie obowiązującego, stanowione przez terenowe organy administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego, obowiązujące na obszarze działania organów, które je ustanowiły.

4 Legislacja (łac. lex,legis prawo + latio przyniesienie) Proces tworzenia prawa przez organy państwowe i samorządowe Inaczej: PRAWOTWÓRSTWO, PRAWODAWSTWO

5 Tworzenie prawa przez administrację czyli proces tworzenia przez organy administracji publicznej /rządowej i samorządowej/ aktów prawnych powszechnie obowiązujących na danym terenie

6 PRAWO to system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy publicznej i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu. (prawo w ujęciu przedmiotowym)

7 Norma prawna to reguła postępowania stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie; generalna tzn. nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej abstrakcyjna tzn. dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna

8 Stanowi najmniejszy element prawa. Musi być ogłoszona Jest chroniona przez państwo aparatem przymusu Budowa normy prawnej (wg koncepcji trójelementowej): 1) hipoteza 2) dyspozycja 3) sankcja

9 1) Hipoteza (założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska, wydarzenia, miejsce działania, np. w miejscu pracy) PRZYKŁAD: Kto znalazł rzecz zgubioną ( ) Jeśli osoba jest właścicielem ( )

10 2) Dyspozycja (wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego obowiązki lub uprawnienia) PRZYKŁAD: ( ) powinien niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy ( ) ma prawo posiadania, używania i rozporządzania swoim mieniem.

11 Sankcja (określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności, kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną (represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności) PRZYKŁAD: ( ) podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

12 Norma prawna musi mieć charakter generalny i abstrakcyjny Generalność oznacza, że norma nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata (np. Jana Kowalskiego), ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej (np. podatnik lub każdy człowiek)

13 Abstrakcyjność oznacza, że nakazane czy też zakazane zachowanie jest wymagane od adresata normy w każdym przypadku, gdy ziszczą się określone w normie prawnej okoliczności. Dotyczy to powtarzalnych zachowań, bez zbytecznego uszczegółowienia określonych nią okoliczności.

14 Stanowienie prawa to czynność konwencjonalna dokonywana przez kompetentny organ państwa, poprzez którą to nakazuje on realizację danych norm prawnych. Poprzez akt stanowienia prawa organ w istocie kreuje nowe normy prawne.

15 to rezultat tworzenia prawa przez właściwy organ państwowy lub organ do tego upoważniony Wyróżnia się: 1) Akty prawne powszechnie obowiązujące (wiążące nieograniczony podmiotowo krąg adresatów) 2) Akty wewnętrznie obowiązujące (dotyczące ograniczonego podmiotowo kręgu adresatów)

16 (fontes iuris) - to, z czego można dowiedzieć się, jaka jest treść norm prawnych: - Akty stanowione przez organy państwowe (akty normatywne), które w swej treści zawierają normy prawne - (źródłem prawa jest więc forma, w której normy prawne powstają i są ogłaszane)

17 Kryterium: pozycja organu stanowiącego prawo 1. Źródła prawa stanowione przez CENTRALNE ORGANY PAŃSTWA (organy władzy ustawodawczej jak i wykonawczej) 2. Źródła prawa stanowione przez ORGANY TERENOWE (organy rządowej administracji zespolonej i niezespolonej oraz organy jednostek samorządu terytorialnego)

18 Kryterium: zakres obowiązywania 1. Źródła prawa POWSZECHNIE obowiązującego (art. 87 Konstytucji) 2. Źródła prawa WEWNĘTRZNEGO (art. 93 Konstytucji)

19 Art. 87 Konstytucji (zamknięty system źródeł prawa o powszechnie obowiązującym charakterze): - KONSTYTUCJA - USTAWY - RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE - ROZPORZĄDZENIA - AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

20 Są to akty zawierające generalne i abstrakcyjne normy, które tworzą, zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych. Zawierają ogólnie obowiązujące uregulowania (krąg ich adresatów jest szeroki).

21 Są to akty normatywne skierowane nie do obywateli i osób prawnych w ogóle, ale regulujących stosunki WEWNĄTRZ SAMEGO APARATU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ. O charakterze aktu normatywnego nie decyduje jednak jego nazwa (np. zarządzenie, pismo okólne itp.), ale jego treść (charakter w jakim występuje adresat normy prawnej oraz charakter sankcji).

22 1. KONSTYTUCJA Rzeczypospolitej Polskiej uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) Konstytucja (ustawa zasadnicza) jest najważniejszym aktem prawnym w Polsce i zajmuje naczelne miejsce w systemie źródeł prawa. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej (art. 8)

23 2. USTAWA Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość Inicjatywa ustawodawcza: - -posłowie (min. 15) - -obywatele (min. 100 tys.) - -Senat - -Prezydent RP - -Rada Ministrów - -komisja sejmowa

24 3. RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego, a więc wewnętrznego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy Ratyfikacja jeden ze sposobów wyrażenia zgody na związanie się umową międzynarodową; umowy międzynarodowe ratyfikuje Prezydent RP

25 4. ROZPORZĄDZENIA - są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej

26 Rozporządzenie jest źródłem prawa, będącym jednocześnie formą działania administracji. Upoważnienie do wydawania rozporządzeń dla władzy wykonawczej ma na celu odciążenie ustawodawcy parlamentarnego. Rozporządzenia wydawane są na podstawie upoważnienia ustawowego.

27 W ustawie powinien być określony: 1) organ właściwy do wydania rozporządzenia 2) zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu 3) wytyczne dotyczące treści aktu rozporządzenia

28 Delegację ustawową do wydania rozporządzenia może uzyskać: Prezydent Rada Ministrów Prezes Rady Ministrów Minister kierujący działem administracji rządowej Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Powołany w skład RM przewodniczący komitetu (art. 147 ust. 4 Konstytucji)

29 Rozporządzenie jest AKTEM PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO Jest subsydiarną formą stanowienia prawa przez organy władzy wykonawczej w sferze, która jest zastrzeżona do regulacji ustawowej. Należy od niego odróżnić zarządzenie bądź uchwałę, które są aktami prawa wewnętrznego.

30 Jest to rodzaj rozporządzenia o mocy prawnej równej mocy prawnej ustawy. Od wejścia w życie Konstytucji (tj r.) prawo do ich wydawania ma jedynie Prezydent RP na wniosek RM, tylko w czasie trwania stanu wojennego, jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie.

31 5. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO Są to przepisy prawne powszechnie obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa, a nie na całym jego obszarze. Są wydawane przez terenowe organy administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego

32 Akty prawa miejscowego są wydawane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach. Mają charakter powszechny i abstrakcyjny (mogą regulować postępowanie wszystkich kategorii adresatów zamieszkałych lub przebywających na danym terytorium i odnoszą się do pewnych kwestii ogólnych, a nie jednostkowych spraw)

33 Przepisy miejscowe mogą wydawać: 1) Organy administracji rządowej (np. wojewoda) 2) Organy jednostek samorządu terytorialnego (np. rada miasta)

34 Akty prawa miejscowego mogą wydawać: 1) organy stanowiące jst (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa) w formie uchwały 2) wyjątkowo: organy wykonawcze jst (wójt, burmistrz, prezydent w formie zarządzenia; zarząd powiatu w formie uchwały)

35 Klasyfikacja aktów prawa miejscowego: - przepisy statutowe (organizacyjne, ustrojowe) - przepisy wykonawcze (wydawane na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych) - przepisy porządkowe

36 Akty prawa wewnętrznego różnią się od aktów prawa powszechnie obowiązującego ADRESATEM NORMY PRAWNEJ. Adresatem aktu wewnętrznego jest podmiot (podmioty) podporządkowany organowi wydającemu akt organizacyjnie bądź służbowo.

37 Źródłami prawa wewnętrznego mogą być uchwały organów kolegialnych i zarządzenia organów monokratycznych. Mogą nosić różne nazwy, np: - regulamin - instrukcja - pismo okólne - zarządzenie

38 Akty te mogą być kierowane jedynie do podmiotów podporządkowanych organizacyjnie i służbowo organowi wydającemu dany akt. Aktami tymi nie można regulować praw i obowiązków obywateli, osób prawnych i ich organizacji, o ile nie znajdują się oni w zależności organizacyjnej lub służbowej od organu wydającego dany akt.

39 Do prawodawców administracyjnych można zaliczyć: 1) centralne i terenowe organy administracji rządowej, (np. organy mające upoważnienie do wydawania rozporządzeń) 2) organy samorządu terytorialnego

40 1) Organy administracji rządowej: - centralne: Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Minister (rozporządzenie, zarządzenie, uchwała) - terenowe: wojewoda, organy administracji zespolonej i niezespolonej, np. kierownicy urzędów (rozporządzenia, zarządzenia)

41 2) Organy administracji samorządowej: - organy stanowiące jst (rady/sejmiki) uchwały - organy wykonawcze jst zarządzenia, uchwały